DESTEM 'Ik ben altijd mijn eigen weg gegaan' Dimitri van Toren viert 30-jarig jubileum met concert in Breda Madonna in Argentinië ongewenst als 6Evita' Van Gogh Museum wil miljoen rijksbijdrage Stagedivers zijn geen stage-blijvers Surrealiste Leonor Fini overleden Letterkundig museum toont curiosa ANWB krijgt eigen tv-programma Teylers opent museum op Internet ZIE RAGAZZI OP ACHTERPAGINA - D5 Gids Dixnitri van Toren (55) maakte in 1966 zijn eerste langspeelplaat onder eigen naam. 30 jaar en 28 albums later is hij er nog steeds, als een van de wei nigen van zijn generatie. Met als titel 30 jaar Dimitri van Toren verscheen er onlangs een dubbel-cd met een carrière-overzicht. Vrijdag 26 januari geeft hij concert in het Chassétheater in zijn geboortestad Breda, een plaats die hij voor optredens al een jaar of zeventien niet meer heeft aangedaan. Door Wim van Leest niet dat als ik nog eens terug kom op deze aarde, ik dit beroep nog wel zon willen. Ik heb nooit verwantschap gehad met het artiestendom. Ik heb geen vijanden en ik kan met iedereen goed opschieten, maar om nou te zeggen dat het mijn wereld is, nee. Het liedjes schrijven wel, dat blijft fascineren. Een iiee hebben en daarmee in mijn werkka mer de hele nacht bezig zijn, ik neem het open als het dan tegen de ochtend klaar is,dan stemt mij dat tot tevredenheid." Si 30 jaar muziekmaken beschouwt Mri van Toren zich vooral als een ütfjesschrijver. Een artiest heeft hij zich eigenlijk nooit gevoeld. Oorspronkelijk was het trouwens hele- Tnaal niet de bedoeling dat hij als zanger platen zou gaan maken. Goed, hij schreef en zong liedjes, maar dat was meer om die liedjes onder de aandacht te brengen dan om de wereld kennis te laten nemen »an zijn zangtalenten. ,Ik deed destijds, in 1965, mee aan een jongfestival in Oisterwijk. Het was zo'n estival met veel voorronden, kwart- en halve finales. Uiteindelijk werd ik twee de in de finale. Bij die finale waren diverse platenfirma's aanwezig. Ik kon wel drie contracten tekenen. Van een maatschappij, toen nog Bovema, maar nuEMI, zei de vertegenwoordiger tegen me: 'je hoeft bij mij niets te tekenen, maar we willen een heel album opnemen, want je hebt al die voorronden en in de finale steeds andere nummers gezongen, dus je hebt een keur van mooie liedjes'. Mem Duys A'n album sprak me wel aan. Ik ben toen met Bovema in zee gegaan, maar het werd toch nog een heel gedoe. Het heeft maanden vol briefwisselingen geduurd eer die plaat er was. Want ik wilde dus niet zelf die liedjes zingen. Ik zoek daar maar een ander voor, ik z°rg wel dat er liedjes zijn. Maar Bovema wilde per se dat ik ze zelf zong. Uiteinde- ujk hebben ze me ervan overtuigd dat ik »ot zelf moest doen. Ik zei toen nog: als oet nib wordt, dan stop ik ermee, dan ®oet je maar iemand anders zoeken, 'oen het album klaar was, kreeg ik een telefoontje dat Willem Duys als eerste er e® exemplaar van had gekregen voor a]R programma Muziekmozaïek. Duys was zeer enthousiast en daarna kreeg ik 'era! hele goeie recensies. Toen kreeg ik zoiets van: ja dan moet ik het zelf maar gaan doen, het zal wel goed zijn. Tegen- oordig weet ik niet beter meer." dertig jaar in liedjes te vangen ■tor dat overzichtsalbum hebben we t aantal liedjes opnieuw gemixed en n a®tal nummers opnieuw ingezon- L' "aanraast heb ik een paar extra |,®en opgenomen die niet op mijn J® voorkomen. Of dertig jaar in ,1®vangen is, weet ik niet. Ik heb i laar ms gemaakt- Deze verzame- b y met honderd procent mijn keuze. niet1 V'er' hadden er voor mij ajL °P gehoefd. Met een nieuw studio- hii A ^aa' anc*ers- ^an horen ze het j6 Platenfirma pas als het helemeaal hoes bepaal ik de inhoud, ook de albu eilKZ0' is ee>i commericeel Pubtl vvoor een ^eei breed 8rti«i i ken meer geneigd om het gevast te leggen. Maar de maat- Niett 1 er veel werk van gemaakt. ?ertig iaar op plaat' ie telt «een beetje mee, hè." komaan weet zo langzamerhand wel dat ik veel meer te bieden heb. Ik heb een vrij trouw publiek door den lande." „Maar toch blijf ik me verbazen over de kracht van Hé komaan. Ik heb het zes jaar geleden opnieuw opgenomen met Flairck en weer werd het een hit. Ik krijg wel eens playlists onder ogen en als je dan ziet hoe vaak dat nummer nu nog steeds gedraaid wordt... Je hoort het in discotheken, aan het eind van houseparty's en dan gaat alles en iedereen uit zijn bol. Dan denk ik wel eens: blij dat ik er niet bij hoeft te zijn. Hé komaan is eigenlijk een nummer dat qua inhoud nergens over gaat. Het was iets feestelijks voor in een polonaise. Die liedjes moeten er ook zijn." Dimitri van Toren maakte in de jaren zestig deel uit van een stroming die onder de lullige noemer 'kleinkunst' werd gerangschikt. Er was niettemin veel publiek voor. „Kleinkunst, ja. Dat begon in België en sloeg later over naar Nederland. Het was heel normaal als je toen met zes, zeven man op een avond op het affiche stond. Aan de Vlaamse kant had je mensen als Zjeff Vanuytsel, Willem Vermandere, Miel Cools, Jan de Wilde en in Nederland Liesbeth List, Ramses Shaffy, Boude- wijn de Groot, Jules de Corte, Peter Blankert, Joost Nuisl Elly en Rikkert. Je zag elkaar iedere maand een paar keer. Dat waren hele leuke avonden. Ik heb toen een paar keer meegedaan aan wat eerst Casino en later Mekka heette, in Ik heb nooit ergens bij gehoord. Misschien is dat de reden dat ik er nog steeds ben. Ik zou het anders ook niet weten. SCHILDERIJ LOUIS NAGELKERKEN behoorlijk inkomen van mijn auteurs rechten en daarnaast krijg ik ook nog royalties. Het is maar net wat je wilt. Als het altijd meer, meer, meer moet zijn, dan moet je je ook op alle fronten laten zien. Dan moet je ook overal ja tegen zeggen. Van de week belde het manag- ment nog of ik met Story wilde praten. Ik heb al twaalf jaar niet meer met die bla den gepraat en dat doe ik ook niet meer. Al dat soort dingen, in een panel op tv zitten, hoeft voor mij niet." „Ik doe het gewoon niet graag. Er is een tijd geweest dat ik overal ja tegen zei. Toen Hé komaan een hit was, kwam ik drie, vier keer per week op tv en kwam je mijn kop overal tegen bij een of ander lullig verhaaltje. Nu dus niet meer. Ik hecht aan mijn vrijheid. Wat voor mij heel belangrijk is, is om de zoveel tijd een album opnemen, weten dat mijn werk uitgegeven wordt. Als straks mijn nieuwe studio-album uitkomt, zit er een tekstboek bij. Daarin staan de manu scripten van mijn teksten. Die zijn veel mooier dan die die uiteindelijk op de Voothet grote publiek is en blijft Dimit- wj <Mr\ H<-rfn man van komaan. L. komaan zit ik mijn hele leven zo'n n re beende artiest heeft wel üeid ^at *s iouw herkenbaar- d0ot 3.,aar- Maar het is niet zo dat ik j conpjf6 komaan ben getekend. Mijn Publiek komt daar niet voor. Dat het sportpaleis in Antwerpen. Dat was ongelofelijk, 20.000 mensen die daar drie, vier uur achter elkaar doodstil naar artiesten zaten te luisteren. Het paste allemaal in de cultuur van die jaren." Eigen weg Van die generatie van toen is weinig meer over. „Ik had de overstap kunnen maken, het engagement laten vallen en liefdesliedjes gaan zingen. Me op het grote publiek kunnen afstemmen. Die richting had ik uit gekund, maar ik heb daar nooit behoefte aan gehad. Ik heb altijd liedjes willen schrijven die bij mijn leeftijd pas ten. Ik wilde verhalen, onderwerpen die iets vertelden, waar ik iets mee kon doen. Van de rest heb ik me nooit veel aange trokken. Ik ben altijd mijn eigen weg gegaan. Ik heb nooit ergens bij gehoord. Misschien is dat de reden dat ik er nog steeds ben. Ik zou het anders ook niet weten." „Ik heb me de afgelopen zes jaar ook niet op tv laten zien. Ik doe allwwn inter views als er een album uitkomt. Dan heb ik er ook wel wat over te zeggen. Mijn formule is na al die jaren nog steeds het zelfde. Ik werk alleen in het theatersei zoen en doe dan een soms twee optreden per week. Dat verschaft me een hoop vrije tijd en ik geef niet veel van mijn privacy weg." En daar kun je redelijk van bestaan? „Ja hoor, ik heb los van wat ik aan het concerten verdien, jaar in jaar uit een plaat terechtkomen. Ik schrijf altijd eerst de tekst en daarna de muziek. Het lukt je bijna nooit om die tekst synch roon te laten lopen met de melodie, dus moet je terug naar de tekst om die aan te passen, maar in hun oorspronkelijke ver sie zijn ze dus mooier, kloppen ze van a tot z, vandaar dus dat tekstboek. Maar er zal geen tweede boek verschijnen, dat is eenmalig." Dimitri van Toren werd in december 55. Van de mensen die destijds met hem furore maakten, zijn er nog maar weinig over. In het buitenland zijn er nog wel generatiegenoten en geestverwanten volop actief. „Ik kreeg voor mijn verjaardag van mijn oudste zoon een boek plus een cd, het was Unplugged van Bob Dylan. Ik was verbaasd over dat concert. Hij zong weer op een hele aardige manier. We zijn van dezelfde leeftijd ongeveer. Ik heb hem jaren uit het oog verloren en het deed me deugd om hem zo terug te horen. Leo nard Cohen heeft laatst ook een mooie plaat gemaakt. Het doet me plezier dat die mensen gewoon door zijn gegaan, het accent op hun verhalen leggen. Ik zal niet zeggen dat het muzikaal allemaal up to date is, maar het blijft boeiend en daar gaat het in wezen natuurlijk ook om." „Als je iedere trend bij moet houden, dan ga je jezelf verloochenen en waarom zou je? Zolang het mensen beroert of in een aardige stemming brengt, is het oké. Ik weet dat er vernieuwing moet zijn, stil stand is achteruitgang, maar waar leg je de grenzen?" „Het moet tegenwoordig ook allemaal spektakel zijn, de mensen moeten hele maal plat gaan. Ik heb goed contact met de mensen van Flairck. Die zijn op een bepaald moment begonnen met mooie decors en zo. Dat is helemaal uit de klau wen gegroeid. Het zijn nu gigantische decors geworden. Ze hebben er twee vrachtwagens en ik weet niet hoeveel mensen voor nodig om het bij elke voor stelling aan te brengen. Het ziet er prachtig mooi uit, maar ze kunnen niet meer terug. De mensen verwachten dat het de volgende programma nog specta culairder. En waar gaat het om? Nog steeds om de muziek. In een land als Duitsland of Frankrijk kun je met zo'n show vier jaar lang rondtrekken. Dat is het nadeel van Nederland, in anderhalf jaar heb je alles gehad en moet je met iets nieuws komen. Het voordeel is dat de creatief moet blijven." Hoe bijzonder wordt het concert vrijdag in Breda? „Het etiket 'jubileumconcert' is door het managment opgeplakt. Voor mij is het gewoon een concert. Het is in die zin bij zonder dat het 16,17 jaar geleden is dat ik voor het laatst een optreden in Breda heb gedaan. Dat is eigenlijk heel vreemd. In al die jaren heb ik met concerten alle plaatsen in Nederland drie, vier keer gezien, maar Breda op de een of andere manier niet. Misschien heb ik dat zelf ook nooit zo gewild, waarom weet ik ook niet. Ineens kwam het managment met het idee om dit concert te doen. Ik speel er met mijn vaste begeleidingsband en Conny Vandenbosch doet een gastoptre^ den met een liedje of vier. Dat is, omdat ze recent materiaal van me heeft opgeno men." De eerste schreden op het pad van pro fessioneel muzikant zette Dimitri (toen nog Jan) van Toren begin jaren zestig in The Letterset. „Dat was best een leuk trio met Pierre Kartner en Jaap Goedèl. We maakten plaatjes en traden nog op tv op ook. Des tijds werd alles nog in Bussum opgeno men in zwart wit. Ik weet nog dat we meewerkten aan het spelprogramma Geen ja en geen nee. Zes uitzendingen hebben we gedaan. Daarvoor moesten we steeds een nieuw liedje schrijven van anderhalve minuut en in dat liedje moest dan het geheime woord in zitten. Dat was een ontzettende opgave, want je moest die liedjes vlug, vlug instuderen, 's middags om half vijf repeteren en 's avonds ging er dat dan pats boem live uit. Dat was nog eens televisie maken." „Ik werkte toen nog gewoon als etaleur, drie dagen in de week. We hadden vrij veel optredens. Daarvoor zat ik in een skifflegroep. de Hillquarters. Dat was toen zo'n rage, iedere wijk in breda had zijn eigen skifflegroep. Iedere week was het heel fanatiek repeteren met wasbord, gitaar en theekistbas en zo. In die tijd heb ik Pierre Kartner leren kennen." Heb je nog wel eens contact met hem? „De laatste keer dat ik hem heb gezien, was bij tv-opnamen in Antwerpen, een jaar of zes geleden. Toen hebben we ZATERDAG 20 JANUARI 1996 DEEL Van onze correspondent Frans Lindenkamp Sao Paulo - De Argentijnse hoofdstad Buenos Aires zal geen rode loper uitleggen om de Amerikaanse zangeres Madonna welkom te heten. Daarvoor is haar rol als Evita te controversieel. 'Evita leeft! Madonna rot op'. Deze opschriften staan op de muren gekalkt. De 'koningin van de popmuziek' zal de leu zen langs de weg van de lucht haven Ezeiza naar het stads centrum onherroepelijk onder ogen krijgen. Madonna gaat Evita de komen de weken neerzetten bij de ver filming van de gelijknamige musical. Maar de film doet de geschiedenis volgens veel Argentijnen onrecht aan. De popster zal de 'Moeder des Vaderlands' uitbeelden als een doortrapte haaibaai die zich via het bed opwerkte van een tweederangs actrice tot de vrouw van dictator Juan Perón. Met haar vertolking trapt Madonna op de Argentijnse ziel, want de charismatische Eva was de heldin van de des- camisados (ontheemden). Madonna is voor fervente Pero nisten 'persona non grata' en ook president Carlos Menem - aanvoerder van de Peronisti- sche partij - is weinig gechar meerd van het project van de Englse regisseur Alan Parker. Menem noemt de door Andrew Lloyd Webber gecomponeerde musical 'een totale schande'. Zelfs de aartsbisschop van Buenos Aires heeft zich in de discussie gemengd. Hij vindt het onbegrijpelijk dat 'een por nografisch type als Madonna de rol van Evita gaat spelen'. De verfilming van de rockope ra begint over enkele dagen zal veertien weken in beslag nemen. Volgens het Spaanse blad Cambio 16 zal Madonna voor haar hoofdrol ruim 13 miljoen gulden opstrijken. Amsterdam (anp) - Het Van Gogh Museum in Amsterdam wil een rijksbijdrage voor het aankoopbudget van jaarlijks één miljoen gulden. Het voormalige rijksmuseum is een van de wei nige grote kunstinstellingen die op dat punt geen structurele overheidssubsidie krijgen. elkaar nog even gesproken. Ik had het er laatst over met een journalist. Die zei: Dimitri, 'die man is ongelukkig, ontevre den, al heeft-ie gouden bergen dan is-ie nog niet gelukkig.' Het is inderdaad maar net wat je van het leven verlangt. Pierre heeft volop talent, dat heeft hij al zo vaak bewezen, dat hoeft-ie niemand meer te vertellen, dat weten we zo lang zamerhand wel." Jij weet van jezelf ook wat je kunt. „Ja, ik weet bijvoorbeeld hoe een studio in elkaar zit. Toen ik destijds dat eerste album opnam, het was bloedheet, ik was heel nerveus, ik had vrienden meegeno men en een aantal flessen Bordeaux. We gingen om half acht 's avonds de studio in en om half een 's nachts was het klaar, hadden we een heel album opgenomen. Nu zit je drie weken in de studio. Des tijds had je een recorder en een echoka mer. Als je nu in een studio komt, is het net of je een ruimteschip binnentreedt." „Bij het schrijven ga steeds meer inzien wat je met de taal kunt doen. Ik heb altijd geprobeerd van binnen uit te schrijven en met hart en ziel te zingen. Geen mooimakerij. Je weet wat je kunt. Het is voor mij nog steeds een sport om te proberen het niveau te verhogen. Voor mijn laatste studio-album heb ik veel liedjes geschreven waar een bepaalde filosofie in zit, die heel goed doordacht is. Je weet ook er steeds meer structuur aan te geven. Ik voel al intuïtief aan hoe de muziek wordt. Dat krijg je steeds beter in de vingers." Esoterisch In zijn teksten gaat Dimitri van Toren soms diep. Tussen de regels schemeren esoterische leringen door. „De esoterische literatuur houdt mij nog steeds bezig. Ik denk dat de mens een hoger beginsel in zich heeft. Het boed- hisme spreekt mij aan, omdat het meer een filosofie dan een religie is, vooral ook door de stelling: respecteer ieder geloof en behoud het uwe. Daar zit ontzettend veel in. Niemand kan zeggen: ik weet het, ik heb de waarheid in pacht. Maar het boeit om me daarin te verdiepen. Sommige mensen doen net alsof er voor en na Nazareth nooit iets gebeurd is en dat vind ik altijd zo verwonderlijk." „Ik heb net een nummer geschreven dat heet Jesus was een boedhist. Dat had ik tien jaar geleden niet kunnen bedenken. Ik had ineens zoveel aanvulling, waar mee ik die bewering kon staven. Maar soms is het ook aardser. Vorige week schreef ik een tekst die Dan is het tijd om weg te gaan heet. Het gaat over een fami liefeestje dat heel luchtig begint, maar op een gegeven moment verandert de sfeer van het gesprek. Dan krijgen ze het over de buitenlanders. Eerst nog mild, maar daarna wordt het racistisch, echt puur racistisch. Ik heb dat liedje letter lijk beleefd toen ik mijn tuin zat op een zonnige dag en er bij de buren een ver jaardagsfeestje werd gehouden dat die wending kreeg. Zoiets kun je in een liedjke vormgeven, omdat je er getuige van bent. Zo'n idee wordt je aangereikt over de coniferen, zeg maar." Parijs (afp) - De in Argentinië geboren schilderes Leonor Fini is op 87-jarige leeftijd in Parijs overleden. Zij heeft vooral bekendheid gekregen door haar surrealistische doeken. Fini werd op 30 augustus 1908 in Buenos Aires geboren en groeide op in Triest. In Parijs raakte zij bevriend met surrealistische schilders, die met haar de voor keur voor het dromerige symbo lisme en het fantastische deelden. Haar olieverfschilderijen, aqua rellen en gouaches, vol erotische accenten, staan in een bol van licht die het effect nog verster ken. Fini maakte ook decors voor theater- en operavoorstellingen en kostuums voor de balletten van George Balanchine. Den Haag (anp) - De laatste siga- repeuk van Willem Kloos, de hoge hoed van Lodewijk van Deyssel, de laarzen en stofbril van Jan Cremer. Binnenkort is het te zien in het Letterkundig Museum in Den Haag. Op 10 februari wordt de tentoon stelling 'Fetisj! Schrijvers en de dingen' geopend. Het museum heeft nooit eerder een tentoon stelling ingericht van uitsluitend parafernalia. „Roken, drinken en curiosa scha den de gezondheid. Eén sigaretje, één glaasje, één curiosum vooruit (de stofzuiger van Vestdijk)", stelt het museum. „Wij halen onze neus op voor de ongezonde interesse van het volk en laten de 'dingetjes' rusten in de donkere kelders van het museum." 'Fetisj!' bevat zo'n honderd curiosa, waaronder de Chinese schemerlamp van Slauerhoff, het doodshemd van Van Oudshoorn, de viool van Anna Blaman, de lichtroze zomersmoking van Louis Couperus, de wandelstok van A. Roland Holst, scheepstoe ter van Henriëtte Roland Holst, pijp van J.B. Charles en naam plaat in cement van Gerard Reve. Dat moet veranderen vindi Ronald de Leeuw, directeur var het Van Gogh Museum. Het i: onmogelijk beleid te maken oj basis van incidentele bijdragen Ook kan het Van Gogh geen aan spraak maken op aanvullendi overheidspotjes als de Mondriaar Stichting. Die steunt alleer hedendaagse aankopen. Het museum is voor zijn aanko pen aangewezen op de inkomster uit de museumwinkel. D< opbrengst varieert, maa bedraagt jaarlijks ongeveer zevei a acht ton. Dat bedrag is volgen: De Leeuw ontoereikend voo: aankopen. Het museum is vai plan de komende jaren een beel denverzameling aan te leggen. Di sculpturen komen in het huidigi museumgebouw te staan. Ooi krijgt de nieuwbouw rond de ver zonken watertuin een special plaats voor beelden. De uitbrei ding, die eind 1998 klaar moe zijn, is mogelijk door een Japansi donatie van 37,5 miljoen gulden. De opening van het paviljoen val samen met het 25-jarig bestaar van het museum. Dat word gevierd met een tentoonstelling over Theo van Gogh, broer vai Vincent, en kunsthandelaar en verzamelaar. Voor de jubileum tentoonstelling maakt het muse um ook een reconstructie van eb Monet- en Pissarro-tentoonstel lingen in Theo's galerie. Den Haag (anp) - De ANWI komt vanaf 30 maart wekelijk met een eigen tv-programma. He wordt een toeristisch-recreatie programma waarin de eigen acti viteiten aan de orde komen Waarschijnlijk wordt het pro gramma uitgezonden op RTL4 o RTL5. Onder de naam ANWB City wil de ANWB eind 1996 alle belang rijke werkgebieden tevens op Internet presenteren. De ANWB leden kunnen onder mee geschikte skigebieden selecterei en krijgen een overzicht van d lange-afstandwandelpaden ii ons land. De toeristenbond gaat zich vana dit jaar ook bezighouden met d( exploitatie van parkeergarages Nog dit jaar wil de bond vij ANWB-parkings openen. In he jaar 2000 moeten dat er 25 zijn. Haarlem (anp) - Teylers Museum in Haarlem heeft een 'vir tueel' museum op Internet geopend. Het oudste openbare museum van Nederland is de eerste met een digitale depen dance. In het virtuele museum kan de bezoeker echt door het museum dwalen en de hoogtepunten van de collectie bekijken. Hoeveel mensen het museum zullen bezoeken is moeilijk aan te geven. Sinds de opening van de'Nederlandse versie van het virtu ele museum kreeg het zo'n duizend mensen per maand binnen. Zo'n tachtig internetters gaven een reactie in het gastenboek. Onlangs startte ook het Engelstalige programma. Na de uitbreiding met de digitale museumzalen breidt het muse um ook in baksteen uit. Op 2 maart gaat de nieuwe vleugel van architect Hubert Jan Henket open. Daarmee wordt het museum met eenderde vergroot.

Krantenbank Zeeland

de Stem | 1996 | | pagina 31