Huisvaders-nieuwe-stijl, verenigt U'
poolnacht
Psychische
Onderzoekers pleiten voor verfijnder uitstrijkje
Filosofisch Bureau De Bovenkamer in boefje 'Baas in eigen huis'
Gast-Opinie
Woordgebruik onjuist in
discussie over euthanasie
DE STEM
LIJF LEVEN
Ervaringen
Vertrouwensband
PRODUKT INFORMATIE
Drinkende moeders
Hersenvliesontsteking
Hongergevoel
Verslaafd aan Internet
Darwin-vogels
Oogartsen voor diabetici
Vitamine C
De Toekomst
„estem
WOENSDAG 10 JANUARI 1996
Amsterdam (anp) - Onder
zoekers prof. dr. C. Meijer en
dr. J. Walboomers van de
Vrije Universiteit in Amster
dam pleiten voor een verfijn
de opsporingsmethode voor
baarmoederhalskanker. Het
huidige uitstrijkje is te ver
beteren zodat een groep vrou
wen opgespoord kan worden
die een verhoogde kans op
het onwikkelen van kanker
hebben. De wetenschappers
verwachten dat door de nieu
we methode uiteindelijk min-
der mensen baarmoederhals
kanker krijgen omdat er in
een vroeg stadium iets aan is
te doen. Dit meldt het Prae-
ventiefonds dat het onder
zoek financierde.
Vrouwen die een bepaald type
van het human papilloma virus
(hpv) in het baarmoederslijm
vlies hebben, hebben een sterk
verhoogde kans op het krijgen
van baarmoederhalskanker. Tot
voor kort was het niet mogelijk
de verschillende typen hpv te
onderscheiden. Tegenwoordig
kan via het uitstrijkje een hpv-
bepaling worden verricht en is
het mogelijk om te voorspellen
of een oppervlakkige aandoe
ning van de baarmoederhals zich
in kwaadaardige richting zal
ontwikkelen.
Volgens Meijer en Walboomers
is de extra belasting voor huis
artsen die de screening verrich
ten niet groot. Nu gooien ze het
spateltje, nadat zij het uitstrijk-
sel op een steriel glaasje hebben
aangebracht weg, bij het nieuwe
onderzoek zouden zij dit in een
potje moeten stoppen en opstu
ren naar een gespecialiseerd
laboratorium. Daar wordt aan
de hand van een dna-test geke
ken of het papillomavirus aan
wezig is, en zo ja om welk type
het gaat.
Het virus wordt via geslachtsge
meenschap overgebracht. Bij
jonge vrouwen, en zeker bij
vrouwen die vaak van partner
wisselen, is een infectie met
diverse hpv-typen niet bepaald
uitzonderlijk.
Deze vrouwen hoeven volgens de
onderzoekers niet meteen voor
kanker te vrezen, want het
afweersysteem van de mens
heeft de potentie met dit soort
infecties op eigen initiatief gron
dig af te rekenen.
Jaarlijks worden er 850.000 uit-
strijkjes gemaakt. Volgens
Meijer en Walboomers is het
huidige uitstrijkje allesbehalve
een waterdichte methode. Naar
schatting 15 procent van alle
beginnende kankers wordt niet
ontdekt. Daartegenover staat
een onbekend percentage vrou
wen dat te horen krijgt dat het
mis is maar bij wie later blijkt
dat er toch niets aan de hand is.
Ongeveer 1100 vrouwen krijgen
jaarlijks baarmoederhalskanker,
300 patiënten overlijden aan de
ziekte.
Er is een 'vaderschap
nieuwe stijl' in ontwikke
ling. Het Filosofisch
Bureau De Bovenkamer
in Breda heeft dat feno
meen vanuit een beetje
theorie en een flinke por
tie praktijk eens onder de
loep genomen. Het resul
taat is neergelegd in het
boekje Baas in eigen
huis, met als ondertitel:
herverdeling van betaal
de en onbetaalde arbeid.
Behalve beschrijving is
dit boekje een warm plei
dooi voor meer nieuwe-
stijl-huisvaders.
Door Jan Bouwmans
Huismannen. Je struikelt er in
onze maatschappij bepaald
nog niet over. Naar schatting
zijn er op het ogenblik onge
veer zeventigduizend mannen
in Nederland, die aanspraak
op die titel kunnen maken. Ze
vormen slechts twee procent
van de werkende mannelijke
bevolking. Maar volgens het
Filosofisch Bureau De Boven
kamer in Breda vormen ze de
voorhoede van een ontwikke
ling tot wat het bureau
omschrijft als 'vaderschap
nieuwe stijl'.
Wat dat nieuw type vaderschap
inhoudt, is niet zo moeilijk te zeg
gen. Het gaat om een nieuwe rol
verdeling tussen mannen en vrou
wen in hun gemeenschappelijke
huishouden en hun gezamenlijke
zorg voor de kinderen. In die nieu
we rolverdeling vervult de man
niet een 'boeman'-rol en is hij niet
de lolvader dat ene uurtje per dag
na zijn werk. Maar evenmin is hij
de echtgenoot die zijn vrouw een
handje helpt in het huishouden en
in het verzorgen van de kinderen.
Nee, 'vaderschap nieuwe stijl'
houdt in dat vaders het huishou
den en de verzorging en opvoe
ding van de kinderen deels voor
eigen rekening en verantwoorde
lijkheid nemen, in combinatie met
een parttime baan buitenshuis.
Maar de man die zo'n 'vaderschap
nieuwe stijl' in praktijk wil bren
gen, heeft het een en ander aan
ln Nederland vormen ongeveer zeventigduizend huismannen de voorhoede van 'vaderschap nieuwe stijl'
FOTO ARCHIEF DE STEM
hindernis en zelfoverwinning voor
de boeg. Dat maakt het boekje
Baas in eigen huis wel duidelijk.
Maar dit boekje van drs. Harry
Walburg, verbonden aan De
Bovenkamer, maakt ook duidelijk
dat het vaderschap nieuwe stijl
nieuwe perspectieven opent voor
de levensvervulling van mannen.
Perspectieven, waarbij de waarde
van betaalde arbeid en carrière
hun betrekkelijkheid tonen.
Het Filosofische Bureau De
Bovenkamer aan de Haagweg in
Breda, gestart in 1989, houdt zich
sinds 1993 bezig met mannen-
emancipatie. Niet uit vrijblijven
de interesse als gold het een filo
sofisch studieproject. Het bureau
heeft zich ermee tot doel gesteld
om meer mannen te betrekken bij
huishoudelijke taken en zorg voor
de kinderen en om te komen tot
een gelijkwaardige taak- en rol
verdeling tussen mannen en vrou
wen.
Dat een filosofisch bureau zich
zo'n doelstelling tot taak en
opdracht rekent, wekt wellicht
verbazing. Maar wie de geschie
denis van de filosofie een beetje
kent, zeker die vande Griekse
oudheid, zal het wel kunnen
plaatsen. In die traditie heeft filo
sofie immers alles te maken met
levenswijsheid en fungeert de filo
soof niet op de laatste plaats als
wegwijzer in het zoeken naar
levensvreugde. En levensvreugde
is in feite ook de kern, waar het bij
het 'vaderschap nieuwe stijl' om
begonnen is.
Baas in eigen huis is voor het
grootste deel de neerslag van de
ervaringen van negen van die
'huisvaders nieuwe stijl'. Een van
hen was Harry Walburg, die ver
bonden is aan De Bovenkamer. De
negen vormden samen een studie
groepje, dat zich in een zevental
sessies in het voorjaar van 1995
vanuit eigen ervaring heeft gebo
gen heeft over een drietal vragen.
Achtereenvolgens de vraag welk
belang mannen hebben bij een
meer gelijkwaardige rol- en taak
verdeling tussen mannen en vrou
wen; welke strategieën gevolgd
kunnen worden om meer mannen
te betrekken bij huishoudelijke
taken en de zorg voor kinderen;
welk op mannen gericht beleid de
overheid en de emancipatiebwe-
ging kan volgen om een herverde
ling van betaalde en onbetaalde
arbeid te stimuleren.
Walburg stelt vast dat de twee
procent zorgvaders in de zin van
'vaders nieuwe stijl' nu nog een
elite vormen. Het zijn vrijwel alle
maal hoger opgeleide autochtonen
voor wie het financieel geen groot
probleem is om één of twee dagen
per week minder te werken en die
een werkende partner hebben.
Maar dat wil niet zeggen dat alles
van een leien dakje gaat of is
gegaan.
De zorgvaders vonden soms ook
onvermoede obstakels op hun
weg. De paradox bijvoorbeeld dat
de vrouwelijke partner er al lan
ger op had aangedrongen dat de
man-meer in het huishouden zou
doen en dat hij, dat doende, zich
plotseling op 'haar terrein' blijkt
te bevinden. De vrouw blijkt in de
-praktijk dan toch vaak de eind
verantwoordelijkheid in handen
(te willen) houden in huis. Soms
hebben huismannen het gevoel
zich ten opzichte van hun partner
te moeten verantwoorden voor
wat ze die dag wel en niet hebben
gedaan. Of - andere ervaring - als
het gezinnetje bij haar ouders op
bezoek gaat, kiest de vrouw ineens
de kleertjes voor het kind uit, ter
wijl normaal de man dat altijd
doet. Of, als er bezoek komt,
wordt de vrouw nerveus en gaat
ze het huishouden nog eens extra
op orde brengen, ook al heeft de
huisman de dag tevoren het hele
huis gedaan. Hierbij doet zich de
algemeen maatschappelijke
opvatting nog sterk gelden dat de
vrouw verantwoordelijk is voor
het huishouden.
De voordelen van het 'vaderschap
nieuwe stijl' zijn overigens onmis
kenbaar: het maakt de relatie met
de partner kwalitatief beter en de
man krijgt er een veel hechtere en
diepere vertrouwensband mee
met de kinderen.
Maar de grootste obstakels om
zo'n nieuwe stijl huisvader te zijn,
worden opgeworpen door de
maatschappij, in het bijzonder
door de wijze waarop nog altijd de
betaalde arbeid is georganiseerd
en het verwachtingspatroon dat
werkgevers en collega's als van
zelfsprekend hanteren. Bijvoor
beeld: harde en heldere afspraken
van een zo'n zorgvader over zijn
werktijden worden in de praktijk
door werkgever en/of collega's
toch niet als hard gezien. Zo'n
man wordt daarom niet zelden
onder druk gezet om aan zijn
werk voorrang te geven en maar
even te vergeten dat hij zijn kind
van school of crèche moet halen.
De strijd die een zorgvader over
dat soort zaken op zijn werk moet
voeren, blijkt dikwijls ten koste te
gaan van zijn positie. Zorgvaders
moeten trouwens toch hun carriè
reverwachtingen temperen; lei
dinggevende functies zijn voor
parttimers bijna nooit weggelegd.
Kinderopvang is lang niet altijd
mogelijk of betaalbaar.
Er moet nog heel veel gebeuren,
concludeert Walburg in zijn boek
je, voordat het wenselijke 'vader
schap nieuwe stijl' op grotere
schaal tot ontwikkeling kan
komen.
De arbeidsvoorwaarden in de
diverse bedrijfssectoren zijn bij
voorbeeld nog allesbehalve zorg-
vriendelijk te noemen. Het kan
dan ook helemaal geen kwaad
wanneer het nog geringe aantal
'vaders nieuwe stijl' zich organi
seren om zo de mannen-emanci
patie kracht te geven.
Baby's van moeders die in de laatste zes maanden van hun zwaa,
gerschap alcohol drinken, hebben tien keer zoveel kans om tijdens
hun peuterjaren leukemie te krijgen dan kinderen van moeders djt
tijdens hun zwangerschap geen druppel hebben gedronken,
blijkt uit een studie. In het tijdschrift van het Amerikaanse Kan.
kerinstituut raadt onderzoekster Xiao-Ou Shu van de Univerisiteit
van Minnesota zwangere vrouwen af alcohol te drinken. Uit de stu.
die blijkt dat het risico op leukemie voor kinderen wier moeders
alcohol dronken tijdens de zwangerschap 160 procent hoger lig;
dan bij kinderen van vrouwen die niet dronken. Voor acute myeloj-
de leukemie of AML wordt het risico zelfs met 260 procent ver
hoogd, aldus Shu. Als de moeder in de laatste fase van de
schap drinkt wordt de kans op AML zelfs meer
Het Rijksinstituut voor Volksgezondheid en Milieu (RIVM) is jj
Rotterdam begonnen met het testen van een nieuw type vaccin
tegen hersenvliesontsteking. Op verzoek van het Britse ministerie
van volksgezondheid startte het onderzoeksinstituut vorig jaar ai
met een proef in Engeland. Enkele honderden kinderen in Rotter!
dam doen mee aan het onderzoek.Nederlandse kinderen krijgen al
een inenting tegen een andere vorm van hersenvliesontsteking. Dal
type veroorzaakt een kwart van alle ziektegevallen. In Nederland
komen jaarlijks ongeveer 1000 gevallen van hersenvliesontsteking
voor. Tien procent van de patiënten gaat er aan dood. Ongeveer 1(
tot 25 procent van de getroffenen houdt er blijvend letsels, zoals
doofheid en verminderde intelligentie aan over.
Een bepaalde eiwitverbinding in de hersenen speelt mogelijk een
centrale rol bij het gevoel van honger of verzadiging. Een stof met
de naam GLP-1 signaleert, althans bij ratten, dat ze hun maaltijd
moeten beëindigen. Dat melden onderzoekers uit Londen en Cam.
bridge in het Britse tijdschrift Nature. De eiwitverbinding komt bij
alle zoogdieren en dus ook bij de mens voor. De onderzoekers hope»
dat de ontdekking kan helpen bij een therapie voor eetstoornissen.
De wetenschappers spoten bij uitgehongerde ratten GLP-1 in. Hoe
meer van de stof werd geïnjecteerd, hoe geringer de eetlust werd.
Sommige kinderen raken verslaafd aan Internet en zitten tot veer
tien uur per dag gekluisterd aan het computernetwerk. De Britse
psycholoog Mark Griffiths, werkzaam bij de Trent Universiteit ij
Nottingham, concludeert na een onderzoek dat Internet net zo
schadelijk kan worden als verdovende middelen en alcohol. Kinde
ren die verslingerd zijn aan Internet, ontwikkelen bovendien door
hun zelf gekozen isolement geen relaties tot anderen. Griffith raadt
de ouders onder de naar schatting 28 miljoen Internet-
aan erop te letten dat hun kroost het netwerk niet
gebruikt.
Twee vogelsoorten die van belang waren bij de ontwikkeling van de
evolutietheorie door Charles Darwin, zijn onverwacht teruggevon
den in de opslagruimte van een Australisch museum. De twee
vogels, een vink en een tapaculo, zijn eind vorig jaar ontdekt tijdens
het classificeren van meer dan 5000 soorten, die zich bevonden in 70
kisten in de kelders van het Museum of Victoria in Melbourne. Ze
komen waarschijnlijk van een expeditie van Darwin in Australië en
de Galapagos-eilanden, vanwaar de wetenschapper belangrijke
verzamelingen planten en dieren mee terugnam.
Nederland heeft meer oogartsen nodig om het toenemende aantal
diabetici met oogproblemen te behandelen. Dit stelde prof. dr. B.
Polak in haar oratie bij aanvaarding van het bijzonder hoogleraar
schap aan de Katholieke Universiteit Nijmegen. Nederland
verhoudingsgewijs volgens Polak het laagste aantal oogartsen van
alle landen in Europa. De officiële norm ligt in Nederland op 1 oog
arts op 44.3000 inwoners. Polak vindt dat dit 1:30.000 mensen moet
zijn. „Vroege opsporing en behandeling van netvliesontsteking van
diabetici betekent voor veel patiënten behoud van arbeidsgeschikt
heid, zelfstandigheid en een verbeterde kwaliteit van het leven.
Tevens levert het een collectieve lastenverlichting op", aldus Polak.
Het dagelijkse glaasje sinaasappelsap voor de huid. Daarmee is het
nieuwe gezichtsverzorgingsprodukt van Helena Rubinstein, Force
C, te vergelijken. Een licht oranje gel-emulsie boordevol vitamine
C. Het belooft een stralende, gladde en stevige huid.-De vitamine C
maakt de poriën schoon, stimuleert de werking van de opperhuid
cellen en vorming van collagenen, beschermt de huid tegen schade
lijke invloeden. Het is niet de bedoeling Force C als kuur te gebrui
ken, het lichaam moet voortdurend vitamine C aangevoerd krijgen
aangezien het 't niet zelf aanmaakt. Het produkt wordt 's ochtends
aangebracht onder de gebruikelijke dagcrème en is geschikt voor
alle huidtypes. Om de werking van de vitamine optimaal te houden,
zit het produkt in een speciale verpakking, met inhoud voor tiet
dagen.
Door dr. 1. Paalman
Rond Kerstmis plegen zichzelf
respecterende bladen een Groot
Onderwerp aan te snijden zoals
Het Gezin in deze tijd, of waar
moet het heen met De Mens. De
Radbode, het blad van het acade
mische Radboudziekenhuis in
Nijmegen, vroeg aan medisch
deskundigen en gewone mensen
wat ze zoal dachten van de Medi
sche Toekomst. Daaruit bleek
een wereld van verschil. De des
kundigen reageerden zoals je van
deskundigen mag verwachten -
bedachtzaam, geruststellend,
evenwichtig en omzichtig, dus
daar zullen we het niet over heb
ben. Des te opvallender waren de
bijdragen van de medische leken:
daaruit sprak een onversneden
en aan paniek grenzende angst
voor de toekomst.
„Dokters in witte jassen lopen
door de gangen," zo begint een
stukje om vervolgens al in de
tweede zin een thema aan te snij
den dat je in bijna alle bijdragen
tegenkomt: „Weinig dokters, veel
machines en apparatuur." In het
ziekenhuis van de toekomst
blijkt de dokter vervangen te zijn
door gecomputeriseerde robots
en wordt de patiënt navenant
behandeld want de laatste
decennia, zo schrijft weer een
ander, „begint de patiënt steeds
meer te lijken op een defecte
machine." De patiënt van de toe
komst is een naamloos voorwerp
geworden. „Het is niet meer 'Dag
mevrouw Jansen', maar 'Mag ik
uw nummer even?"' Nee, de mee
levende verpleegster is vervan
gen door een Stem uit een spea-
kertje: „Hartelijk welkom
mevrouw Van Arnhem. Wij wen
sen u een aangenaam en succes
vol verblijf toe. Steekt u nu chip
twee, uw persoonlijke chip, in de
gleuf van de rechtermuur." En
dat gaat zo maar door. Zelfs in
een verhaal over een snelle, pijn
loze en geslaagde 'correctie' van
een voet - dus waar zou je over
klagen? - duikt de angst voor het
onpersoonlijke weer op: „Toch
stoorde haar iets. Ze was volko
men anoniem."
De klacht om als nummer te wor
den behandeld en niet als indivi
du is zo oud als de moderne
geneeskunde. Die heeft inder
daad de neiging om de mens te
reduceren tot zijn zieke orgaan
en de rest te vergeten: een maag
zweer is een maagzweer, en kan
ker kanker, of hij nu van meneer
Jansen is of van mevrouw Pieter-
se. Omdat men ziekten daardoor
wetenschappelijk kon bestude
ren kon de reguliere geneeskun
de zijn grote sprong voorwaarts
maken, maar daar is dan wel een
prijs voor betaald in de vorm van
een onpersoonlijkere geneeskun
de. Geen wonder ook dat men de
alternatieve geneeskunde, die de
gehele mens beweert te behande
len, wel eens beschouwt als de
onbetaalde rekening van de
reguliere geneeskunde. Aan de
andere kant is de reguliere
geneeskunde zich meer dan ooit
bewust van dit manco: de bejege
ning van de patiënt is, met de
verpleegkundigen in de voorhoe
de en de dokters in hun kielzog,
de afgelopen twintig jaar enorm
verbeterd.
Of toenemende techniek en de
opmars van de computers het
ziekenhuis onpersoonlijker
maken valt ook nog te bezien.
Het tegendeel lijkt eerder waar.
De techniek heeft de kwaliteit
van zorg juist aantoonbaar ver
beterd en zal dat in de toekomst
blijven doen. Dokters zijn dank
zij de computer stukken minder
tijd kwijt aan administratie, hoe
ven niet voortdurend achter
röntgenfoto's of lab-uitslagen
aan te sjouwen. Dat staat (bin
nenkort) allemaal 'on line': je
loopt naar de dichtstbijzijnde
monitor waar dan ook in het zie
kenhuis en daar is het dan. Dat
betekent meer tijd voor de
patiënten en in een moeite door
ook minder medische fouten,
want computers zijn wel dom,
maar niet slordig en halen een
verkeerde dosering, een verkeer
de combinatie van geneesmidde
len, of dubbel aangevraagd
onderzoek er zo uit. De computer
maakt juist een persoonlijker
geneeskunde mogelijk.
Vanwaar dan dat extreme pessi
misme? Misschien vergezocht,
maar het zou kunnen zijn dat in
al die bijdragen het ziekenhuis
heeft gediend als metafoor voor
de hele maatschappij.
Dat de onzekerheid over de toe
komstige maatschappij, die vol
gens bijna iedereen alleen maar
onpersoonlijker, harder en min
der solidair zal worden, zich ver
taalde in de vrees dat ook het zie
kenhuis van de toekomst onper
soonlijker, harder en minder
solidair zal zijn. Daar is alle
reden voor, want de afbraak van
de verzorgingsstaat zou best wel
eens kunnen leiden tot een twee
deling in gezondheidszorg.
In een van de verhaaltjes laat een
patiënt zich als volgt afschepen
door de dokter: „Hier heeft u een
foldertje en een toegangspasje
van ons ziekenhuis. Daar kunt u
zich van alles op de hoogte stel
len". De patiënt laat zich bijver
zekeren, en kijk, ineens heeft de
dokter alle tijd van de wereld
want 'geld is tijd'.
En wat te denken van de Sokli?
Een jongetje valt uit een boom
maar wordt de toegang tot de
sjieke EHBO van de toekomst
geweigerd. Voor onderverzeker
den is er de Sociale Kliniek, de
Sokli, een grauwe, smerige, over
bevolkte poli. Hoe reëel is dat
toekomstbeeld? Niet reëel, sust
drs. H. Holtus van zorgverzeke
raar VGZ in het zelfde nummer
van de Radbode. Voor Ameri
kaanse toestanden hoeft men
niet bang te zijn want daarvoor
is de Nederlander veel te solidair.
Verschil in behandeling zal er
niet zijn. Niemand mag op de
wachtlijsten voorkruipen.
We helpen het hem hopen, want
alle signalen wijzen op het tegen
deel. In de volksgezondheid is
men steeds meer marktgericht
gaan denken en op de markt is
alles te koop.
Als de wachtlijsten voor heup
operatie of voor een by-pass
maar lang genoeg worden dan
komt er een moment dat je met
een zak geld wel degelijk voor
kunt kruipen op de lijst. Dat kan,
heb ik me laten vertellen, de
overheid niet verhinderen.
Desnoods bouwt men een zieken
huis vlak over de grens waar de
gefortuneerden onder ons zich in
ruil voor een dikke premie met
voorrang kunnen laten behande
len. In Engeland is dat allang
heel gewoon, sterker nog, het
gebeurt nu al in Nederland.
Sinds 1994 laat Akzo zijn werk
nemers met voorrang behandelen
in het Arnhemse Rijnstate zie
kenhuis zodat verschil in behan
deling tussen werkenden en niet-
werkenden al twee jaar een feit
is. Dit verschil zal nog toenemen
nu alle werkgevers het eerste
jaar voor de kosten van hun zieke
werknemers moeten opdraaien.
Het aantal bedrijfspoli's neemt
nu al toe. En als Nederland in de
EMU wil dan zal onze economie,
zo heeft men berekend, elk jaar
met zeven procent moeten groei
en. Halen we die groei van zeven
procent per jaar niet (en die
halen we niet) dan zal er fors
moeten worden bezuinigd op de
collectieve lasten. Op de gezond
heidszorg bijvoorbeeld.
Voorspellen is moeilijk, vooral
(zo gaat het grapje) als het om te
toekomst gaat. Maar dat de toe
komst niet meer is wat hij
geweest is, staat vast.
Onder de kop 'Euthanasie op
bejaarden' werd in vele kranten
het verhaal gedaan van de zie-
kenverzorgster die met een
insulinespuit haar nachtelijke
rondes liep. 'Euthanasie op
pasgeborenen' is een andere
kop. Hier is sprake van onjuist
woordgebruik.
Na het lezen van het artikel
'Euthanasie moet 'probleem'
blijven' van de hand van prof.
dr. E. Hirsch Ballin in de Stem
van donderdag 28 december
1995 moet ik constateren dat
ook hij onjuist woordgebruik
bezigt.
Hij spreekt namelijk van
'euthanasie bij wilsonbekwa-
men', 'verontrustend wanneer
desondanks, ten aanzien van
mensen die er zelf geen invloed
op kunnen uitoefenen, een rui
mere acceptatie van euthanasie
plaatsvindt.' Voorts spreekt
Hirsch Ballin van 'directe
euthanasie' en stelt hij 'dat
euthanasie nimmer als normaal
medisch handelen zou mogen
worden beschouwd. Het over
grote deel van de artsen voelt
euthanasie ook als iets wezen
lijk anders aan.' Als arts werk
zaam in een ziekenhuis wil ik
hier op reageren.
Wanneer in een discussie over
een gevoelig onderwerp niet
dezelfde definitie van begrip
pen gebruikt wordt, spreekt
men niet dezelfde taal, praat
men langs elkaar heen en is er
geen sprake meer van zinvolle
communicatie. Door velen
(Koninklijke Nederlandse
Maatschappij ter bevordering
van de Geneeskunst, Academi
sche Medisch Centrum te
Amsterdam) worden de volgen
de definities gehanteerd.
Onder euthanasie wordt ver
staan een medisch handelen,
dat beoogt het leven van een
ander, op diens uitdrukkelijk
verzoek te beëindigen. Het gaat
om medisch handelen, waarvan
de dood het oogmerk en het
gevolg is. Hierop voortbordu-
rend: als er geen verzoek van de
patiënt zelf is en er wordt toch
overgegaan tot het beëindigen
van zijn/haar leven, is er in
juridisch opzicht sprake van
moord of doodslag en niet van
euthanasie. Er is een aantal
andere handelingen die de dood
van een patiënt tot gevolg kun
nen hebben, maar geen eutha
nasie zijn.
Dit betreft:
a. het staken dan wel achterwe
ge laten van een in medisch
opzicht zinloze behandeling.
Dit betreft de situatie waarin
op grond van medische criteria
wordt besloten een behandeling
te stoppen respectievelijk niet
aan te vangen, terwijl het
medisch-tech-
nisch mogelijk is
iemand in leven
te houden, doch
zonder te vol
doen aan het
doel van elke
medische handeling: verbete
ring of verlichting.
b. Het verlenen van hulp ter
verlichting van het sterven
(pijnbestrijding). Hierbij is het
doel verlichting van het lijden,
niet beëindiging van het leven.
Dit kan het nevengevolg heb
ben dat de patiënt eerder over
lijdt. Dit is echter niet het oog
merk van de behandeling.
c. De patiënt weigert een
behandeling, die in beginsel
wel medisch geïndiceerd is. De
behandelend arts mag in dat
geval niet ingrijpen tegen de
wil van deze patiënt; dat zou
mishandeling zijn.
Hirsch Ballin schept slechts
verwarring door zijn uitspra
ken, gelardeerd met onjuist
woordgebruik die de discussie
over dit morele onderwerp
slechts troubleren. Bovendien
geeft hij een - mij onbekende -
Door dr. P.E. Polak
mening weer van het overgrote
deel van de artsen; dit terwijl
de evaluatie van de huidige
euthanasieprocedure nauwe
lijks begonnen is
Samengevat dient de huidige
procedure euthanasie als volgt
te verlopen:
Het verzoek van de patiënt
berust op vrije wil van de
patiënt en er is sprake van een
weloverwogen, duurzaam ver
langen naar de dood.
Er moet sprake zijn van duur
zaam, ondraaglijk en uitzicht
loos lijden, terwijl andere, aan
vaardbare oplossingen er niet
zijn.
Raadpleging van een andere
niet-behan-
delende arts.
Andere
aspecten van
zorgvuldige
besluitvor
ming: overleg
met familie en het verplegend
en verzorgend personeel.
Alle belanghebbende infor
matie wordt vermeld in het
medisch en verpleegkundig
rapport.
Na uitvoering van de eutha
nasie neemt de arts contact op
met de gemeente-arts. Deze
komt direct persoonlijk namens
de officier van justitie de zorg
vuldigheid van de procedure
controleren.
Het mag duidelijk zijn dat een
verzoek om euthanasie en de
hierop volgende procedure een
zware emotionele belasting
vormt voor alle direct bij de
patiënt betrokkenen.
In het artikel suggereert Hirsch
Ballin dat artsen steeds makke
lijker euthanasie zouden toe
passen, en stelt hij dat 'nie
mand meer de vraag stelt of er
echt geen alternatieven zijn:
pijnbestrijding, persoonlijke
steun en aandacht, zo nodig
afzien van levensverlengende
behandeling.' De suggestie acht
ik onaanvaardbaar. De belas
ting voor de arts, die immers de
verantwoordelijkheid draagt, is
toch al groot, waarbij vertrou-
beling op dit gebied gemist kan
wordt. De inspanningen die de
arts, in hechte samenwerking
met alle direct betrokkenen,
zich getroost bij een zorgvuldi
ge procedure zijn fors. Nooit
zal een arts hier gemakkelijk
mee omgaan Bovendien is de
procedure dusdanig in de
omgeving (in mijn situatie: zie
kenhuisafdeling) ingebed, dat
misbruik onmogelijk is.
Met het tweede hierbovenge-
stelde gaat Hirsch Ballin voor
bij aan: 1. de autonomie van de
patiënt, die gedreven door zijn
lijden de vraag heeft gesteld. 2.
De kwaliteit van de medische
zorg in Nederland en waagt hij
te veronderstellen dat pijnbe
strijding, persoonlijke zorg
aandacht in onvoldoende mate
aanwezig zouden zijn. Weder
om is er sprake van onjuist
woordgebruik; het oogmerk
van de handeling bepaalt
naam die de handeling krijgt-
Er kan derhalve nooit sprake
zijn van 'directe' of 'indirecte
euthanasie.
Het onjuist taalgebruik d°<>r'f
media in de berichtgeving leid
tot gedachtenvervuiling 01
stemt mij somber. Een voorma
lig bewindsman die zijn zake»
niet kent is droevig. Terwijl oo
zijn huidige functie die kenus
zou mogen veronderstelt®-
Tenslotte laat Hirsch Ballin
zich denigrerend uit over zowe
de patiënt als zijn/haar behan
delend arts.
Het ware te verkiezen dat e
alom hetzelfde taalgebruik
gehanteerd wordt en met mee
respect.
I De auteur is cardioloog in
het
St. Annaziekenhuis te Geldrop-
Slaa
poor Peter Daalder
Het is een gekke gewaarwor
ding- 's Nachts om twaalf uur
in de zon voor de tent een
boek lezen. De zon gaat in de
midzomernacht niet onder,
maar blijft in noord-Scandi-
navië boven de horizon.
pe keerzijde van dit verschijnsel
is de poolnacht, wanneer de zon
„iet boven de horizon komt. Dit
hebben we te danken aan de
schuine stand van de aarde.
Afhankelijk van de plaats op aar
de blijft het daglicht tot maximaal
ruim drie maanden weg.
Mensen leven die hele periode dus
bij kunstlicht. Vaak wordt dat feit
als oorzaak gezien van het hoge
zelfmoordpercentage onder Scan-
dinaviërs. „Onzin," zegt professor
Arne Holte, verbonden aan de
faculteit pyschologie van de Uni
versiteit van Tromso. „Er is
sowieso een groot verschil tussen
de verschillende landen in Scan
dinavië. Het hoogste zelfmoord
percentage was lange tijd voor
Denemarken. Daar hebben ze net
zoveel last van de donkere periode
als Nederland."
Er is tot nu toe nooit goed onder
zoek gedaan naar het effect van de
verandering van het daglicht op
mensen en het mogelijk optreden
van gedragsstoornissen. Psycho
loog Holte en zijn faculteit werk
ten de afgelopen drie winters en
twee zomers aan een groots opge
zet onderzoek naar Season Affec
tive Disorder (SAD) in Noorwe
gen.
„De Amerikanen hebben een
onderzoek gedaan dat zich uits
trekte van Florida tot aan de
Canadese grens. Dat werd voorna
melijk gedaan onder mensen die
zich om wat voor reden al als
patiënt gemeld hadden. Als je
bovendien bedenkt dat 'zuidelij
ke' landen als Nederland noorde
lijker liggen dan de grens tussen
de VS en Canada, heeft dat onder
zoek beperkte waarde. Het was
wel de eerste keer dat er gespro
ken werd over SAD. Dat heeft
voor enorme discussies gezorgd,"
aldus Holte, die besloot een onder
zoek in Noorwegen op te zetten.
„Noorwegen is zo langgerekt dat
het dertien verschillende breedte
graden heeft. Het is een perfect
nationaal laboratorium."
In negentien verschillende plaat
sen werden op veertig opleidingen
voor verpleegkundigen en leer
krachten in totaal 630 mensen
geselecteerd. Zij zijn drie winters
en twee zomers gevolgd. Het 2
onderzoek moet onder andere ant- e
woorden opleveren over veran
derd eetgedrag.
Het lijkt erop dat mensen in de
donkere periode een grote hang
vertonen naar koolhydraten, die
veel in chocolade en suikers zitten.
Verder moet het duidelijkheid
geven over slaapproblemen, zowel
algehele lamlendigheid als het
niet kunnen slapen juist geduren
de de poolnacht. Een algeheel
gebrek aan energie is eveneens een
van de veel voorkomende klachten
evenals het inzakken van sociale
activiteit. Daarnaast kregen de
onderzochte personen vragen over
hun seksueel gedrag en alcoholge
bruik.
Terwijl professor Holte zijn ver
haal vertelt, kleur de lucht achter
de bergen alweer oranje. De zon is n
niet te zien geweest, de schemer ht
begint omstreeks één uur 's mid- w
dags. „Als je hier geen invloed ht
vindt, vergeet het dan maar. Dan oi
bestaat het niet," glimlacht Holte, Ai
die wel iets wil vertellen over het k(
onderzoek waarvoor in Scandina- H
vië grote belangstelling bestaat en st
dat deze maand officieel gepre- m
senteerd wordt. ot
«Het blijkt dat de verhouding tus- hf
sen mannen en vrouwen die last n«
Breda (anp) - Eén op de drie a
kinderen van ouders met psychia
sche problemen heeft later zelf
psychische hulpverlening no
Dat aantal kan omlaag als
behandelaars van volwassenen
een veel eerder stadium de jet
hulpverlening inschakelen,
gebeurt dat niet of pas als de prol
®en de pan uitrijzen.
Dat stellen P. Peeters en M. van Eijl
gen, preventiefunctionarissen bij Rn
in Breda en Roosendaal. Zij maken t
uit van het Landelijke Platform Kir
ren van Ouders met Psychiatrische 1
blemen (Kopp). Het platform is of
richt na een noodkreet in 1987 van
jeugdhulpverlening in de psychiat
ij relatief veel kinderen bleken soci
emotionele of gedragsproblemen te
ontstaan tijdens of kort na de peri
at een of beide ouders zelf grote p
cnische moeilijkheden hadden.
nderzoek wees uit dat het om één of
urie a vier kinderen gaat. Hoe jonge)
Kinderen zijn als de problemen zich
n ouders voordoen, hoe erger de sc
hu a 's' Door psychische stoornis
de ouders kunnen vooral bij bab
f
F
