Vriens
Christelijke politiek: 'God meer gehoorzamen dan de mensen'
Onvrede over reclame
Dordtse 6angsttandarts'
Auto's
te koop
gevraagd.
J
met 1 jaar
garantie
Autobedrijf
Musterd b.v.
daag nog.
10EP
Boze passagiers eisen
miljoen dollar van KLM
oop-, schade- en
bedrijfsauto's.
Autocenter b.v.
Occasions
Er is sprake van een verontrustende wildgroei aan autoverkeer in de
natuurgebieden tussen Nederland en Duitsland. Steeds meer 'groene grenzen'
gaan open voor het gemotoriseerde verkeer, nu gemeentebesturen één voor één
bezwijken onder de druk van kleine, lokale pressiegroepen. Die vinden het
privégemak van de kortste weg van A naar B veel belangrijker dan alle
cultuur-landschappelijke waarden die verloren dreigen te gaan.
10-KONTAKTEN dirS
Brabant/Zeeland
16-9614 (Nu 50cpm)
_X_S3_
aijongens onder elkaar
die knullen genieteni
2tr330'88 (75cpm)
ice
13-222227.
(dames gevr.)
Tel. 0162-683380.
De hoogste prijs voor
05-568569/06-53209280
levrolet Berreta
fievrolet Corsica 91-93
troen AX 11001 92-91
troen BX 86
ird Escort 1400i 91
ird Orion CLX
azda 323 89-90
its.Spacewag. 2.0i Glx 92
^ssan Sunny 1.4aut 93
Jpel Astra stat. 14i 92
oei Astra 92t/m95
.Astra 16i sed aut 95
pel Corsa 86t/m95
pel Kadett 88t/m90
pel Vectra 90t/m94
pel Vectra TD 93
pel Ascona 16S 88
eug 106 110Oi Etoile 94
eugeot 405 GR 93
ontiac Firebird coupe
enault Espace 2100D
eat Ibiza 12i
eat Marbella
oyota Celica 1.6i 16v
olvo 340 5drs
olvo 740
'Groene grenzen'
vallen ten prooi
aan automobilist
Biesdonkweg 31Breda.
Tel: 076-5877950
Voorraad 400 auto's
ANWB-gekeurd N.A.P.
Ook huurkoop, leasing,
nruil, financiering. Garantie,
Tel. 0162-683380.
oor John van Oppen
roesbeek - Het
■dreigde niemands-
nd loopt van het
rielandenpunt in
lals tot aan de Dol-
rd in Groningen. De
illige lijn volgend,
de zuidelijkste
enspaal tot de noor-
■lijkste, gaat het om
gebied met een
Jengte van 584 kilome
ter, dat plaatselijk
jms wel tien kilome
ter breed is.
extra
reclame met een
Kleintje
Het helpt.
Z-zorgverzekering
em alleen al onze
ie vele VOOKMIf e
ndien betaalt CZ
immers bekend om
t u van een eigen
I 24 uur p*r dag
OS International.
Bij CZ hoejï dat
an de zorgverlener
■ta in de bus. Bel
Zorgverzekeringen,
gel niet nodig).
1
M/V*
jjftig jaar lang leek de
irkeersexplosie amper
van invloed op deze ver-
llde omgeving. Maar
pds het verdrag van
hengen in 1992 gaat
het hard. Erg hard.
(creatieve fietsroutes
kanderen zienderogen
racebanen voor moto
ren en automobilisten. In
■indelgebieden waar
Btvoor kort de stilte het
leest voorkomende
|uid was, ronkt nu
pphoudelijk verkeers
taal.
ndelaars moeten uit-
ijken met oversteken. Kleverige
Klavers langs de weg vormen
het macabere bewijs dat ecologi-
Tie verbindingszones voor
pen, konijnen, dassen, vossen,
ingen en ander wild messcherp
brkliefd zijn.
#e Nederlandse gemeenten aan
I Oostgrens werken langs elkaar
In, als het gaat om natuurbe-
■terming. Daarom moet een
IBgere overheid snel een samen-
Hngend verkeersplan ontwikke-
Ilen voor dit niemandsland,
Wders gaat veel moois onherroe-
ff'.lk verloren." Dat zegt Hans
^ndrickx van de 'Werkgroep
joene Grens'. Hij beklemtoont
de veranderingen zich in
^ltreinvaart voltrekken in deze
isregio.
ropeesjaar
benstrijdig genoeg, moet de
-rkgroep die constatering
ten op de valreep van het
topese Natuurbeschermings-
r 1995. Het was voor het eerst
|ds 25 jaar, dat Europa weer
zo'n Natuurbeschermings-
rhad opgezet. Het eerste vond
Automobilisten nemen het niet zo nauw met de zorg voor natuurgebieden.
foto archief de stem
plaats in 1970, als reactie op de
waarschuwingen van de Club van
Rome. De activiteiten in 1995
waren bedoeld om een ommekeer
te bewerkstelligen: het platteland
moest iets terug krijgen van de
waarde die het kwijt was geraakt
in de tussenliggende periode van
onstuimige groei.
Oostflank
Tijdens het jaar is alle aandacht
echter gericht gebleven op de
verbetering van het verpeste bin
nenland, zo constateert Hend-
rickx: „Niemand dacht aan de
grensstreek, waar de laatste vijf
tig jaar juist veel bewaard is
gebleven van wat men nu elders
probeert terug te krijgen. Maar
terwijl er in het binnenland nu
alles aan gedaan wordt om de
natuur meer ruimte te bieden
tussen alle blik en beton, gaat de
situatie in de grensstreek zien
derogen achteruit."
Naast de gewone overgangen
voor automobilisten, liggen aan
de oostflank van Nederland vele
honderden 'groene grenzen' die
oorspronkelijk bedoeld waren
voor wandelaars en fietsers. „Die
kleine grensovergangen worden
nu ontdekt en opgeëist door het
gemotoriseerde verkeer", zegt
ook Han Derckx van de Werk
groep.
Als voorbeeld neemt hij het stuk
je landsgrens dat ligt tussen het
kopje van Limburg en de Rijn.
Over deze afstand van 35 kilome
ter kon Duitsland, tot drie jaar
geleden, slechts op drie punten
bereikt worden: bij Wyler boven,
Wyler beneden en Millingen aan
de Rijn. Nu zijn er al bijna twin
tig legale en illegale grensover
gangen voor gemotoriseerd ver
keer, omdat automobilisten
steeds vaker een sluiproute ont
wikkelen. En als zo'n groene
grens eenmaal massaal over
schreden wordt, geven gemeente
besturen de automobilist vaak
officieel toestemming tot
annexatie.
„Dat is funest voor de wildstand
in het gebied", zo waarschuwt de
Werkgroep. Alleen aan de bui
tenkant van het territorium zijn
immers beschermende maatrege
len getroffen, zoals de aanleg van
dassentunnels langs drukke
randwegen. Maar als er een nieu
we verkeersader komt binnen dat
grotere fouragegebied, dan is de
fauna opeens vogelvrij. Ook gaat
voor recreanten de rust verloren,
die zo kenmerkend was voor de
grensstreken die in de luwte van
alle economische ontwikkelingen
zijn gebleven.
Illustratief
Vooral rond Groesbeek is de situ
atie verontrustend, zo vindt de
Werkgroep. Hans Hendrickx:
„De ontwikkelingen hier, zijn
illustratief voor hetgeen de hele
strook van Vaals tot Dollard te
wachten staat. In een mum van
tijd gaat verloren, wat vijftig jaar
lang behouden was gebleven."
Hij hoopt nu dat met name de
Gelderse Milieufederatie, de pro
vincie en de Euregio Rijn-Waal
actie zullen ondernemen om indi
viduele besluiten van kleinere
gemeenten terug te draaien.
Hendrickx: „Nu nemen veel klei
ne gemeenten - meestal onder
druk van enkele aanwonenden of
de middenstand die klanten
hoopt te lokken van de andere
zijde van de grens - beslissingen
waarvan ze de draagwijdte
amper kunnen overzien."
Het begint met het officieel open
stellen van één groene grens voor
het lokale autoverkeer van één
gemeente, maar dan volgen er
steeds meer. Ook realiseren veel
gemeenten zich te laat dat zo'n
openstelling volgens de wetge
ving betekent, dat de uiterst
smalle strook asfalt verbreed
dient te worden, zodat auto's
elkaar over twee rijstroken kun
nen passeren.
Hendrickx: „Die zogenaamde
verbetering lokt echter steeds
meer verkeer, zodat de fietsers
weer in de knel komen. Om dat
op te lossen, besluit de gemeente
een fietspad naast de autopiste te
leggen.
Maar daardoor kom je van de
regen in de drup. Het autoverkeer
krijgt dan nog beter de kans om
ongehinderd te jakkeren en gaat
nog harder rijden."
Het gevolg is, zo waarschuwt de
Werkgroep, dat flora en fauna
achteruit hollen, klein wild uit
sterft en het ecologisch
systeem verandert.
„Voor project-ontwikke
laars of bouwlustige
wethouders is het weg
kwijnen van natuurge
bieden vaak weer een
argument om te gaan
bouwen in zo'n gebied,
dat dan opeens 'van geen
bijzondere waarde' meer
heet te zijn. In het bin
nenland is veel platte
land de laatste decennia
op die manier naar de
knoppen gegaan. Zo gaat
het ook in de grensstre
ken, als niet van bovenaf
wordt ingegrepen."
Miljoenen
De Werkgroep wijst erop
dat staatssecretaris Van
Dok (Economische
Zaken) onlangs 45 mil
joen gulden heeft uitge
trokken ter stimulering
van grensoverschrijden
de samenwerking en de
bescherming van het
leefmilieu.
De verdeling gebeurt bij
de behandeling van inge
diende projectvoorstel
len.
Voor hetzelfde doel heeft
de Europese Commissie voor
zeven Nederlandse grensregio's
ruim 290 miljoen gulden beschik
baar, waarvan bijna 24 miljoen
bestemd is voor de Euregio Rijn-
Waal (Gelderland, Noordoost
Noord-Brabant) en 13 miljoen
voor de Euregio Rijn-Maas-
Noord (Noord-Limburg).
Kans
Volgens de Werkgroep Groene
Grens biedt dit fonds 'een unieke
kans' om de verkeersontwikke-
ling in goede banen te leiden.
Zolang er geen verkeersplan is
voor elke grotere grensregio, zou
den alle beslissingen over open
stelling van groene grenzen door
de gemeenten moeten worden
opgeschort, vindt de Werkgroep.
Hendrickx: „Elk besluit dat nü
genomen wordt in het voordeel
van automobilisten, is per defini
tie ondoordacht.
Maar wat erger is: het kan in een
later stadium niet meer worden
teruggedrongen.
Want als de auto eenmaal ergens
is, kan geen mens die heilige koe
meer verdrijven.
INGEN
PT David van der Houwen
fEN MOET God meer gehoorza-
in dan de mensen.' Zo heet het eer-
1 hoofdstuk van het boek 'Christe-
j® politiek en democratie' dat
dgeleden op initiatief van het
Ptorisch Comité Christen-Demo-
|he het licht zag. De titel van dat
T>Mstuk zet meteen neer wat poli-
r °P godsdienstige grondslag
perscheidt van partijen die poli
's bedrijven op basis van maat-
'appelijke ideologieën.
|ware democratie is er een van mensen
P elkaar. Maar wie die democratie
l™ndt met godsdienst stuit op een
P8 dat boven de mens uittorent,
(geacht om welke vorm, richting of
■v r §°dsdienstbeleving het gaat,
■mdelijk is er een hoger gezag en de
K, geopenbaarde waarheid.
Schnift. hpf nnnonimypn riipf
jerwezen uit.
rooms-katholicisme heeft nog de
extra complicatie van de lijfelijke aan
wezigheid van een kerkvorst, die de rol
vervult van de aardse vertegenwoordiger
van het opperwezen. De discussies rond
abortus hebben duidelijk gemaakt hoe
zeer pauselijke richtlijnen de wereldlijke
politiek kunnen beïnvloeden. Maar ook
in de debatten over de vraag of op zon
dag de winkels open mogen, spelen gods
dienstige argumenten een belangrijke
rol, en niet alleen bij katholieken. Toch
zijn het, zo blijkt uit het boek, vooral de
katholieken die worstelen met de bood
schap van Paulus in Romeinen 13: „Ieder
mens moet zich onderwerpen aan de
overheden, die boven hem staan. Want er
is geen overheid dan door God en die er
zijn, zijn door God ingesteld."
Het is dus geen wonder dat de spanning
tussen kerk en staat het best uit de verf
komt in het eerste hoofdstuk, gewijd aan
de verhouding tussen katholicisme en
democratie in de negentiende en twintig
ste eeuw. Maar jammer genoeg vormt het
geen rode draad in het geheel.
De samenstellers hebben gekozen voor
een variëteit aan schrijvers en onderwer
pen, ieder met een geheel eigen, onder
ling sterk afwijkende aanpak. Zo
gebruikt de auteur van het hoofdstuk
'katholieken en fascisme in Nederland'
de hem toebedeelde ruimte vooral voor
het bestrijden van wat anderen voor hem
hebben beweerd. Daarbij gaat het over
zaken als de rol van katholieken in het
verzet, de houding van katholieken ten
opzichte van Joden en de opstelling van
bewegingen als de Nederlandse Unie en
Brabantia Nostra.
Twee andere schrijvers verbinden het
begrip 'democratie' vooral met de dis
cussies aan het begin van deze eeuw over
het kiesrecht en dat is toch een wat
beperkte invalshoek. Terecht werden ze
daar tijdens de presentatie van het boek
door voorzitter Donner van de Weten
schappelijke Raad voor het Regeringsbe
leid over; beknord.
Een van de schrijvers stelt dat een chris
ten-democratische partij naar een beleid
moet streven, waarbij de overheid -
onder erkenning van haar afhankelijk
heid van God - de maatschappij wil
inrichten op basis van normen en waar
den, ontleend aan de bijbel. Wat deze
bundel in elk geval duidelijk maakt, is
dat dit deze eeuw weliswaar met veel
inzet is geprobeerd, maar dat we ons
gelukkig mogen prijzen dat dit niet is
gebeurd met het fanatisme dat andere
godsdienstige stromingen elders in de
wereld daarbij tentoon spreiden.
Lang is wel geprobeerd het rode gevaar
van het oprukkend socialisme te bestrij
den. In de loop van de jaren dertig werd
het de christelijke partijen - met name de
RKSP, de voorloper van de KVP - echter
duidelijk dat de sociaal-democraten een
natuurlijker bondgenoot waren om de
gewenste maatschappelijke inrichting
tot stand te brengen dan de liberalen. Na
de oorlog kreeg dat vaste vorm in de
rooms-rode coalitie, die het tot eind 1958
heeft uitgehouden.
Die zekere mate van verbondenheid
vloeit ook voort uit de groeiende behoef
te in met name katholieke kringen om de
gedachte van het corporatisme vorm te
geven. Op basis van de gedachte dat
bedrijven of bedrijfstakken net als de
staat, de gemeente of een gezin een orga
nisch geheel vormt, wilden de katholie
ken die ook organiseren op een manier
die misschien het simpelst kan worden
omschreven als 'met elkaar voor elkaar'.
Ook dat thema wordt in een van de bij
dragen aan het boek uitgewerkt.
'Normaal hebben transit-passagiers geen papieren voor
Nederland nodig' foto dijkstra
Amsterdam (anp) - Drie passagiers van een KLM-toestel
dat in maart 1994 met grote vertraging op Schiphol arri
veerde, eisen een miljoen dollar schadevergoeding van de
luchtvaartmaatschappij
De drie Srilankanen misten
door de vertraging niet alleen
hun aansluiting naar Athene,
maar zeggen dat de Koninklij
ke Marechaussee hen behan
delde als vluchtelingen zonder
geldige verblijfspapieren.
Een woordvoerder van de KLM
bevestigt dat de zaak half janu
ari bij de rechtbank in Colom
bo dient.
De drie advocaten uit Sri Lan
ka waren vorig jaar maart op
doorreis naar Athene. Ze ble
ven steken op Schiphol, omdat
hun vlucht onderweg een ver
traging van zes uur opliep. Vol
gens de KLM-woordvoerder is
het gebruikelijk de autoriteiten
- in dit geval de marechaussee -
in te lichten in dergelijke
gevallen. „Normaal hebben
deze passagiers geen papieren
nodig voor Nederland. Maar
als ze een aansluiting missen,
moeten ze natuurlijk het land
in kunnen om in een hotel te
overnachten."
Wat de autoriteiten vervolgens
doen met de informatie van de
KLM is niet de verantwoorde
lijkheid van de luchtvaart
maatschappij, zegt de woord
voerder.
De marechaussee kaatst de bal
echter terug. Volgens woord
voerder E. Sal waren deze pas
sagiers voor zover valt na te
gaan niet door de KLM aange
meld. „Dan zou de gang van
zaken heel anders zijn
geweest."
Passagiers die visumplichtig
zijn, maar voor een hotelover
nachting Nederland in willen,
kunnen een tijdelijk toelatings
bewijs krijgen voor 72 uur. De
maatschappij waarmee de pas
sagiers reizen, moet dat melden
en de mensen begeleiden, aldus
Sal.
„Als dat niet gebeurt behande
len we mensen volgens de
Vreemdelingenwet. In dit geval
volgden de mensen aan de balie
de juiste procedure. De drie
Srilankanen moesten op een
bankje in een openbare ruimte
wachten tot hun tijdelijk visum
klaar was. Daar gaat nu een
maal enige tijd overheen, want
er zaten meer mensen te wach
ten."
De marechaussee bood het
drietal volgens Sal excuses aan
toen bleek dat het om transit-
passagiers ging, maar wijst
verder elke verantwoordelijk
heid voor de zaak van de hand.
Volgens Sal is hier sprake van
een incident. „Meestal verloopt
de aanmeldingsprocedure
goed, anders zouden we wel
meer klachten krijgen.
De KLM wil niet vooruitlopen
op de rechtszaak in Colombo,
maar verwacht dat de eis tot
schadevergoeding wegens ver
traging van de vlucht weinig
kans van slagen heeft. „Lucht
vaartmaatschappijen accepte
ren geen verantwoordelijkheid
voor vertragingen. Dat staat in
de vervoersvoorwaarden die
luchtvaartmaatschappijen
wereldwijd hanteren."
Door Peter Punt, anp
Dordrecht - De Dordtse tandarts Paul Wegener is niet echt
geliefd bij zijn collega's. Hij rijdt in een oude lijkwagen, een zil
verkleurige Chevrolet uit 1980, met daarop de tekst 'De tan
darts, Een monster?'.
Het boek eindigt met een beschouwing
over de houding van het CDA in de dis
cussie in de afgelopen decennia over
bestuurlijke vernieuwingen. De schrijver
daarvan, R. Zwart, constateert terecht
dat de houding die de partij in de prak
tijk inneemt behoudender is dan je op
basis van het laatst verschenen 'Program
van uitgangspunten' zou mogen ver
wachten.
Zwart schrijft dat toe aan het feit dat de
christen-democratie vanaf 1945 tot vorig
jaar onafgebroken deel heeft uitgemaakt
van de regering. Van partijen die politiek
zo'n centrale rol hebben gespeeld en ver
houdingsgewijs veel bestuurders op
allerlei niveaus hebben geleverd, mag je
niet verwachten dat ze voorop staan bij
ingrijpende herziening van de staats
rechtelijke structuren, meent Zwart. Als
dat zo is moet het 'paarse drietal' ervoor
zorgen, dat ze nog een flink tijdje bij
elkaar blijven.
Dan wordt het een fluitje van een cent
om staatskundige vernieuwingen door
het parlement te loodsen, met warme
steun van het CDA.
Christelijke politiek en democratie, diver
se auteurs. Uitgeverij SDU.
Reclame, zeggen de Dordtse tan
dartsen en dat mag niet volgens
de gedragsregels van de Neder
landse Maatschappij tot Bevor
dering der Tandheelkunde
(NMT).
Het kan Paul Wegener allemaal
niets schelen. Wegener is geen
gewone tandarts, maar noemt
zich angsttandarts. Hij helpt
behalve gewone patiënten, men
sen met extreme angst voor alles
wat met kiezen trekken, boren,
vullen of wortelbehandelingen te
maken heeft. Het woord angst
tandarts staat eveneens op zijn
'lijkenbak', zoals Wegener zijn
auto noemt.
„Ik heb die wagen in mei aange
schaft en een paar maanden
daarna kreeg ik een brief van
mijn collega's in Dordrecht en
omstreken, dat ik me moest ont
houden van reclame. Ze dreigden
met de tuchtraad", vertelt Wege
ner in zijn praktijkruimte langs
de Oude Maas.
Vervolgens werd Wegener gebeld
door een jurist van de NMT die
hem duidelijk maakte dat hij de
tekst op zijn auto moest verwij
deren. Tandartsen mogen geen
reclame voor hun praktijk maken
en zeker geen publicititeit zoe
ken. Een artikel in een huis-aan-
huisblad over zijn werk als
angsttandarts werd hem ook niet
in dank afgenomen. „Ik wil hele
maal geen patiënten winnen, ik
wil alleen maar laten zien dat ik
er ben voor die doelgroep van
angsthazen."
Het is niet de eerste keer dat Paul
Wegener in conflict komt met
zijn collega's. Toen hij zich in
1980 in Dordrecht vestigde, wilde
hij uitsluitend ziekenfondspa
tiënten behandelen. Wegener: „Ik
vond dat veel gezelliger. Het zijn
redelijke mensen, eerlijk en goed
van betalen. Bij particulier ver
zekerden moet je maar afwachten
of je je geld op tijd krijgt."
Nadat Wegener een paar jaar
geleden was geveld door een her
seninfarct - zijn linkerhand is
daardoor deels verlamd - besloot
hij het wat rustiger aan te gaan
doen en zich toe leggen op men
sen met angst voor de tandarts.
„Vertrouwen wekken, mensen op
hun gemak stellen. Daar gaat het
om. De angsthazen komen pas als
ze sterven van de pijn, of hun
gebit is er heel slecht aan toe.
Vaak is die angst ontstaan bij de
schooltandarts of bij artsen die
met bruut geweld te keer zijn
gegaan."
Wegener zegt geen kunstgrepen,
zoals hypnose, toe te passen om
zijn bange patiënten gerust te
stellen. „Muziek helpt goed. Ik
laat de mensen een cd of cassette
bandje meenemen met daarop
hun favoriete muziek."
Het rondrijden met zijn opzichti
ge wagen heeft hem intussen een
grote schare van angstige klanten
opgeleverd. Ze maken tien pro
cent uit van de bijna vijduizend
patiënten tellende tweemans
praktijk. Wegener is niet de enige
angsttandarts in Nederland. Hij
heeft vijf collega's van wie de
Amsterdammer Ad de Jongh de
bekendste is. De Jongh promo
veerde onlangs op het onderwerp
tandartsfobie en kan zich sinds
kort ook psycholoog noemen. Er
lopen naar schatting in Neder
land 1,4 miljoen mensen rond die
last hebben van zo'n fobie.
De Nederlandse Maatschappij tot
Bevordering van de Tandheel
kunde: „Onze leden moeten zich
houden aan gedragsregels. Doen
ze dat niet dan kunnen ze worden
geschrapt als lid. Reclame maken
is helemaal niet nodig. Je moet er
als tandarts voor zorgen dat men
sen naar je worden doorverwezen
als je een gespecialiseerde prak
tijk hebt", aldus een NMT-
woordvoerster.
Wegener zegt er niet warm of
koud van te worden. „Ik kan ook
zonder dat lidmaatschap m'n
werk doen. Ik laat die tekst op
mijn auto staan."
v>
