Studeren
'Brabant heeft recht op meer universiteit'
SCHOOL
BOEKEN
IEMORTEL
Hbo'ers vinden vaak baan onder niveau
De lange weg van de mavo naar een huisartsenpraktijk
mmÊÊmmm
NSCHAP
AVO-MAVO
ectoren:
ng
ondheidszorg
DE STEM
ONDERWIJSBIJLAGE
Maurice Ackermans, hoofd voorlichting Katholieke Universiteit Brabant:
F3
voor alle
opleidingen
Boekhandel
I
Jean-Paul Wille
Vooral agrarisch geschoolden vallen na studie terug in lagere beroepen
Jurgen de Bont
JANUARI 1996
rk/pc
rscheidt zich door de
igen tempo
e
gheid
'en per jaar
'e leerlingen en hun
iddag en Open Avond
uur en 19.30 uur).
r de brugklas en voor
den tot 22 maart a.s.
februari verkrijgbaar bij
inistratie van de school.
strekt door de rector,
an den IJssel-Verbeke,
telefoon 0164 - 241050
ZATERDAG 20 JANUARI 1996
noor Frank Lambregts
I Tilburg - „Het is niet de belangrijkste
taak van de universiteit om mensen af te
leveren voor de arbeidsmarkt. Het is de
taak van de universiteit om wetenschap
pers
af te leveren, die academisch kun-
Gentsestraat 24
HULST
Tel. 0114-312321
denken. Maar natuurlijk laten we
oMe oren ook wel hangen naar de ar
beidsmarkt. Misschien koketteren we
langzamerhand zelfs wel iets te veel met
I de samenleving. Oud-rector De Moor zei
I altijd al: „Als je niet weet wat je moet
kiezen, kies je wat je leuk vindt."
I ian het woord is Maurice Ackermans, hoofd
I jan de afdeling voorlichting op de Katholieke
I Universiteit Brabant te Tilburg. Hij heeft daar
I zowel de universiteit als de student de afgelo-
I „en vijftien jaar ingrijpend zien veranderen.
I De lanterfant-student bestaat nog maar am-
I per," zegt hij. „De student moet tegenwoordig
I ink studeren anders flikkeren ze hem er na
I een jaar van de universiteit af. Tien jaar gele-
I den is het allemaal strenger geworden en de
I komende vijf jaar wordt het nog lastiger. Stu-
I deren moet kort en compact en dat is natuur-
I lijp een goede zaak, want het kost de samenle-
I \ing miljarden. Daar moet kwaliteit voor terug
I komen. Een nadeel is dat de studenten nu in
I vijf jaar volgepompt moeten worden, waarna
I het academici moeten zijn. Onze zorg is dat we
I daar niet voldoende tijd voor hebben. Zoiets
I moet groeien."
I Campus
De KUB is in de afgelopen tien jaar uitge-
I groeid van een knusse provincie-hogeschool-
in-het-bos tot een universiteit met een heuse
campus, die op een Amerikaanse university
I niet zou misstaan.
I „Als de zon schijnt, is het hier heel gezellig."
I Het bos heeft onder meer plaatsgemaakt voor
I een modern bibliotheek-gebouw waar heel
I Europa zijn ogen uit komt kijken. „Je kunt
I hier via de computer een boek lezen in de bi-
I bliotheek van het American Congress," legt
I Ackermans uit, om maar eens een voorbeeld te
I noemen. „Als je tenminste een plaatsje achter
I een van de vijfhonderd terminals kunt krijgen,
I want er staat 's ochtends om kwart over acht
I een ongelooflijk lange rij voor."
I Naast een prestigieuze bibliotheek beschikt
I Tilburg ook over een faculteit die in Nederland
I zeer hoog aangeschreven staat: de Faculteit
I der Economische Wetenschappen. Juist, waar
I oud-minister-president Ruud Lubbers, plotse-
I toghoogleraarwerd. Maurice Ackermans kan
I «niet bescheiden over doen en daar is ook
feimg reden toe: „De bekwaamste macro-eco-
I nomen komen van de KUB," stelt hij. Tilburg,
I voedt de departementen in Den Haag, defeó-
I daal Economische Raad en het CBS.
1 Ackermans: „Tilburg had vóór de jaren tachtig
I al een eerbiedwaardige economie-faculteit,
I maar die bleek op den duur niet grensverleg-
I gend genoeg. Toen een nieuwe generatie eco-
I nomen, zoals Rick van der Ploeg, zich ermee
I bezig ging houden en er in 1986 een Center for
I Economie Research werd opgericht, ging er
I een frisse wind waaien door Tilburg. Er kon-
I den zeer vooraanstaande hoogleraren aange-
I steld worden en nu worden wij 'de beste eco-
I nomische faculteit' van Nederland genoemd."
I Die claim wordt gerechtvaardigd door twee
I rapporten van een visitatiecommissie die de
I universiteiten beoordeelt. In het begin van de
jaren negentig bleek de economische faculteit
I 'an Tilburg het meest excellente economisch
I onderwijs te bieden en de beste voorzieningen
I tehebben. In december 1995 viel in Tilburg het
I bericht op de mat dat de economiefaculteit ook
I in wetenschappelijk opzicht boven aan de lad-
I der stond. Dankzij deze gelauwerde economie-
I faculteit en de bibliotheek van de toekomst
I kreeg Tilburg een belangrijke plek op de aca-
I demische kaart van Nederland. Tilburg dankt
I erzijn kwaliteitsimago aan.
I Regionaal
I «Tilburg als studentenstad heeft een wat moei-
I ®ner imago," geeft Ackermans steunend toe.
I «We hebben inderdaad geen kronkelsteegjes,
I zoals Maastricht en Utrecht. Toch is het abso-
I hut een aardige stad om te studeren. Wij heb-
I ben het laten onderzoeken en de studenten zijn
I or zeer tevreden over. Maar het verhaal blijft
I maar de ronde doen dat hier niet veel te doen
I is."
I Ac/i, ze hebben tegenwoordig toch geen tijd
I ®eer om in de kroeg te zitten.
I Ackermans: „Niet zo veel meer, maar gelukkig
I »ch nog wel wat."
I De KUB in Tilburg mag van Ackermans best
I e® 'regionale universiteit' genoemd worden.
I »Net als alle universiteiten in Nederland. Ook
I e Amsterdam," zegt hij. „De helft van de
I Sersiteit-studenten studeert in de buurt. De
I b Van onze studenten komt dus uit Brabant.
I |aarom zou je rechten gaan studeren in Am-
I «erdam als dat in de buurt ook kan? De ande-
I j,e kiest specifiek voor een bepaalde stu-
I Je die je nergens anders kunt volgen. Bij ons
I ;tn vrkjebijds-wetenschappen, personeels-
I genschappen en sociale-zekerheidsweten-
I ®appen bet wat dat betreft goed."
I aar de economie-faculteit het vlaggeschip
I kT is en Faculteit der Rechtsge-
I p °°k keel aardig meevaart, vormt de
I aculteit der Sociale Wetenschappen een gro-
I Probleem. Het aanbod dat de faculteit te
I dal ^ee^' 's c'oor stee<ls verdergaande spe-
I ku i 6S te versniPPer<l geraakt. „Te veel
I Hides, te weinig wetenschap," geeft Acker-
'"2- Ook de arbeidskansen voor psycho-
sociologen zijn wat in de versukkeling
Maurice Ackermans: „Brabant heeft niet veel op het gebied van universitair onderwijs en daarom moeten Tilburg en de TU in Eindhoven groeien.
FOTO COR VIVEEN
I (U kren"faculteit van Tilburg is in den lan-
I bert6' bekend en dat vindt Ackermans
I dn„ a've er8 Pijnlijk. „Het dringt niet
I wiia ^^rland dat je hier op geheel eigen
I mo ?eren kunt studeren. We halen met
I terÜl'i honderd nieuwe studenten per jaar,
ue opleiding uniek is in Nederland,"
een ™rmans. De KUB heeft gekozen voor
maatschappij-georiënteerde aanpak van
taal, waardoor bijvoorbeeld 'taal en minderhe
den' of de 'sociologie van het boek' tot de keu
zemogelijkheden behoort.
Wensenlijst
In een tijd dat in den lande de ene studierich
ting na de andere dreigt te sneuvelen, houdt de
KUB er een wensenlijstje op na. De smalle ba
sis van een universiteit die Mens en Maat
schappij als uitgangspunt heeft gekozen zou
volgens het bestuur verstevigd moeten worden
met een faculteit geschiedenis.
Ook een faculteit die de gedragswetenschap
pelijke aspecten van het milieuprobleem on
derzoekt, zou een'welkome aanvulling zijn.
Eén troef heeft de KUB op dat laatste punt al
in handen: de vestiging van het European Cen
tre for Nature Conservationeen instituut dat
betaald wordt door de EG. „We hebben recht
op die extra studierichtingen," zegt Acker
mans strijdbaar. „Brabant heeft al niet veel op
het gebied van universitair onderwijs en daar
om moeten Tilburg en de TU in Eindhoven
groeien. De universiteiten zijn te veel in het
centrum van het land geconcentreerd."
Leeftijd: 22 jaar
Woonplaats: Zuidzande
Studeert: HES (Hogeschool
Economische Studies)
Amsterdam, accountancy
Wat wil je later worden als je groot bent?
„Register-accountant."
Heb je voor deze studie gekozen uit inte
resse of voor het grote geld
„Wilde economische studie doen, accoun
tancy gekozen omdat ik goed in cijfertjes
ben. Bovendien zijn register-accountants
niet de slechtst betaalden in onze samen
leving."
Wat zijn je kansen op de arbeidsmarkt?
„Momenteel behoorlijk groot. Er zijn veel
accountants nodig."
Wat is het interessantste vak of onderdeel
van je studie?
„Bedrijfspsychologie en -sociologie."
En het sufste?
„Bedrijfseconomie, niet vanwege het vak
maar vanwege de manier waarop dat hier
gedoceerd wordt."
Hoe kom je elke maand fi
nancieel rond?
„Ik heb mijn studiefinancie
ring. Ook sponsoring door
mijn ouders. En als er tijd is
heb ik een baantje. Niet nu,
want ik zit in mijn tenta
mens."
Waar geef je het meeste
geld aan uit?
„Aan eten en wonen."
Hoeveel tijd best.eedje per
week aan je studie?
„Vier tot zes uur per dag
tijdens tentamens, anders
elke dag een uurtje.
Daarmee red ik het wel.,,
Heb je nog tijd over voor
leuke dingen?
„Jazeker."
Van onze verslaggever
Als de hbo'er na zijn studie een baan
heeft gevonden, werkt hij nog niet per
definitie op zijn niveau of in zijn eigen
branche. Gemiddeld komt driekwart
van de hbo'ers wel op een hoger be
roepsniveau terecht, maar nogal wat
hbo'ers verdringen de mbo'ers van hun
plek op de middelbare beroepenmarkt
en zelfs de lagere beroepen zijn niet vei-
lig.
Dat blijkt uit recent onderzoek onder hbo-
studenten, anderhalf jaar nadat ze afgestu
deerd zijn (HBO-Monitor 1994).
De studenten van het hoger sociaal-ago
gisch onderwijs moeten het vaakst genoegen
nemen met een baan onder hun niveau.
Veertig procent van de afgestudeerden komt
op middelbaar niveau te werken. Bij het
agrarisch onderwijs is het zo mogelijk nog
erger. De agrarisch geschoolden vallen op
vallend vaak (tien procent) terug op het la-
gere-beroepenniveau (stalknecht), waarna
nog eens tien procent genoegen moet nemen
met een baan op middelbaar niveau. Twin
tig procent van hen werkt dus weliswaar in
een agrarisch beroep maar onder zijn kun
nen.
Ook heo'ers maken zich daar schuldig aan.
Bijna een derde deel van hen accepteert een
administratieve of automatiseringsbaan op
een lager niveau.
Van de verpleegkundigen hoeft slechts 15
procent genoegen te nemen met een middel
bare baan. Onderwijzers komen meestal wel
op hun stek terecht. Slechts tien procent
werkt onder zijn kunnen.
Branche
Nogal wat hbo'ers komen wel op hun niveau
terecht, maar niet in de branche waarin ze
zijn opgeleid. Om een willekeurig voorbeeld
te noemen: nogal wat journalisten zijn ooit
opgeleid tot onderwijzer. Kunstenaars ne
men opvallend vaak hun toevlucht tot het
onderwijs (35 procent).
Tachtig procent van de hbo'ers vindt werk
in de sector waarin hij is opgeleid. Bij het
agrarisch onderwijs ligt dat (weer) gevoelig
anders. De meeste afgestudeerden van het
hoger agrarisch onderwijs komen niet in een
agrarisch beroep terecht. In plaats van de
landbouw en veeteelt in ons land op een nog
hoger niveau te brengen, belanden de mees
ten in de administratieve sector, de automa
tisering of het onderwijs.
Een derde deel van de economen (heo) en
een kwart van de kunstenaars komt in sec
toren terecht waarvoor ze hun opleiding
niet genoten hebben.
In de gezondheidszorg is de koppeling tus
sen opleiding en arbeidsmarkt het sterkst:
negentig procent van de werkende hgzo'ers
werkt in de gezondheidszorg.
Leeftijd: 25 jaar
Woonplaats: Breda
Studeert: Educatieve opleidingen -
bedrijfswiskunde -
Moller Tilburg
Wat wil je later worden als je groot bent?
„Het liefste zou ik het bedrijfsleven met
het onderwijs combineren, dus cursussen
geven of zo. Het omgaan met volwasse
nen vind ik het leukst, dus misschien
kan ik ook wel lesgeven op een avondop
leiding."
Heb je voor deze studie gekozen uit inte
resse of voor het grote geld?
„Interesse. Ik vind het leuk om anderen
wat uit te leggen en ik hou van wiskun
de."
Wat zijn je kansen op de arbeidsmarkt?
„Dat is moeilijk te zeggen. Op een lbo of
zo heb je snel een
baan als wiskun
deleraar, maar
dat is niet wat ik
wil. Ik ga er niet
van uit dat ik
meteen aan de
slag kan, maar
het hangt na
tuurlijk vooral
van je eigen ini
tiatief af."
Wat is het inte
ressantste vak
of onderdeel
van je studie?
„De combina
tie van econo
mie en wis
kunde."
En het sufste?
„De algemene vormingsvakken, zoals
psychologie. Dat is een'lachertje dat je
snel afraffelt, een duffe zooi. Het is wel
belangrijk, maar niemand neemt het se
rieus."
Hoe kom je elke maand financieel rond
„Ik heb een basisbeurs met lening. Daar
naast werk ik op zaterdag bij de PTT. Ik
kom goed rond."
Waar geef je het meeste geld aan uit?
„Ik woon samen, dus aan woon- en le-
venskosten. Verder kleding en uitgaan.
Mijn vriendin werkt in een kapperszaak,
dus zij brengt ook geld binnen."
Hoeveel tijd besteed je per week aan je
studie?
„De colleges en het reizen kosten me 20
tot 25 uur. Alleen in tentamentijd ben ik
wel acht tot tien uur per dag bezig."
Heb je nog tijd over voor leuke dingen?
„Niet als ik tentamens heb, dan sluit ik
me bij wijze van spreken twee weken op.
Maar de andere zes weken van ieder
blok heb ik tijd genoeg over."
Wie doet de was?
„Mijn vriendin."
Wie doet de was?
„Mede-student waarmee ik een etage
deel. Wassen is een van de taken die hem
is toebedeeld. En als ik naar huis ga doet
mijn moeder ook nog het een en ander."
Hij begon gewoon met een mavo-diploma.
Maar lang daarvoor wist hij al dat hij huisarts
wilde worden. Over anderhalf jaar is het zover:
dokter Peter van Broekhoven.
Door René van der Velden
Flitsend is de studieloopbaan van Peter van Broekhoven (36)
uit Bergen op Zoom niet te noemen. Wel hoogst opmerkelijk.
Met alle mogelijke omwegen in het voortgezet onderwijs
haalde hij uiteindelijk zijn atheneum-diploma wat hem toe
gang verschafte tot de universiteit. De aanhouder wint: dok
ter worden met mavo.
Peter van Broekhoven is niet het type eeuwige student, voor
zover dat nog bestaat sinds de meeste franje in het hoger on
derwijs is wegbezuinigd. Hij woont in de nieuwbouwwijk
Bergse Plaat met vrouw en twee kinderen.
Het einde van de tunnel is in zicht. Een lange weg van hard
werken en karig verdienen is bijna afgelegd. Die weg begon
met teleurstellingen in het voortgezet onderwijs. Op de lage
re school in Bergen op Zoom (Pius X) luidde het advies: ha
vo. Maar omdat hij al vanaf zijn 7e jaar zeker wist dat hij
huisarts wilde worden, werd het gymnasium. Na een jaar al
bleek het Juvenaat te hoog gegrepen. De kille
cijfers op zijn rapport spraken voor zich.
Vrachtwagenchauffeur
Hij begon opnieuw in de brugklas van het
Rijks (de Rijksscholengemeenschap). Door
slechte resultaten bij de exacte vakken werd
het mavo. Dat maakte hij af, met een exact
vakkenpakket, want dat is nodig om dokter te
worden.
„Op de mavo vroeg de klasseleraar ooit wat
we wilden worden. 'Vrachtwagenchauffeur,'
zei er een. 'Dokter,' zei ik. Lachen natuurlijk.
Maar ik dacht toen: wacht maar, jullie zullen
het wel zien," herinnert Van Broekhoven zich,
lachend.
Met het mavo-diploma op zak ging hij verder
naar havo4. Daar bleef hij zitten. Zijn loopbaan
ging verder op de avondschool. Havo in Roos
endaal en Bergen op Zoom (twee jaar) en athe
neum op het Baronie van Breda College (twee
jaar, drie keer per week). Eindelijk kon hij ge
neeskunde gaan studeren, op de Erasmusuniversiteit in Rot
terdam.
„En al die jaren gewerkt hé," zegt Van Broekhoven er haas
tig bij.
„Ieder weekend bij Catrientje (voor niet-Bergenaren ver
pleeghuis St. Catharina, red). Veertien jaar lang. En tijdens
mijn avondschool werkte ik in een betonfabriek in Bergen op
Zoom. Als je 18 of 20 bent, kun je niet overdag thuis zitten.
Op die leeftijd voel je je schuldig als je geld moet vragen
voor een auto of voor vakanties."
Op de universiteit in Rotterdam viel hij in de eerste lichting
van de twee-fasenstructuur.
„Dat vond ik wel prettig. Je wist waar je aan toe was. Er was
structuur in tijd en duidelijkheid." Na een jaar had hij zijn
propedeuse en na vier jaar werd 'de mavo-klant' drs. Na
zeseneenhalf jaar slaagde hij voor zijn artsenexamen en was
hij basisarts. Als vervolgopleiding koos hij kindergenees
kunde. Wat stuitte op een nieuwe tegenvaller: hij werd afge
wezen.
Vooruitzicht
Je bent niet meer zo jong en je moet wat: Van Broekhoven
ging werken in het Lievensbergziekenhuis in zijn woon
plaats. Vijf jaar lang was hij arts-assistent. Na drie jaar be
sloot hij om de richting huisarts te kiezen. Een eerste poging
in Rotterdam mislukte (afgewezen) maar een tweede in
Utrecht had wel succes.
Deze laatste fase van de studie, als huisarts in opleiding met
een salarisje van 2700 bruto per maand, betekende een dag
per week naar de Huisartsenuniversiteit en de rest van de
week werken bij huisarts, Riagg of ziekenhuis. Deze 'stages'
voerden hem een jaar naar een huisarts in Tiel en negen
maanden naar het ziekenhuis in Gorinchem. Zijn laatste
adres kan overal in Nederland zijn.
Maar daarna hoopt Van Broekhoven zich toch eindelijk als
huisarts te kunnen vestigen, liefst in Bergen op Zoom. „Ik
ben geboren en getogen in Bergen en ga dus niet naar Gro
ningen."
„De vooruitzichten zijn goed. Over een aantal jaren is er
vraag naar huisartsen. Het aantal patiënten per praktijk is
naar beneden gegaan en veel mensen kiezen voor een duo
praktijk of parttime werken."
Rijker
Terugkijkend op zijn lange studieloopbaan zegt hij bedacht
zaam: „Je moet doen wat je doen moet. En je niet laten ont
moedigen door de lange weg. Ik heb natuurlijk wel momen
ten gehad dat ik het niet meer zag zitten en vond dat ik be
ter iets anders kon gaan doen. Maar dan werd ik door mijn
ouders en anderen weer op het goede spoor gezet. Het is een
vreselijk lange weg. Ik ben constant onderweg en heb nooit
een eindpunt gehad. Heb nooit verder kunnen plannen dan
twee, drie jaar. Maar het maakt je een stuk rijker. En het
geeft allemaal niks."
„Er zijn mensen die zeggen dat ik al aardig oud ben om iets
te beginnen. Maar van de andere kant is er ook respect dat ik
niet de makkelijkste weg heb gekozen. Ik heb een curricu
lum vitae dat laat zien dat ik niet zo makkelijk opgeef. Noem
het maar prestatiedrang. Ik heb altijd huisarts willen wor
den en als je iets wilt, moet je het gewoon doen. Ik heb er veel
voor over om te worden wat ik wilde. Ik heb er geen spijt
van. Nee, ik heb er geen spijt van."
Peter van Broekhoven uit Bergen op Zoom: 'Ik heb altijd
huisarts willen worden en als je iets wilt, moet je het ge
woon doen.' FOTO DE STEM/BEN STEFFEN
mm
BHBHWÊmm
HBBsöBaSSS^l
mmmmm
WÊÊÊÊÊ
MÊÊÊÊ
