DE STEM fik wil zoveel mogelijk proberen' 'Stress is op zich zelfs gezond' joliclen IH Scapino verrast multicultureel ENTM/V sie Libris stopt sponsoring Woutertje Pieterse Prijs Jongeren in de lucht bij Stadsradio Breda Martine Bijl: zingen, acteren, schrijven en poppen maken I Zonder schrijven en boetse- I ren kan ze niet. Acteren Veronica duikt met 'Het onderste boven' in psychische problemen VAN HOOF ring en selectie Radioserie Toon Hermans bij Wereldomroep en Tros Weer filmprijs voor Tasjesdief 'Romeo Julia' ook vanavond in Breda a ZIE RAGA22I OP ACHTERPAGINA - D5 Gids ZATERDAG 6 JANUAR11996 DEEL D vindt ze hooguit 'leuk'. Een I eigen theatershow wil ze ■niet meer. Martine Bijl zit I middenin een nieuw hoofd- I stuk van haar leven. Niet alleen privé. Op 20 januari gaat haar eerste toneelstuk j in première, 'Walters IHemel'. In de kiosken ligt [haarboek'Poppen'. Op [televisie is ze de kattige j Catharina in de comedy 'Het zonnetje in huis', naast Johnny Kraaijkamp sr. en jr. „Wij zijn heel dol op elkaar." iMartine Bijl: „Er wordt mij zeer gevraagd of ik deze poppen mak omdat ik geen kinderen heb. Het klinkt als een aardig verhaal- \tje, maar het is niet zo. foto kippa over het diploma psychoid- of gelijkwaardige opleiding het afnemen van testen zwel blwassenen (ontwikkelings-; iropsychologisch onderzoek), .terondersteunde psychodiag- itverwerking (WP6.1I. I conform functiegroep 40 en alaris van f 4.048,- bruto per [sis). Voor de overige arbeids- \0-Ziekenhuiswezen van toe forden bij voorkeur verricht ge- i per week, in de ochtenden. cwer deze functie kunt u contact |drs. H.S.F. Mulders, hoofd afde- gie, dagelijks tussen 12.30 en i teiefoonnr. 1013) 539 28 72. [talie, voorzien van een curri- 5r 16 januari 1996 richten aan .enhuis, t.a.v. de Dienst Peiso- 10151, 5000 IC Tilburg, onder [renr. 96.04. 3ETH ZIEKENHUIS nische opleiding of bent in st rgeiijk niveau te functioned tat vereist. Verder bent u bete elijk beschikt u over en'6f ""j, otiverende persoonlijkheid taat open voor ontwiK* Uw leeftijdsindicatie is gl° ior Anja van den Akker ;ine Bijl heeft het alle- ial al eens gedaan. Gezon- geacteerd, geschreven. Met eigen shows in het theater gestaan, in een tv-panel geze ten en kinderplaten geprodu ceerd. Uit haar mond kennen we de lieve, mierzoete teksten rer Elfje Twaalfje, maar ook 'onterende uitspraken 'Helaas heb ik zelf nooit ideren gewild', uit haar itste theatershow Mevrouw Ij! uit 1991. Jk verdeel me graag", geeft ze toe, „Ik wil zoveel mogelijk probe ren. Ook dingen die ik niet kan. Maar die laat ik niet zien. Ik kom Bpas mee naar buiten als het i genoeg is." tine Bijl, de perfectioniste. Ze it er niet onder. „Ik kan niet Iers. Ik vind alles wat ik doe feen maar leuk als ik er heel erg jn best voor doe. Dat is voor mij gemakkelijkste manier. Anders ird ik zó vergeven van faal- t, dat ik niks meer zou kun- Ik voel zelf wel wanneer ik niet beter krijg. Dan is het lent daar. Dan wil ik het ook meer verbeteren." ffldatgeschaaf gaat vaak ten kos- ■tovan de spontaniteit, beseft ze. »0p een deel van Paul de Leeuw ik soms weieens jaloers. Hij V zich zo ongebreideld uiten, Wider enige weerstand in zich- «i Ik wou dat ik tien procent dat vermogen had. gjzijn disciplines die Bijl wel "ent, maar waarmee ze jst niet naar buiten komt. „Ik Ider graag. Maar ik weet dat niet goed genoeg is. Het blijft e® hobby." \kaar poppen dan, waarvan tot januari een expositie loopt in ■de Rijkers in Amsterdam? *e beschouw ik niet als m'n |by klinkt het ietwat fel. PPpen maken zie ik als een vak. TWoor ben ik er veel te grim- Imee bezig. Het vergt zeer veel r' aandacht en discipline. Ik er hooguit vijf tot zes per jaar f®, In die poppen zitten uren P' Anatomie, techniek. Mijn l"jrgetrouwe manier van wer- I eist dat", zegt Martine Bijl die ee het imago wil vermijden ne bekende Nederlander die a bedoelde huisvlijt tot kunst Pett. Sterker nog, ze heeft het dat ze om die reden juist goed moet zijn. E poppen zijn voor mij heel «rif1?,' Waarom weet ik niet tkelins Bk!i fulk,geen P°PPen maak' K a heelerg.Dat heb ik met ven fraaie boek dat sinds kort in de winkels ligt, met schitterende foto's van Jan Swinkels. „Met dat soort mensen heb ik blijkbaar affiniteit. Ik analyseer alles wat ik doe niet zo verschrikkelijk goed. Ik maak dingen die me raken. Een lief feetje zegt me dus niets. Daar ben ik echt te oud voor. Zijn het een beetje je kinderen, in de zin datje hen moeilijk kunt los laten? „Ik kan ze loslaten, hoor. Als ik ze gemaakt heb, is het klaar. Met mijn theatershows werkt dat net zo. Zodra ik ze gespeeld heb, zijn ze meteen van de chip verwijderd, moet ik tot mijn schande beken nen. Berend (Boudewijn, haar echtgenoot) roept weieens iets wat ik onbedaarlijk grappig vind en dan blijk ik dat zelf ooit gezegd te hebben." En terwijl een verse Barclay-siga- ret in rook opgaat: „Er wordt mij zeer veel gevraagd of ik deze pop pen maak omdat ik geen kinderen heb. Het wordt ook wel geschre ven, zonder dat het mij is gevraagd. Het klinkt als een aar dig verhaaltje, maar het is niet Is de zin uit de laatste theater show 'Helaas heb ik zelf geen kin deren gewild' in dat opzicht geen veelzeggende uitspraak? „Ik zou zo'n zin niet op die manier in een persoonlijke conférence hebben gezegd. Je moet hem zien in de context van die show: een aaneenschakeling van valsheid en onoprechtheid. Dat stukje confé rence maakte trouwens veel los. Het is not-done dat je zoiets zegt." Niet verslaafd Het theater mist ze niet. „Ik heb het theater tenslotte zelf laten val len. Ik ben niet verslaafd aan het applaus, dat gevoel in het centrum van de belangstelling te staan. Daar kwam ik achter toen ik een jaartje pauze nam. Ik heb het theater geschrapt omdat er te veel dingen waren waaraan ik niet meer toe kwam. Vergeet niet, theater is nogal een slokop. Boet seren en schrijven doe je thuis. Maar als ik weet dat ik 's avonds in Meppel moet optreden, ben ik daar de hele dag mee bezig. Een ander niet waarschijnlijk, ik helaas wel. Vaak denken de men sen dat ik zomaar wat aan praat, me niet goed voorbereid heb, maar het heeft juist zoveel voor bereiding gekost om het zo gemakkelijk te laten lijken. Ik haat improviseren." Dus een spontaan voorstel om de koffers te pakken en binnen een uur op weg te zijn richting Parijs, is niet aan Martine Bijl besteed? „Nee, daar houd ik niet van. Niet mijn stijl. Ik vind het wel prettig als ik me op iets kan voorbereiden. Ik kan niet ter plekke mijn koffers pakken en dan alles van me afschuiven. Toevallig woon ik met iemand die dat ook niet doet, dus dat komt heel goed uit." Schoondochter In de Utrechtse Central Studio's, waar de comedy Het zonnetje in huis wordt opgenomen, druppelen de collega's binnen. Martine Bijl kruipt deze middag weer in de rol van Catharina, de hatelijke schoondochter van Johnny Kraaijkamp sr. en liefhebbende echtgenoot van Kraaijkamp jr. Een totaal andere discipline. In de eerste reeks moest Martine even wennen aan oprecht boos worden voor de camera, tijdens deze derde serie kost haar dat ogenschijnlijk geen enkele moeite. „Oude Kraaij zei in het begin tegen mij: jouw kracht op het toneel is je ironie, het heel klein houden van dingen. Gemakkelijk iets kunnen weggooien. Dat kan in een comedy niet. Comedy moet wat groter, zei Kraaij. Daar heb ik een deel van geaccepteerd, heel veel van geleerd ook. Maar zoals ik het nü invul, de middenweg, is voor mij het beste." Je speelt een kreng. „Ja!", klinkt het resoluut. Ze grijnst en geniet zichtbaar bij het idee. „Die vrouw wordt gedreven door wanhoop, hoor", tracht ze enig begrip voor haar toneelka rakter te kweken. „Er zit een basis van geloofwaardigheid in de karakters. Dat maakt het ook leuk om te doen. Catharina zit toch maar met die oude schoonvader om wie ze niet heeft gevraagd. Die bovendien haar hele leven in de war gooit. Catharina staat niet zo ver van me af. Zij heeft -, net als ik - een scherpe tong." Er is een zekere 'chemistry' tussen jullie te bespeuren. „We zijn heel dol op elkaar, dat klopt. Het aardige is dat je dat kunt zien. Je mag het nooit te veel merken, natuurlijk. Het blijft een rol. Maar je kimt niet verhullen dat wij daar erg veel plezier staan te hebben met z'n drieën. Daarom heb ik ook dit seizoen weer ja Over het medium televisie is Bijl niet al te pessimistisch. „De men sen die zo kankeren op de tv ver geten dat er nog steeds hartstikke mooie programma's zijn. Je moet er misschien even naar zoeken, maar ze zijn er wel. Waar ik op tegen ben, is als mensen in hun weerloosheid worden aangeval len, zoals in sommige reality-tv. Die mensen beseffen de reikwijdte niet van het feit dat ze in beeld komen. Ooit zag ik een mevrouw die de deur opendeed voor de cameraploeg van een of ander tv- programma. Zegt ze: kom even binnen, ik vind het niet nodig dat de hele straat het hoort... Dat bedoel ik dus. Ik moest er eigen lijk verschrikkelijk om lachen, maar tegelijkertijd dacht ik: dit mag je mensen niet aandoen." „Het blanke beeld, dus het scherm waar niets op te zien valt, is ken nelijk een schrikbeeld. Dat houdt in dat het ook gemakzuchtiger ■valificeerd, specialistisch bedflj e-omgeving; svoorwaarden. V16- ^«tucuuvmei T'met sckrijven en met kltu™' zoals ze haar ■i tT0PPen zeët: "Ik heb iets met T» onder ""i" nagels en I, we' n°oit onder vandaan 'hend aan Martine's laatste n is dat het allemaal 'men- i®„etn deukie rijn', zoals ze I hnjft. Bet mongooltje, dvestiet, de oude demente p, ,e sta£>n uitgebreid in het f otures Publishers uitgege- Door Marcel Frost Met Het onderste boven richt Veronica zich op een wat ouder publiek. De zesdelige serie behandelt zaken als schizofrenie, verslaving en angst. „Kijkers associëren Veronica vaak met spelletjes en seks. Met deze serie kun nen we onze andere kant eens laten zien", meldt voor zitter J. van der Reijden trots. Het initiatief voor de reeks is genomen door het Nationaal Fonds Geestelijke Volksgezond heid (NFGV). Dat wil mensen in geestelijke nood graag een handje helpen. Elsemieke Havenga presenteert Het onder ste boven, bijgestaan door René Diekstra, hoogleraar Gezond heidspsychologie aan de Rijks Universiteit Leiden. De eerste aflevering gaat in op de gevolgen van langdurige stress. De cijfers liegen er niet om. Elke twaalf minuten wordt in Nederland iemand door chro nische stress arbeidsongeschikt verklaard: 250.000 werknemers per jaar. Dat kost de staat en het bedrijfsleven 3,5 miljard gulden. „Stress is in feite niets anders René Diekstra en Elsemieke Havenga presenteren 'Het onder ste boven'. foto kippa dan spanning, druk. Op zich is dat zelfs gezond, mits de stress niet blijvend is", legt Diekstra uit. De 48-jarige Gert Prins illu streert dat zondagavond. Hij jakkerde op zijn werk maar door tot-ie met zijn auto in de vang rail belandde. Daarna kwam hij tot inkeer en ging hulp zoeken. Volgens Diekstra een normale gang van zaken. „Als je jezelf niet in de hand hebt en er is ook niemand op je werk of in je familie die je tot de orde roept, gaat het zolang door tot er iets indrukwekkends gebeurt. In dit geval een bijna dodelijk onge val." Tatjana Verder komt post-traumatische stress aan bod. Zo zien we een slachtoffer van een roofoverval. Langer dan een kwartier hield de overvaller een pistool tegen het hoofd van de geboeide man. In die minuten nam hij in gedachten afscheid van vrouw en kinderen. Een ervaring die drie jaar later nog steeds zijn sporen achter heeft gelaten. Het slachtoffer slaapt slecht en heeft last van hoofdpijn. De bekende Nederlander ont breekt niet in Het onderste bovenin de eerste aflevering Tatjana Simic. De actrice/zan geres vertelt over haar stress ervaring: de dag dat ze hoorde dat haar zusje in voormalig Joegoslavië werd vermist. De bekende Nederlander moet dui delijk maken dat stress in alle lagen van de bevolking speelt. Het onderste boven zal vermoe delijk de wat oudere kijkers weten te boeien, maar volgens Diekstra is stress ook voor jon geren een probleem. „Het voort durend moeten presteren op school is soms te veel, daar gaan leerlingen aan onderdoor. Ver-' der denk ik dat het voor sommi ge jongeren iets van herkenning zal hebben, dat ze de situatie thuis (overspannen vader of moeder) beter begrijpen." 'Het onderste boven', Veronica, zondag, 22.30 uur Van onze rtv-redactie Het leven van Toon is de weerslag van gesprekken die Ger- rit den Braber heeft gehad met de nu 79-jarige Toon Her mans. De Wereldomroep zendt de dertiendelige reeks vanaf vandaag op zaterdagochtend uit tussen 10 en 11 uur. De Tros volgt in mei. Dan is Toon te horen in het wekelijkse Radio 2-programma Coulissen. Aanvankelijk zag het ernaar uit dat de publieke omroep geen ruimte had voor dit bijzondere project. „Gezien de zenderkleu ring en de disciplines van de zenderredacties zou alleen Radio 2 geschikt zijn voor een dergelijk programma", zegt Gerrit den Braber, de maker van de reeks. „Maar ook voor Radio 2 zijn de formats zo knel lend, zijn er zulke vaste afspra ken onderling om tot een uni forme indeling te komen, dat ik overal nul op het rekest kreeg. Volgens een voorlichter van de Wereldomroep zijn er geen plannen geweest om de serie te verkopen aan een commercieel station. „Wij werken graag samen met de publieke, binnen landse omroep. Want daar zijn we op gebrand, op samenwer ken, in de meest letterlijke bete kenis van het woord", verklaart netwerkmanager Paddy van der Baan. Hij zegt dat het geen toeval is dat de Wereldomroep aandacht besteed aan cabaret. „Het feno meen eindejaarsconference is tenslotte in de jaren vijftig bij de Wereldomroep ontstaan. Befaamde artiesten als Toon Hermans, Wim Kan en Wim Sonneveld werkten regelmatig aan onze uitzendingen mee. De serie komt dus niet zo maar uit de lucht vallen." De Wereldomroep is te vinden op de korte golf via de frequen ties 5955 kHz en 9895 kHz. Amsterdam (anp) - De Libris Groep beëindigt de sponsoring van de Woutertje Pieterse Prijs. De geldschieter wü met he budget een ander kinderboekenproject financieren. Aan d' Woutertje Pieterse prijs, die jaarlijks een Nederlandstalig lite rair kinder- of jeugdboek bekroont, is een bedrag van 25.001 gulden verbonden. Voor Libris kost de prijs ongeveer lOO.OOt gulden, aldus Jaap Stello, directeur van de Libris Groep. gevuld wordt. Dieper dan Call TV van Veronica kun je niet zinken." Nee-zegger Martine Bijl omschrijft zichzelf als een notoire nee-zegger. „Er komt zoveel op je af als je bekend bent. Dus zeg ik op de meeste din gen nee. Je kunt aldoor op de tele visie zijn met al die praatshows. Ik doe dat alleen als het nodig is. Meestal zeg ik nee, omdat ik het onzin vind en het niks met m'n werk te maken heeft." In een van de weinige program ma's waar ze recent te zien was, Déja Vu bij de Avro, vertelde Bijl hoe ontroerd ze raakt van het lied je van Youp van 't Hek over de ziekte van Alzheimer. 'Dat bedje moet een prijs hebben', zei ze. „Doodgaan vind ik niet zo erg. Dat lukt ons allemaal wel. Maar oud worden en alle dingen inleve ren. Geestelijk, lichamelijk. Inle veren, inleveren, tot je dood. Dat vind ik absoluut een foutje van Onze Lieve Heer. Daar ben ik het helemaal niet mee eens. In mijn boek staat ook een gedichtje dat daarover gaat, ik denk een van de mooiste die ik heb geschreven: De dood zegt..." Groenten Buiten het 'vak' doet ze alleen de commercials van Hak. „De groe(n)ten van Hak. Al zowat tien jaar. Hak is me onderhand zo eigen geworden, het zou raar zijn als een ander dat ineens ging ,doen. Hak is van mij, zo voel ik dat. De Hak-reclame heeft mij nooit kwaad gedaan." Dit in tegenstelling tot de roddel pers, die haar wekenlang met tel elenzen bespiedde, toen haar romance met regisseur Berend Boudewijn bekend werd. „Gelukkig is dat voorbij. Ach, bij zo'n poppenexpositie schrijven ze: Waarom huilt zij? Omdat ze geen kinderen heeft... Maar het belang rijkste is dat lk me niet meer druk maak om die bladen. Als je kwets baar bent, is de roddelpers lastig om te hanteren. Destijds heb ik dat niet gekund. Nu wel. Als er morgen iets bijzonders gebeurt, staan ze weer op de stoep. Dat weet ik. Maar de wetenschap dat het me niets meer doet, werkt als een bevrijding. Ik heb ervan geleerd. Als ze je zo beloeren, voelt dat hetzelfde als wanneer er bij je ingebroken is terwijl je lag te slapen. Wakker worden en zien dat er iemand geweest is. Een beetje vies." - Je hebt ooit in de gedaante van Agnes de Boer het fenomeen rod delblad genadeloos onderuit gehaald. „Dat was in mijn eerste theater programma. Of het achteraf har der had gekund? Nee, ik denk dat het scherp genoeg was. Ik zou het nu niet anders hebben gedaan. Het moet leuk blijven, zo'n show is amusement tenslotte. Hoewel ik nooit bang ben dat de mensen niet lachen. Ik heb vaak genoeg een nummer gedaan waar het publiek niet om lachte. Dan dacht ik: er is altijd wel iemand in Heerenveen of zo die erom gaat lachen. En dat is dan iemand met wie je bijna zou willen trouwen! De achtste Woutertje Pieterse Prijs ging vorig jaar naar de Vlaamse schrijfster Anne Pro voost voor haar roman Vallen. Het was voor het eerst dat de onderscheiding 25.000 gulden opleverde. Daarvoor was hij 10.000 gulden waard. Voor de negende uitreiking, op 7 maart in De Rode Hoed in Amsterdam, heeft Libris zich nog garant gesteld. De Stichting Woutertje Pieterse Prijs zoekt sinds de zomer een nieuwe sponsor. Umtul Kiekens bestuurssecretaris van de stich ting, gaat er van uit dat die word gevonden. Ze noemt het 'ontzet tend jammer' dat Libris het spon sorcontract heeft stopgezet. „W hadden het niet verwacht. He prijzengeld was net verhoogd ei we hadden de indruk dat ze he juist leuk vonden een literair prijs voor jongeren èn volwasse nen te sponsoren." De sponsoring werd overigens geregeld met eei driejarig contract. Amsterdam (anp) - De Tasjesdief krijgt opnieuw een inter nationale filmprijs. De jeugdfilm van Maria Peters met in de hoofdrol Olivier Tuinier, won op het Atlantic Film Festi val in Canada de hoofdprijs, de zogenaamde Gordon Pars on's Children's Choice Award for Best Feature. Producent Shooting Star Filmcompany heeft dat gisteren bekendge maakt. De Tasjesdief werd al met diverse prijzen bekroond, onder meer met de Glazen Beer tijdens het internationale filmfestival in Ber lijn. Ook won het de Grote Prijs van het kinderfilmfestival in Japan, de Grote Publieksprijs van het filmfestival Rimouski in Canada en de eerste prijs van de kinderjury en de Bronzen Olifant van het filmfestival Hyderabad in India. Tijdens het Nederlands Filmfestival in Utrecht kreeg Peters een nominatie voor de beste regie. De Tasjesdief draait nog in diverse bioscopen. Ook is de film ver krijgbaar op huurvideo en begin deze zomer op koopvideo. Breda - 'Romeo Julia' door Scapino Rotterdam. Chore ografie: Ed Wubbe. Met multi cultureel orkest, muzikale coördinatie: Henk van der Meulen. Gezien op vrijdag 5 januari. Ook vanavond nog te Door Marjan Mes Fascinerende muziek van een zeskoppig multicultureel ensemble, schitterend uitge lichte beelden en een vinding rijke, vaak zeer ongewone bewegingstaal kenmerken de Romeo Julia, die chore ograaf Ed Wubbe gecreëerd heeft als jubileumstuk voor het vijftig jaar bestaande Sca pino Rotterdam. Ook vanavond nog kan men dit bijzondere samenwerkingspro ject van choreograaf en zes etni sche muzikanten in Breda gaan zien. Het klassieke liefdesdrama van Shakespeare valt er nauwe lijks meer in terug te herkennen, maar daar staan zoveel bijzonde re momenten tegenover dat zelfs het vrijwel ontbreken van een dramatische structuur nauwe lijks stoort. In deze Romeo Julia gaat het om vernieuwende 'duetten', eigenzinnige gebaren en dynamische groepsbeweging, die nauwelijks een verhaal willen vertellen, maar die rechtstreeks lijken te worden voortgestuwd door de muziek. Zelden zag ik eerder een zo harmonieuze en verfijnde synthese op het podium van eigentijds ballet en levende muziek. De 28, sterke jonge Sca- pino-dansers, in losse witte kle ding, bewegen zich tussen, op en soms agressief tegen hoge wan den, die dan als een vijandige barrière fungeert, terwijl de exo tische percussieritmes opwin dend, maar ook ingetogen o: geheimzinnig, hun onvoorspelba re acties stuurt. De rivaliserende families uit het oorspronkelijke drama zijn hier moderne jonge ren, die meer aan verwarring dan aan een vete ten prooi schijnen. Reeksen paren wervelen over het toneel en mannen komen uitda gend tegenover vrouwen te staan. Esperanza Aparico-Romero is een serene, intrigerende verschij ning als Julia. Zij doet denkei aan een eenzame, kleine Pierro in haar wijde witte broek, dii zeer verfijnd, soms bijna panto mimisch beweegt, met frêle arm gebaren en met een rug die vaak bovenmenselijk ver doorbuigt Met haar Romeo (Javier Perez- Pont) voert zij performance-ach- tige, ragfijne 'duetten' uit, terwijl hun liefde zich heel direct uit ir levensechte kussen en omhelzin gen. Sterker van uitstraling dar Romeo is diens opstandig» vriend, door Serge Rampal met een nonchalante macho-uitstra ling fascinerend vertolkt. De Senegalese percussionist Aly N'Diaye Rose bepaalt op het podium voor een belangrijk deel de dansritmiek en de timing, ter wijl de prachtige Turkse zanger en saz-speler Ali Qiftegi het ongewone liefdespaar schitte rend toezingt.

Krantenbank Zeeland

de Stem | 1996 | | pagina 25