Vernielen om te verbeteren aid Duck iputers De gespleten kerk van Gmünd Computers kunnen praktijktests met auto's niet vervangen ent goud sn' foto's oont fraaie sderland Priester en gelovigen gescheiden door een weg De prettig pittige keuken van Tunesië (1) E21PESTEM SURPLUS id voor kinderen Uitlaatpotten Verscholen Eigen regio Subjectief I D°or Johan van Grinsven L* niwoners) doet IrppJ1 L®' Fen oude- gerestau- |fp. e burcht, de veertiende- laartf ?otisehe Maria Hemel- Imphri de intacte stadsmuren ET stad.st°rens, het Heimat- j. m ln één ervan, een voor- ïifo rouwerij, een kerkhof, Itadf! °PSeP°etste historische tnim "®een overzichtelijk cen- IkekJol smade straatjes, win- |Ei, m "°recagelegenheden. Poppenhuis /n het Oostenrijkse Gmünd weten ze Tractor REIZEN KORT Camping Beurs in Den Bosch Boot'96 in Düsseldorf Culinaire gids Limburg Legoland ook in Engeland Bekroonde reisgidsen Vaker varen naar Noorwegen KLM naar Boekarest WIJZER Harisa Tomatensoep 19 JANUARI 1996 VRIJDAG 19 JANUARI 1996 I digitale technologie is niet luw. (jaren kunnen consumenten Igeelde of aan flarden Icheurde foto's in fotozaken |en repareren. 1 foto's worden in de compu- ingevoerd en op het beeld- kerm kan vervolgens naar Irtelust gespeeld worden, vorce X richt zich speciaal verbroken relaties. service die aangeboden brdt omvat niet alleen het ten verdwijnen van ex-echt- Inoten en echtgenotes, ze jmnen met een paar handelin- In moeiteloos vervangen wor- ;n door de nieuwe grote lief- f, of het liefje van de week. J/oor sommigen is het een iort therapie na de scheiding, e meesten vinden het gewoon 6n opluchting van je ex op de Ito's af te zijn," meent Joe lardolilli, coordinator bij lamera Shop. Voor sommige, meestal jonge, mensen lijkt het een geweldige baan: testrijder in een autofabriek. Rond scheuren in de nieuwste produkten, een halve dag op topsnelheid op een kombaan racen. Een testcentrum wordt gezien als het walhalla van de autofabriek. nensen die graag naar de mooie I tanten van Nederland kijken, loewel we in het volgende num- ner ook een verhaal brengen Iver lelijke gebouwen in Neder land. Dus het is zeker niet alle- naal kritiekloos in ons blad. Als Iets niet goed is, dan schrijven we dat ook. Je moet uitkijken datje [liet zo'n positivo-tijdschrift naakt. Impressies is voor ieder een die van zijn eigen land houdt, j daar niet op de manier van: 'koopt eigen waar, dan helpen vij elkaar' of 'Eigen Land Eerst'. -Iet is dus geen huisblad van] Janmaat en de zijnen", lij vermoedt dat zijn lezers I vooral in de groep Nederlanders Pboven de 35-40 jaar te vinden Lzijn en dan nog degenen met een I ;hogere opleiding en bijhorende] I welstand. Kleyn: „Wij komen op( I het juiste moment met dit blad |De belangstelling voor Nedef [land neemt meer en meer toe] E Niet alleen op toeristisch gebied.l 1 Ook al gaan mensen in de grote I vakantie naar Mexico op vakan-j tie, Nederland is in". Volgens Kleyn zit er zo af en to wel een relatie tussen de redac-| tionele bijdragen en adverteer ders. „Dat schijnt toch moeilijk te ver mijden bij dit soort bladen. Hetj moet dan maar. In het eerstel nummer zit één echte adverto-l rial, over Bols, ook al is die nietj zo aangekondigd. Dat moet inI het vervolg wel, anders verlies jel geloofwaardigheid bij je lezers Vreemd genoeg denken veell mensen dat meer verhalen uit: koppelverkoop van de adverten tiewervers tot stand gekomen! zijn, maar dat is niet zo. Ik kende j Geb IJskes, al 40 jaar koffiespe- j cialist van Albert Heijn, al lan-j ger. In die man zit een gouden verhaal. Maar mensen denken al snel dat dat een soort advertentie: voor Albert Heijn is." ten? I Raar eigenlijk dat niemand e - der aan een computerblad voor kinderen heeft gedacht. Misschien moet je er zeil K voor zijn; het idee komt dan I van Laura, het achtjarige doc j tertje van Koster. L Ze mocht een keer mee met p F pa naar een persconferentie. I Die ging over computers, v I dat is Kosters vak. r En toen vroeg ze: .-Waarom niet zoiets als de Donald y maar dan over computers. Koster meldde het aan Warn™* Witkop, uitgever van di computerbladen, tijdens foTe^houdt van lekker «jj maar hij maakte de maalti] af en rende onmiddellijk n zaak," vertelt Koster Een half jaar later is Comp een feit. indruk Het nulnummer geeft een - van wat het blad te dl®d®j Het zet kinderen in elk ge j het werk. Hoe maak ik ee ning op de pc? een| Hoe verhuis ik in Window Door Rien van der Steen Een vreselijke klap vult de lange hoge ruimte. Het geluid van ver- tuigend plaatstaal, afbrekende «Melen en splinterend glas - dan stilte. Er verstrijkt nauwe lijks een tiende seconde tussen de eerste aanraking van de bumper met het beton tot aan de stilstand van het autowrak. Een computer heeft intussen zo'n 50.000 meetgegevens geregis treerd. Snelle camera's hebben de botsing op beeldband vastgelegd. Gewonden zijn er niet. Want dit is een botsproef Angstaanjagend, zo'n crashtest. Autofabrieken geven er kapitalen aan uit. Overeen heel jaar worden er toch ca. 200 voertuigen tegen de muur [•■Allemaal om te kijken hoe de constructie zich houdt, of er ver hevigingen nodig zijn en hoe krenkelzones de veiligheid van de inzittenden kunnen vergroten. Om auto's zuiniger te maken moeten onderdelen lichter wor den. Dus worden ze getest tot ze letterlijk een ons wegen. uiterst vreemdsoortige Vee lte rijdt over het terrein. Op het k en op de motorkap zijn vier )te uitlaatpotten geschroefd, auto 'schuift' bijna letterlijk voorbij. De demper voorop blijkt het inlaatgeluid tot bijna 0 te reduceren. Grote potten op het dak elimineren het uitlaatge- brom. Op weg naar een fluister- stille auto? Een eindje verder schudt een nieuw autotype op een soort van wasbordwegdek. Op de kombaan raast al enkele uren lang een dik ke Omega met dik 200 km/h rond. Misschien is het wel stomverve lend, dat testrijder zijn. Het ontwikkelen van een nieuwe auto is geldverslindend. Honder den miljoenen guldens zijn er mee gemoeid. Super-computers helpen de ontwerpers om de ver schillende onderdelen virtueel te testen. Want op het beeldscherm wordt al getest hoe een auto, die nog niet eens bestaat, zich onder bepaalde omstandigheden gedraagt. Onderdelen die nog niet geproduceerd zijn worden via de computer getest op hun maximale belasting. De produk- tie begint pas wanneer de compu ter 'tevreden' is. De meeste autofabrieken hebben er wel een. Vaak verscholen in moeilijk doordringbare bossen, met hoge hekken eromheen en veiligheidsmensen aan de slag boom. Want zo'n testcentrum is opperst geheim. Het gros van de foto's van splinternieuwe model- Opto-elektronische meetapparatuur met een systeem van spiegels en sensoren houdt tijdens het rijden op de testbaan de hoek van de wielen ten opzichte van het wegdek in de gaten. len die nu en dan naar de pers 'uitlekken' is door de fabrikant gestuurd of althans toegestaan. Als de fabrikant niet wil dat er beelden van een toekomstig model in krant of tijdschrift komen gebeurt dat ook niet. Maar wie wel eens in Turijn komt, ziet met grote regelmaat Fiats, Lancia's of Alfa's rondrij den, voorzien van zwarte camou flagepakken. Die auto's komen op straat omdat de fabrikant het leuk vindt de aandacht te trekken en tegelijk de boodschap brengt dat er bij Fiat, Lancia of Alfa weer hard aaan iets nieuws wordt gewerkt. In Dudenhofen, in de buurt van Frankfurt, test Opel zijn nieuwe modellen. Wanneer alle verschil lende onderdelen per computer en in de praktijk getest zijn, begint de produktie van een pro- toype. Volgens dr. Roland Nolte van Opel zullen computersimula ties de 'ouderwetse' praktijktests nooit kunnen vervangen. „En een proefstand in een hal is ideaal om één bepaald onderdeel te testen. Maar om te zien of alle onderde len met elkaar goed werken, blij ven .testen in de praktijk nodig". In vroeger tijden maakten auto fabrieken modellen vaak alleen voor de eigen regio. Maar een moderne auto wordt als het even kan over de hele wereld verkocht. Moet dus bestand zijn tegen tem peraturen van -40ÜC en +50°C. Tegen windhozen en stortbuien. Tegen spekgladde wegen en gatenkazen. Tegen steile hellin gen en andere loodzware belas tingen. In windtunnels met gigantische ventilatoren zoeken ontwerpers naar de ideale vorm, die zo wei nig mogelijk weerstand biedt. Motoren moeten urenlang volgas kunnen draaien, maar ook lange tijd achtereen in de file kunnen staan met draaiende motor. Om een aanhanger in de bergen na te bootsen gebruiken ze in Duden hofen een gestroomlijnde aan hanger, voorzien van een elektro magnetische rem. Vanuit de auto is de weerstand van het karretje in te stellen. De koets van de auto mag bovendien nergens lekken als hij door een waterbassin wordt gejaagd. Geluidsisolatie is ook zo'n punt. Vroeger mocht een auto gerust herrie maken. Dat stond sportief. Nu meten gevoelige microfoons of luchtaanzuiging, motorgeluid en rolgeluid van de banden bepaalde normen niet te boven gaan. Veel tijd wordt in zo'n test centrum ook gestoken in het ver- warmings- en ventilatiesysteem. In een vriescel moet de auto bij - 20°C binnen twintig minuten zijn eigen interieur op kunnen war men tot rond dertig graden. Veel aandacht gaat uit naar de airco, na airbag, abs en centrale ver grendeling immers een zeer gewild uitrustingsstuk. Opel gaat ervan uit, dat rond het jaar 2000 25 procent van de auto's in Euro pa verkocht worden mét airco aan boord. Nu is dat ca. 13 pro cent. Walter Schlüter van Opel: „Wat is een goed klimaat in een auto? De norm is verschrikkelijk moei lijk omdat het klimaat zo subjec tief beoordeeld wordt. Wij gaan ervan uit dat in de zomer een temperatuur van 21-23°C ideaal is, in de winter 18-21°. Het basis devies luidt: warme voeten, een koel hoofd". Volgens Schlüter is de glasindustrie druk bezig met reflecterend glas, dat de opwar ming van een auto-interieur sterk kan beperken. Momenteel is dat glas nog te zwaar en veel te duur. Om auto's in de praktijk te testen zijn bepaalde streken zeer geliefd. Arizona in de VS vanwe ge de hitte en het noorden van Scandinavië vanwege de extreme koude. Bovendien zitten in die troosteloze streken weinig potte- kijkers, die foto's van volstrekt onherkenbaar vermomde voer tuigen aan autobladen aanbie den. Een aantal fabrikanten heeft boven de poolcirkel zelfs een vas te stek. De gigant Fiat bij voor beeld is 's winters permanent aanwezig in het noorden van Zweden, in de buurt van Arvids- jaur, ter hoogte van het bovenste puntje van de Botnische Golf. Elk jaar keren de testploegen daar weer terug, steeds in hetzelfde hotel, steeds aan hetzelfde bevro ren meer. Vijfhonderd kilometer noordelij ker, in Kiruna in Zweeds Lapland, worden lange duur tests gehouden om bij voorbeeld de betrouwbaarheid van koelsys temen te controleren en om te zien hoe een deurslot zich in extreme koude gedraagt. Op ver schillende circuits kunnen de testrijders naar hartelust slippen en driften in met meetapparatuur volgestouwde auto's. Al die tests leiden niet tot goed kopere auto's. Wel tot betere, vei liger en betrouwbaarder voertui gen. i'omhet geluid van in- en uitlaat te beperken worden grote dempers bovenop de auto geplaatst. Testauto's rijden af en aan met gevoelige miccofoons om het rijgeluid te meten. |"e' de meest bizarre beziens waardigheid van het middel- L*e stadje Gmünd in het Oos- Ikerk ^adnddc; de gedeelde Pnuddeleeuwse stad Gmünd in P Oostenrijkse Kannthië ligt 'eSw de plaatje van een tekst- na plaatjesprogramma? Maak zelf een wenskaar Wie zijn kind een abon t ^an| op CompuKids cadeau d zelf computeren wel verget machine is bezet. i^mpntenl Andere terugkerende el ^1 zijn spellen, screensavers, puters op school. pduCatid| De verhalen zijn lich'fjredac- en 'speels', meldt de hoo teur- ap Adrianu Koster over ae zienj „We willen kinderen lat«. hoe leuk het is om met ee a- puter om te gaan. A-l 0-snelweg van Salz- I, naar Villach aangeschurkt. |l, Semoedelijke Gmünd in het I ter-Maltadal heeft meer L ^aardigheden dan het Itlif ormaat van het Porden If W foch nog iemand k in h ?rw md door de druk lot. Plaatsje - soms staan er »rt.„ voor de oude stads- i (v *aardoor automobilis- lis »r „5®,en uit rijden - dan [hof,® ajlijd de rust van het ehepark Ferdinand Por- ,eriwallUri®,gecoi^eerde Parkje [verder v 6n stadsgeluiden nog et- Van 1944 tot 1950 was de firma Porsche in Gmünd gevestigd. Hier staat de wieg van de -voor kenners - legendarische Porsche 356. De welgestelde Gmünder Helmut Pfeifhofer stichtte in 1982 een particulier Porsche- museum dat de geschiedenis van het merk uitgebreid aan bod laat komen. Het muse um, dat het hele jaar open is, is niet groot. Maar het moet gek gaan wil een autoliefheb ber er niet minstens ander half uur plezier beleven aan de paar dozijn Porsches, miniatuurauto's, houtmodel len, oude foto's, werkteke ningen, dia- en videobeelden en het winkeltje waar tegen gepeperde prijzen allerlei Porsche-kitsch wordt ver kocht. Maar de meest bizarre kerk ter wereld staat in deze gemeente. bezienswaardigheid van Gmünd is een kerkje. Het ligt een een stijgend weggetje dat al in de steenworp buiten het centrum Romeinse tijd tot ver over de ber- van Gmünd, aan het begin van gen voerde. Tegenwoordig ligt de mond de bijnaam 'De Gedeelde Kerk' gekregen. Het waarom is meteen dui delijk: de kerk is letterlijk in tweeën gedeeld. Als je tussen de twee moten staat, is het net alsof je links en rechts een poppenhuis bin- nenkijkt, alleen de straat zijden van de twee delen zijn 'open'. Rechts is het altaar te vinden en links de banken voor de gelovigen, die op twee verdiepingen kunnen zitten. De 'open' wanden zijn keurig afge schermd door hekjes. De kerk lijkt doorklieft en de delen een meter of vijf uit elkaar geschoven. Als je de twee pastelkleurige delen naar elkaar toe zou schui ven, dan zouden ze weer naadloos passen, zo lijkt het zeker: de enige in tweeën gedeelde het. Het pad tussen de twee parten is al weer jaren Katschberg-Bundesstrasse naast en onder deze Kreuzbichlkirche. Het godshuis heeft in de volks- geasfalteerd. Wat woon- en bestemmingsverkeer maakt er gebruik van. De kerk heeft een torentje waarin een kleine klok hangt die nog voor iedere mis - die er niet al te regelmatig meer plaatsvinden - wordt geluid. De dorpsbewoners kunnen sma kelijk vertellen over die excen trieke kerk. Het verhaal bijvoor beeld dat eens, tijdens een door deweekse mis, plotseling een boer met zijn tractor luidruchtig tus sen kerkgangers en priester door- plofte. Keurig zijn hoed oplichtte naar voorganger en gemeente, dat wel. Op de plek waar nu de kerk staat, werd in de vijftiende eeuw een 'wegkruis' opgericht. Later, in 1588, kwam er een kapel voor in de plaats. Waarschijnlijk werd daar pas veel later het hui dige deel voor de gelovige parochianen bijgebouwd en kreeg de gedeelde kerk zijn hui dige gespleten uiterlijk. Waarom niet het oorspronkelijke deel werd uitgebreid tot een hele kerk en de weg werd omgelegd, leert de overlevering niet. Ook histo risch onderzoek heeft daarin, ondanks vele pogingen, geen klaarheid gebracht. In Gmünd weten ze wél zeker dat ze met die gedeelde kerk een in de wereld unieke attractie in huis hebben. Informatie over Gmünd, het Lie- ser-Maltadal en Karinthië via het Oostenrijks Toeristenburo, Stad houderskade 2 in Amsterdam, telefoon: 020-6129682. In de Brabanthallen in Den Bosch wordt dit weekende de elfde Camping Beurs gehouden, Ook dit jaar staan weer vijf tentoon stellingshallen vol caravans, campers, vouwwagens en tenten. Daarnaast is er een toeristisch paviljoen waar bezoekers informa tie kunnen vergaren over de vakantielanden. Op de beurs zijn daarnaast zowel landen als individuele campinghouders verte genwoordigd. Verder is er dit jaar veel aandacht voor de zelfbouwers die tijdens deze beurs een groot aanbod aan accessoires en onderdelen krij gen voorgeschoteld. De Camping Beurs is van vandaag tot en met maandag 22 januari. Openeningstijden: vandaag 13.00-22.00 uur; morgen, zondag en maandag 10.00-18.00 uur. Van vishaakje tot superjacht, alle nieuwe ontwikkelingen op het gebied van watersport zijn te vinden tijdens de grootschalige beurs Boot'96 in het Duitse Düsseldorf. Tijdens de zevenentwin tigste watersporttentoonstelling die tot en met 28 januari plaats vindt in vijftien hallen van het Messe-complex tonen zo'n 1.550 exposanten uit 37 landen hun produkten. Elk jaar komen onge veer 400.000 bezoekers naar deze beurs. Daarmee wordt de mani festatie beschouwd als 'de wereldmarkt van de watersport'. Het evenement is in vijven verdeeld: de beurs voor boten en jach ten, de afdeling onderwatersport en surfen, de sectie technische uitrusting en toebehoren en de exposities rond de thema's water- sporttoerisme en charteren. Boot'96 is dagelijks geopend van 10.00 tot 18.00 uur. Volwassenen betalen 23,50 gulden entree. 'Een gezellige gids' noemen ze het zelf. De WV in Limburg heeft een culinair boekje samengesteld met als titel 'De zachte G, van genieten'. Het boekje is een kleurrijke opsomming van de restau rants en andere gelegenheden in Maastricht, Thorn, de Voers treek, Valkenburg 'en onder andere Slenaken. Ze worden stuk voor stuk in zeer lovende termen beschreven. Desalniettemin kunnen ze een bruikbare leidraad zijn voor de bezoeker, die wel eens iets 'typisch' Limburgs wil proeven. Het boekje is voor 4,95 gulden te koop bij de VW's in Limburg of aan te vragen via tele foonnummer 043-6017321. Legoland, het uit Legosteentjes opgebouwde attractiepark in Denemarken, krijgt een filiaal in Engeland. Legoland Windsor, zo'n 30 kilometer ten westen van Londen, moet eind maart open gaan voor het publiek. Het themapark krijgt een duidelijk Brits tintje, zo wordt onder meer de Tower Bridge nagebouwd. Daar naast komen er gebouwen uit andere Europese steden in het park. Alleen al in Miniland, een van de vijf onderdelen van het park, komen zo'n achthonderd gebouwen en zevenhonderd modellen van treinen, auto's, boten, kranen, bruggen, fonteinen en 'men sen'. Legoland Windsor ligt vlakbij Windsor Castle. Informatie: Brits Toeristenbureau, telefoon 020-6855051. De 'Capitool Reisgids Wenen' en de reisgids 'Java' van Periplus zijn uitgeroepen tot beste reisgidsen van 1995. De verkiezing is een initiatief van het ANWB-tijdschrift Reizen; de jury werd gevormd door reisjournalisten, een vormgever en een vertegen woordiger uit de reisbranche. De bijhorende prijzen - de Reizen de Zon - werden voor het tweede achtereenvolgende jaar uitge reikt. Dit jaar konden uitgevers titels voordragen in de catego rieën 'stadsgidsen Europa' en 'Azië'. Er mochten ook Engelstalige gidsen worden ingezonden. Eervolle vermeldingen gingen naar 'Zeven dagen Praag/Cultuurhistorische wandelingen' van Reinil- dis van Ditzhuyzen (uitgeverij Gottmer), het 'India Handbook 1996'van Trade Travel en de Trottergids'Vietnam'. Scandinavian Seaways voert de frequentie van de veerdienst tus sen IJmuiden en het Noorse Kristiansand op. Vanaf 24 mei vaart de boot om de dag rechtstreeks naar de Zuidnoorse haven, dat was één keer per week. De maatschappij heeft ook een uitgebreid reisprogramma rond deze veerdienst opgezet. Informatie over beide via 0255-534546. KLM voegt op 9 april een nieuwe bestemming toe aan haar lij- nennetwerk: de Roemeense hoofdstad Boekarest. Daarmee komt het aantal verbindingen van de luchtvaartmaatschappij op 63 ste den in 26 landen. KLM gaat acht keer per week naar en van de Roemeense luchthaven Otopeni vliegen; vanaf 20 juli wordt het aantal vluchten uitgebreid naar tien per week. Door Marijke Prins Wat is echte Nederlandse kost zonder aardappel? Kun je je Itali aanse pasta zonder tomaten voorstellen? En is de paprika niet het vlaggeschip van de Hongaarse keuken? Deze vragen dienen slechts om te illustreren wat de invloed van ontdekkingsreizigers en veroveraars als Columbus en Cortez is geweest op de keuken van de Oude Wereld. Aardappel, tomaat en paprika namen zij en hun troepen mee uit Midden- en Zuid-Amerika. Die invloed werd ik me weer eens bewust op mijn recente reis door Tunesië. In de meeste gerechten die ik daar at, speelde de tomaat een glansrol. Niet alleen de tomaat, maar ook paprika en aardappel maken een integraal onderdeel uit van de prettig pitti ge keuken van Tunesië. In de komende weken aandacht voor een keuken die, naar ik vermoed, in de komende jaren steeds meer in de aandacht zal komen in Nederland. Overal in Tunesische voedselwinkels of op markten worden grote hoeveelheden geurige harisa aangeboden. Dit is een pittige pasta van ontpitte, gemalen rode pepers met karwij, koriander en knof look. Harisa wordt gemaakt van gedroogde, geweekte pepers. Je kunt het in Nederland gewoonlijk kopen bij Islamitische slagers. Zo niet, dan kun je het zelf maken door 100 gram verse pepers (of 50 gram geweekte, gedroogde) te ontpitten, fijn te stampen en te vermengen met 1/2 theelepel fijngestampte karwij en evenveel gemalen koriander, alsmede 2 teentjes uitgeperste knoflook. Je kunt de harisa in een schone jampot enige tijd bewaren. 350 gram lamsvlees (en eventueel een extra botje) V4 liter gezeefde tomaten (uit een pak) 1-2 theelepels harisa 100 gram kekererwten of witte bonen 1 ui 1 kleine winterpeen 2 laurierbladeren 14 bosje peterselie zout naar smaak 2 ontvelde, in kleine stukjes gesneden vleestomaten Zet de kekererwten een nacht in de week, giet ze af. Kook ze ver volgens met het vlees in l'A liter water, samen met laurierblade ren, winterpeen en ui. Laat het geheel twee uur trekken. Zeef de bouillon, snij het vlees fijn en haal de gekookte bonen uit tussen de wortel en ui, die op hun beurt door de zeef fijngedrukt worden en weer in de bouillon gaan. Voeg hieraan toe: de gezeefde tomaten, het fijngesneden vlees, de kekererwten, 1 of 2 theelepels harisa (pittig of lekker heet), de fij nges- neden tomaten en het fijngesneden halve bosje peterselie. Laat de soep nog een kwartiertje pruttelen. De soep vormt een kloeke lunch met brood en een Tunesische salade (twee recepten worden volgende keer gegeven).

Krantenbank Zeeland

de Stem | 1996 | | pagina 27