dia.
Van
lichtbron
tot
sfeerbrenger
Proef
Toyota
GTSi.
RDEEL
jsafflfD
BElft
AMffiVOi
Bredase
[aarsenfabriek
verwacht
duizenden
mensen
op open
dagen
ER 1995
rekt, een
eerd voor 31-12-1995.
;der geval voordelige kerstdagen,
er. Daar ligt bovendien voor iedere
rekt, een gratis aardigheidje klaar.
féSTALflANT
KERST-DINER-DANSANT
met fiet Helgiscf tv.-orkest „De 'Entertainers
1 in:
RESTAURANT MIRABELLE
JAanvang le korst- en 2e kerstavond 19.00 uur.
Z16ent van farte zveCkpm..
Wij sturen ugraag ons kerstmenu toe.
Kent u oöfans speciaalzveekend-menu van c
RESERVEREN GEWENST f 39'75 H'
'Ivoorkleur
is dé trend'
A B.V. - Crogtdijk 54 - Tel. 076-
4 DORST ROOSENDAAL B.V -j
EENBERGEN - 'AUTOBEDRIJf J
150-17751 ZEVENBERGEN-I
iriastraat 3 - Tel. 0117-45223 I
*Off AgenE6'
Hét uitje voor duizenden
mensen is komend
weekeinde de
kaarsenfabriek Vebeka
op het Bredase
industrieterrein
Hintelaken.
Zaterdag en zondag
houdt deze fabriek de
jaarlijkse steeds drukker
wordende open dagen.
Bevangen door de ras-
naderende kerstsfeer
konden we daar niet op
wachten.
Alles wat u altijd al wil
de weten over... kaarsen.
Door René van der Velden
De geur van kaarsvet walmt je
tegemoet in het magazijn en
de produktiehal van Vebeka.
Eigenaar Frans Beekers is met
touwtjes in de weer. Hij heeft
het razend druk: „Het is op dit
moment een gekkenhuis hier.
i deze donkere dagen voor
kerstmis moeten de laatste
bestellingen snel de deur uit.
Met de jaarwisseling moet het
magazijn leeg zijn, want 'als
je aan het eind van het jaar
iets over hebt, is het frut'Ter
wijl een tankwagen vol (vloei-
e) paraffine uit Hongarije
I buiten de ketels nog eens vult,
zorgt Beekers voor licht in de
De musical
My fair lady
begint op 20
december in het
Chassé Theater in
Breda aan een
voorstellingenreeks
van tien avonden.
Justus van Oei
schreef het sprookje
Sorry dat ik besta
dat op 21 december
te zien is in
De Kring in
Roosendaal.
Frank Groothof
speelt
morgenavond
in De Bussel in
Oosterhout de
familievoorstelling
Carmen.
The New York
Harlem Theater
k°mtnaar Breda
voor zes
voorstellingen van
Porgy&Bess.
De Canadese
pianiste en
zangeres
Oee Daniels
treedt samen
met de
Frits Bayens
Big Band
op in café
Het Hijgend Hert
in Breda.
duisternis van de wereld der
kaarsen: „Koop niks uit Chi
na, goud brandt niet, lichtroze
is uit en ivoorkleur is in."
Vebeka is met een handvol perso
neel de kleinste kaarsenfabriek
van de vijf grote in Nederland.
Toch worden er in Breda jaarlijks
vijf miljoen kaarsen gegoten.
Ambachtelijk - met handvormen
- en half-machinaal. De paraffi
ne, een restprodukt van olieraffi
naderijen, gaat via buizen naar
veertig verschillende handmallen
en naar machines (voor de tafel
kaarsen). Als ze afgekoeld zijn
krijgen de kaarsen een voor een
een verfbad. Keuze uit twaalf
kleuren. Inpakken en dan vinden
de Vebeka-kaarsen hun weg naar
groothandels in het hele land,
vooral naar V D en de ISPC. De
gegoten Vebeka-kaarsen zijn vol
gens de baas iets duurder dan de
geperste. „Maar ze branden
beter."
Het is belangrijk dat.de voorra
den voor kerst de deur uit zijn,
want ook kaarsen zijn aan mode
onderhevig. Welke kaars is in de
mode?
„V D en De Bijenkorf zijn de
trendsetters. Daar is de absolute
trend op dit moment de ecru- of
ivoorkleur. Van de donkere kaar
sen is donkerblauw de kleur,
Bordeaux-rood is iets aan het
afzwakken en honing doet het
goed. Wit is te hard. Lichtroze
heeft acht jaar meegedraaid,
'onder alle lagen van. de bevol
king. De trendsetters hebben
deze kleur vijf jaar geleden al
afgeschaft, nu de laatbloeiers
ook. Lichtroze is helemaal voor-
Geldt die mode ook voor het
model kaars?
„Qua modellen verandert er wei
nig. Het komt altijd terug op
klassieke, rechte modellen. Sim
pelweg omdat de rest niet goed
wil branden en het gaat toch om
de maximale brandbaarheid.
Kaarsen branden gemiddeld
zeven tot tien gram per uur. Een
normale tafelkaars brandt negen
uur. De grootste kaars die ik hier
heb, heeft 900 branduren. Die
doet 75 tot 80 gulden in de win
kel. Groter is niet efficiënt. In
Nederland worden jaarlijks
25.000 ton kaarsen gemaakt en
25.000 ton theelichtjes. Van de
kaarsen vormen tafelkaarsen 70
procent van de omzet. Met waxi
nelichtjes - een miljoen per dag -
is niks meer te verdienen."
Is Nederland een kaarsenland?
„Ja beslist, net als Duitsland.
Hoe hoger je komt, hoe hoger het
verbruik. Denemarken en de
Scandinavische landen scoren
nog beter. Maar in België is het
een stuk minder en in Frankrijk
nog minder. Hier kun je het niet
maken als er in een restaurant
geen kaars op tafel staat, in
Frankrijk wel."
Wat hebben mensen met kaarsen?
„Het is makkelijk - makkelijker
dan een open haard aanmaken -
gezellig en sfeervol. En relatief
niet duur."
Heeft een kaars ook nog nut?
„Een kaars geeft licht, want je
kunt er bij lezen. En warmte. In
Rusland heb ik gezien hoe twin
tig tot dertig kaarsen een ruimte
verwarmden. Maar kaarsen zijn
vooral sfeerbepalend."
Mensen die niet van kaarsen hou
den, zeggen dat het plafond en de
gordijnen er vies van worden.
Kan dat?
„Paraffine is een bijprodukt uit
smeerolie in raffinaderijen. Als er
zwart afkomt bij het branden is
de verbranding niet goed. Dan is
de verhouding tussen de dikte
van de pit en de kwaliteit van de
paraffine niet optimaal. Neder
landse kaarsen hebben dat niet,
die zijn in principe goed. Maar
Chinees spul moet je vergeten.
Donkere kaarsen kunnen ook
slechter branden. Door de
gebruikte kleurstoffen kan de pit
gaan verstoppen. En mensen
worden helemaal gek van goud
kaarsen. Die branden absoluut
niet. Door de verf, de lak, raakt
de pit verstopt. Bij zilver ook
maar dat is helemaal niet in trek
op dit moment."
En die leuke kerstmannetjes en
sneeuwhuisjes die je nu weer bij
duizenden in winkels en helaas
ook op vensterbanken ziet?
„Allemaal Verre Oosten-import.
Paraffine-schuim. Dat heeft niks
meer met een kaars te maken.
Leuke dingen, zeg ik altijd, maar
er moest geen lontje in zitten. Dat
spul is absoluut niet om te bran
den."
Wat voor kaars kan men het beste
kopen?
„Dat is afhankelijk van de kan
delaar."
Wot is het leuke van kaarsen
maken?
„Het is een ambacht en daar zijn
er nog maar weinig van. Je hebt
geen school om het te leren en er
is weinig concurrentie."
Open dagen in een kaarsenfa
briek. Waarheen, waarvoor?
„Het is een attractief bedrijf voor
mensen. Ze willen excursies maar
dat gaat niet, dat is te gevaarlijk.
Daarom ben ik vijftien jaar gele
den begonnen met een open dag.
Als haringen in een ton stonden
ze. Kinderen stonden in de rij te
wachten. Net de Efteling. Enkele
jaren geleden hebben we er twee
dagen van gemaakt. Het is zo'n
evenement geworden dat we er
niet meer onderuit kunnen. Vorig
jaar hadden we zes- tot achtdui
zend mensen. Vanaf begin
november hebben er al honder
den mensen gebeld wanneer de
open dag is, da's wel storend. We
hebben een koffiehoek, een kerst
man, kinderen kunnen zelf
kaarsjes maken, de vereniging
Groei en Bloei demonstreert het
maken van kerststukjes, kaarsen
maker Loomans demonstreert
het maken van emblemen voor
kerkkaarsen en alles is in pro-
duktie. We doen het met veertig
vrijwilligers, allemaal familie en
bekenden." Een- mooie kerstge
dachte.
I Zaterdag en zondag van 10.30 tot
16.30 uur: open dagen bij kaar
senfabriek Vebeka, Franse Akker
19 op industrieterrein Hintela
ken, Breda-Noord.
GIDS
DONDERDAG 14 DECEMBER 1995 DEEL
'Lichtroze is helemaal voorbij. De ecru- of ivoorkleur is
lute trend.'
abso-
Een kaars is een brandbare
pit, omgeven door een vaste,
brandbare stof.
De Etrusken gebruikten
fakkels die veel op
kaarsen leken.
De Romeinen brandden
opgerold 'papyrus dat in vet
was gedrenkt. Ze noemden
die rolletjes 'candalae'. Van
die term is ons woord kaars
afgeleid. De oudste resten
van kaarsen - bijna
tweeduizend jaar oud - zijn
gevonden bij het
Franse Avignon.
In de allereerste jaren van de
kaars gebruikte men vooral
vet - bijenwas was voor de
rijkeren - als grondstof voor
de kaars, die uitsluitend
diende als verlichting.
In de Middeleeuwen kwamen
kaarsen tot hun volle
wasdom. Het waren gouden
tijden voor kaarsenmakers,
die zich verenigden in gilden.
De grondslag voor industriële
produktie werd in 1826
gelegd, toen de Franse
scheikundige Chevreul erin
slaagde om stearine in
vormen te gieten.
De ontdekking van paraffine
in het midden van de
negentiende eeuw verfijnde
de techniek.
Na de invoering van
elektrisch licht en
gasverlichting rond de
eeuwwisseling kreeg de kaars
de functie van nood- en
sfeerverlichting.
Dat laatste aanvankelijk
alleen rond de kerstdagen.
Door uitgekiende
marketing-strategieën
werden gaandeweg echter
het hele jaar door
kaarsen gekocht.
-In de afgelopen negen'jaar is
het kaarsenverbruik in
Nederland verdubbeld tot 250
miljoen kaarsen en 400
miljoen theelichten.
Kaarsen hebben altijd een
religieuze functie gehad.
Al in de eerste eeuwen van
het christendom kreeg de
kaars een plaats in de
liturgie. Vooral in de
christelijke en joodse religie
spelen kaarsen een
belangrijke rol.
De belangrijkste kaars in de
katholieke liturgie werd de
grote kaars die in de
paasnachtwake brandt.
En natuurlijk de doopkaars.
Voor katholieken hebben
kaarsen een symbolische
functie: Christus is God, het
Licht der wereld, het Licht
tot verlichting van de
heidenen.
In calvinistisch Nederland
moest men niet veel hebben
van kaarsen. Streng
reformatorische kerken c/~
vinden nog altijd dat
Christenen geen
Adventkaarsen moeten
branden, omdat die hun
oorsprong vinden in het
heidendom. Om dezelfde
reden wijzen zij ook het
versieren van kerstbomen af.
(Bron: 'Kaarslicht verenigt',
een uitgave ter gelegenheid
van het 75-jarig bestaan van
de Nederlandse Vereniging
van Fabrikanten in de
Kaarsenindustrie.)
Frans Beekers is bijna klaar om duizenden mensen te ontvangen
in zijn kaarsenfabriek in Breda. foto's de stem/ben steffen
De produktie van tafelkaarsen is in volle gang. 'Het is op dit
moment een gekkenhuis hier.'
Er komen in een restaurant twee soorten gasten voür. De ene
groep laat merken echt een avondje uit te willen en de andere
geeft duidelijk te kennen dat het gekozen viergangenmenu na een
uurtje op moet zijn. Zo interpreteren we de woorden van Louise
en René Mertens-Kemper. Ze zijn sinds begin november gast
vrouw en gastheer/kok van de overigens al zo'n vijf jaar bestaan
de bistro De Fenkel in Oudenbosch.
Omdat het maandagavond is, bestaat er ruimschoots de gelegerb
heid voor een praatje. Want behoudens de rustieke achtergrond
muziek is het stil in de zaak. We zijn zelfs de enige gasten. En zo
vernemen we wat wijsheden, ervaringen en plannen tijdens ons
dineetje, waarvoor we lekker de tijd nemen.
In de weekeinden blijkt dit .fris aangeklede en knusse interieur
soms zo druk bezocht te worden dat René en Louise, zoals ze ons
laten weten, zich een klein beetje zorgen maken over de service
die zij de gasten graag bieden. Ze zouden er niets op tegen hebben
wanneer een deel van die toevloed, bestaande uit beide soorten
gasten, wat meer over de week gespreid kon worden. Want die
service staat hier kennelijk hoog in het vaandel.
Och, natuurlijk is de bediening en het eten verzorgd als er maar
twee gasten zitten in een ruimte waar er veertig met gemak kun
nen plaats nemen. Maar uit wat de twee, in alle rust van deze
maandagavond, te vertellen hebben, kun je opmaken dat er hart
voor het vak is.
Dat blijkt ook wel uit het eten. Als eigenaar-kok-kelner René met
de soepen komt, legt hij even uit wat er voor lekkers in zit en dat
doet hij met wat volgt ook een beetje. Als je met zijn tweeën enigs
zins verloren zit, komt dat charmant over.
De wat beperkte menukaart vermeldt overwegend tamelijk klas
sieke gerechten. Het weekmenu van vier gangen dat de partner
kiest 49,50) is een schot in de roos. De hoofdmoot, kalkoenfilet
met calvadossaus, blinkt uit door sappigheid. Daaraan is een
crabsalade en een runderbouillon vooraf gegaan. Véél crab en
toch licht. Geurige en krachtige bouillon met wat groente.
Als zij kan afsluiten met een mandarijnenbavarois waaraan een
koffiesausje is toegevoegd, is voor haar de avond geslaagd.
Ondanks het ontbreken van het gezellige geroezemoes.
Ik houd het op a la carte en beperk me tot een heel aromatische
wildbouillon met herfstgarnituur 9,50) en een tournedos met
stroganoffsaus 35,50). Die herfstgarnituur bevat paddestoelen
met onder meer shii-take. En de tournedos in zijn bruine, knap
perige bolster blijkt een zacht en rood hart te verbergen.
De prijzen van de wijnen bewegen zich rond de 30 per fles en
4,50 per glas. Wel krijg je de indruk dat het aantal soorten niet
zo groot is, maar met uitstekende Chileense erbij geef je blijk dat
er gevoel voor variatie is. Een verrassinkje aan het slot: de koffie
is maar 1,25..
H.S.
Maandag en zondag vanaf 14.00 uur, dinsdag t/m zaterdag
vanaf 11.00 uur, woensdag gesloten.
