Bulderende bassen en
zoetgevooisde tenoren
de stem
'Consolideren van
het goede
uit het verleden'
aiimeerl
ioi Hulst
Hans Smout, de cantor van Bergen op Zoom
[lijft
'erneuzen
Don Kozakken Koor Rusland treedt op in Antwerpen en Breda
Trainers
verlengen
contract
Marcel Nikolajewitsj Verhoeff (zonder muts), dirigent van het Don Kozakken
Koor, vliegt af en toe uit Moskou naar Nederland voor een repetitie van het Bredaas Mannenkoor. „Er waren evenveel soorten
Kozakken als er grote rivieren zijn in Rusland.
hoor Hans Rooseboom
Marcel Nikolajewitsj Verhoeff
wedt dezer dagen twee maal in
eda op. Het kerstnachteoncert
®et het Bredaas Mannenkoor in
e Grote Kerk is inmiddels ach-
,er rug, het tweede optreden
s met het Don Kozakken Koor
«island, zondagmiddag in het
Chassé Theater.
an beide koren is Marcel Ver-
°eff dirigent. Hoewel zijn Don
Kozakken inmiddels internatio
naal zijn doorgebroken en overal
succes hebben, heeft Marcel Ver
hoeff zijn banden met het Bred
aas Mannenkoor niet verbroken.
„Ik blijf zeker doorgaan met het
koor in Breda," aldus Verhoeff,
die met zijn rasechte Don
Kozakken volle congrescentra in
Frankrijk en Duitsland trekt.
„Via het Bredaas Mannenkoor
houd ik muzikaal een voet aan
de grond in Nederland. Af'en toe
vlieg ik uit Moskou naar Neder
land om in Breda een repetitie te
kunnen leiden."
Marcel Nikolajewitsj Verhoeff:
een Nederlander in Moskou, een
Kozak onder de Kozakken. Zijn
Russische tweede naam is geen
bluf. Marcel Verhoeff is officieel
Kozak geworden. Hoe is het
mogelijk dat een Nederlandse
koordirigent dit overkomt?
„Na mijn studie aan de conser
vatoria van Den Haag en Brussel
was ik zanger en dirigent," aldus
de 39-jarige Verhoeff. „Vanaf
1984 was ik onder meer verbon
den aan een koor dat gespeciali
seerd was in Russische muziek.
Mijn affiniteit met die muziek
liep uit op een studiebeurs voor
Moskou, bedoeld om mij verder
in die muziek te verdiepen, voor
al in de oude liturgische en klas
sieke koormuziek.
Tijdens een concert
in Moskou dat ik
leidde waren er men
sen van het Don
Kozakken Koor aan
wezig. Die waren op
zoek naar een
geschikte dirigent.
Ze wilden het
beroemde koor
opnieuw oprich
ten."
Tradities
Dat was in 1988.
Het waren de nada
gen van het com
munisme. Het oude
systeem was nog
aan dè macht,
maar het wankel
de. Overal staken
de oude tradities
voorzichtig de kop
op, zoals de gods
dienst en al die
andere Russische
verschijnselen die
door de revolutie
waren onderdrukt
maar niet vernietigd.
Ook de Kozakken mochten weer.
Het beroemde Don Kozakken-
koor van Serge Jaroff was in
1921 buiten de Sovjet-Unie
opgericht. Dat koor groeide uit
tot een anticommunistisch bol
werk in ballingschap. Het trok
als de hoeder van het echte Rus
land over de-wereld. Jaroff over
leed in 1985 in de VS. In Rusland
ontstond het idee om het koor
FOTO JORIS VAN BENNEKOM
nieuw leven in te blazen.
Marcel Nikolajewitsj:. ^Kenne
lijk waardeerden ze de wijze
waarop ik omging met muziek,
mijn benadering van de muziek.
Ze vroegen of ik dirigent van het
nieuwe Don Kozakken Koor wil
de worden. Daarvoor was het
echter noodzakelijk dat ik
Kozak was. En zo geschiedde het
dat ik Kozak werd, in de rang
van kapitein, tijdens een officië
le plechtigheid in Krasnodar.
Misschien komt het omdat ik
intuïtief een sterke voeling heb
met de Slavische ziel. Misschien
ben ik een Rus. Als ik in reïncar
natie zou geloven, dan wist ik
zeker dat ik in een vorig leven
Rus ben geweest." Zingt hij
trouwens zelf mee met zijn zes
tien Kozakken - 'die overigens op
volle 'oorlogssterkte' klinken
alsof ze met 100 zijn? Verhoeff
heeft immers zelf een zangoplei
ding?
„Nee, ik zing niet mee. De man
nen zijn gereputeerde operazan
gers, die engamenten hebben in
operahuizen over heel Europa.
Ze zijn wel allemaal afkomstig
uit Rostow en andere steden aan
de Don. Het is mijn taak om dit
ensemble tot een eenheid te
dwingen voor onze concerten en
cd-opnamen. Ik moet ze overi
gens niet met al te harde hand
behandelen, want daar zijn ze na
eeuwen van tsarisme en commu
nisme overgevoelig voor."
Is dit Don Kozakken Koor Rus
land nu het enige echte?
Verhoeff: „Wij zijn de enige ech
te. Er zwerven heel wat Kozak
ken-koren door Europa. De ver
warring over al die koren is het
gevolg van de verscheidenheid
aan Kozakken. Want er waren
evenveel soorten Kozakken als
er grote rivieren zijn in Rusland.
Kozakken zijn geen apart volk.
Zij zijn etnische Russen, maar al
in oeroude tijden waren het
mensen die weigerden zich op
een vaste plaats te vestigen. Het
woord Kozak is afkomstig uit
het Mongools en betekent 'vrije
mens'."
Feesten
De Kozakken trokken in grote
groepen langs de Russische
rivieren, zoals de Don, de Wolga
en de Oeral. De Don-Kozakken,
Wolga-Kozakken en Oeral-
Kozakken waren jagers en vis
sers, rovers en dieven, voor land
bouw hadden ze geen tijd, ze
hielden van feesten, drinken,
dansen en zingen. En vooral
door het zingen zijn ze befaamd
geworden.
De Kozakken beschikken tradi
tioneel over de diepste bassen
ter wereld. Maar ook heel hoog
en zoetgevooisd zingende teno
ren brengen de Kozakken voort.
Er blijkt een overweldigende
nieuwe belangstelling voor deze
zangers te, bestaan. „In Berlijn
speelden we in het ICC, het
Internationaal Congres Cen
trum, voor 5000 toeschouwers;
er moesten er 2000 weggestuurd
worden."
Het Don Kozakken Koor dat
'zaterdag in Antwerpen en zon
dag in Breda zingt brengt een
mengeling van werelds en religi
eus repertoire, zowel a capella
gezongen als begeleid döor de
virtuoze instrumentalisten van
het Moskous Festival Ensemble.
Kalinka
Natuurlijk staan Kalinkaen
Schwarze Augen als publiekslie
velingen op het programma.
Verder nummers als O nacht,
Aan de Don, De sneeuwstorm
vliegt over de weg, Hymne van
het Donkozakkenleger en een
aantal kerstliederen. De muziek
is afwisselend diep-melancho-
lisch en vrolijk-opzwepend, in
een afgewogen balans. Zowel het
koor als het orkest zijn erg sterk
in gezamenlijke crescendi en
dim'inuendi.
Van het koor zijn op het label
Koch/Schwann enkele cd's ver
schenen, waarop de kundighe
den van deze Russische zangers
uitstekend zijn te beluisteren.
Maar een live optreden van het
Don Kozakken Koor is voor lief
hebbers het neusje van de zalm.
Want zijn ze eenmaal op dreef,
dan raakt het gezelschap muzi
kaal in trance, aangevuurd door
hun aangenomen Nederlandse
voorman.
I Het Don Kozakken Koor Rusland
en het Moskou Festival Ensemble
o.l.v. Marcel Nikolajewitsj Ver
hoeff. Zaterdag 30 december De
Arenberg in Antwerpen (20.15
uur), zondag 31 december Chassé
Theater in Breda (14.30 uur).
VRIJDAG 29 DECEMBER 1995 DEEL I
FOTO DE STEM/BEN STEFFEN
fCEMBER 1995 C2
■P zoetjesaan van start in
izense Racketcentrum In
oule van vijf afgewerkt
sBierings en Michel Ver'
>eg Gert-Jan Louweret met
lerwijl hij eerder reekshoofd
Nijsten al had bedwongen
UITSLAGEN
MANNEN
ENKELSPEL
Ido van Poecke-Boas Bierine. s c
1 de Bue-Boas Bierings 4-6, Bart
ri]s-Guido van Poecke 4-7
v. Beny IJsebaert-Kees Kommers
or de Jonge-Gert-Jan Louweret
ennis Bommelijn-Donny Hofman
.ees Kommers-Jurgen de Bakker
k Riny Deij-Ben Kint 5-7.
Dick Vrolijk-Frans Piessens 7-
en Hoek-Bram van Dijk 2-8 Her
k Wieske-Willy de Bnijn 3-11
DUBBELSPEL
Knibbeler/Van Halteren-
Ibdwards van Muyen 6-7.
I: Van Leeuwe/Risseeuw-Bleven-
Van Quekelberghe 5-7, Van LeeU-
sseeuw-Houg/Hamelink 7-9
I 25+: Van de Ven/De Waal-De
elaere/Tissink 0-16.
VROUWEN
ENKELSPEL
bdy Blokland-José de Wit 4-7
r DUBBELSPEL
j: De Jong/Sterrenberg-Huis/Adri-
■ns 7-7, Bos/Veraart-Huis/Adri-
■ns 6-7.
5+: Van Tiggelen/Van der Klok-
|er Ham/Manie 10-3, Scheele/Die-
A-Wijland/Van Wijck 6-4, Walra-
loug-Zweemer/Leeuw 8-5.
J 25+: Den Hamer/De Jonge-De
:k/Dankaart 9-7.
GEMENGD DUBBELSPEL
l+: De Bruijn/Harms-Van de Vel-
Tan Tiel 7-6.
J5+: Cevaal/Van Kerkhoven-Blanc-
t/Van Pamelen 6-7.
ernooi in Den Dullaert te
zich voor de halve finales
UITSLAGEN
JONGENS
[Jen met 17 jaar: tweede ronde: Bart
iCeersmaecker-Laurens de Kort 9-2,
QMaas-Joris de Bakker 6-3; kwartfi-
Bart de Keersmaecker-Koos
'erda 6-1, Tom Huis-Jan Maas 9-4,
[stof Morjaen-Tim Sercu 7-4, Pascal
li Poecke-Dennis van Dam 10-1.
[J en met 15 jaar: eerste ronde: Dennis
t Dam-Bart Knaapkens 11-4, Peter
Ijager-Christoph de Clippeleir 6-3;
iede ronde: Pascal van Poecke-Koen
de Berg 10-2, Klaas Alberda-Den-
van Dam 5-4, Juriaan de Vliegher-
in Bosman walk over De Vliegher,
is de Bakker-Bart Voermans 16-1;
irtfinale: Bart Cornelissen-Juriaan
iegher 11-1, Joris de Bakker-Tom
issens 5-4.
en met 13 jaar; tweede ronde: Jan
essens-Jelle Ingels 9-4, Jordy de
Iriepper-Emanuel Hamelinck 11-0,
|olas Verbrugge-Dimitri de Block 9-
wartfinale: Jan Claessens-Krijn de
les 7-3, Nicolas Verbrugge-Jordy de
jhepper 7-3.
it en met 11 jaar: tweede ronde: Job
jels-Arjan de Moor 15-0, Hendrik de
|er-Bart van Remortel 7-2; kwartfi-
fe: Krijn de Vries-Steven van de Peyl
r en met 9 jaar: Joost de Vries-Alwin
[Schepper 9-2.
1 MEISJES
ii en met 15 jaar: kwartfinale: Fanny
[ol-Jacqueline Verhaegen 5-4, Inge
jule-Karina van Damme 9-3.
t en met 13 jaar: kwartfinale: Jac-
eline Verhaegen-Tanja Verstraeten
-0, Deborah Morcus-Crétienne Huis-
in 11-0; halve finale: Beatrix Verhae-
h-Deborah Morcus 6-0, 6-0.
Grote Gids
Door Hans Rooseboom
Achter de naam Hans Smout houdt
zich al tientallen jaren een onver
moeibare muzikant schuil. De
naam is verbonden met de stad
Bergen op Zoom en met een muzi
kaal gezelschap dat luistert naar de
moeilijke naam Hortus Musicus
Religiosus.
Hans Smout is een geboren en getogen
Bergenaar (1943). Hij leidt de Hortus
Musicus Religiosus, kortweg HMR,
sinds 1962, toen hij nog geen 20 was.
Maar op nog jeugdiger leeftijd (12)
was hij al hulporganist in de kerk van
de H. Maagd - nu stadsschouwburg.
Het hele jaar door zorgt HMR voor
kerkelijk gebonden muziek in Bergen
op Zoom. Het hoogtepunt van het jaar
is steevast het Kerstconcert. De vocale
en instrumentale leden van HMR wor
den dan versterkt met professionele
solozangers en een stoet van strijkers
en blazers van het Tilburgs Conserva
torium. Hans Smout is als docent aan
dat conservatorium werkzaam.
Het kerstconcert van HMR springt er
ieder jaar opnieuw uit tussen de tien
tallen soortgelijke concerten in stad
en land. Het opvallende schuilt in de
programmering.
„Ik wil geen platgetreden paden
bewandelen," is het uitgangspunt van
Hans Smout. „Het Weihnachtsoratori-
um doen wij dus niet, want dat doet
iedereen. Wij zoeken liever onbekend
werk.
Gisteravond was het weer zo ver: het
drukbezochte Kerstconcert in de Gro
te of St. GertrUdiskerk in Bergen op
Zoom. „Wij geven ons concert bij
voorkeur tussen Kerst en Nieuwjaar",
zegt Hans Smout. „Vóór kerstmis is
het hoogtij, daarna valt opeens alles
stil. Daar stappen wij in. Gelukkig
komt niemand anders op het idee om
een kerstconcert na Kerstmis te geven.
Het kan trouwens nog langer, want
officieel duurt de kersttijd tot een
week na Driekoningen."
Cantoraat Hans Smout, dat staat er op
het bord naast de voordeur van de
woning van Hans Smout in het cen
trum van Bergen op Zoom.
Wat betekent dat bord?
„Dat betekent dat hier de cantor
woont."
En wat is een cantor?
„Cantor betekent zangmeester of
koorleider. Het komt van het Latijnse
cantare (zingen). Vroeger, in de tijd
van Bach, was de cantor een koorlei
der met strenge liturgische binding.
Tegenwoordig is het iemand die
muziek uitzoekt en die muziek litur
gisch inpast."
Wat voor muziek kiest een cantor in
deze tijd?
„Ik verzorg de muziek voor een grote
stadsparochie, van. 18.000 zielen. Die
komen weliswaar niet allemaal naar
de kerk, maar het zijn er toch veel. Je
moet dus divers zijn in je muziekkeu
ze. Ik kies soms vernieuwend repertoi
re, ook Nederlandstalig. Daarnaast
heb ik een Schola Cantorum die Gre
goriaans zingt. Ik hecht belang aan
het consolideren van het goede uit het
verleden."
Wat is nu eigenlijk de Hortus Musicus
Religiosus?
„HMR bestaat uit ongeveer 100 leden,
zangers en instrumentalisten. Iedere
zondag verzorgt ons koor de eucharis
tieviering in de Gertrudiskerk. Bij de
grote kerkelijke feesten komt het
orkest erbij en proberen wij een uit
zonderlijk werk uit te voeren. Dat is
een hoop werk, maar gelukkig zijn er
leden bij die zo enthousiast zijn
geworden dat ze muziek zijn gaan stu
deren. Die zijn beroepsmusicus
geworden, dus ik hoef niet alles alleen
te doen."
U brengt ieder jaar een uitzonderlijk
kerstconcert.
„Ik wil graag iets aparts, geen platge
treden paden. Dit jaar hebben we
muziek uitgevoerd van een aantal col
lega's van Johann Sebastian Bach,
Thomascantoren die voor en na Bach,
tussen 1600 en 1800 'actief waren in
dezelfde functie. Typerend voor ons
koor is dat wij tot op heden onuitgege
ven muziek uitvoeren.
Hoe komt u aan die muziek?
„Gewoon zoeken. Er is nog heel veel te
vinden in bibliotheken. In Barcelona
bijvoorbeeld hebben we prachtige
Spaanse muziek gevonden. Daaraan
hebben we een paar geleden ons kerst
concert gewijd. Hetzelfde hebben we
een keer gedaan met onbekende Fran
se muziek. En vorig jaar muziek die
we in Brussel vonden. Allemaal onuit
gegeven muziek, of muziek die alleen
in die tijd is uitgegeven en daarna ver
geten."
Is er in Bergen op Zoom sprake van
een rijke, doorlopende muziektradi
tie?
„Nee, dat kun je niet zeggen. Mis
schien als de stad rijk gebleven zou
zijn. In de 15e/16e eeuw heeft Bergen
op Zoom een tijd kunnen profiteren
van wat eigenlijk Antwerpen toek
wam. De haven van Antwerpen was
toen geblokkeerd. De bekende compo
nist Jacob Obrecht kwam hier van
daan. Maar de stad is daarna verval
len. Een stadspaleis als het Markie
zenhof was eeuwenlang als kazerne in
gebruik. Bergen was een garnizoens
stad, en de aanwezigheid van militai
ren betekent altijd muziek. Dat leidt
tot harmonieën en fanfares.
In de l9e eeuw raakte Bergen overi
gens sterk in zich zelf gekeerd. De
bevolking was wars van vernieu
wingen. Bijvoorbeeld de spoorlijn
naar Antwerpen, die wilde men
niet langs Bergen op Zoom, en dat
werd dus Roosendaal. Er bestond
ook een afkeer van vestiging van
industrieën, waardoor een bedrijf
als Liga naar Roosendaal ging. De
Bergenaar is honkvast. Ik zou er
niet aan moeten denken om in Til
burg te wonen, hoewel ik daar al
zo veel jaren dagelijks moet zijn.
Een Bergenaar heeft ook een sterk
zelfbewustzijn, zoals blijkt uit
onze carnavalsviering. Daar heb
ben wij liever geen vreemden bij.
Een Bergenaar als Ed Nijpels zal
altijd carnaval hier blijven vie
ren."
Hans Smout was een aantal jaren
onderwijzer aan een lagere
school, voordat hij helemaal voor
de muziek koos. In 1970 studeer
de hij aan het conservatorium in
Tilburg af als koordirigent, in
1973 als solozanger (bas). Hij is
actief als dirigent, zanger,
docent, jurylid en gecommitteer
de bij examens.
Dat is, kortom, een heel leven in
de muziek. Zou u iemand anders
aanraden om in de muziek te
gaan?
„Ik wil niet negatief klinken, en
iedereen die getalenteerd en
vooral gemotiveerd is gun ik een
muziekopleiding. Maar in het.
algemeen zou ik het niemand
aanraden. De markt is verza
digd met afgestudeerden van
kunstvakopleidingen. En ver
der wordt 85 procent van de
muziekstudenten later leraar,
en het leraarsambt heeft al lang
niet meer de status die het vroe
ger had. Een studie in de muziek
is niet meer zo probleemloos als
vroeger."
Hans Smout voor zijn
koor: „De Bergenaar is honkvast en heeft een sterk zelfbewustzijn."
Van onze sportmedewerker
Goes - Diverse voetbal
clubs zijn er in geslaagd
het contract met hun trai
ner te verlengen. Oefen-
meester Ad Vermeulen zal
ook in het seizoen 1996-
1997 aan Robur verbon
den blijven. Beide partij
en waren het er snel eens
over de verlenging van het
contract met één jaar.
Kees Hagestein uit Zierik-
zee, bezig aan zijn tweede
seizoen bij Luctor'88 in
Heinkenszand, heeft even
eens besloten zijn verbinte
nis met een jaar te verlengen.
Met dit besluit is het Luc-
tor'88-bestuur erg gelukkig-
„Het geeft een stuk rust bin
nen de vereniging en kom
zeker voor de eerste selecti
de continuïteit ten goede.
Kees Zwamborn uit Kioe-
tinge blijft ook het volgend
jaar trainer van SHO. En da
zeer tot tevredenheid van
bestuur en supporters van
Zuid-Beijerlanders,
momenteel ongeslagen
ranglijst aanvoeren van in
tweede klasse van
KNVB-zaterdagvoetbal.
Bert Wilting heeft zijn con
tract met afdelingstweede
klasser SV Sluis met een jaar
verlengd. De in .^hihPP
woonachtige trainer-sp
is in Sluis bezig aan
tweede seizoen. Sluis-v
zitter Giel van Westen ga
kennen blij te zijn met ae
verlenging van het cont
„Bert heeft met succ? 1igt
verjonging doorgevoerd,
goed bij de spelers en d
het voor een bestuur met
moeilijk om tot een m
verbintenis te komen,
Van Westen.
