Week nd
McDonald had
ooit óók
een boerderij
DE STEM
Wat hebben de rosse stekel
staart, de Nijlgans en de Siberi
sche grondeekhoorn gemeen?
Dat het asielzoekers zijn, immi
granten. En dat ze kweken als
konijnen. En wat doet Neder
land met dominante vreemdelin
gen in de eigen fauna? Kapot-
schieten. Eigen vogels eerst, ei
gen soorten eerst, dat is het be
leid, een beleid waar heel wat
biologen moeite mee hebben.
Want wat te doen met de
Zeeuwse flamingo's, de Lim
burgse kangaroes en de West
brabantse kolonie Canadese
ganzen. Ook afschieten als ze
uitbreiden?
PËSTEM
De rosse stekelstaart,
de Nijlgans en de Canadese
gans zijn uitheems,
dus vogelvrij verklaard
Natuurontwikkeling is vaak
een paradox: het gaat
slecht met de natuur, want
er zijn te veel vogels
Verschillen
ZATERDAG 16 DECEMBER 1995 E2
„Ik heb medelijden met de boeren, onze boeren.
Ze zijn zo machteloos, zo zielig, zo onhandig. Ze
hebben ons land toch opgebouwd uit het moe
ras."
„Maar nu worden ze ervan beschuldigd Neder
land weer in een moeras te veranderen. Een vuil,
dampend moeras."
„Het zijn toch onze leveranciers. Zij voeden ons
vanaf de moedermelk."
„Het beeld wordt opgehangen dat ze ons lang
zaam aan het vergiftigen zijn."
„En niemand is bereid de helpende hand te bie
den. Alleen het CDA is de boer opgegaan. Het
probeem is dat deze club zelf in de stront zit."
„Ach, die partij van lafbekken en mestkevers.
Daar hebben onze boeren helemaal niks aan.
Het zou wel eens een dodelijke omarming kun
nen zijn. Ze zakken samen langzaam weg."
„Nederland verliest zijn trots. De Fokker van
vliegtuigen zit binnenkort aan de grond en de
Fokker van vee wordt de grond Ingeboord. De
grond die hij zelf gewonnen en gekoesterd
heeft. Ik begin nu een beetje emotioneel te wor
den."
„Ja, dat hoor ik. De boeren zijn ook zo. Hard en
gelooid aan de buitenkant, zacht en breekbaar
van binnen. De laatste vrije jongens van Neder
land moeten zich schikken naar de asfalt-regels
van de bureaucratische beschaving."
„Precies. Onze cowboys worden afgeschoten.
Van hun trouwe trekkers getrokken. Ze worden
gebrandmerkt door de politiek."
„Wacht, je brengt me op een idee. De cowboys
van Nederland! Daar kun je iets mee doen. Iets
snels, iets Amerikaans."
„Nou, dan kom je rap in de sector van de vlug-
vreterij. Waar vroeger eerlijke Hollandse melk
boeren hun zuivel verkochten, suddert nu het
plastic vet van McDonald's."
„Luister even. Listen to me. McDonald's heeft
Nederland totaal veroverd. Hun tactiek werkt
dus. McNuggets, McChicken, McXimum. Zet er
Mc voor en de mensen doen hun mond al
open."
„We krijgen binnen niet te lange tijd McSnert en
McZuurkool met Franse frietjes. In de STER zie je
straks dat onze brieven worden bezorgd door
zorgzame types van McPost."
„Ik zal het je nog sterker vertellen. Dat gedoe
met kerstbomen, kaarsjes, ballen en stallen is
straks uit de tijd. Straks haal je een kant-en-klaar
pakket bij een van de duizenden filialen van
McChristmas."
„Maar McCDA of eventueel McHeerma, dat lijkt'
me toch wel een beetje gewaagd."
„Nee, je moet even terug naar de boeren. Weet
jij dat McDonald, de man dus die dit allemaal
heeft opgezet, ooit boer geweest is?"
Hoe weet jij dat? Je kijkt zeker vaak naar Oprah
Winfrey?"
„Nee, iedereen weet het toch? Denk eens aan
dat liedje 01' McDonald had a farm."
„la, ia, ooh."
„Ja, en het is niet Wee Aa, Wee Aa Oo. Kijk, de
oude McDonald had een boerderij. Héd. Hij
moest 'm dus opdoeken. Waarom weet ik niet
precies. Hij moest stoppen en ging niet in de
WAO of zo. Hij belde niet bij aan de gemeen
schap, hij ging niet de snelweg op om het ver
keer te ontregelen."
„Je bedoelt dat hij een nieuw bedrijf begon.
Ouwe McDonald ging in de horeca, la ia 00. Ja,
nu je het zegt."
„Hij startte een restaurantje, maar bleef bij zijn
leest. Die slimme McDonald zette het vleesover
schot om in een miljardenwinst. Gemalen en
geperst afval is door hem veranderd in een
wereldwijde lekkernij."
„Ik begon te begrijpen waar je naar toe wilt.
Onze boeren moeten iets met hun geweldige
voorraden mest gaan doen?"
„Onze farmers moeten onder de roosters krui
pen. Daar ligt hun rijkdom te stinken. Want geld
stink toch' Er is een uitgekiende publiciteitscam
pagne nodig en dan kunnen de mannen hun
restaurantketen beginnen."
„Maar je hebt wel heel veel mayonaise en
ketchup nodig om dat mestoverschot nog een
beetje pruimbaar te maken, zal ik maar zeg
gen."
„Hoho, we spreken voortaan niet meer van
mestoverschot. Dat is een term die hoort bij het
tijdperk van de verzuring, van de haat en het
onbegrip. Het is voortaan McOverschot. Dat
klinkt een stuk smakelijker. Let op: ze gaan als
warme broodjes."
gezegend is de boer die de ganzen op zijn land krijgt. Binnen de kortste keren is er van zijn gewassen niets over.
Door Paul de Schipper
Alarm! De meerval komt
eraan, een vis van drie meter
lang, die eenden en levende
kippen vreet. Geholpen door
de nieuwe Rhein-Main-Donau-verbinding is
hij opgerukt uit het oosten.
Nog een faunavervalser, de ruigpootuil!
Smakkend heeft hij Centraal-Europa verla
ten en rukt op naar de muizenrijke Lage Lan
den. Wie 'boeboeboeboeboe' hoort, weet dat
die allochtone vogelvreter in de buurt is.
Beheren, beheersen, scheppertje spelen met
een geweer?
Een paar meningen bij een dilemma.
In de Grevelingen resideert een kolonie Chi
leense flamingo's, kontschuddende manne
quins die nog niemand bedreigen. Een stuk of
dertig en ze zitten er al jaren natuurliefheb
bers te vertederen, maar ze broedden al.
Bij Ossendrecht logeert een groep Canadese
ganzen, joekels van beesten. Staan ze recht
op, dan reiken ze tot aan je oksel. In de negen
tiende eeuw arriveerden ze als parkvogels. Ze
raakten in vrijheid en trekken sindsdien rond
in Europa.
Vernieuwingen
Zo vernieuwt onze fauna zich.
In Limburg zijn al vrij rondhuppelende kan
garoes gesignaleerd.
'Exoten' heten die vreemde beesten in termen
van het Ministerie van Landbouw. Wee de
exoot die het waagt zich te vermenigvuldigen.
De kogel wacht.
In het Land van Saeftinghe verblijft een kolo
nie Nijlganzen. Het zijn asielzoekers met een
gedoogstatus die teruggaat tot de jaren zestig.
Het eerste broedgeval van de Nijlgans dateert
uit 1967. Sindsdien is de gans uit faraoland
sterk uitgebreid.
In het begin van de jaren tachtig veroverde de
Nijlgans Noord-Brabant en vestigde zich in
de Biesbosch. Later voegde het beest Zeeland
aan zijn territorium toe. De Nijlgans jaagt
zonder vergunning. Hij is een 'penser' zoals ze
dat in Zeeland noemen, een rasechte stroper.
De rosse stekelstaart is de tweede vogelvrije
exoot. Deze van oorsprong Noordamerikaan-
se eendensoort kwam in 1963 naar Engeland.
Tien jaar later vertoonde zich voor het eerst
een broedpaar op de Nieuwkoopse Plassen.
Plantte het beest zich in Engeland succesvol
voort, in Nederland is dat nog niet het geval.
Toch staat hij op de executielijst van minister
Van Aartsen van Landbouw en Natuurbe
heer. Beheren is in dit geval vooruitzien, want
vooral de vrees dat de vogel zich sterk zal ver
meerderen doet hem op deze lijst belanden.
Eigen vogels eerst
in
»-
'er
HetgePuf en gesteunin
zajen van de meer dan 6
derlandse gemeenten za
men.
gen
Flamingo's in het Volkerak. Afschieten maar
FOTO DE STEM BEN STEFFEN
Derde doelwit voor een van rijkswege goed
gekeurd schot hagel is de Siberische gron
deekhoorn. „Omdat hij de volksgezondheid
bedreigt en de gewone Nederlandse eekhoorn
dreigt te verdringen," zegt de voorlichter van
het Ministerie van Landbouw, „dat beest
draagt virussen die voor de mens gevaarlijk
kunnen zijn."
Bioloog George Sponselee uit Hulst: „Hij ver
dringt onze eekhoorn omdat hij een flexibeler
menu heeft. Hij eet bij Van der Valk zou je
kunnen zeggen."
De Siberische grondeekhoorn kwam via de
oostgrens. Het dier werd in Duitsland gehou
den om zijn velletje. Toen de handel instortte
kwam hij op vrije voeten.
Met de muskusrat net zo. Als pelsleverancier,
ingevoerd uit Amerika, raakte deze graafex-
pert uit de gratie. Eenmaal in vrijheid in onze
polders ontpopte de muskusrat zich als
bekwaam dijkenvreter.
Angst
Wat meespeelt bij het bepalen van het jacht-
beleid, is angst voor ecologische rampen.
Daar zijn huiveringwekkende voorbeelden
van: neem de import van het konijn in Austr
alië.
Dus eigen soort eerst. Dat is inderdaad de
filosofie achter de beleidsmaatregelen van
het Ministerie van Landbouw. Bescherming
van het eigen vogelvolk ligt al vastgelegd in
de Vogelbeschermingswet van 1936.
Het jagen op exoten wordt de Nederlandse
jagers nu wat makkelijker gemaakt. Sinds 30
november geldt een nieuwe regeling. Die
biedt de minister de mogelijkheid om jagers
die buiten hun eigen jachtgronden exoten
willen vervolgen, daarvoor toestemming te
geven. Dat betekent dat de wei van de buur
man geen veiligheid meer biedt aan de weg-
fladderende Nijlgans.
Het 'paarse' faunabeleid van minister Van
Aartsen doet daadkrachtig aan, maar hoe
zinvol is de jacht op 'exoten'?
George Sponselee: „De dieren die op de
schietlijst staan hebben geen handelswaarde.
De reden is dat ze inheemse soorten bedrei
gen of overlast opleveren. Rond het IJssel-
meer drukken zwanen met hun platte poten
de structuur van wei-en akkerland dicht, dus
worden ze afgeschoten. Wat dan, Gods water
over Gods akker laten vloeien? Dan raak je je
eigen inlandse soorten kwijt. Voor de jagers is
het heel duidelijk. Schieten! Het kan niet
anders. Dieren kunnen zich explosief voort
planten. Die angst is er als het om nieuwe
diersoorten gaat dus spelen we een beetje
Bolkesteijn in de natuur: eigen vogels eerst."
„Het is moeilijk onderscheid te maken tussen
inheems en uitheems," zo ondermijnt bioloog
Ad van Oosterhout uit Wagenberg de basis
onder de nieuwe regelgeving. „Er zijn soorten
die uit zichzelf hier komen en er zijn soorten
die hier gebracht worden door de mens. Alles
wat uitheems is, mag nu gejaagd worden. Dat
is een beetje raar, want wat doe je bijvoor
beeld met edelherten? Als je de nieuwe regels
volgt zou je die ook af moeten schieten."
Inheemse soorten voorrang geven? Ad van
Oosterhout, als docent verbonden aan de
Hogeschool West-Brabant: „Ik neig er naar te
zeggen: laat de natuur eerst zichzelf regelen,
maar ja we hebben nu het woord Natuuront
wikkeling uitgevonden."
Lyrisch signaleerden vogelkijkers in de jaren
zeventig de komst van de rotganzen in de del
ta, wintergasten uit arctisch Rusland. Ze
gebruikten zuid-west-Nederland als herberg.
Maar gezegend is de boer die de rotganzen op
bezoek krijgt. Na een half uur heeft hij geen
wei meer over.
„Die rotganzen zijn vanzelf gekomen, maar
voer je beesten in dan vraag je om plagen,"
meent Chiel Jacobusse, medewerker van Het
Zeeuws Landschap. Als fervent vogelaar
volgt hij de komende en gaande gevleugelde
gasten: „Zeeland is net de steppe van Afrika,
zo'n verscheidenheid aan vogels zit er hier.
De Philipsdam is een ware vogelboulevard
geworden. Je ziet er ontsnapte tropische ver
rassingen. Heel leuk."
Hij geeft toe dat hij 'eigen vogels' als de
strandplevier en de stern steeds minder ziet.
Volgens hem is dat niet vanwege de bedrei-
ging door soortgenoten maar door 'verontrei
niging en recreatie.'
Om bij de vogels te blijven: Nederland telt
428 soorten. Daarvan kunnen er vijftig als
exooot worden betiteld.
Volgens onderzoeker Henrik de Nie stoelt de
exotenvrees op de theorie dat levensgemeen
schappen niet of heel geleidelijk veranderen.
In een rapport over Faunavervalsing schreef
hij: „Vogels en dieren zijn op elkaar inge
speeld als een orkest. Dan komt daar plotse
ling een malloot met een saxofoon doorheen
bij een opvoering van het vierde Brandeburgs
concert. Schande! De schepping was net vol
maakt." De Nie gaat uit van dynamische
levensgemeenschappen waarbij we voortdu
rend voor verrassingen staan: „Er is geen
bewijs dat een inburgerende uitheemse soort
bij voorbaat een desastreuze invloed op de
inheemse levensgemeenschap heeft."
Net als mensen hebben dieren een onbe
dwingbare reislust. Ook voor hen is de wereld
een 'global village' geworden, een groot dorp.
De Nie rept over 'schijnheiligheid' bij natuur
beschermers die de ene soort wel willen en de
andere niet. Hij waarschuwt wel dat er dier
soorten zijn die je beter buiten Nederland kan
houden.
Paradox
Natuurontwikkeling is vaak een paradox: het
gaat slecht met de natuur, want er zijn te veel
vogels. Is het ambtelijke bezigheidstherapie
die voorschrijft dat je een graspieper moet
minnen, omdat er zo weinig zijn en een mus
moet verafschuwen vanwege zijn alledaags
heid?
Met wildbeheerplannen bepalen wij wat goed
is voor de natuur. In die nota's moeten de
extreme eisen die onze beschaving aan de
FOTO WIM KOOIJMAN
natuur stelt, op elkaar worden
Ganzenpaté, ha lekker, maar zieltogend!
bebloede ganzen, ach nee!
Afschieten maar. Honderdduizend ganzen in
'hotel' de Biesbosch. Ze gebruiken omringen
de gras- en graanlanden als restaurant. Per
jaar worden er een kleine tienduizend
schoten door de hondertachtig jagers die in
het gebied actief zijn.
Jagen doen we in Nederland dus niet alleen
op exoten.
Zij zijn immers niet de enigen die de stabili
teit in dierenland 'bedreigen.'
Neem de knobbelzwaan. Dat was eerst een
gewone parkzwaan, maar de teloorgang van
de adel in wiens vijvers de zwaan vooral
zwom, degenereerde de tamme knobbel
zwaan. Het dier verwilderde en is nu in en
buiten natuurgebieden een doorsnee bewonei
is geworden, een aggressief en tiranniek heer
schap.
In Zeeland is de zilvermeeuw vogelvrij. Met
de vuilnisbelten als gedekte tafel heeft bi
zich ontwikkeld tot vliegende kannibaal.
zegen van de overheid worden er elk jaar
vierduizend nesten opgeruimd. Het Zeeuwse
'meeuwenbeleid' met zijn gedoogkolonies is
omstreden, want volgens de Dienst Getijde
wateren van Rijkswaterstaat is er nooit spra
ke geweest van een plaag. Rijkswaterstaai
legde zelf kunstmatige vogeleilanden aan in
de Oosterschelde en ziet nu hoe daar de nes
ten van kolonies zilvermeeuwen worden ver
nield.
Aalscholvers
Grauwe ganzen weten hoe een schot
klinkt. De aalscholvers zullen het binnenkort
ook leren. Afzender: landbouwminister Van
Aartsen.
Vissers jagen al eeuwenlang meedogenloos op
aalscholvers. In 1951 vernielden ze in de Bies
bosch alle nesten, zodat de aalscholver het
maar opgaf om daar te broeden. De aalschol
ver is voor vissers hun grootste concurrent.
Onlangs kondigde de minister 'onorthodoxe
maatregelen aan om de visstand op het IJssel-
meer weer op peil te krijgen. Dat tot woede
van de vogelvrienden.
„We overwegen een juridische procedure als
de minister dat beleid niet aanpast,' aldus
een woordvoerder van Vogelbescherming
Nederland, „de minister wil een falend visse
rijbeleid afwentelen op de aalscholver. Dat
terwijl de aalscholverstand de laatste jaren
achteruitgaat."
'Koekoekoekoe' lacht luid de Turkse tortel,
die al lang een Nederlands paspoort heeft. Hij
is meest succesvolle immigrant in onze vogel
wereld. Tot 1930 kwam de Turkse tortel me
verder dan de Balkan. Daarna veroverde het
beest met een blitzkrieg heel Europa tot aan
IJsland toe. Bij ons is hij een gewone stads
duif, die bij overlast gevangen wordt en naar
Frankrijk wordt gereden om er paté van
maken.
Beheren, beheersen of afschieten? Een discus
sie, zowel als het gaat om 'exoten als0
pamperloos rondschijtende inheemsen.
Al te heftige dierenliefde is vaak een vo
van mensenhaat, maar wie ooit hoorde
hard een aangeschoten haas kan krijsen, a
niet snel naar het ganzenroer.
Er zijn ook folkloristische radicale me™"
Om eksters af te schrikken, zie je in Bra
nog wel eens dode soortgenoten aan een
waaien. Zoals we in de middeleeuwen oc
boeven bungelend lieten rotten in de
ter afschrikking. Niet echt verheffend, om
helpt is ook maar de vraag.
Wat we ook doen, vaak trekt de natu
het langste eind. Dat is een les, geen P
sing. Een mooi voorbeeld daarvan is n
haal van de grauwe ganzen in Zeeuws
deren. Natuurvorser mr. T. Lebret m
ceerde in de jaren vijftig grauwe ga
het Grote Gat bij Oostburg. De dieren
den zich er prima thuis en vermenin6ju
zich razendsnel, tot droefenis van
bouwers in de omgeving. Afsleten,
andere oplossing bleef er voor he
Landschap niet over. Toen de jagers
keer knalden, tuimelden er een paa
omver. De tweede keèr al herkenden a 6
zen de auto van de jagers en gingen rap "F
vleugels. komen
Ganzen die in het koren geweest zijn,
altijd terug. De Lebretganzen lachten
jagers toe en zitten er nog steeds.
Gemeenteraadsled
het steeds moeilijke
een lijst maakt van nieu
ken waarmee de gemeer
laatste jaren zijn opgeza
ffel even bezig. Zeker al
die lijst ook nog vermeit
allemaal aan staat te ko
Discussies die we van 'E
Haag' gewend zijn, vind
en meer bij gemeenten p
'Den Haag' dringt door
raadszalen.
Door Harry Coerver en Marian
P
r is nauwelijks no
I 1 - te bedenken waar
M tebestuur straks
vertellen heeft,
moeten zich binnenkort zelfs gaa
den met bijzonder onderwijs en i
litiek. Twee gebieden die altijd t:
En de burger zal het merken,
meer zaken krijgt hij te mal
gemeente. Hoe hoog zijn bijstai
is, bepaalt binnenkort niet meer
maar de ambtenaar van de Socii
zijn woonplaats.
De gemeente zegt ook wie er wel
zijn sociale uitkering moet we
Melkertbaan, banenpool, socialt
of als vrijwilliger. En het is ook c
raad die zal beslissen of de
extraatje krijgen of dat het geld r
van een sporthal gaat.
Tussen gemeenten zullen grote
ontstaan. Nu al kan het gebeu
huishouden in de ene gemeend
guldens per jaar meer aan g
belastingen kwijt is dan in een an
andere terreinen dan de gemeent-
gen ontstaan verschillen. Zo
gemeente een bijstandsmoeder 1
gen om te gaan werken dan de ar
Den Haag is aan het 'decentrali
gen en iedereen zal het weten. I
ling van steeds meer taken en
van Rijk naar gemeenten heeft ee
officieuze reden. De officiële ree
politieke beslissingen dichter b
genomen worden.'De officieuze r
nair bezuiningen.
Niet iedereen is gerust op deze 0
Aart-Jan de Geus, vice-voorzi
CNV, bijvoorbeeld maakt zich
sociale politiek is tot nu toe v<
Haag gevoerd. Dat verandert. A
den raadsleden krijgen ermee te
is een risico. Ze beslissen straks
als: geven we geld aan kinder
tweeverdieners of steken we he
vesting van minima, scholing v
nen, of opvang van drugsverslaai
moeilijke keuzes. Je maakt je
populair mee bij je kiezers al
zwakkere groepen kiest. Een raa
kiest voor bijvoorbeeld de mini
bij de volgende verkiezing pijnlij
veel minder mensen op hem of h;
x Een raadslid kan zich niet lang
brede rug van 'Den Haag' verscl
lei bevoegdheden komen bij de
liggen."
Kinderziektes
De Geus is geen tegenstander va
veling van taken en bevoegdhe
gemeente. Het is eerlijker dat de
delijkheid voor de sociale politie
gemeente komt te liggen, vindt h
sies vinden dan dichter bij de ir
waar het om gaat. Maar de ove
gepaard gaan met kinderziekt<
volgens hem nog maar de vraag
tot van de raadsleden overal ho
Burgemeester Nuytens van het
Valkenburg aan de Geul, is
„Als ik naar mijn eigen gemeent
snapt ni
geleden,
n
geleden 0
laten lege
de Amstf
de Scientc
spanr
De Scientology Church
schreef ik hier een maand
tojn lijk ik, voor de verandering,
ben gekregen.
Het ging er een maand 1
kaanse sekte beslag had
voorraad hardware van
«4a". Verder kondigde
een kort geding aan te zuilen
ae Xs4all en twee ar
web. Bovendien
'aagd omdat zij fragmenten
nQentology °P baar home-pac,^
ankzij dat soort lovenswaardige
iedereen zelf constateren wat een f
zien kerk noemende se'*-
'1 dergelijke nonsens
worden door en voor si
hfa ?rt gedin9 vond
bedoelde ik ook toen ik sd
?n0E*'begrijpt hoe Internet
Inmiddels zijn ze er zelf
?at slapende honden
Kunnen worden. Na d= aa,,^
«ng is er een kettingreactie
nv l ral du'ken de-
flBDuhf J1 Seschreven,
gepubliceerd wil zien
Waar ze ook achter
dse recht nogal
Ka
■3va
home-page
/ensw
..ren wl
5 sekte uitdraai
kunnen zijr
sufferds,
ik een sta
schreef da
werkt.
.-,..00
beter niet
de aankondii
reactie op
de teksten
maar
H Hemel weiM
tr zelf eindelijk c
n^Jn^ L-X
gekomen zijn,
afwijkt van
il wat
<1
