DE STEM
4In feite hebben we niks geleerd'
"Juist die afwisseling stimuleert
Stone's Nixon: King Lear in het Witte Huis
Mistige documentaire
over Molukse acties
Open inzending voor
Beste Foto van 1995
f DUITSLAND 1
Hilde de Mildt: 'Goede Tijden' en musical tegelijkertijd
Rem Koolhaas presenteert
'roman over architectuur'
pE STEM
Alternatieve kerstvertelling van Herman van Veen
NEDERLAND 1
)600 Journaal
.S07 De week van
s' 37 My so called Life, serie
7 28 The Cosby Show, comedy
01 Blue Heelers, politieserie
829 Boggle, spelletje
j 59 Een andere keer misschien r
Herman van Veen en
Koopman
,930 Waku Waku, spelletje
20 oo Journaal. Aansl. Weeroverzicl
20 31 Taxi
2127 Hier en Nu, actualiteitenrubrii
2204 De stoel extra: Anton Heyb
en zijn vijf vrouwen
22 49 Dokument: Koning in de i
documentaire over de opvoed
van prins William, zoon
kroonprins Charles van Engela
2335 Cheers, comedy
2359 Miniatuur: Laurette Spoelm
directeur van het COC
NEDERLAND 2
09.00 Signalen tekens beelc
(tot 09.15)
,000 Huisje boompje beestje
10.20)
,0.30 Kerstmis met Brammert en
sie (tot 10.45)
,5 05 Little Women, tekenfilmserie
16.33 Skippy, jeugdserie
,7.00 Ark van Stekeltje
,7.29 2Vandaag, actualiteiten met
17.30 en 18.00 Journaal; 1f
Sportjournaal en om 18.51 Hot
punten uit het nieuws gevo
door het weer
19.01 Dr. Quinn: Medicine Worn
serie
,9,51 Voor hete vuren, gedramatisi
de verhalen over de vrijwil
brandweer
2011 Peter, korte sketch
20.25 AC-TV
21.00 Studio Sport
21.48 A Child's Cry for Help, tv-filn
2318 Voorbeschouwing Doelenc
cert
23.30 Journaal
23.38 Antenne: Sowjet Disunie, d<
mentaire (tot 00.18)
NEDERLAND 3
07.00 Journaal
07.07 Klokhuis
07.22 Een verhaal dat groeit
07.29 Ontbijt-TV
09.05 PP: Uitzending CDA
09.08 Kook TV
09.29 Studio Sport
11.04 De week van
11.31 Boggle
11.59 MiddagEditie
13.08 Kassa!
13.41 Verhalenverteller
13.46 Leuk om te doen
14.11 Studio Sport
14.56 Wat doe jij nou?
15.31 Twaalf steden, dertien on
lukken
16.00 Journaal
16.07 Lopende zaken
16.37 Buren, reportage-serie
17.05 Cagney Lacey, politieserie
BELGIË FRANS 1
15.20 Cinémoi, filmrubriek 16.25 Mac
serie 16.55 La bande a Carlos, maga;
17.25 Die Schwarzwaldklinik, serie 1t
Regions soir 18.50 Cartes sur tat
magazine 19.10 Le quotidien des sp
19.30 Nieuws 20.10 Sommersby, Arr
kaanse speelfilm uit 1992 van John Ar
met Richard Gere, Jodie Foster en Bill
Iman. Aansl. discussie. Thema: Verdwij
gen 23.30 Laatste nieuws
BELGIË FRANS 2
17.30 Atletiek: Cross Country Bri
18.00 lei Bla-bla, kindermagazine 1!
Maguy, serie 19.30 Nieuws 20.00 S
mersby, Amerikaanse speelfilm uit 1
van John Amiel met Richard Gere, Jc
Foster en Bill Pullman 22.05 Nieuws 22
L'hebdo, magazine
95.30 Morgenmagazin, ontbijtteles
99.00 Heute 09.03 ML Mona Lisa, vi
wenmagazine 09.45 Bauchtanz 1(
Heute 10.03 Weltspiegel 10.45 Rech
Deutschland: Alles was Recht ist, jurid
magazine 11.00 Heute 11.04 Geld
kiebe, spelletje 12.55 Presseschau 13
Mittagsmagazin 13.45 Wirtschafts-T
gramm 14.00 Tagesschau 14.03 Schim
197 17 14.30 Blossom, comedy 14.55
gen Fliege antwortet 15.00 Tagessc
75.03 Barriga de alaguel, soap 1<
Tagesschau 16.03 Fliege, talkshow 1<
2um Chanukka-Fest, documentaire 11
egesschau 17.10 Brisant, boulevard
gazine 17.55 Verbotene Liebe, s
18.25 Marienhof, serie 18.54 Aus h(
iemi Himmel, serie 20.00 Tagessc
Abenteuer Zoo, documentaire-s
«TOO Report, actualiteiten 21.40 Mc
ruck, serie 22.30 Tagesthemen 23
P°litieserie 00.20 Nachtmag
"0-40 Take me out to the Ball Ge
Peelfilm 02.10 Nachtmagazin
RADIO
7 "ADI° RIJNMOND
Nenria«anne' met veel nieuws en actu
van vr Geeve met Nederlands produ!
14 nu o ?n Menno Temming. 12.00 VI
18nn .„ele en Boswinkel. 17.00 Post
,8 °0-19.00 Post aan de telefoon
N°MR0ep BRABANT
7 Os TvZ'^ "a<''0 T gevolgd door regi
De krT, teiten' sP°rt en verkeersin
en 7ln Oiebant. 7.23 Weerman Joh
Wêerma ,"ualiteiten en verkeersinf
Weerm, vual|teiten en verkeersinf
7 55 ni Verschuuren (regio Z.C
'ermafie sTn'oB'?bant (regio W"B'- 8-
ten en 0 Nieuwscentrale. 8
schuur» ïeersinformatie- 8.55 Weerm
1007 Dra f "uziekkiosk- 9.30 De sc
harte m °'30 De scheurkalen<
alitèiten8' r°nc'11'30 De scheurkalendc
tuinder ,3TnCnTa9enda-12-55Berich
3.10 Radio Nieuwscentrale. 13
„Je krijgt je tuintje toch niet aange
harkt. Wees toch een beetje praktisch.
Daar houd ik van."
Minister Els Borst
Gic.
Door Anja van den Akker
Twee vluchtelingen kloppen
aan bij een familie die net
gezellig Kerstmis viert. Of ze
even binnen mogen komen.
„Dat komt buitengewoon
ongelegen, zo net met de
Kerst", zegt de vader. „Een
andere keer misschien. Kan de
buitendeur nu dicht, want het
wordt hier steenkoud."
Een scène uit Een andere keer
misschien, de alternatieve kerst
vertelling die Herman van Veen
op verzoek van de NCRV maakte.
Vanavond is de 25 minuten
durende metafoor, zoals Van
Veen het omschrijft, te zien.
„In de euforie van het kerstfeest
wordt voorbijgegaan aan de
essentie ervan", aldus Van Veen,
die zijn vertelling in de jaren der
tig heeft gesitueerd.
„Een tijd waarin half Europa op
de vlucht was, net als Jozef en
Maria toen en de asielzoekers nu.
Een periode waarin Zwitserland
geen joden opnam, maar wèl hun
geld. In feite hebben we nog niks
geleerd. Dat is geen te harde con
clusie, wel een realistische."
Toch is de toon van Een andere
keer misschien licht, zoals we van
Herman van Veen gewend zijn.
„Voor wie de boodschap wil zien,
is ze duidelijk waarneembaar",
meent Van Veen die zelf alle
mannelijke rollen voor zijn reke
ning neemt. Van de hulpvaardige
kerstman tot en met de vluchte
ling.
„Om aan te geven dat ieder mens
in feite alles kan zijn: degene die
om hulp vraagt, maar ook degene
die de deur voor een ander dicht
slaat."
Van Veen krijgt assistentie van
een aantal dansers, acteurs, kin
deren en het Amsterdam Baroque
Orchestra van Ton Koopman. Hij
zingt zes liedjes.
„Een mooie afwisseling met het
theater", vertelt Van Veen, die de
afgelopen vijf jaar in het buiten
land op toernee is geweest en in
februari weer langs de Neder
landse theaters trekt. „In het
theater ben je helemaal alleen.
Dat is met zo'n produktie heel
anders. Ik voel het als een
opluchting."
Van Veen, die zich nu al zo'n der
tig jaar inzet voor organisaties
als Unicef en Colombine: „Het is
heus niet zo moeilijk om volgens
de kerstgedachte te leven.
Natuurlijk denk ik ook weieens:
het effect is buitengewoon
gering. Maar niks doen ligt niet
in mijn karakter."
'Een andere keer misschien',
Nederland 1, 18.59 uur
Herman van Veen als kerstman
Door Marcel Frost
Soapminnend Nederland
kent Hilde de Mildt als Syl
via Merx uit Goede Tijden,
Slechte Tijden. Sinds kort
speelt De Mildt ook in de
musical Antarctica, een
groots opgezet evenement
dat het verhaal vertelt van
bioloog Sybrand Kerrebijn
(Eddy van der Schouw), die
met zijn vrouw Imelda
(Hilde de Mildt) de witte
broodsweken doorbrengt
op de Zuidpool. Ondertus
sen gaan voor Hilde de
opnames van GTST
gewoon door.
Sylvia Merx öf Imelda Kerrebijn,
het maakt Hilde de Mildt niets
uit. Gemakkelijk schakelt zij van
het Goede Tijden Slechte Tijden
karakter over naar de hoofdrol in
de musical. De Mildt üjkt er geen
moeite mee te hebben om twee
compleet verschillende rollen
tegelijkertijd voor haar rekening
te nemen. Althans, nu de musical
loopt, ten tijde van de repetitie
was dat wel anders.
„Iedere ochtend om zes uur
opstaan, om acht uur op de set
van GTST in Aalsmeer. Na de
opnames meteen andere kleren
aan, en hop, richting Amsterdam,
naar de Rozengracht voor Ant
arctica. Dat ging in totaal een
week of zes, zeven zo. Ach, het
viel mee, want je weet waar je het
voor doet, je leeft naar de eerste
voorstelling toe."
Inmiddels heeft haar leven een
wat rustiger patroon gekregen.
„Ik kan het nu weer iets langza
mer aan doen, want we spelen de
musical niet zo vaak. In die druk
ke tijd was het trouwens ook juist
vaak de afwisseling die stimu
leert."
Puzzel
Haar handen spelen voortdurend
met stukjes van de grote GTST-
puzzel die voor haar op tafel ügt.
Tijdens het praten, dat overigens
in een hoog tempo gebeurt, zoekt
Hilde de Mildt: „Je bakker of je slager behandel je toch ook met respect, waarom een actrice niet?"
zij voortdurend naar de juiste
plek voor het stukje tussen haar
vingers. Zo nu en dan hapt ze in
een appel. Dat zij slechts korte
tijd kon repeteren voor Antarcti
ca, was het gevolg van een verve
lende kwestie. Oorspronkelijk
was Heddy Lester voor de rol van
Imelda gecontracteerd, maar
producent Eddy van der Schouw
besloot de samenwerking te ver
breken. Lester bleek niet in staat
de zware rol van leading lady op
zich te nemen. De Mildt wil
eigenlijk niet veel zeggen over de
affaire. „Volgens mij was zij
domweg niet gelukkig in haar
rol."
De Mildt heeft in haar carrière
zowel ervaring op toneel als voor
de camera. Zo was zij te zien in
de travestieten-musical Madame
Arthur van Jos Brink en Frank
Sanders, maar ook in de rol van
buurvrouw Jansen in de serie
Zuster Kokkel, kopje thee over
zee en in de Vara-reeks Oppas
sen. De huidige combinatie van
tv en theater bevalt haar prima.
„Het zijn twee heel verschillende
vormen van acteren. Op de televi
sie kun je een emotie tot uitdruk
king brengen door een wenk
brauw op te tillen, dat werkt in
de schouwburg dus niet. De
omschakeling tussen beide vor
men is voor mij niet zo'n pro
bleem, omdat er altijd wel wat
tijd tussen zit. Tijdens de rit naar
de plaats van voorstelling heb ik
voldoende tijd om me voor te
bereiden."
De karakters van Sylvia en Imel
da verschillen sterk. „Sylvia is
veel gelijkmatiger, overweegt
foto dijkstra
wat ze doet. Ze leeft in een
bepaalde regelmaat, is menselijk
in balans. Imelda daarentegen
slaat regelmatig door naar één
kant, is chaotischer. Op wie ik
zelf het meeste lijkt? Ik denk dat
ik iets van allebei heb, anders zou
ik de rollen niet kunnen neerzet
ten. Beiden zijn een deel van mij,
maar dan ongenuanceerder."
Uitlaatklep
Publiek is voor haar belangrijk,
geeft Hilde na een korte denk-
pauze te kennen. „Ik heb de reac
tie nodig als uitlaatklep, je twij
felt aan je waarde als je niet weet
hoe mensen op je werk reageren."
Die 'reacties' zouden voor haar
trouwens best in een andere vorm
mogen. De bekendheid van tv
speelt haar soms parten.
„Het ligt aan de manier waarop
ze reageren. Als iemand in de
supermarkt mij even aanspreekt
en hij of zij zegt dat het leuk is
wat ik doe, vind ik dat prima.
Maar niet dat mensen vanaf de
andere kant van de straat je
naam gaan roepen, liefst ook nog
Sylvia in plaats van Hilde. Die
mensen willen je echt alleen laten
merken dat ze je herkennen, wat
je doet is niet belangrijk. Ze
behandelen je ordinair, alsof je
hun eigendom bent, publiek
bezit. Vroeger ging ik bijvoor
beeld met vrienden in Amster
dam op pad tijdens Koninginne
dag; dat is nu niet meer leuk. Ik
begrijp dat niet goed, je bakker of
je slager behandel je toch ook met
respect, waarom een actrice
niet?"
Jiskefet
De vraag of zij naar Goede Tij
den, Slechte Tijden zou kijken als
ze er zelf niet in meespeelde, leidt
wederom tot een korte stilte. Dan
klinkt opeens een eerlijk 'nee'.
„Ik zou er niet naar kijken, eigen
lijk boeien dat soort series mij
helemaal niet. Van Kooten en De
Bie, dat mag ik niet missen. Of
Debiteuren/Crediteuren, van die
jongens van Jiskefet." Ooit naar
concurrent Onderweg naar mor
gen gekeken? „Ik zou niet weten
waar dat-over gaat."
Voor de toekomst hoopt De Mildt
dat zij het zelf nog een keer aan
durft om een stuk te schrijven
voor theater of televisie. „Lijkt
me wel een uitdaging om dat te
proberen." Maar wat is nu de
echte grote droom? Haar ogen
staren naar het plafond. „Daar
had ik het nog niet zo lang gele
den met mijn man over. Het zou
leuk zijn als we over een jaar of
tien een klein huisje in Italië zou
den kunnen kopen. De hele dag
een beetje tuinieren en verder
niets. Lijkt me wel wat."
Door Bert Ummelen
Washington - In een van de
laatste scènes van Oliver Sto
ne's film Nixon vraagt de
gekwelde president Henry
Kissinger, zijn minister van
buitenlandse zaken, hoe de
wereld zich hem zal herinne
ren.
'Ze zullen het begrijpen,' zegt die.
'Ten val komen door een derde
rangs inbraak is een lot van bij
belse proporties. De geschiedenis
zal u veel vriendelijker bejegenen
dan uw tijdgenoten.' Waarop
Nixons doffe ogen plotseling
weer even sardonisch oplichten.
'Dat hangt ervan af wie de
geschiedenis schrijft.'
Het is niet de eerste keer dat
regisseur Oliver Stone, wiens
portret van de zevenendertigste
president van de Verenigde Sta
ten sinds vorige week in de Ame
rikaanse bioscopen draait, de
geschiedenis zijn stempel pro
beert op te drukken.
Aan tegenspraak heeft het hem
tot dusver niet ontbroken. Of het
nu ging om zijn suggestieve voor
stelling van de moord op presi
dent Kennedy als een samenzwe
ring (JFK), om zijn interpretatie
van Vietnam als het slagveld
waarop Amerika zijn onschuld
achterliet (Platoon), of om de
verheffing van rockzanger Jim
Morrison tot hart en ziel van de
jaren zestig (The Doors). Diep in
Stone brandt het verlangen de
mensheid te herscheppen in hel
den en schurken.
Richard Milhous Nixon door Sto
ne's ogen: moest dat dus niet een
duivel in mensengedaante ople
veren? Wie de film om die reden
overslaat, doet zichzelf tekort.
Stone's ruim drie uur durende
epische biografie van Amerika's
meest omstreden president is fas
cinerend en aangrijpend. En in
elk geval viel tricky Dick als dra
matisch personage niet eerder
zoveel inlevingsvermogen en
begrip ten deel.
Voor Nixon was alles in het leven
politiek, politiek was oorlog, en
die oorlog ging uiteindelijk tegen
de demonen in hem zelf. Een man
die zichzelf altijd en overal onze
ker en bedreigd voelde en die fol
terende gevoelens de baas pro
beerde te worden door het ver
werven van macht, waarbij het
hem volstrekt ontbrak aan zoiets
als een moreel kompas.
De Nixon die Anthony Hopkins
neerzet is ongetwijfeld de malici
euze, paranoïde en meedogenloze
politicus waarin de (eigentijdse)
geschiedenis ons, ondanks Kiss
ingers sussende woorden, wil
doen geloven. Maar tegelijk ont
stijgt hij het niveau van gewoon
ploertendom. Zoals we hem tij
dens de laatste dagen van zijn
presidentschap slapeloos, vol
zelfbeklag, vloekend en zuipend
door het Witte Huis zien scharre
len, is hij hoe dan ook ontroe
rend.
Een tragische figuur van haast
Shakespeareaanse allure. Stone
laat hem in zijn wanhoop op
zeker moment zelfs een verschij
ning krijgen; het is Hannah, zijn
verafgode moeder. De vraag is
natuurlijk of dit Nixon-beeld
verantwoord is. Was de histori
sche Nixon niet een stuk banaler
dan de King Lear-achtige man
die Stone heeft geschapen?
De film begint met de Watagate-
inbraak en eindigt met Nixons
gedwongen aftreden als presi
dent. Maar daartussen speurt
Oliver Stone, via ingenieus
gemonteerde terugblikken op
Nixons jeugd en politieke loop
baan, naar sleutels tot het raadsel
van zijn complexe personage.
Leugen en verdachtmaking, dat
zijn van meet af aan de wapens
waarmee Nixon zich omhoog
werkt. Op de golven van de reac
tionaire stemming in naoorlogs
Amerika was hij in de politiek
verzeild geraakt. Om een Repu
blikeinse 'aanvalshond' te wor
den, met een retoriek die hooguit
geraffineerder was dan die van
de beruchte Joe McCarthy.
Maar de metafoor van Nixons
honger naar macht en aanzien is
zijn Checkers-toespraak. Als
kandidaat voor het vice-presi-
dentschap onder Eisenhower
kwam hij in moeilijkheden, toen
hij ervan werd beschuldigd
smeergeld te hebben ontvangen.
Hij reageerde met een tv-rede,
waarin hij 'een compleet over
zicht' gaf van wat hij had ver
diend en uitgegeven. Tot en met
een cadeautje van een Texaanse
zakenman ging het. Nixon: 'Weet
u wat dat was? Het was een klei
ne cocker spaniel. Zwart en wit
gevlekt. En... onze kleine meid,
Tricia, zes jaar oud, heeft hem
Checkers genoemd. En weet u, de
kinderen houden van die hond,
en we willen hem houden.' Ach
tenvijftig miljoen tv-kijkers
zagen Nixon. Zijn optreden was
schaamteloos, manipulatief, en...
een groot succes.
Stone blijft in zijn film trouw aan
zijn geloof dat president Kenne
dy het slachtoffer was van een
samenzwering. Zijn Nixon wordt
achtervolgd door een idee van
schuld, dat in de film beurtelings
concreet en metafysisch van aard
is. De suggestie is dat Nixon,
begin jaren zestig, betrokken was
bij CIA-plannen om Fidel Castro
te vermoorden, dat die conspira
tie op de een of andere manier uit
de hand liep en leidde tot de
moord op Kennedy. Tegelijk is er
ruimte voor een meer psychologi
serende uitleg: Nixon leed na de
dood van de beide Kennedy's aan
een soort 'overlevingsschuld'.
Een 'flashback' sluit daar bij aan.
Daarin zegt zijn jong overleden
broer Arthur op zijn sterfbed dat
Richard Nixon, nu ook door Oliver Stone op film vastgelegd.
foto anp
zijn dood betekent dat hij,
Richard, een rechtenstudie kan
gaan volgen. Of Nixon zo geobse
deerd was door de gewelddadige
dood van de Kennedy's als de
film doet voorkomen, is maar de
vraag. Stone heeft, in reactie op
de kritiek op zijn JFK, het script
van zijn nieuwe film gepubli
ceerd met een dicht bos van bron
verwijzingen. Een pil van meer
dan 500 pagina's is het. Maar zijn
suggesties over Nixons betrok
kenheid bij de moord op presi
dent Kennedy blijven speculatief.
Het is met Oliver Stone een beet
je als met de vormingswerkers
die in de jaren zeventig het toneel
op gingen. Als je zei dat hun
voorstelling niet klopte met de
feiten, antwoordden ze dat ze
geen historici waren, maar kun
stenaars. De moord op president
Kennedy is in Stone's film wat
Alfred Hitchcock een 'macguffin'1
noemde; een duister motief dat de
handeling stuurt, onkenbaar en
onontkoombaar tegelijk.
Sinds Stone's JFK denkt de helft
van de Amerikanen, blijkens opi
nieonderzoek, dat de CIA betrok
ken was bij de moord op Kenne
dy. Zijn film Nixon zou op de
zelfde manier kunnen leiden tot
een breed gedeeld vermoeden van
Nixons betrokkenheid.
Breda - De Beste Foto van 1995 wordt op 19 januari 1996 in Breda
aangewezen. Professionele fotografen, kunstenaars en amateurs uit
heel Nederland kunnen meedingen naar de bekroning van de Beste
Foto.
Alle ingezonden foto's zullen een maand lang worden tentoongesteld
in het pand ROSA, hoek Catharinastraat en Kennedylaan, Breda
Insturen is mogelijk tot 5 januari.
In eerste instantie worden er twaalf foto's geselecteerd, één ner
maand, en daaruit dé foto van het jaar. ROSA (postbus 2173*, 4800 CD
Breda) verzoekt deelnemers bij de foto te vermelden waar, wanneer en
waarom hij is gemaakt.
Den Haag (anp) - Architect en stedebouwkundige Rem Kool
haas legde van 1980 tot en met 1993 650.000 kilometer af, zo
staat in zijn nieuwe en lang verwachte boek S, M, L, XL. Ook de
introductie van deze 'roman over architectuur' gebeurt op
internationale wijze. Londen, Parijs, Berlijn, Amsterdam en de
thuisbasis van zijn kantoor, Rotterdam, zijn de plaatsen die hij
voor signeersessies uitkoos.
S, M, L, XL staat voor Small,
Medium, Large en Extra-Large.
Dat laatste slaat zeker op de
omvang van het Engelstalige
werk: 1376 pagina's, 7,5 cm dik
en een gewicht van bijna drie
kilo.
Het uitkomen van het boek wordt
als een gebeurtenis in de archi
tectuurwereld beschouwd. Rem
Koolhaas (1944, Rotterdam) is
Nederlands internationaal
bekendste architect, die aanvan
kelijk zijn faam meer ontleende
aan zijn beschouwingen en ont
werpen, dan aan wat er van hem
werkelijk was gebouwd.
Zijn eerste boek, Delirious New
York, een retroactief manifest
voor Manhattan, was een groot
succes en is inmiddels een collec
tor's item.
S, M, L, XL, waarin Delirious
New York opnieuw is afgedrukt,
zal gezien de oplage mogelijk
minder snel uitverkocht zijn. Uit
geverij 010 in Rotterdam heeft
15.000 exemplaren beschikbaar
en de Amerikaanse partner van
010 nog eens eenzelfde aantal.
Small, Medium, Large en Extra-
Large zijn de categorieën, waarin
de architect in foto's, ontwerpte
keningen en tekst de belangrijk
ste projecten van zijn Rotterdam
se bureau O.M.A. heeft gerang
schikt. Enkele voorbeelden: de
Villa Dall'Ava in de Parijse voor
stad St.Cloud en het huis voor
twee vrienden in Rotterdam
(Small), Het Nederlands Dans
Theater in Den Haag, de Rotter
damse Kunsthal en het ontwerp
voor de nieuwbouw van de Twee
de Kamer (Medium), de ontwer
pen voor het Haags stadhuis, het
Sea Terminal in Zeeburugge, de
Trés Grande Bibliothèque in
Parijs en de Congrexpo in Lille
(Large) en de plannen voor de
herinrichting van de Bijlmer, De
nieuwe stad Melun-Sénart bij
Parijs en Euralille in Lille
(Extra-Large).
Misschien is S, M, L, XL zijn
laatste boek. Vorige maand kon
digde hij het einde van de stede-
bouw aan.
Bij de uitreiking van de Sikkens-
prijs aan Adriaan Geuze zei
Koolhaas dat de stad het resul
taat is geworden van een onvoor
spelbaar proces, waarop de ste-
debouw alle greep heeft verloren.
Mevrouw Hahurij met de foto van haar overleden zoon Eli, een
van de kapers. foto xaf lasomer
Door Mart van der Sanden
Een geblinddoekte man op het balkon van het Indonesisch con
sulaat in Amsterdam, in bedwang gehouden door een gewapen
de Molukker. Angstaanjagend laag overscherende vliegtuigen
boven een mistig Drents landschap. Een gegijzelde treinpassa-
gier die koelbloedig wordt geëxecuteerd en in een weiland
langs de rails wordt gedumpt.
Bovensmilde. Het leek alsof hd
politieke terrorisme dat in Italië
(Rode Brigades) en Duitslan
(Rote Armee Fraktion) wortel
had geschoten, ook in Nederlan
vaste voet had gekregen, com
pleet met dodelijke slachtoffers.
Nu, twintig jaar later, heeft Leo-
Het zijn beelden die iedereen van
boven de dertig nog helder voor
de geest staan. Midden jaren
zeventig werd Nederland opge
schrikt door heus terrorisme.
Zuid-Molukkers wilden met
geweld de vestiging van een eigen
RMS-staat afdwingen. Jarenlang
had de Nederlandse regering hun
ouders, voormalige KNIL-solda-
ten die na het echec in Indonesië
in Nederlandse kampen waren
opgevangen, aan het lijntje
gehouden met de belofte dat ze
ooit zouden kunnen terugkeren
naar hun land. De jongeren
waren het gesol zat. Zij wilden
niet langer in lijdzaamheid
wachten totdat door hogere
heren over hun lot zou worden
beschikt. Ze waren ervan over
tuigd met geweld de stichting van
hun eigen, vrije republiek te kun
nen bewerkstelligen.
In december 1975 barstte de
opgekropte woede los. Bij Wijster
werd een trein gekaapt, in
Amsterdam het Indonesisch con
sulaat bezet. Twee jaar later
volgden opnieuw een treinka
ping, ditmaal bij De Punt, en de
gijzeling van een school in
nor Pattinasarany voor
de RV6
een tv-documentaire gemaak
Document van een drama, waar
in ze een aantal Molukse kaPe
laat vertellen over deTnotiev
voor en de voorbereidingen op
acties. Slachtoffers en familiele
den van hen vertellen hun kan
van het verhaal. Dit had boeien®
televisie kunnen °Plevertjn
Alleen, Pattinasarany is er men»
geslaagd nieuwe .gezichtspunten
aan de kapers te ontlokken,
documentaire blijft steke
mistige vaagheden en geia
verbrokkeld beeld van de ge
tenissen destijds. Kortom.
RVU heeft een kans laten hgg
om een ingrijpende Perl?de 'hel.
Nederlandse geschiedenis ver
derend te beschrijven.
'Dokument van een
Nederland 3, 21.03 uur
MAANDAG 18 DECEMBER 1995 A7
Van onze kunstredactie
