Studeren
'Te weinig jongelui kiezen voor techniek'
'Het heeft niets te maken met zon, zee en strand'
DE STEM
ONDERWIJSBIJLAGE
Een titel
is een lintje
voor yuppen
Geld verdienen
na hbo-opleiding
Bernard Broeders, decaan op de polytechnische faculteit in Breda
Veel studenten hebben verkeerd idee over hogeschool voor toerisme en verkeer
Cindy Reininga
Jelrïk Engbersen
ZATERDAG 20 JANUARI 1996
poor prof. Camiel Haitians, litt drs.
Ais ik een duur boek ter bespreking
aanvraag, gebruik ik mijn doctorandus
titel wel eens. Om te voorkomen dat de
uitgever denkt dat zijn prachtwerk be
geerd wordt door zo maar iemand, dat
hij weet dat ik geen gierige verzamelaar
ben, maar een serieuze journalist met
het een en ander aan specialistische ken
nis. Maar schrijven onder drs. nooit, de
lezer wil ik niet met mijn academische
status imponeren."
In het buitenland wordt anders over ti
tels gedacht dan door deze collega. Een
Duitse hoofdredacteur, al is het van de
kleinste plaatselijke Anzeiger, heet niet
alleen voor collegae, relaties en lezers
Herr Chefredacteur, hij ondertekent zijn
doorwrochte pennevruchten ook nog
met zijn bewijs van universitaire scho
ling: Dr.
Duitsers zijn dol op titels: Geheimrat,
Kammersanger, Dr. hab. Wie er recht op
heeft, voert de onderscheiding. Tot in
bed toe.
Nederland is geen titelland. Natuurlijk,
een jurist noemt en schrijft zich mr.,
techneuten ir. of ing. en aan de weg tim
merende makelaars of organisatiepsy
chologen met commerciële bedoelingen
adverteren als drs., maar een minister of
kamerlid dat er op staat met zijn acade
mische titulatuur aangeduid te worden
wordt een dikdoener gevonden.
Toch begint het buitenland ook op dit
terrein voorbeeld te worden. Heao'ers
die hun vleugels over de grenzen uit wil
den slaan, beklaagden zich erover dat
hun diploma nauwelijks aanzien had. Er
was immers slechts in uitzonderlijke ge
vallen een titel aan verbonden. Hun kan
sen op een glanzende carrière werden
door de vaderlandse benepenheid en ge
lijkheidsdrift beperkt. Zij konden in te
genstelling tot hun Amerikaanse con
currenten niets voor of achter hun naam
zetten.
Het vaderland luisterde naar deze ge
rechtvaardige klacht en vanaf 1988 mo
gen alle afgestudeerden van een vierjari
ge hbo-opleiding zich daarom ing. of bc.
noemen. Voor technische vakken is het
ingenieur. Maar wel achter de naam om
het onderscheid met de universitaire in
genieur, de ir., zichtbaar te houden. Alle
andere gediplomeerde hogere beroepers
zijn baccalaureus, letterlijk: zaad waar
uit lauweren verwacht worden.
Een jeugdig onderwijzer kan zijn pupil
len uit groep 4 nu niet alleen hoger ge
vormd, maar ook getiteld onderrichten.
Hij zal het zelden doen. Een jonge violist
aan de derde lessenaar mag zich, in te
genstelling tot zijn oudere, met con
courspalmtakken bekroonde concert
meester, als bc. in het programmaboek
laten vermelden. En een verpleegkun
dige en maatschappelijk werkster met
een recent diploma van een vierjarige
cursus verrichten hun heilzaam werk
eveneens onder de zegeningen van een
titel.
Toch voeren geen van dezen hun onder
scheidingsteken. De internationaal ge
oriënteerde economisch en administra
tief geschoolden doen het niet, omdat
hc. in het buitenland niets zegt; het is
een titel die over de grenzen volledig on
bekend is en dus niet het gewenste aan
zien geeft. Acteurs, journalisten en so
ciaal-cultureel werkers voelen er niets
voor, omdat het ongewenste afstand
schept.
Zoals een jonge, aan een School voor
Journalistiek opgeleide collega zei: „Doe
mij maar de centen, aan die titel heb ik
niets. Dat is een lintje voor yuppen."
De hbo'ers die veel geld zijn gaan ver
dienen, beschikken vaak over dezelfde
kenmerken. Hieronder zijn wat eigen
schappen die naar een hoog uurloon lei
den op een rij gezet.
Die eigenschappen kunnen overigens
soms afwijken van de voorwaarden voor
een flink maandsalaris. In sommige be
drijfstakken wordt per maand welis
waar veel verdiend, maar daar kunnen
ook de werkweken wel eens de spuiga
ten uit lopen. Sociaal-agogen verdienen
per uur relatief veel omdat ze niet al te
lange werkweken hebben en verpleeg
kundigen hebben veel onregelmatige
diensten.
Hoog uurloon:
afgestudeerd in 1993
al wat ouder
- gehuwd of samenwonend
van het mannelijk geslacht
autochtone Nederlander
■vwo- of andere hbo-opleiding als voor
opleiding
afgestudeerd aan hgzo of hsao
deeltijd-hbo gevolgd
werkervaring of bestuurlijke ervaring
vpor afstuderen
niet te lang werkzoekend
- langer in functie
werkzaam in groot bedrijf
werkzaam in het bedrijfsleven
werkzaam in buitenland of in west-
Nederland
gestudeerd in een andere regio
minder dan 30 uur per week werken
vaste baan
tirfn ^o-niveau in He eigen rich-
'eidinggevende functie
Door Frank Lambregts
Breda - Hoewel de banen in de techniek
zo'n beetje voor het oprapen liggen,
kampt de hts in Breda jaar-op-jaar met
een onderbezetting. „Nee, we hebben nog
nooit een studentenstop gehad," klinkt
het lichtjes onderkoeld vanuit de Lo-
vensdijkstraat in Breda.
„Te weinig jongelui kiezen voor een hogere
technische opleiding," bevestigt Bernard
Broeders, decaan en voorlichter op de hts in
Breda, ook wel bekend onder de naam Poly
technische faculteit van de Hogeschool West-
Brabant. Te weinig, omdat de arbeidsmarkt
er meer nodig heeft.
Broeders: „Landelijk neemt het aantal tech
nische studenten de laatste tijd weer af. Ik
denk dat de tempobeurs een van de grote
boosdoeners is. De hts staat bekend als een
zware studie en je bedenkt je wel twee keer
voordat je zoiets aanpakt. Veel studenten zijn
bang dat ze de opleiding niet op tijd af krijgen
en dat ze dus met een studieschuld blijven zit
ten."
Daarnaast lijkt er nog steeds een en ander mis
te zijn met het imago van de technische be
roepen. Veel jongelui hebben nog steeds het
idee dat na de opleiding aan de hts de vuile
overall lonkt. En dat trekt hen niet. Anderen
zien zichzelf weer niet de hele dag computer
zitten te programmeren
Creatief
„Allemaal fout," legt Broeders uit. „De hts
leidt op voor leidinggevende in het bedrijfsle
ven. En onze afgestudeerden komen door
gaans terecht in het middle-management van
het midden- en kleinbedrijf of bij een multi
national. Dus niks vette handen of heel de dag
achter de computer. De hts'er vervult een be
langrijke schakel tussen de directie en de pro
ductie. Wat de directie wil, vertaalt de hts'er
naar de mensen op de werkvloer. En hun er
varingen koppelt hij weer terug naar de di
rectie. Een functie waarin je dus creatief moet
handelen en waarin een brede ontwikkeling
noodzakelijk is. Je moet niet alleen techneut
zijn, je moet bijvoorbeeld ook goed met men
sen kunnen communiceren."
Dat laatste was nu een eigenschap waarin de
technoloog niet altijd even goed uitblonk. Een
klacht uit het bedrijfsleven was in het verle
den dat de hts'er zijn vak wel verstond maar
dat hij het liefst op zijn techneutische eiland
je verbleef.
„Door dergelijke signalen uit de praktijk zijn
we het onderwijs anders gaan inrichten," legt
Broeders uit. „We geven tegenwoordig prak
tisch geen hoorcolleges meer, maar projecton
derwijs. De student werkt in een groep aan
een bepaald product, zeg maar een asbak.
Straks, in het bedrijf, komt hij immers ook in
een groep terecht. In zo'n project komen alle
technische vakken aan de orde, maar ook
communicatieve vaardigheden, presentatie
technieken en marketing-aspecten. Die asbak
moet immers niet alleen op de best mogelijke
manier gemaakt worden, maar ook ver
kocht."
Winkelen
De hts'er krijgt dus een brede opleiding, dit in
tegenstelling tot de student aan de technische
universiteit, die op zijn beurt weer veel dieper
in de theorie duikt.
Broeders: „De hts'er weet waar hij wat kan
halen. Hij kan uit de wetenschap winkelen en
pakken wat hij nodig heeft. Sommige van on
ze studenten willen na de hts doorstuderen
aan de TU en ik adviseer hen dat alleen als ze
per se 'het waarom willen weten'."
Verdwijnen de meeste hts'ers in de kleinere
en middelgrote bedrijven, velen zien een ron
kende internationale carriere bij een multina
tional als Shell of Dow de grootste levensver
vulling. „Het is maar net wat je wil," zegt
Broeders. „In het midden- en kleinbedrijf ben
je met van alles bezig. Bij een multinational
wordt er een1 vakje aangewezen: dit is voor
jou. Daarom gaan de banen bij de multinatio-
Bernard Broeders: „Er zit natuurlijk nog
heel veel technisch talent onder de dames,
maar we krijgen dat niet goed aange
boord. foto de stem/johan van gurp
nals ook vaak naar TU'ers, die zijn heel ge
specialiseerd."
Een flinke studieschuld of niet; de afgestu
deerde hts'er is binnen een dikke maand ge
garandeerd in staat om aan de sanering daar
van te beginnen. De werkgevers zitten im
mers te springen om techneuten. „Ze bellen
ons vaak voor de adressen van vierdejaars,"
zegt Broeders. „Maar die mogen we niet zo
maar geven."
Volgens Broeders vindt 75 procent van 'zijn'
afgestudeerde jongens en meisjes onmiddel
lijk na de ontvangst van het diploma een baan
met een bovenmodaal inkomen. De hts'ers
slagen er echter niet gemakkelijk in om een
vaste baan te bemachtigen. Ze zijn vaak ge
dwongen om lang voor een uitzendbureau of
op projectbasis te werken, omdat de werkge
ver ze niet meteen een vast contract aanbiedt.
Dertien procent studeert verder, negen pro
cent moet nog even in dienst en een klein
clubje pechvogels (vier procent) is gemiddeld
53 dagen op zoek.
Als er al problemen zijn om aan een baan te
komen, moeten die gezocht worden in de
chemische technologie. „Die sector heeft een
tijdje in de problemen gezeten, maar trekt nu
weer aardig aan," zegt Broeders. Ook in de
elektrotechniek is het soms wat langer wach
ten op een geschikte baan.
„Maar in de groep die lang op zoek is, zitten
natuurlijk ook jongens die denken: 'ik kan
nog lang genoeg werken, eerst maar eens een
wereldreis voordat het te laat is'," zegt de
caan Broeders.
Meisjes
De techniek is een mannenbolwerk en dat zal
het voorlopig wel blijven. Op de duizend stu
denten aan de Polytechnische Faculteit in
Breda zijn slechts 25 dames te vinden. Hun
voorkeur gaat met name uit naar chemische
technologie.
„Kies Exact en de Doe Dag voor Meisjes heeft
alles bij elkaar nog niet veel opgeleverd,"
geeft Broeders toe. „Dat is heel jammer, want
er zit natuurlijk heel veel technisch talent on
der de dames. Een potentieel dat wij nog
steeds niet goed krijgen aangeboord. Daar
staat tegenover dat de meisjes die er daad
werkelijk voor kiezen het bijna altijd halen.
Degenen die zich niet af laten schrikken zijn
extra gemotiveerd en die komen er wel."
De beste voorwaarde om de eindstreep van de
hts te halen lijkt een vwo-diploma te zijn. 85
procent van de vwo'ers haalt in een jaar de
propedeuse van 14 studiepunten. Havo-klan
ten scoren aanmerkelijk lager met 67 procent
en de mts'ers zitten daar tussenin met 75 pro
cent.
„Haal je de propedeuse het eerste jaar niet,
dan hoef je alleen de vakken die je niet ge
haald hebt opnieuw te doen," zegt Broeders.
„Iedere student creëert op die manier zijn ei
gen leerroute. Blijven zitten is er niet meer
bij. De klant betaalt en is dus koning."
Mare Lamers: „In de wereld komt elke
tweeëneenhalve seconde een baan in het toe
risme vrij. Maar die groei zit vooral in de la
gere functies.foto de stem/johan van gurp
Door Erik Hesen
Breda - „Op het eerste gezicht hebben
toerisme en verkeer weinig met elkaar te
maken," vertelt Mare Lamers van de Na
tionale Hogeschool voor Toerisme en Ver
keer (NHTV). „Maar wat zou toerisme zijn
zonder verkeer? Het ligt toch in eikaars
verlengde. Daarom zijn de beide opleidin
gen in een school samengevoegd."
Aan de NHTV kunnen leerlingen verschillen
de opleidingen te volgen. De eerste afdeling
is de sector Verkeer, Planologie en Logistiek.
De sector bestaat uit drie verschillende rich
tingen: ruimtelijke ordening en planologie,
verkeerskunde en logistiek en technische
vervoerskunde. In de loop van het eerste jaar
moet gekozen worden voor één van deze drie
opleidingen.
„Verkeer is op dit moment ontzettend actu
eel," zegt Lamers. „Je leert in deze sector
voor het verkeer plannen te ontwikkelen. De
leerlingen moeten geïnteresseerd zijn in de
technische aspecten van het vervoer, maar
ook in economie." Afgestudeerden van deze
sector komen vooral terecht bij de overheid
en adviesbureaus.
De tweede afdeling is de sector Toerisme en
Vrijetijd. Hier kan gekozen worden uit twee
richtingen: Toerisme en Recreatie en Vrije-
tijdskunde. Daarnaast is er de vierjarige
richting Nationaal gids, toerisme, cultuur en
communicatie. Bij deze opleiding word je
voornamelijk voorbereid voor een manage
mentfunctie bij een reisorganisatie.
„Je wordt in deze sector heel breed opge
leid," vindt Lamers. „Je moet het gedrag van
mensen snappen. Daarom krijg je vakken zo
als sociologie, psychologie en geografie. Je
zou met deze opleiding ook heel makkelijk in
een beroep buiten toerisme en recreatie aan
de slag kunnen. Je bent net zo gekwalificeerd
als een heao'er. Wanneer je praktisch bezig
wilt zijn is deze opleiding niet de goede. Het
is een algemene opleiding. Voor de mensen
die een meer praktische opleiding willen vol
gen, is de derde sector veel beter.
Die derde sector is de opleiding kort-hbo.
Deze opleiding duurt in tegenstelling tot de
twee anderen geen vier, maar twee jaar. Toch
is het een volwaardige hbo-opleiding.
„De sector kort-hbo leidt op voor vier func
ties: manager reisbureau, manager recreatie
onderneming, tourmanager en manager toe
ristische informatie," zegt Lamers.
„De hele studie is dan ook heel zwaar gericht
op een van de vier functies. Je weet vanaf de
eerste dag al wat je gaat doen. Het type stu
dent op deze sector is ook anders. Op de vier
jarige opleiding zitten meer generalisten. De
leerlingen van kort-hbo zijn meer doeners."
Zo'n 65 procent van de eerstejaars in de sec
tor verkeer, planologie en logistiek studeert
ook daadwerkelijk af. Bij de sector toerisme
en vrije tijd is dat 60 procent en bij het kort-
hbo 55 procent. Volgens Mare Lamers zijn
die cijfers wel te verklaren. „De meeste leer
lingen vallen af in de propedeuse. Wanneer je
het eerste jaar gehaald hebt, heb je alle mo
gelijkheden om af te studeren.
„Ook het feit dat er een hoger percentage af
gestudeerden is bij verkeer, planologie en lo
gistiek zijn is te verklaren. Dat heeft te ma
ken met het imago van toerisme. Veel leerlin
gen denken meteen aan zon, zee, strand en
plezier. Daarom melden ze zich aan. Ze ko
men er hier dan achter dat het toch wel
hard werken is. Het blijft natuurlijk een
hbo-opleiding. Veel van die mensen vallen
dus af."
Zoals bij de meeste hbo-opleidingen is ook
de stap van havo naar NHTV groot.
„Vwo'ers hebben het een stuk makkelij
ker dan leerlingen die van de havo ko
men," vertelt Lamers.
„Maar dat betekent natuurlijk niet dat
iemand met een havo-diploma geen kans
heeft.
De toekomst ziet er voor afgestudeerden
van de NHTV goed uit. Van de geslaag
den in de sector verkeer, planologie en
logistiek heeft 88 procent binnen drie
maanden een baan. „Bij de richting
verkeerskunde en logistiek gaat het
zelfs perfect," vertelt Mare Lamers.
„Van de afgestudeerden in 1995 heeft nu ie
dereen een baan."
„Over het kort-hbo kan ik nog weinig zeg
gen. De opleiding bestaat nog maar vijf jaar.
Van alle afgestudeerden heeft tot nu toe 83
procent een baan.
„Bij de sector toerisme en vrijetijd ligt het
wat moeilijker. Zo'n 77 procent van de afge
studeerden vindt binnen drie maanden een
baan. De markt groeit, maar dat hoeft niet te
betekenen dat ook de hogere functies mee
groeien. BBC Worldwide heeft onlangs een
onderzoek gedaan naar de banengroei in het
toerisme. Wereldwijd stijgt het aantal banen
in het toerisme van 204 miljoen naar 348 mil
joen. Dat betekent dat er per tweeëneenhalve
seconde een baan in het toerisme vrijkomt.
Maar die groei zit vooral in de lagere func
ties."
Leeftijd: 21 jaar
Woonplaats: Breda
Studeert: Toerisme - NHTV Breda
Wat wil je later worden als je groot bent?
„Ik wil in ieder geval onderzoeken doen
voor het ontwikkelen van toerisme. Mijn
studie is ook voornamelijk op het bui
tenland gericht, daar wil ik ook werken.
"Heb je voor deze studie gekozen uit in
teresse of voor het grote geld?
„Ik heb echt gekeken wat ik leuk vond.
Ik weet toch nog niet hoe de banen er
over vier jaar bijliggen.
Wat zijn je kansen op de arbeidsmarkt?
„Omdat ik vooral op het buitenland ge
richt ben, heb ik een grote kans. Het
moet lukken."
Wat is het interessantste vak of onder
deel van je studie?
„We werken veel in groepen. Je leert dan
samen een produkt af te leveren."
En het sufste?
„Pff, daar moet ik even over nadenken.
Die theoretische vakken misschien, maar
ook die zijn in leuke opdrachten ver
werkt."
Hoe kom je elke maand financieel rond?
„Naast mijn basisbeurs heb ik een aan
vullende. Maar ik doe er ook wat werk
bij. Voor de NHTV geef ik voorlichting
op middelbare scholen, wat PR-dingen
dus. Daarnaast werk ik nog wel eens via
een uitzendbureau."
Waar'geefje het meeste geld aan uit?
„Huur, college- en boekengeld."
Hoeveel tijd besteed je per week aan je
studie?
„Hangt van de periode af. Voor tenta
mens veertig tot vijftig uur, anders onge
veer dertig."
Heb je nog tijd over voor leuke dingen?
„Weinig. Ik kan elke week een keer stap
pen en verder
moet ik wer
ken."
Wie doet de
was?
„Die doe ik
zelf."
Leeftijd: 23 jaar
Woonplaats: Raamsdonksveer
Studeert: Economie aan de KUB
Wat wil je later worden als je groot bent?
„Iets in de administratie van een onder
neming. Ik vind de administratie-vakken
leuk en ook het omgaan met mensen
vind ik interessant."
Heb je voor deze studie gekozen uit inte
resse of voor het grote geld7
„Uit interesse. Je weet nog niet of je
groot geld gaat verdienen."
Wat zijn je kansen op de arbeidsmarkt?
„Je hoort om je heen, dat die vrij goed
zijn voor mijn richting.
Wat is het interessantste vak of onder
deel van je studie?
„Accounting als control instrument. Je
leert hoe je mensen in een organisatie
moet sturen. Je kijkt hoe je gedrag
kunt beïn
vloeden."
En het sufste?
„Organisatie.
Misschien is
het vak op
zich best wel
leuk, maar het
wordt zo theo
retisch gege
ven. Je moet
alles uit het
hoofd leren."
Hoe kom je elke
maand finan
cieel rond?
„Ik werk heel
veel bij. Ik heb
een baantje bij
de PTT. De beurs
is eigenlijk meer aanvulling."
Waar geef je het meeste geld aan uit?
„Ik geef het meeste geld uit aan kleding,
uitgaan en studie-boeken."
Hoeveel tijd besteed je per week aan je
studie?
„Zo'n dertig uur per week. Daarin zitten
twintig college-uren."
Heb je nog tijd over voor leuke dingen?
„Ja hoor. Ik besteed nog regelmatig tijd
aan uitgaan, surfen en mijn vriendin."
Wie doet de was?
„Mijn moeder."
