'A
Zuidafrikaanse atlete liep op blote voeten van ene drama naar het andere
)bbe Caravans
Kleintje
Spaar-
tarieven.
oek onze Kerstshow
opgeven?
Nieuw tel.nr.
076-5312313
13.995,-
Caravans/Kamperen
aus
Fun
Caravans
dverteren
schept een band,
die
juwelier.
VSB*BANK
pESTEM
SPORT
B3
Een slapende
reus wordt lang
zaam wakker.
Zuid-Afrika;
jarenlang ver
vloekt en geboy
cot vanwege het
Apartheidssys
teem, manifes
teert zich weer
nadrukkelijk op
het wereldtoneel.
Ook op sportge
bied krabbelt het
land van presi
dent Nelson
Mandela moei
zaam overeind.
Het politieke
systeem, waar
vijf jaar geleden
officieel afscheid
van werd geno
men, heeft echter
diepe sporen
nagelaten. Zoals
bij Zola Budd,
die via de atle
tiek en een Brits
paspoort kans
zag het systeem
te onvluchten,
maar ontredderd
en een illusie
armer terugkeer
de naar haar ver
scheurde familie
in Bloemfontein.
PECEMBER 1995
X 52'
23 december van 10.00-17 00 uur
Zaterdag tot 16.00 uur.
nieuwe Wilk en Gruau modellen
Caravans met extra hoge kortingen
is voor scherpe winterprijzen
caravans. Reserveer tijdig!
iedinaen in de campingshop.
eweg 21, Halsteren. Tel. 0164-682159.
ize showroom
odellen. Div.
is o a: Hobby-
Dethleffs-Kip.
;!n.45, R'daal.
-549136.
tend bedrijf
us dealer.
Een KLEINTJE nu nog
TREFZEKERDER dan voor
heen.
16 december 1995 gelden bij
nk onderstaande spaartarieven.
Rente-rekening
4,3
25.000,-
ndement-rekening
4
25.000,-
i-rekening 4
F 25.000,-
rens-rekening 4
[25.000,-
[laar-rekening 4
Iceningen kunnen niet meer worden geopend.
■tij ongewijzigde rente op jaarbasis)
OPERA
jende hoogglans hoekkeuken. Uitgevoerd
l^tte profiel. Afmeting 325 x 265 cm.
let met alle inbouwapparatuur.
Voor 13.995,-
Liere, Miarnistraal 72 (Winkelcentrum Doemere),
L 10,033-4613448. Amsterdam, Stadhouderskade /4,
f boulevardj, 026-3812112. Beverwijk, Parallelweg 96
lisvoort 32 (Woonboulevard), 076-5202058. Capelle a/
sch, Reitscheweg 38 (Meubelboulevard), 073-641159
Dordrecht, Archimedesstraal 10,078-6146900. Son
f9-474481 Goes, JA. van der Goeskade 1,0113-25^-,.
1050-5250553. Heerlen, In de Cramer 166 (Woonboulevora),
'506366 Hoofddorp, Kruisweg 785a, 02W533462.HU'
fen, Franklinstraat 48 (Winkelplein De Cenlrale), 05^2
19718. Numansdorp, Edisonslraat 4, 0186-65377/-
165-569852. Spijkenisse, Kolkplein 21 lNovicenter'' 2fl
■ooulevord), 030-2888471Veenendaal, Kernreactorstraa -
1,075-6157867 Zoeterwoude, Hoge Rijndijk 196,
>onboulevard Eijerkamp), 0575-517025.
WOENSDAG 20 DECEMBER 1995
0^
0lympische Spelen 1984, Los Angeles: Zola Budd op blote voeten aan de leiding tijdens een van de
series op de 3000 meter. foto archief de stem
Zola Budd
vindt
eindelijk
rust
wonden. Hulst zondagmiddag geopend.
IEDA. CAPELLE A/D HSSEL
LEEUWARDEN NUMANSDORP
rTPHEN.
door Ivar Penris
Bloemfontein - Ze is pas 29, maar heeft
al een bewogen leven achter zich. In haar
atletiekcarrière liep Zola Budd op blote
'oeten van het ene drama naar het ande-
Ze verloor twee zusjes aan ziektes,
baar vader werd vermoord, maar ze was
"iet welkom op zijn begrafenis.
Eindelijk heeft de Zuidafrikaanse eindelijk
Wst gevonden. In haar geboortestad Bloem
fontein werkt ze in stilte aan haar come-back.
Atlanta komt waarschijnlijk te vroeg, maar
°P de Olympische Spelen van 2000 in Sydney
all ze nog één keer schitteren. „En dan weg
pinken in de vergetelheid."
Aan schoenen heeft ze nog steeds een hekel.
*t blote voeten wandelt ze door haar moes
pin om courgettes en kool voor haar zus
'Stella te verzamelen. Ze stuurt vervolgens
zonder schoeisel haar grote landrover
®et opvallend gemak door de drukke straten
*an Bloemfontein. Ze wordt nog steeds her
send. Bij een traffic-robotzoals Zuidafrika-
"en een verkeerslicht noemen, toetert een
automobilist. Zola Budd glimlacht, maar
•at niet te kijken en bloost een beetje. In dat
opzicht lijkt ze nog sprekend op het schuchte-
e' zeventienjarige meisje dat in 1984 naar
foot-Britannië vertrok, om met een Brits
Paspoort furore in de atletiekwereld te gaan
"talten.
jjndd was een groot talent dat niet tot bloei
door de sportboycot die vanwege de
„Partheid op haar land rustte. Ze zwichtte
der de grote druk van haar vader die veel
ro.°k, en de Engelse krant The Daily
Ie de exclusieve rechten van haar ver-
ta i bedongen en haar reis betaalde. Het
ra één grote nachtmerrie. Nu kan ze er om
Stffllachen. „Een nachtmerrie vind ik een
S °ot woord. Ik heb alleen nooit een eerlijke
ts gekregen.
Vbitterd
2e
werd uitgejouwd door 90.000 Amerikanen
op de Olympische Spelen van 1984, verfoeid
door de rest van de wereld omdat ze met haar
Britse paspoort de boycot omzeilde en nooit
afstand nam van het Apartheidsregime. Uit
eindelijk werd ze geschorst omdat ze als Brit
se een wedstrijdje in Zuid-Afrika had
bezocht. Verbitterd kondigde ze haar
afscheid aan en keerde definitief terug naar
Zuid-Afrika.
„Het enige wat ih altijd wilde, was lopen,"
vertelt ze in haar woning net buiten Bloem
fontein, waar ze woont met haar man Mike
Pieterse, hun twee maanden oude dochter Ilse
en haar vijf honden. „Lopen was mijn hele
leven. Ik wist niets van politiek, ik had nog
nooit van Nelson Mandela gehoord. Daar
werd op school over gezwegen. Ik kon de
Apartheid ook niet veroordelen omdat het
mijn familie in gevaar zou brengen. Ik wilde
ook niet met politiek geassocieerd worden.
Dat wil ik nog steeds niet."
Drie maanden geleden werden de laatste offi
ciële sporen van de Apartheid weggepoetst
toen heel Zuid-Afrika naar de stembus mocht
voor de gemeenteraadsverkiezingen. Eerder
kozen blank, zwart én kleurlingen al voor de
regering van Nelson Mandela. Zola Budd ver
scheen toen en ook nu niet in het stemhokje.
„Ik vind het van arrogantie getuigen als
bekende sporters hun carrière gebruiken om
hun politieke mening uit te dragen. Daar
spiegelen veel mensen zich aan en dat is niet
eerlijk. Weet ik meer van politiek omdat ik
toevallig hard kan lopen? Daarom ga ik niet
stemmen. Ze willen dan toch mijn mening
weten. Daar heb ik geen trek in. Toen ik naar
Engeland ging, noemden ze me in Zuid-Afri
ka een landverrader, maar echt, ik wilde
alleen maar lopen."
Die kans kreeg ze uiteindelijk. In het voorjaar
van 1984 liep ze in Zuid-Afrika een wereldre
cord op de 5.000 meter, maar ze kon er niks
mee. Het record werd niet erkend, Zola had in
eigen land bovendien geen concurrentie meer.
'Wil je vooruit in de atletiek?', vroeg haar
vader Frank. 'Ik kan je in Engeland krijgen.
Maar dan moet je niet halverwege opgeven, je
mag me niet laten vallen.'
Niet welkom
Ze liet haar vader niet vallen, vertrok met
haar coach Pieter Labuschange naar Groot-
Brittannië en kreeg in een razend tempo
dankzij het Britse staatburgerschap van haar
grootvader een paspoort. Op een druilerige
middag in het voorjaar van 1984 landde ze op
Heathrow Airport, waar ze werd opgewacht
door een horde journalisten, fotografen én
anti-Apartheids-demonstranten die er geen
twijfel over lieten bestaan dat ze niet welkom
was.
Enkele maanden later debuteerde ze op de
Olympische Spelen van Los Angeles. „Men
taal en fysiek was ik er nog lang niet klaar
voor, ik was pas zeventien. Maar er werd zo
ontzettend veel druk op mij en mijn'coach
uitgeoefend. Door mijn vader, The Daily
Mail, door zoveel mensen. Eigenlijk wist ik
niet wat me precies te wachten stond, nie
mand vertelde me wat de consequenties
waren."
Tien minuten na de start wist ze wat ze had
aangericht. Mary Decker, de grote lieveling
van het Amerikaanse publiek en samen met
Budd favoriet voor het goud, lag krimpend
van pijn naast de baan nadat ze op de hielen
van het Zuidafrikaanse loopwondertje was
gestapt. Budd vervolgde haar race, maar
werd uitgejouwd door 90.000 chauvinistische
Amerikanen. „Ik wist niet eens wat er
gebeurd was, ik hoorde alleen dat publiek."
Totaal verbouwereerd liep ze vervolgens de
langzaamste laatste ronde van haar leven en
finishte troosteloos in de achterhoede. „Ik
weet dat het niet mijn schuld was, dat hebben
de televisiebeelden duidelijk aangetoond.
Maar Mary Decker beweert tot op de dag van
vandaag het tegenovergestelde."
Doodsbang
Haar leven in de Londense voorstad Guilford,
waar ze was weggestopt ter bescherming
Zola Budd, thuis in Zuid-Afrika: „Lopen was mijn hele leven. Ik wist niets van politiek.''
tegen de boze buitenwereld, was inmiddels op
een hel uitgedraaid. „Ik zat vast in dat appar
tement, omdat ik op straat alleen maar last
zou hebben van demonstranten. Ik haatte
elke minuut, was doodsbang en wilde het
liefst zo snel mogelijk naar huis, naar mijn
honden."
In de daaropvolgende jaren boekte Budd nog
wel enkele successen, zoals twee wereldtitels
veldlopen en een wel erkend wereldrecord op
de 5000 meter, maar ze moest tegelijkertijd
met lede ogen toezien hoe haar zo geliefde
familie in rap tempo uit elkaar aan het vallen
was. Haar ouders scheidden, vlak voordat het
Budd allemaal teveel werd in Europa. In de
winter keerde ze vaak terug naar haar gelief
de Bloemfontein, steeds tot grote ergernis van
de anti-Apartheidslobby. Budd moest maar
eens definitief kiezen wat haar vaderland
was. „Ik ging alleen terug omdat er in Europa
toch geen wedstrijden waren. Ik kreeg last
van mijn achillespees en liet me daar behan
delen om vervolgens in de warmte van Zuid-
Afrika te trainen. Wat was daar mis mee?"
Schorsing
Heel veel, vond ook de Britse atletiekbond
plotseling. Zola Budd bezocht tijdens haar
steeds regelmatiger verblijf in Bloemfontein
atletiekwedstrijd]es in de omgeving. Ze werd
er steeds vaker van beschuldigd mee te doen
aan die lopen. Uit het archief van Die Volks
blad, de plaatselijke krant van Bloemfontein,
dook in Engeland plotseling een foto op
waarop Budd een bos bloemen ontvangt na
een wedstrijd in het naburige Randfontein.
De internationale atletiekbond vond dat
Budd in strijd had gehandeld met de regels en
wilde dat de Britse bond haar zou schorsen.
De Olympische Spelen van Seoul in 1988
kwamen daarmee in gevaar. Budd zou uitein
delijk ook geschorst worden, maar ze had
ondertussen zelf al de handdoek in de ring
gegooid. „Er is in die periode veel over me
gelogen door mensen die van me af wilden.
Maar echt, ik heb niet één wedstrijd gelopen
in Zuid-Afrika."
Ze was oververmoeid geraakt door steeds
maar weer haar onschuld te moeten bewijzen.
Op doktersadvies besloot Zola Budd op 21-
jarige leeftijd een punt te zetten achter haar
bewogen carrière. „Ik liep voor mijn plezier,
maar de lol was er al lang vanaf." Ze keerde
definitief terug naar haar geboorteland, waar
afschaffing van de Apartheid en het einde van
de sportboycot nog lang niet in zicht waren.
Geen contact
Daarmee was het drama nog lang niet ten ein
de. De familie Budd was inmiddels in twee
kampen uiteengevallen en met vader Frank,
die inmiddels gescheiden was van Zola's moe
der, had ze nauwelijks contact meer. „Nee, we
hadden geen goede relatie meer. Hij vond dat
ik van alles verkeerd had aangepakt en weg
had moeten blijven uit Zuid-Afrika. Ik zag
hem nauwelijks meer en zocht steun bij mijn
zus Estella en mijn moeder."
Na haar huwelijk met Mike Pieterse in 1989
leek Zola Budd een rustig gezinsleventje tege
moet te gaan, maar een half jaar later werd
haar vader vermoord tijdens een roofoverval.
In zijn testament had Frank Budd op laten
nemen dat zijn dochters niet welkom waren
op de begrafenis. Zola stuurde een krans. „Ik
heb inderdaad een zware tol moeten betalen
voor mijn carrière," zegt ze, zonder een
spoortje emotie.
Nu is de rust in haar nog zo korte leven einde
lijk terugggekeerd. Budd heeft het verleden
achter zich gelaten en is nog slechts bezig met
de toekomst. Ze loopt ook weer volop. „Toen
alle commotie achter de rug was en na mijn
huwelijk met Mike, lukte het aardig om alle
ellende te vergeten. Ik ging weer joggen en het
plezier in het lopen kwam weer terug."
Het ging zelfs zo goed dat ze na de opheffing
van de Apartheid namens Zuid-Afrika in
1992 aan de Olympische Spelen van Barcelo
na mee kon doen. Het draaide echter weer uit
op een deceptie. Vlak voor de Spelen werd ze
getroffen door een leverinfectie, maar na een
foto hannes pietterse/die volksblad
intensieve training reisde ze toch af naar Bar
celona om te starten op de 3000 meter. „De
Spelen blijven iets aparts en ik hoopte beter
te zijn. Ik dacht weer alleen aan lopen, maar
ik had niet moeten gaan."
Nu staat Atlanta 1996 voor 'de deur en
opnieuw dreigt het feest niet door te gaan. De
nieuwe 'tegenslag' betekende echter tevens
een van de gelukkigste momenten uit haar
leven: op 23 oktober schonk Budd het leven
aan Use, haar eerste kind. De baby was niet
gepland. Toen ze net zwanger was, nog onwe
tend van die blijde boodschap, vertelde ze tij
dens een interview dat ze in Atlanta weer wil
de gaan vlammen. „Ik ben bang dat daar nu
weinig meer van terecht komt, ik ben pas
sinds kort weer fatsoenlijk aan het trainen.
Als de baby slaapt, kan ik pas gaan lopen."
Uitdagingen
Dus zijn de ogen alweer stiekem gericht op
Sydney 2000. „It's in the back of mind,geeft
ze toe. Als de Spelen in Australië worden
gehouden is Budd 34 jaar en bijna twintig
jaar atlete. „Te oud? Niet voor de marathon
bijvoorbeeld. Ik ben inmiddels afgestapt van
de 3000 en 5000 meter. Dat deed ik bijna vijf
tien jaar, dat wordt saai. Ik zoek nieuwe uit
dagingen, zoals de tien kilometer en de mara-
thon. Daar moet ik nog een tijdje mee vooruit
kunnen."
In Europa is iedereen Zola Budd allang ver
geten, in Zuid-Afrika geloven ze niet meer in
een come-back. Ze zijn alle heisa rond haar
persoontje meer dan moe. 'She's over the top',
zegt iedereen. „Dat zeggen ze al sinds 1984. Ik
vind het prima dat ik helemaal uit beeld ben.
Zo kan ik lekker rustig aan mijn terugkeer
werken."
Ze is er van overtuigd dat ze nog één keer kan
slagen. „De baby heeft mijn leven compleet
veranderd. Ik ben nu veel gelukkiger met
mijn gezin, het kind en het huishouden, dan
met alleen maar lopen. Het vult elkaar heel
mooi aan. Voor het eerst in mijn leven ben ik
tevreden met mezelf."
