Afrika Cup zet
voetbal in de
schijnwerpers
KKER
SOUTH AFRICA 96
AAK
RENEN
ITIEK
URG
THE CAP
AFRICAN CUP OF NATIONS
-
Op de gravelveldjes in de townships leren de zwarte voetballers hun kunstjes.
Door Ivar Penris
Kaapstad - In navolging
van de rugbyers kunnen de
voetballers van Zuid-Afri-
ka zich de komende weken
onsterfelijk maken door in
eigen land de Africa Cup te
winnen. De bij blanken zo
populaire rugbyers werden
nationale helden bij blank
én zwart toen ze wereld-
I kampioen werden. Voetbal
I vindt de blanke minder
heid maar niks, veel te veel
relletjes in die enge towns
hips. Engels voetbal, dat
wordt in de pers wel breed
uitgemeten, dat is tenmin-
ste nog beschaafd. Maar
I het voetbal staat nu in de
I schijnwerpers en als Zuid-
Afrika op 3 februari de
finale wint, dan barst er
I ongetwijfeld opnieuw een
volksfeest zonder weerga
los en zal deze sport een
grote vlucht nemen.
""Mogelijk is het niet, want
voetballen kunnen ze. Af en toe
I °°gt het nog wat naïef door de
n Jarenlange isolatie vanwege de
J Apartheid, maar ze leren snel in
huid-Afrika. Als een stel balvir-
1 woze Brazilianen slaagden ze er
1 begin december immers bijna in
'oetbalgrootmacht Duitsland een
smadelijke nederlaag toe te bren-
Sffi. In de slotfase van het duel
I werd de moegestreden equipe
van berti Vogts helemaal gek
J Sespeeld, maar het bleef in die
I 'Dendschappelijke ontmoeting
uiteindelijk 0-0.
I uid-Afrika is dus ook voetbal-
I m ?p de we§ terug. Vorige
f aand sloot de nationale ploeg
I vierlandentoernooi met de
1 |erenoiwneerde tegenstanders
I uFpte' ^ambia en Zimbabwe
I ""end af. De prestatie was zo
^prekend dat het elftal op
lK®entie mocht bij president
I v on Mandela. Ook op clubni-
I ei,au ls de we8 "aar boven inge-
§en. De Orlando Pirates,
blank. Chef Sport Archie Hen
derson van The Argus, het groot
ste dagblad van Kaapstad en
omgeving, erkent dat er in zijn
krant te weinig aandacht is voor
voetbal. „De reden daarvoor wil
ik U echter niet zeggen. "Het ant
woord ligt echter voor de hand:
de blanke lezer zit er (nog) niet op
te wachten.
Voorlopig zal het ook niet mee
vallen blank Zuid-Afrika voor
het voetbal te interesseren. De
meeste teams op hoog niveau her
bergen wel enkele blanken, maar
het gros is nog te bang om naar
het stadion te gaan. De wedstrij
den, vaak in of nabij de towns
hips, worden nog regelmatig ont
sierd door relletjes. Zo ook die
woensdagavond in het Green-
point-stadion in Kaapstad, waar
thuisclub Hellenics de laatste
wedstrijd van het seizoen tegen
aat 31
1-454343
aopavond,
14.00-18.00 uur.
lt»f7;a.,mpio.en in 1994> debu-
do pTt?11 se'zoen m de strijd om
i,.i AF-cup, de Afrikaanse equi-
I van onze Champions
„„Jue' en mag zich na de
bna'e tegen Asec
jan uit Ivoorkust meteen het
R' .x,vanl Afrika noemen.
een Fldde ,allemaal nog niet tot
-«algehele euforie in het land.
\o°r is voetbal nog niet pop-
deel geTg onder het blanke
de bevolking. Voetbal is
rip aar de favoriete sport
,e grote -
Iruim
van
zwarte meerderheid
mivw i i ij.iccj.ut
Afrika H iig procent) in Zuid"
06 krantelezer is vooral
Shaun Bartlette viert zijn tweede treffer in de wedstrijd tegen
Zambia tijdens het vierlandentoernooi, dat Zuid-Afrika zou win
nen. FOTO THOMAS TURCK/TOUCHLINE
de kersverse landskampioen
Cape Town Spurs speelt. Terwijl
de wedstrijd voortkabbelt, het
seizoen is bijna ten einde en al
beslist en de spelers zijn moe,
doet het gros van de ongeveer
vijfduizend toeschouwers zich
tegoed aan joints en lurken ze
aan de zelf meegebrachte whis
key in grote plastic frisdrankfles
sen. Het walmt er en menig toe
schouwer is al behoorlijk in de
olie.
Net als die gekleurde man, die er
ondanks zijn instabiele toestand
in slaagt over de veel te lage
afrastering te klimmen en vervol
gens doelloos, zonder iemand
kwaad te doen, over de atletiek
baan rond het veld slentert. Een
blanke ordebewaarder met Ver
vaarlijk ogende herdershond ver
zoekt de man toch vriendelijk
weer achter de afrastering plaats
te nemen.
Als de man niet snel genoeg aan
zijn verzoek voldoet, pakt de
ordebwaarder hem bij zijn benen
en slingert hem over het hek
heen. De man klettert met zijn
hoofd op de betonnen vloer en
blijft roerloos liggen.
Het publiek reageert dol. 'Vuile
racist', klinkt het uit honderden
kelen. Niet veel later vliegen fles
sen, blikken en allerlei andere
voorwerpen in de richting van de
boosdoener. Zelfs riooldeksels en
complete hekwerken verdwijnen
op de sintelbaan. Als de bankzit
ters van de Cape Town Spurs het
relletje sussen, keert de rust
weer.
Vechtpartijen
„Welkom bij het Zuidafrikaanse
voetbal," lacht Mich D'Avray, tot
voor kort coach van de Cape
Town Spurs en nu full-time baas
van het nationale team onder 23
jaar. Het opstootje stelde in zijn
ogen nog niet veel voor. Een week
later blijkt dat hij gelijk heeft.
Supporters van de Orlando Pira
tes uit Johannesburg stormen
massaal het veld op na een rode
kaart voor aanvoerder Mncwan-
go in de eerste finalewedstrijd
van de strijd om de CAF-cup.
Vervolgens wordt ook een
bezoekje gebracht aan het vak
van tegenstander Asec Abidjan
uit Ivoorkust. Er ontstaan massa
le vechtpartijen.
Door het succes van het nationale
team en de Orlando Pirates, wil
volgens D'Avray iedereen graag
een keer naar het voetballen toe.
„Iedereen wil nu die poort wel
eens binnen stappen, maar door
het negatieve nieuws gaan ze
steeds weer niet. De zwarten zijn
nu eenmaal zeer gepassioneerd
en emotioneel. Voetbal is voor
hen een strijd op leven en dood.
Een wedstrijd waarbij zich veer
tig wapens in een stadion bevin
den is heel normaal. Het is overi
gens geen raciaal probleem. Ik
vraag me trouwens ook af of die
zwarten zelf niet bang zijn voor
rellen." Het zou niet vreemd zijn.
Een alcoholverbod in de stadions
kennen ze niet, net zo min als er
gecontroleerd wordt op wapen
bezit en er vallen regelmatig rake
klappen.
Engeland
D'Avray is het wel gewend. Euro
pa en in het bijzonder Engeland
hebben in het verleden ook een
naam opgebouwd als het om
voetbalvandalisme gaat. D'Avray
voetbalde zelf dertien jaar in
Engeland bij onder meer Ipswich
Town, samen met Frans Thijssen
en Arnold Mühren. In zijn nada
gen kon hij kiezen tussen Japan
of Nederland. Het werd NEC in
Nijmegen. Hij was inmiddels
genaturaliseerd tot Brit en zag
via Nederland een betere kans
om terug te keren naar Zuid-
Afrika. Toen het land eenmaal uit
de ban was kocht hij zijn contract
bij NEC af en keerde in 1992 naar
zijn geboorteland terug, waar hij
coach van de Morocco Swallows
in Soweto werd. „Ik wist dat het
een keer over moest zijn met die
apartheid." Makkelijk had hij in
het in die beginperiode niet. Als
blanke in het zwarte Soweto trai
nen was niet altijd een pretje. „Ik
en mijn gezin zijn met de dood
bedreigd door tegenstanders van
de Swallows. Zo fanatiek zijn ze
hier." Na een jaar verhuisde hij
naar de Cape Town Spurs en zag
om zich heen de veranderingen
plaatsvinden. „Er is al enorm
veel verbeterd, maar het geweld
in de townships blijft bestaan,
dus ook in de stadions."
De populariteit van het voetbal
groeit daardoor langzaam. Steeds
meer blanken komen op de wed
strijden af, omdat er ook steeds
meer blanken op, de velden figu
reren. Nog geen twee jaar geleden
was dat heel anders. De stadions
zaten weliswaar vol, maar een
blanke was er niet te bekennen.
Op één wedstrijd na, toen zaten
er 64.000 blanken op de tribunes
van het First National Bank Sta
dium in Johannesburg. Het
FOTO TERTIUS PICKARD/TOUCHLINE
betrof dan ook een demonstratie
wedstrijd tussen de Engelse clubs
Manchester United en Arsenal...
„Ik woon in een behoorlijk con
servatieve, blanke wijk, maar nu
het zo goed gaat met de Spurs wil
ook mijn buurman wel eens
komen kijken," geeft D'Avray
een voorbeeld van de verschui
vingen. Onlangs zat mijn moeder
voor het eerst op de tribune,
prachtig toch! Daar durfde je vijf
jaar geleden nog niet van te dro
men." Wat de 'nieuwe' blanken in
de voetbalstadions te zien krij
gen, is nog niet hoogdravend. De
meeste spelers zijn behoorlijk
balverliefd en spelen het ding lie
ver niet af naar een medespeler.
Clemens Westerhof, voormalig
bondscoach van Nigeria en sinds
een jaar de verantwoordelijke
man bij de Ellerines Sundown in
Pretoria, weet er alles van. „Ze
hebben hun kunstjes geleerd op
blote voeten en op gravel. In het
stadion spelen ze nog teveel voor
de tribune, willen de show stelen
en denken dat na één keer scoren
het werk erop zit."
Van de neiging om Circus Sara-
sani te spelen lijken zijn jongens
langzaam te genezen. „Wie de
show wil stelen kan erop rekenen
tijdens de training dertig rondjes
om de middencirkel te moeten
rennen. Dan leren ze het wel af."
Hij is er tevens van overtuigd dat
Zuid-Afrika ook voetballend
weer op het wereldpodium
terecht komt. „Al zal het nog wel
vijf jaar duren en er moeten eerst
degelijke opleidingen en voetbal-
scholen komen."
Versnelling
Mich D'Avray is het helemaal
met Westerhof eens. „Jullie voet
balbond bestaat al honderd jaar,
onze SAFA pas drie. Dat zegt al
een heleboel. Er is talent genoeg,
alleen ontbreekt het aan goedé
coaching en het opsporen van dl
die talenten. Ruud Gullit zei eens
dat het Engels voetbal startte in
de derde versnelling. Wij zijn in
de eerste versnelling gestart,
maar hebben nog niet door kun
nen schakelen. De isolatie heeft
ons jaren teruggeworpen."
Toch denkt D'Avray dat Zuid-
Afrika een goede kans maakt ver
te komen in de Africa Cup. „We
hebben natuurlijk het thuisvoor
deel en met Clive Barker een goe
de coach. Maar we moeten ook
realistisch zijn, we hebben nog
een lange weg te gaan. Iedereen
in Zuid-Afrika rekent op een
groot succes, maar volgens mij
zijn we er nog niet klaar voor, het
gaat allemaal veel te snel. Aan de
andere kant hoop ik natuurlijk
wel dat we winnen. Sportsucces-
sen verbroederen Zuid-Afrika.
Het moet lukken, want we zitten
op de rug van een succesvol rug-
byteam."
