GE ontwikkelt een beest van een vliegtuigmotor
1 export|
rgroten
uw is
luiers
Fascinerend.
Gezellige catalogus laat zich niet verdringen door nieuwe media
be stem
>mie KORT
ECONOMIE
20.-28.1.96
ZATERDAG 6 JANUARI 1996
JUARI 1996 A6
It, maar al maanden
luiers, wasmiddelen
Tr Gamble is op
(lames voor merken
De miljoenen die
|e commerciële zen-
_.i elk geval niet.
JHe zaak wordt opge-
Imeent Vinju. „Wij zijn
Ind met allerlei bedrij-
Isprek. Soms gaat iets
I soms niet, zoals nu.
Ironica uit het bestel
bf Procter al aan dat ze
die zender zou inzet-
ze helemaal bij ons
I wegblijven was niet
(schatting, maar dat
li weer goed. Over een
Tal alles wel weer in
Ijn. Ook bij P G
fie opvatting dat het
pinnen een maand weer
jop de publieke zenders,
(die blijven voor ons
lijk," aldus woordvoer-
Jmsbeek. Zeker als ze
Ikening houden met de
lens van P G. „Maar
Ir voeren we hele pretti-
(rekken. Dat komt wel
aldus Glansbeek. Hij
Jat niet dat de tijdelijke
lop tot een omzet-daling
tmpers of Ariel heeft
j „De onderbreking van
panden is te kort geweest
effect te meten," zegt
laar bleek uit onderzoek
It het publiek zich mate-
ïgert aan reclames over
Iddelen, luiers en maand-
|id. Gek genoeg heeft de
vachte vervulling van die
bp de Ster niet tot tevre-
tacties geleid. „Nee, we
niets gehoord," lacht
Èirecteur Vinju.
iar
omstreden optiebeleg-
eer belastingheffing tege-
zegt de belastingdienst
nisterie van Financiën en
st geld aan de bank. Deze
van, het rendement dat de
rente en die is belast. Dat
fngdienst van meet af aan
Ier, Bank Bangert Pontier.
belastingvrij. Het ministe-
loebrengen aan het nieuwe
|an de Amsterdamse effec-
LH omhoog
j is vorig jaar gestegen met
|het marktaandeel van de
naar 27,2 procent. Dit ja;
ïng verder aan; alleen al de
rkt betekent een toename
Ijn heeft een goed jaar ach-
lold. Het detailhandelscon- j
Ij gen tot 29,6 miljard.
|E-index
ie Amsterdamse aandelen-
Jen de Amsterdam Midkap-
|ve samenstelling. Machine
led verdwijnen uit de AEX
tieve omzet op de Amster-
joor handelshuis Hagemeyer j
uit van de vorig jaar gelan- j
het tweede echelon op de
nn van Joep van den Nieu-1
rteur Frans Maas moeten J
tegorie verlaten. Vendex en J
procent
ant van kopieermachines e
ist vorig jaar met 20 procent
;et steeg met ongeveer 6 pr°*
ior dit jaar is de Raad van 1
nieuwe apparaten was vol-
id voor de groei.
at besprekingen voeren
van gas naar België, Du'
en.
:n meer opleveren. De gesc
rmis van 1990 lijkt zich te n»
ilen. Toen is de raming van
iserves met ongeveer 300
rd kubieke meter bijgesteWr
ivolg van nieuwe seism1
chniek, die leidde tot "e
aardering van de reserves-
lenmalige minister Andpe
af vervolgens toestemminê
ergroting van de export.
'itgangspunt is dat de
oorziening van ons land i
en periode van 25 jaaL^
'orden veilig gesteld. j
oeveelheid, die moet blijke
apportages van de Gasunie>
ventueel uitgevoerd worde
General Electric Engines, een
busje van de kunststoffenpro-
Lcent GE Plastics in Bergen
op Zoom, heeft de sterkste
Vliegtuigmotor uit de geschie
denis van de luchtvaart ont
wikkeld. En eindelijk, na enige
Vertraging, kan British Air-
Lays het nieuwe paradepaard
je aan haar vloot toevoegen: de
Tjumbo van de 21e eeuw', de
feoeing 777, met aan de vleu-
lels de GE 90, de motor van de
komende eeuw.
Door Willem Reijn
Cincinnati De nieuwe generaties
fliegtuigen die met twee motoren de
nceanen oversteken, heten officieel
[top's, als afkorting van extendend—
lange' twin operations ofwel lange
[luchten voor vliegtuigen met twee
botoren. Maar de andere uitleg heet
ii engines turn or passengers swim.
ii luchtvaartkringen zijn grapjes over
taligheid tamelijk zeldzaam, maar bij
botorenfabrikant GE Engines in Cinci-
latti in de Amerikaanse staat Ohio is het
itrouwen in de eigen vliegtuigmotoren
«igenoeg onbegrensd. De betrouwbaar-
bd van hun motoren ligt op een onge-
ende hoogte van 99,8 procent. Tot geluk
an de Nederlandse reiziger. Die moet in
e lucht vrijwel altijd vertrouwen op de
irikaanse techniek, want KLM,
isavia en Martinair zijn alle trouwe
JE-ldanten.
GE heeft grote schreden gezet op de weg
n zich om te turnen van een sterk mili-
iir naar een civiel bedrijf. In de jaren
Mg had GE nauwelijks een naam op te
feuden als het ging om motoren voor de
Sviele luchtvaart. Over de laatste drie
ar claimt GE een leiderspositie met een
parktaandeel van 65 procent,
(at marktaandeel is vooral ook te danken
in een slimme manoeuvre in het verle-
m. GE Engines ging een joint—venture
n met het Franse bedrijf Snecma.
men produceren zijn de CFM—56, de
jndaardmotor onder de Boeing 737. En
pdat dit toestel voor middellange
standen het best verkochte vliegtuig uit
i luchtvaartgeschiedenis is, weet GE
1 h meteen marktleider.
ecessie
e lege fabriekshallen leren echter dat de
cessie ook aan GE niet is voorbijgegaan.
'i[ 1994 werkten er nog veertigduizend
iensen, nu zijn dat er 23 duizend. „We
kenden erop dat de omzet zou groeien
pr tien miljard gulden," zegt Pat Klaus,
:ctiewoordvoerster van GE Engines in
Amerikaanse Cincinnati. „Door de
fugval van de markt is dat slechts zes
d. Ondertussen eisten onze klanten
1 lagere prijzen en moesten we de pro-
ktiviteit flink verhogen."
5 heeft de bakens op tijd verzet. Waar
drijven als Fokker en Dasa dieprode
jfers schrijven, weet GE bij een omzet
8,5 miljard gulden een bruto-
rijfsresultaat van 1,5 miljard gulden
Roteren. Het bedrijf investeert flink in
iuwe motoren, want de eisen worden
iger. Motoren moeten zuiniger,
lier en schoner zijn. Met de GE 90 wil
1 Engines de volgende eeuw in. Een
:st van een motor, die de toch stevige
jitoren onder de vleugels van een Boeing
de Jumbo, tot kinderspeelgoed
•adeert.
[recente testen leverde de GE 90 110
De enorme omvang van de GE 90-motor blijkt goed op deze foto. De super-sterke motor wordt
getest op een Jumbo.
De montage van motoren bij GE Engines in het Amerikaan
se Cincinnati. Ondanks de recessie is de motorendivisie winst
gevend. FOTO'S GE
duizend pond stuwkracht, een absoluut
record in de luchtvaartgeschiedenis. Ter
vergelijking: De gemiddelde motor onder
een vliegtuigvleugel levert zo'n vijftigdui
zend pond.
General Electric koestert de GE 90 als
een baby. „In tegenstelling tot wat onze
concurrenten doen, hebben wij een geheel
nieuwe motor ontwikkeld," zegt dr. Ram
K. Matta, manager van alle projecten
voor nieuwe GE-motoren. „Waar andere
bestaande motoren door-ontwikkelen, is
deze vanaf de tekentafel compleet
nieuw.
De investering in
de GE 90
bedroeg de lieve
som van 1,5 mil
jard dollar, bij de
huidige koers
tweeënhalf mil
jard gulden. Het
Franse Snecma
participeert ove
rigens voor 25
procent in het
programma. De
verkopen moeten
nog op gang
komen, maar de
motor lijkt op
een gunstig
moment te wor-
foto's GE den gelanceerd.
De luchtvaart
maatschappijen herstellen van de harde
klappen die zij na de Golfcrisis kregen, de
nationale overheden worden steeds stren
ger op het gebied van geluidsoverlast en
de sterk vervuilende luchtvaart ziet de
teugels aangetrokken.
Milieunormen
Zo voeren Scandinavische landen een
boeteheffing in op de luchtverontreini
ging, die vliegtuigen veroorzaken. „Onze
motor blijft ver onder de strengste
IACOnormen voor stikstofoxiden,"
zegt woordvoerster Klaus. „Ze zitten op
twaalf procent van de maximaal toegela
ten emissie," aldus Matta. Dat is te dan
ken aan de DACtechniek (double annu
al combusters).
Deze factoren samen zullen naar stellige
overtuiging van de vliegtuigbouwers en
hun toeleveranciers straks een versnelde
vervanging van de vloten betekenen.
Daarbij komt dat de huidige vliegtuigen
toch al langer zijn aangehouden, omdat
de gebruikers geen geld hadden voor ver
vanging.
Ondertussen hebben de ontwerpers van
General Electric ontdekt dat de grenzen
van de vooruitgang naderen. Vooral wan
neer het gaat om het terugbrengen van de
geluidsbelasting. „Het vliegen zelf maakt
geluid: het zich verplaatsen door de lucht.
Dat lawaai overstemt inmiddels in de
meeste gevallen al het geluid van de
motoren. Wij kunnen weinig meer win
nen."
De luchtvaartmaatschappijen stellen zich
nogal terughoudend op bij de aanschaf
van de nieuwe motor In luchtvaartkrin
gen heet het dat bewezen techniek de
voorkeur geniet boven echt nieuwe tech
nologie. Laat een ander het risiso maar
lopen, je kunt beter wat later in de cyclus
zitten. En dat niet alleen vanwege de vei
ligheid, maar ook om redenen van
betrouwbaarheid en onderhoudskosten.
De GE 90 is allereerst bedoeld voor de
Boeing 777, het nieuwe paradepaardje
van de Amerikaanse fabrikant. De Boeing
tripleseven is een buitengewoon
belangrijk toestel. Het is iets kleiner dan
de oude Jumbo en zal door de grotere
flexibiliteit op veel bestemmingen de 747
vervangen. Het toestel zal in de komende
decennia het gezicht van de luchtvaart
bepalen.
Maar juist bij dit vliegtuig is General
Electric in aantallen verkopen nog niet
bovenmatig succesvol. Psychologisch
hebben Amerikanen wel een mooie klap
per gemaakt: British Airways is als klant
binnengehaald.
De grootste en bovendien winstgeven
de luchtvaartmaatschappij ter wereld
was tot nog toe trouw aan de oerbritse
motorenfabrikant Rolls Royce. British
Airways heeft nu echter GE verkoren als
motorenleverancier voor de reeks nieuwe
Boeings 777.
De aflevering van het eerste toestel is ech
ter niet geheel zonder problemen verlo
pen. De GE 90 moest verschillende tests
overdoen, waardoor de eerste Britse
blauwgrijze 777 pas tegen oudjaar in
plaats van in september op Heathrow zijn
opwachting kon maken.
De echte strijd met de concurrenten Pratt
Whitney en Rolls Royce zal pas los
branden als de motor zich heeft bewezen
bij British Airways, Continental en Lau-
da Air. En die strijd zal hevig zijn: van elk
vliegtuig wordt 20 tot 25 procent van de
kosten uitgegeven aan motoren.
Een beetje belegger
wordt niet gehinderd
door de waan van de
dag. „Als je maar eens in de
vier jaar in de krant kijkt, zie
je alleen maar winst", opper
de directievoorzitter Pieter
Korteweg van de beleggings-
groep Robeco in het voorjaar
van 1994.
Beleggers kijken wél in de
krant en zien daar ook dat
beleggingsfondsen in het alge
meen en de Róbeco Groep in
het bijzonder ondermaats
presteren. Dat wil zeggen: het
rendement van de beleggings
fondsen is gemiddeld veel
lager dan het gemiddelde van
de belangrijkste aandelen
markten in de wereld.
De wereldindex van Morgan
Stanley geeft over 1995 een
rendement op aandelen aan
van 11,9 procent. De op aan
delen gerichte beleggings
fondsen in Nederland zijn
gemiddeld niet verder geko
men dan 7,3 procent. Dat is
toch heel wat meer dan de
spaarcenten op de bank
opbrengen, maar beleggers zit
het niet lekker dat 'hun' fond
sen zo achterblijven. Speciaal
als zij hun oog over de in
Amsterdam genoteerde aan
delen laten gaan: daar was
hun lieve geld met niet min
der dan 20 procent gegroeid.
Ook de op de Nederlandse
markt gespecialiseerde aan
delenfondsen haalden dit
gemiddelde niet: hun (op
zichzelf fraaie) rendement
bleef bijna vijf punten onder
de toename van de index.
Geen wonder dat de positie
van de beleggingsfondsen
onder druk staat. Na oktober
1987, toen een aantal particu
liere beleggers met de vingers
tussen de deur kwam, hebben
deze fondsen miljarden bij
elkaar gestofzuigerd omdat zij
tegen lage kosten voor vol
doende risicospreiding kon
den zorgen. De Robeco
Groep, de Albert Heijn van
de kleine beleggers, heeft
onderwijl een groot aantal
concurrenten gekregen, vaak
huisfondsen van banken en
verzekeraars die de mondig
geworden spaarder aan zich
wilden binden.
Sommige fondsenbeheerders
hebben echter tenminste twee
handicaps: zij denken na en zij
menen het beter te kunnen
doen dan 'de markt'. Dat wil
wel eens lukken, maar vaak
ook niet. Zoals de Robeco
Groep, die er nu al voor het
tweede jaar behoorlijk naast
zit.
Fondsenbeleggers zijn nogal
gedweeë types, dan wel gewe
zen avonturiers, maar het lijkt
er toch op dat zij langzamer-
Door Louis van de Geijn
hand in beweging komen.
Beursvoorzitter Van Ittersum
meldde deze week over 1995
een toename van de order
stroom van particulieren. En
uit de voorlopige cijfers van
de Robeco Groep komt naar
voren dat de 'hoofdfondsen'
van de Groep, de aandelen
fondsen Robeco en Rolinco,
alleen maar op peil zijn geble
ven door waardestijging en
dividend. Na aftrek daarvan is
de inleg behoorlijk afgeno-
'Ik denk dus ik
zit er naast
Die nieuwe doe-het-zelvers
kunnen goedkoper dan voor
heen hun eigen zaken doen
aan de beurs: de tarievenslag
in de effectenbemiddeling
heeft weinig overgelaten van
het kostenvoordeel dat de
beleggingsfondsen bieden.
Wie met een betrekkelijk
gering bedrag (een ton is wei
nig in dit verband) een
behoorlijke spreiding wil
bereiken, moest vroeger one
venredig veel kosten maken
omdat hij vaak kleine transac
ties deed.
Dat wil niet zeggen dat de
doe-het-zelver het dit jaar
beter zal doen dan het beleg
gingsfonds dat hij zojuist de
rug heeft toegekeerd. De bre
de internationale spreiding
kan deze keer best heel heil
zaam uitpakken. Bovendien
hebben particuliere beleggers
dezelfde tekortkoming als
fondsenbeheerders: zij den
ken dat ze het beter weten
dan de rest.
(ADVERTENTIE)
De wereld van de watersport.
Messe ifo Düsseldorf
Basis for Business
Rops Trade Consultants bv.
Tel: 070-350 ll 00
Marktonderzoekers
geweren dat het Neder-
andse winkelende
publiek rijp wordt voor
Shuiswinkelen. Anderen
letten er hun vraagte
kens bij. Toch gaan
jteeds meer leveranciers
:Van consumenten-pro-
jlukten elektronisch (via
flternet) de boer op. AH
experimenteert in het
pesten des lands met
Zljn 'Thuisservice'. Per
kabel bestelde kruide
nierswaren worden aan
Puis bezorgd. Verzeke
raars bieden op Teletekst
pun diensten aan. Maar
jën postorder-bedrijf als
.ehkamp, ^at jaren-
Fg ervaring heeft met
rinkelen uit de luie
foei, ziet het grootscha
lige commerciële, prakti-
phe nut van de elektro-
Jica nog niet. Blijft de
Papieren catalogus? Over
Traag houden
perts 23 en 24 januari
j Amsterdam een inter
nationaal congres.
Por Albert Eikenaar
Pe consument is de maat.
i dicteert het tempo".
CwT,g directeur M. Laseur
po Wehkamp weet er eigenlijk
Ew 6-nt zinn'S woord over te
Tj.en of on wanneer het basis-
fc Van onderneming, de
fcr P,er,iaar in een oplage
IrvL j miljoen stuks
|schijnende 'gedrukte etala-
«L km* bllkveld verdwijnt.
PP korte termijn zeker niet".
Zijn chef, Wehkamp-topman
Schellekens, ging eind vorig
jaar op een congres over de toe
komst van het Nederlandse
kabelnet een stap verder. „De
elektronische snelweg zal onze
catalogus nooit helemaal ver
dringen", aldus zijn prognose.
„Misschien dat we over tien jaar
15 procent van de omzet uit de
nieuwe media halen". En bij dat
aandeel gaat het dan om een
verschuiving, niet om een ver
groting.
Collega W. Amian van Necker-
mann Nederland voorziet wel
dat de kopers thuis straks mas
saal via monitor of tv-scherm de
produkten op afstand uitzoeken
en rechtstreeks on line hun
wensen opgeven. „Voor het echt
zover is, moet eerst de huidige
Nintendo-generatie, die de
moderne middelen nu al
beheerst, tot de jonge ouderen
behoren. Dan praten we over
2040", zo verkondigde hij voor
een gezelschap vakmensen.
Ook Amian houdt derhalve
vooralsnog rekening met de
almacht van de verbruiker 'die
zelf bepaalt op welk uur van de
dag hij naar ons aanbod wil kij
ken waar hij zich ook bevindt en
hoe hij wil bestellen'. De catalo
gus is niet aan plaats of stroom
gebonden - en dat blijft een
ijzersterke troef. De elektronica
zal niet in staat zijn op dat punt
het snuffelen in een gids te ver
slaan.
Bij de tijd
Niettemin haken de voornaam
ste catalogus-producenten, reis
gidsenmakers en andere uitge
vers van reclamedrukwerk
voorzichtig in op de 'interactie
ve' multimediale ontwikkelin
gen. Iedereen probeert bij de
In.een van de vijf fotostudio's van Wehkamp wordt gewerkt aan opnames voor de nieuwe postordercollectie.
FOTO ERIK VAN 'T HULLENAAR
tijd te blijven om slagvaardig te
reageren als er toch zaken -
zoals het thuisbankieren - in
een stroomversnelling raken. De
proeven om kennis over het ver
anderende consumentengedrag
te vergaren, vergen flinke
bedragen. Aan de omzet dragen
ze niet meetbaar positief bij,
laat staan aan het resultaat.
Maar kansen bestaan er wél.
Laseur van Wehkamp ziet eer
der als voordeel de klant met de
nieuwe technologie breder te
informeren en eventueel te prik
kelen. „CD-i en CD-Rom-schij-
ven bieden extra service. Ze
laten zien hoe de boormachines
werken of hoe een zomerjurkje
op een lichaam uitpakt. Die
visualisering vergemakkelijkt
de keuze. De presentatie van de
artikelen gebeurt levendiger. Je
bent in staat doelgericht andere
gebruiksmogelijkheden te sug
gereren, aankoopimpulsen op te
wekken".
Jongeren
Bij Wehkamp wordt zwaar
nagedacht over de meerwaarde
die de nieuwe media met hun
beeld en geluid latent in zich
bergen. „We analyseren bij wel
ke type consument specifieke
behoeften leven". Het koopge
drag van de Wehkamp-klant
zegt al iets over diens voorkeu
ren. Bij de logistiek (bestellen,
bezorgen, betalen) rukt de elek
tronica snel op. Duidelijk is dat
jongeren, hoger opgeleiden en
technisch onderlegden voorop
lopen bij home shoping per
computer - maar niet in grote
getale.
Laseur: „Pas als meer dan de
helft van Nederland een pc plus
de benodigde uitrusting bezit,
komt de samenhang van dat sys
teem, inclusief de functie van de
catalogus, in een ander daglicht
te staan. Dan kunnen het kij
ken, selecteren en opgeven van
bestelling gekoppeld gebeuren.
In die combinatie wordt de
elektronische weg goed benut".
Een belemmering, los van de
houding van de consument, vor
men de aanmerkelijk hogere
video-produktiekosten voor een
live catalogus op CD-Rom en
CD-i met opnamen in de vorm
van tv-reportages. „Om ons hele
assortiment op een schijf te zet
ten, is in financieel opzicht
onbegonnen werk. Je moet
daarom zorgvuldig kiezen wat
je in de CD-etaiage zet. Ai met
al kleven daar zakelijke risico's
aan. Om alles wat Wehkamp in
huis heeft overzichtelijk uit te
stallen, heb je als aanvulling het
vertrouwde boekwerk nodig. In
één oogopslag geeft dat een
totaalplaatje van wat er alle
maal is".
Veiling
Wel experimenteert de Zwolse
firma, net als vele andere
bedrijven, met zogeheten 'fun'-
pagina's op Internet. „Dit
beschouwen we als laboratori
um. We organiseren een veiling
waarbij we overtallige voorraad
via afmijnen met korting van de
hand doen. Ook kunnen we
actuele seizoengebonden artike
len in de aanbieding doen,
direct op trends aansluiten. Het
betreft een beperkte aanvullen
de activiteit. En zo zie ik op dit
moment alles op het gebied van
de nieuwe technologieën.
Zolang de consument niet dui
delijk de marsrichting aan
geeft", aldus Laseur.
Bij het Koninklijk Verbond van
Grafische Ondernemingen
kreeg technisch bedrijfskundige
A. Noppen tot nu toe geen sig
nalen dat de catalogus - een
marktsegment van een half mil
jard - er snel aan gaat. „We zien
wel een toename van allerlei 'on
line' diensten bij business-to-
business. Dat gaat niet ten koste
van gedrukte informatie. Moge
lijk dat op de lange duur de
oplages van gidsen en prijscou
ranten slinken".
Digi-beten
Groothandel Technische Unie
geeft elk jaar een reeks forse
bestel- en handboeken uit. De
dikste ('Electro') telt 1.500 pagi
na's, met een oplage van 120.000
exemplaren. C. Kosteren van
TU: „Ooit verdwijnen ze in deze
vorm. Voorlopig blijven we ze
hard nodig hebben, voor maga
zijnmedewerkers die niet met de
pc vertrouwd zijn. In onze bran
che, met al die kleine bedrijfjes,
tikt dat aantal digi-beten lekker
aan".
Bij meubelconcern Ikea ver
wacht commercieel directeur W.
van Haaften evenmin onder
gang van de geïllustreerde cata
logus door de eigentijdse media,
„CD-Rom is qua beeldkwaliteit
niet goed genoeg, de toeganke
lijkheid niet groot. De mensen
hanteren gemakkelijker met
meer plezier een catalogus. Bij
meubels kopen draait het om
een emotionele beleving. Je
moet de stoffen betasten, het
leer ruiken, zitten. Een catalo
gus roept beter sfeer en voorpret
op dan het tv-beeld. Dat werkt
niet zo intiem, zo gezellig. Voor
ons geldt de catalogus als
belangrijkste externe verkoop
instrument".
