poolnachten duren lang maar zijn wel gezellig
Psychische problemen ouders hebben gevolgen voor kinderen
De Zak
E2
'Communicatiegen hersenen
beïnvloedt persoonlijkheid'
Aids-patiënt met beenmerg
van een baviaan naar huis
RMATIE
DE stem
LIJF LEVEN
NUARI 1996
anden van hun zwan
oveel kans om tijdens
deren van moeders die
ebben gedronken, zo
et Amerikaanse Kan.
u van de Univerisiteit
te drinken. Uitdestu-
'nderen wier moeders
60 procent hoger ligt
en. Voor acute myeloi-
met 260 procent ver-
e fase van de zwanger-
erdan vertienvoudigd
n Milieu (RIVM) is in
en nieuw type vaccin
het Britse ministerie
instituut vorig jaar al
en kinderen in Rotter-
'se kinderen krijgen al
envliesontsteking. Dat
evallen. In Nederland
hersenvliesontsteking
aan dood. Ongeveer 10
blijvend letsels, zoals
n speelt mogelijk een
zadiging. Een stof met
n, dat ze hun maaltijd
rs uit Londen en Cam-
'itverbinding komt bij
e onderzoekers hopen
ie voor eetstoornissen,
e ratten GLP-1 in. Hoe
nger de eetlust werd.
rnet en zitten tot veer-
iernetwerk. De Britse
e Trent Universiteit in
k dat Internet net zo
elen en alcohol. Kinde
kkelen bovendien door
anderen. Griffith raadt
en Internet-gebruikers
etwerk niet excessief
de ontwikkeling van de
nverwacht teruggevon-
sch museum. De twee
rig jaar ontdekt tijdens
die zich bevonden in 70
toria in Melbourne. Ze
Darwin in Australië en
nschapper belangrijke
het toenemende aantal
Dit stelde prof. dr. B.
t bijzonder hoogleraar
egen. Nederland heeft
e aantal oogartsen van
in Nederland op 1 oog-
11:30.000 mensen moet
netvliesontsteking van
d van arbeidsgeschikt-
"aliteit van het leven,
hting op", aldus Polak.
e huid. Daarmee is het
lena Rubinstein, Force
sie boordevol vitamine
'ge huid.-Be vitamine C
'ng van de opperhuid-
t de huid tegen schade-
ce C als kuur te gebrui-
e C aangevoerd krijgen
dukt wordt 's ochtends
me en is geschikt voor
~e optimaal te houden,
met inhoud voor tien
ijding, persoonlijke
aandacht, zo nodig
an levensverlengende
ing.' De suggestie acht
vaardbaar. De belas-
de arts, die immers de
lordelijkheid draagt, is
root, waarbij vertrou-
dit gebied gemist kan
e inspanningen die de
hechte samenwerking
direct betrokkenen,
jost bij een zorgvuldi-
dure zijn fors. Nooit
arts hier gemakkelijk
aan Bovendien is de
dusdanig in de
(in mijn situatie: zie-
fdeling) ingebed, dat
onmogelijk is.
tweede hierbovenge-
at Hirsch Ballin voor-
de autonomie van de
lie gedreven door zijn
vraag heeft gesteld. 2.
teit van de medische
ederland en waagt hij
derstellen dat pijnbe-
persoonlijke zorg en
in onvoldoende mate
zouden zijn. Weder-
sprake van onjuist
aruik; het oogmerk
handeling bepaalt de
de handeling krijgt-
lerhalve nooit sprake
'directe' of 'indirecte
ie.
.st taalgebruik door de
de berichtgeving leid
iachtenvervuiling en
somber. Een voorma-
ïdsman die zijn zaken
is droevig. Terwijl ook
!ige functie die kennis
igen veronderstellen-
laat Hirsch Ballin
grerend uit over zowe
it als zijn/haar behan-
•ts.
te verkiezen dat e
letzelfde taalgebruik
rd wordt en met mee
lur is cardioloog in be'
aziekenhuis te Geldrop-
Slaapgebrek in het donker
Door Peter Daalder
Het is een gekke gewaarwor
ding- 's Nachts om twaalf uur
in de zon voor de tent een
boek lezen. De zon gaat in de
midzomernacht niet onder,
maar blijft in noord-Scandi-
navië boven de horizon.
De keerzijde van dit verschijnsel
is de poolnacht, wanneer de zon
niet boven de horizon komt. Dit
hebben we te danken aan de
schuine stand van de aarde.
Afhankelijk van de plaats op aar
de blijft het daglicht tot maximaal
mimdrie maanden weg.
Mensen leven die hele periode dus
'bij kunstlicht. Vaak wordt dat feit
als oorzaak gezien van het hoge
zelfmoordpercentage onder Scan-
dinaviërs. „Onzin," zegt professor
ime Holte, verbonden aan de
faculteit pyschologie van de Uni
versiteit van Tromso. „Er is
sowieso een groot verschil tussen
de verschillende landen in Scan
dinavië. Het hoogste zelfmoord-
percentage was lange tijd voor
Denemarken. Daar hebben ze net
zoveel last van de donkere periode
als Nederland."
Er is tot nu toe nooit goed onder
zoek gedaan naar het effect van de
verandering van het daglicht op
mensen en het mogelijk optreden
van gedragsstoornissen. Psycho
loog Holte en zijn faculteit werk
ten de afgelopen drie winters en
twee zomers aan een groots opge
zet onderzoek naar Season Affec
tive Disorder (SAD) in Noorwe
gen.
„De Amerikanen hebben een
onderzoek gedaan dat zich uits
trekte van Florida tot aan de
Canadese grens. Dat werd voorna
melijk gedaan onder mensen die
zich om wat voor reden al als
patiënt gemeld hadden. Als je
bovendien bedenkt dat 'zuidelij
ke' landen als Nederland noorde
lijker liggen dan de grens tussen
de VS en Canada, heeft dat onder
zoek beperkte waarde. Het was
wel de eerste keer dat er gespro
ken werd over SAD. Dat heeft
voor enorme discussies gezorgd,"
aldus Holte, die besloot een onder
zoek in Noorwegen op te zetten.
„Noorwegen is zo langgerekt dat
het dertien verschillende breedte
graden heeft. Het is een perfect
nationaal laboratorium."
In negentien verschillende plaat
sen werden op veertig opleidingen
voor verpleegkundigen en leer
krachten in totaal 630 mensen
geselecteerd. Zij zijn drie winters
en twee zomers gevolgd. Het
onderzoek moet onder andere ant
woorden opleveren over veran
derd eetgedrag.
Het lijkt erop dat mensen in de
donkere periode een grote hang
vertonen naar koolhydraten, die
veel in chocolade en suikers zitten.
Verder moet het duidelijkheid
geven over slaapproblemen, zowel
algehele lamlendigheid als het
niet kunnen slapen juist geduren
de de poolnacht. Een algeheel
gebrek aan energie is eveneens een
van de veel voorkomende klachten
evenals het inzakken van sociale
activiteit. Daarnaast kregen de
onderzochte personen vragen over
hun seksueel gedrag en alcoholge
bruik.
Terwijl professor Holte zijn ver
haal vertelt, kleur de lucht achter
de bergen alweer oranje. De zon is
"iet te zien geweest, de schemer
begint omstreeks één uur 's mid
dags. „Als je hier geen invloed
Jridt, vergeet het dan maar. Dan
bestaat het niet," glimlacht Holte,
die wel iets wil vertellen over het
onderzoek waarvoor in Scandina
vië grote belangstelling bestaat en
dat deze maand officieel gepre
senteerd wordt.
>Het blijkt dat de verhouding tus
sen mannen en vrouwen die last
Op een vaste plek in Noord-Scandinavië middenis, vierentwintig uur lang, elk uur een foto gemaakt van de zon boven het landschap. Op de meest rechtse foto staat de
zon op zijn hoogste punt (12.00 uur 's middags). Meekijkend met de wijzers van de klok ziet men dat de zon steeds lager boven het landschap komt te staan, totdat er links
een klein zonnetje, net boven de horizon, overblijft (24.00 uur). Het wordt hier 's nachts dus wel donkerder, maar de zon gaat niet echt onder. Dit verschijnsel heet midzo
mernacht en doet zich zomers voor in Noord-Scandinavië. De keerzijde is de poolnacht waar dit gebied 's winters mee te maken heeft.
Professor Arne Holte: 'Je ziet dat mensen in het donkere seizoen
rustiger worden.'
hebben van SAD kleiner is dan
werd aangenomen. Op iedere man
hebben twee vrouwen last van het
ontbreken van daglicht. Bij het
Amerikaanse onderzoek was spra
ke van 3,5-4 vrouwen op 1 man.
Het blijkt wel dat vrouwen er
steeds meer last van krijgen naar
mate ze ouder worden. Het blijkt
ook dat het aantal mensen dat last
heeft van SAD evenredig toe
neemt naarmate je noordelijker in
FOTO WIM VAN PASSEL
Noorwegen komt."
Het onderzoek van Holte krijgt
zeker een vervolg om bijvoorbeeld
te onderzoeken in hoeverre bij
mensen met last van SAD ano-
rexia-verschijnselen voorkomen.
Bij een aantal rendieren, waar
Holte ook onderzoek naar gedaan
heeft, is gebleken dat er een
extreem verschil is tussen de hoe
veelheid die deze dieren in de
zomer opnemen en in de arctische
winter.
„Je kunt echt van een soort ano
rexia bij rendieren spreken," zegt
Holte. „Dat komt niet omdat er
geen voedsel beschikbaar is. Ren
dieren zijn goede gravers en weten
echt wel eten onder de sneeuw
vandaan te halen. Het verschil bij
groepen rendieren is zo extreem
dat we bij de groep mensen die
last heeft van eetproblemen in de
winter gaan onderzoeken of bij
hen vergelijkbare problemen
voorkomen."
Een heel ander soort probleem dat
in de marketiden, de 'donkere
tijd', de kop opsteekt, is het
gebrek aan slaap. Dat klinkt
merkwaardig in een omgeving
waarin het grootste gedeelte van
de dag vrijwel of geheel donker is.
„Deze mensen hebben over het
algemeen in de zomer wanneer het
voortdurend licht blijft geen pro
bleem. Ze doen hun gordijn dicht
en slapen. In de winter treedt heel
langzaam een soort vertraging op.
Mensen verschuiven de tijd dat ze
naar bed gaan. Het wordt steeds
later. Zelfs als ze moe van hun
werk thuiskomen, blijven ze wak
ker. Uiteindelijk liggen ze ook
wakker in bed. Om 5 uur 's och
tends vallen ze in slaap, moeten
dan om 6,7 uur weer op en zijn de
hele dag moe. Dat lijdt uiteinde
lijk tot een chronisch slaapgebrek.
Een kwart van de bevolking heeft
daarvan last. In februari ver
dwijnt het weer."
Holte is heel duidelijk over dit
probleem. „Het komt door het
effect van het hormoon melatoni-
ne," zegt hij. „Het licht komt
geleidelijk door je oogleden. Daar
door gaat het melatoninegehalte
in ons lichaam naar beneden en
krijgt het lichaam een seintje dat
het wakker moet worden. Je kunt
zeggen dat lichaam en geest beide
wakker worden. Bij mensen die
last hebben van slaapgebrek is het
kunstlicht onvoldoende om de
produktie van melatonine te stop
pen. Hun geest wordt pas in de
loop van de dag wakker. Met als
gevolg dat deze mensen 's avonds
later moe worden, enzovoort. Je
kunt het vergelijken met opstaan
om twee uur 's nachts als je een
vroege chartervlucht moet halen
of met jetlag. Dat lijkt heel sterk
op dit verschijnsel. Dit probleem
is behoorlijk onderzocht en is met
een gerichte lichttherapie ook gro
tendeels weg te nemen. Mensen
moeten 's ochtends eerst onder de
hoogtezon om hun geest wakker te
maken."
Toch vindt psycholoog Holte leven
in het donker niet per definitie een
ramp. „Mensen die echt proble
men hebben met het gebrek aan
daglicht zijn vaak al verhuisd.
Mensen van wie de familie hier al
generaties lang leeft, hebben het
leven in dit soort wisselende
omstandigheden kennelijk toch in
degenen.
Holte, die zelf uit noord-Noorwe-
gen komt, beschrijft het leven-in-
het-donker: „Wij identificeren ons
meer met de natuur. Je kunt niet
om de natuur en haar verschijnse
len heen. Het is er. Maar er zijn
ook hele positieve zaken in deze
periode. Je ziet dat mensen in het
donkere seizoen rustiger worden.
Het is het seizoen van sociale con
tacten, mensen praten in die
periode. Het is de tijd van harmo
nie, kaarsen, van uitgaan en con
tact met andere mensen. We
nemen met zijn allen wat gas
terug. Er is minder stress, ja zeker.
Dat kan toch niet slecht zijn?"
Breda (anp) - Eén op de drie a vier
kinderen van ouders met psychiatri
sche problemen heeft later zelf ook
psychische hulpverlening nodig.
Bat aantal kan omlaag als de
behandelaars van volwassenen in
een veel eerder stadium de jeugd
hulpverlening inschakelen. Nu
gebeurt dat niet of pas als de proble
men de pan uitrijzen.
Bat stellen P. Peeters en M. van Eijber-
pu, preventiefunctionarissen bij Riaggs
Breda en Roosendaal. Zij maken deel
van het Landelijke Platform Kinde-
n van Ouders met Psychiatrische Pro-
emen (Kopp). Het platform is opge-
ba een noodkreet in 1987 van de
jeugdhulpverlening in de psychiatrie.
relahef veel kinderen bleken sociale,
,°;lonek of gedragsproblemen te zijn
Hjdens of kort na de periode
iyn °f beide ouders zelf grote psy
che moeilijkheden hadden
^ees uit dat het om één op de
Ion/ 7161 Roderen gaat. Hoe jonger de
u. eren zijn als de problemen zich bij
de lat ■rS Voordoen> h°e erger de scha-
bii a 8r 'j ^oor Psychische stoornissen
6 ouders kunnen vooral bij baby's,
peuters en kleuters makkelijk hech
tingsproblemen ontstaan. Die zorgen
later onder meer voor moeilijkheden in
relaties.
„Jarenlang is het effect op de kinderen
over het hoofd gezien," stelt Van Eijber-
gen. „Kinderen kwamen pas in een laat
stadium in de hulpverlening terecht.
Tijdens de behandeling van de ouders is
er helemaal geen oog voor eventuele
problemen van de kinderen. Niet dat die
er altijd zijn, maar de kans is wel aan
wezig. Door er meer op bedacht te zijn,
kunnen we een hoop leed voorkomen."
Kinderen die opgroeien in gezinnen
waar één of beide ouders psychiatrische
problemen hebben, voelen zich vaak
eenzaam. Ze nemen zorgtaken op zich,
soms zelfs de hele huishouding, en slaan
daardoor een deel van hun jeugd over.
Anderen verzetten zich juist tegen de
druk die op hen komt te liggen en wor
den moeilijk behandelbaar.
Daarin komen kinderen overeen met
leeftijdgenootjes in éénoudergezinnen.
Een belangrijk verschil is dat die situ
atie stabiel is. Kinderen van ouders met
psychiatrische problemen hebben te
maken met langdurige onvoorspelbare
omstandigheden. Bovendien kunnen ze
niet zonder meer rekenen op steun van
de omgeving, terwijl dat bij een echt
scheiding of overlijden van een van de
ouders juist wel het geval is.
Zowel ouders als kinderen houden de
psychische problemen van vader of
moeder doorgaans binnen de muren van
het gezin. „Volwassenen houden voor de
omgeving de schone schijn op: er is niks
aan de hand. Kinderen gaan daarin mee,
ook al moeten ze zich in allerlei bochten
wringen. Ze willen bijvoorbeeld niet dat
vriendjes mee naar huis gaan," zegt Pee
ters.
Het onvoorspelbare psychiatrische
gedrag van hun vader of moeder maakt
dat kinderen niet meer weten wat ze
zullen aantreffen als ze 's middags uit
school komen. Later ontwijken ze zelf
ook de soms heel chaotische toestanden
thuis. Eén van de behandelde kinderen
schreef in een therapiesessie: „Mijn
broers en ik vluchtten dikwijls het huis
uit. We hadden allemaal tweede huizen.
Ons eigen huis gebruikten we als hotel."
„Iemand moet op zo'n moment dat sig
naal oppikken," vinden beide preventie
functionarissen. Een belangrijk deel van
hun werk bestaat dan ook uit het geven
van voorlichting aan met name leer
krachten. De signalen wijken overigens
nauwelijks af van gedrag van kinderen
die thuis met mishandeling of incest te
maken hebben.
De jeugdhulpverlening hoeft niet altijd
direct te worden ingeschakeld. Hoe
vroeger de problemen ontdekt worden,
hoe minder noodzakelijk professionele
hulp is. Van Eijbergen: „Het is heel
belangrijk dat er iemand is die het kind
aandacht geeft. Dat hoeft helemaal niet
in de sfeer van professionele hulpverle
ning te liggen. Vaak mist zo'n kind voor
al de normale gezinssituatie en wil het
niets liever dan een normaal kind zijn.
Het kan al heel effectief zijn als een
buurvrouw of opa een middag met zo'n
jongen of meisje naar de dierentuin
gaat."
Het platform Kopp probeert hulpverle
ners ermee vertrouwd te maken om naar
de thuissituatie van hun cliënt te vra
gen. „Daar is een soort beroepsblind
heid voor ontstaan," meent Peeters. „De
patiënt staat centraal, die moet gehol
pen worden. Een psychiater is zich er
soms helemaal niet van bewust dat
anderen in het gezin moeilijkheden
ondervinden door de problemen van zijn
cliënt. Soms weet hij niet eens hoe dat
gezin is samengesteld, of er kinderen
zijn of niet."
De preventiefunctionarissen kunnen
zich overigens wel voorstellen dat het
geen makkelijk gespreksonderwerp is.
„Ouders merken vaak zelf wel dat het
gedrag van hun kinderen ook veranderd
is, maar vinden het moeilijk als anderen
hen op hun ouderrol aanspreken. Ze
doen toch al alles verkeerd, en nu zijn ze
ook nog een slechte ouder. Veel patiën
ten vrezen dat de Kinderbescherming de
volgende dag op de stoep staat om de
kinderen uit huis te plaatsen."
In heel extreme gevallen komt de Kin
derbescherming er ook wel aan te pas,
maar vaker wordt er met de ouders
gekeken of er een vertrouwenspersoon
in de familie of vriendenkring is die de
kinderen op moeilijke momenten kan
opvangen en met wie de kinderen kun
nen praten over wat er met hun vader of
moeder gebeurt.
Het' platform wil ook de thuissituatie
betrekken in de beoordeling of een
opgenomen patiënt kan overstappen op
ambulante behandeling. „Het kan voor
komen dat een patiënt er wel aan toe is
om 's nachts of in het weekend thuis te
zijn, maar dat dat voor het gezin nog te
belastend is. Komt een patiënt toch naar
huis, dan escaleren de spanningen
meestal. Uitstel kan dan voor alle partij
en beter zijn."
UI
l/l
9
Door Cees Maas
Volgens heel velen is De Zak het mooiste stukje van
Zeeland. Ze roemen de kronkeldijkjes, de weeltjes, het
ooft en de lijsters en de speciale atmosfeer. Het moet
heel bijzonder zijn en als je er dus gaat wandelen met
een beetje goed weer, kom je al die heel velen veelvul
dig tegen. Het is vaak nogal druk in de zo vaak bezon
gen Zak van Zuid-Beveland. Geen wonder.
En de parel van De Zak is Nisse. Dat kleine dorp met
zijn oude dorpsplein ligt erbij als een snoepje. En mid
den in het mooiste wandelgebied. Een route uitzetten
is nauwelijks nodig: is het zondag en het weer een
beetje goed, volg dan die van Nisse maar, want heUial-
ve dorp stroomt leeg voor een kuier of een fietstochtje
door het heem.
Nisse (Ternisse zeggen echte Zeeuwen) ligt ingebed in
een ring van bloemdijken die samen een aardige route
vormen. Je wandelt dan in een grote cirkel om het
eigenlijke dorp heen. Kijk maar op de topografische
kaart. De Valdijk, een stukje Koedijk en de N665 vor
men een grillige cirkel die de wandelaar door al het
moois van De Zak voert.
En dat moois is op het eerste gezicht dan het wat on
Nederlandse landschap. Ik waan me er telkens weer in
Engeland. Slenterend door een heggeniandschap waar
je dan onverwacht opzij moet springen voor het oude
Morrisje van die televisie-dierenarts met zijn geruite
Knickerbocker. Zoiets. Een kabouterland, dat is het.
Het is niet verwonderlijk, want dit deel van De Zak
behoort tot de oudste stukken Zeeland. De piepleine
polders die nog grotendeels intact zijn, wijzen daar
ook op. En de dijken, die zijn van een leeftijd, voor je
het weet loop je over een dijk die er in de Middeleeu
wen al lag. In de loop der eeuwen is het typische heg-
genlandschap ontstaan, dat een heel eigen fauna kent.
Start de wandeling in het hart van Nisse en zoek de
dijkencirkel op. Je komt nogal eens bordjes tegen met
uitleg over het gebied en ook verboden, want dit deel
van De Zak is zwaar natuurbeschermd. Het mooist in
het voorjaar natuurlijk, maar eigenlijk is de tuin van
Nisse van alle tijden.
Mooi moment: vanaf de dijkkruinen staar je over klei
ne boomgaarden, twee meter onder je drijft een brand-
gans in een weel, en in de verte beiert een kerkklok. In
het gele Zeeuwse licht snatert een waterhoen weg, en
als het weer stil is hoor je alleen de bijen. Dat zijn
ogenblikken dat je wenst in Nisse te wonen. Dan kun je
wanneer je maar wilt hier kuieren. Dan kun je het
gebied ook eens wat minder oppervlakkig beschou
wen. Dan hoor je erbij. Bij De Zak.
WOENSDAG 10 JANUARI 1996 E3
New York (ap) - Wetenschappers hebben voor het eerst een gen
gevonden dat bepaalt hoe impulsief, lichtgeraakt, opvliegend
of extravagant iemand is, een belangrijke stap in de ontrafe
ling van de erfelijkheid van de persoonlijkheid.
Twee studies tonen voor het eerst
aan dat er verband bestaat tussen
een bepaald gen en een normale
karaktereigenschap, in dit geval
gerangschikt onder de kop 'hang
naar het onbekende', waaronder
impulsiviteit en lichtgeraaktheid
vallen.
Uit eerdere studies bleek dat
zowel de menselijke genen als
levenservaring invloed hebben op
de persoonlijkheid. Nu weten
schappers steeds meer genen aan
treffen die tot bepaalde karakter
eigenschappen leiden, ontstaat de
mogelijkheid om bijvoorbeeld
mensen die gevaar lopen drugver
slaafd te worden van tevoren te
waarschuwen en advies te geven
over vermindering van de risico's,
aldus onderzoeker Richard
Ebstein.
De nieuwe onderzoeksresultaten
werpen ook de vraag op wie over
dergelijke informatie mag
beschikken. Een verzekerings
maatschappij zou bijvoorbeeld
belangstelling kunnen hebben
voor het genetische persoonlijk
heidsplaatje om te bepalen of
iemand zich als een waaghals
gedraagt of in het dagelijks leven
juist uiterste voorzichtigheid
betracht.
Ebstein, van het Sarah Herzog
Memorial Ziekenhuis in Jeruza
lem, is de eerste arts die aantoont
dat genen bepalend zijn voor
iemands persoonlijkheid. Hij
publiceert zijn onderzoeksresulta
ten deze maand in het weten
schapstijdschrift Nature Genetics.
De ontdekking legt 'de eerste ont
brekende schakel' bloot die
bestaat tussen genen en persoon
lijkheid waar een bepaald com
municatiesysteem in de hersenen
bij betrokken is, aldus psycholoog
Brian Gladue van de universiteit
van Cincinnati, die de ontdekking
van Ebstein 'groot nieuws' noem
de. In het communicatiesysteem
geven hersencellen boodschappen
aan elkaar door via een chemische
stof die dopamine wordt
genoemd. De dopamine wordt
afgescheiden door een signaalcel
en geeft een boodschap door door
zich vast te ketenen aan ontvan
gers aan het oppervlak van de ont
vangende cellen.
Het gen dat bij de studie van
Ebstein ontdekt is, vertelt de cel
len hoe ze een bepaalde dopami-
ne-receptor moeten maken.
Uit de studie is gebleken dat men
sen met een bepaald soort gen zo'n
tien procent hoger scoren in tests
waarbij de hang naar het onbe
kende wordt gemeten dan mensen
die niet een dergelijk gen hebben.
Mensen die boven het gemiddelde
zitten, zijn impulsief, wispelturig,
lichtgeraakt en extravagant, ter
wijl mensen die onder het gemid
delde scoren veelal bedachtzaam,
star, loyaal, stoïcijns, moeilijk
boos te krijgen en spaarzaam zijn.
Ongeveer vijftien procent van de
mensen in Israël, Europa en de VS
hebben het gen. Het blijft echter
onduidelijk hoe het gen precies
functioneert. Volgens dr. Jonat
han Benjamin, de auteur van de
tweede studie, is het effect van het
gen te klein om van nut te zijn
voor verzekeringsmaatschappij
en. Richard Coorsh, de woord
voerder van de Vereniging van
Amerikaanse ziektekostenverze
keraars, gaf aan dat de verzeke
raars niet van plan zijn om cliën
ten aan genetische testen te
onderwerpen. Maar als particulie
re verzekerden zelf zo'n test laten
doen, moet de uitkomst worden
toegevoegd aan hun medisch dos
sier dat de verzekeringsmaat
schappijen kunnen raadplegen,
aldus Coorsh.
Ebstein baseert zijn theorie op een
onderzoek onder 124 volwassenen
in Israël die een vragenlijst over
hun persoonlijkheid hebben inge
diend en bloed hebben afgestaan.
Benjamin en zijn collega's hebben
het onderzoek vervolgens ook ver
richt onder 315 Amerikanen.
San Francisco (rtr/dpa/afp) - De aids-patiënt Jeff Getty, die
vorige maand in een ziekenhuis in San Francisco beenmergcel
len van een baviaan kreeg ingeplant, is uit het hospitaal ontsla
gen en naar huis. Artsen zeiden dat de patiënt momenteel in
relatief goede doen is maar dat het nog te vroeg is voor conclu
sies.
Het gaat om een uniek experiment
in de bestrijding van de dodelijke
ziekte. De mergcellen van de bavi
aan moeten ervoor zorgen dat het
door aids afgebroken afweersys
teem enigszins herstelt. De proef
volgt op een ontdekking van
wetenschappers dat bavianen
resistent zijn voor hiv, het virus
dat aids kan veroorzaken.
De komende maand moet blijken
of Getty's eigen mergcellen het
getransplanteerde beenmerg
accepteren. Testen wezen uit dat
na de transplantatie tot nu toe
geen nieuwe ziekteverwekkers in
Getty's bloed zijn gekomen. Aan
wijzingen voor een verbetering
van zijn immuniteitssysteem wor
den niet voor het voorjaar ver
wacht. De behandelende medici
achtten het overigens onwaar
schijnlijk dat de operatie Getty's
leven redt omdat de 38-jarige al te
lang geïnfecteerd zou zijn.
Getty voerde twee jaar lang actie
om als proefkonijn te mogen die
nen. Het inbrengen van het been
merg ging via een infuus en duur
de een half uur. Tijdens het expe
riment kreeg hij lichte doses
radio-activiteit en chemotherapie.
Veel medici hadden de transplan
tatie afgeraden als te riskant.
„Tegen degenen die eerder
beweerden dat ik nooit zou her
stellen van deze operatie kan ik
zeggen: hier ben ik en jullie had
den het allemaal mis," aldus Get
ty toen hij onder grote belangstel
ling van de pers het ziekenhuis in
San Francisco verliet.
