leert 9.98' Schade door alcoholgebruik is een Europees probleem' Imigran wondermiddel af Medicijngebruik: beperkt en kritisch Medische volkswijsheden in boekje 'Wortelen zijn goed voor je ogen' UUAR11996! Bnoeg is..,! Dekbedden voor baby's blijven populair ondanks gevaar voor wiegedood Diverse geneesmiddelen in 1996 niet langer vergoed limum prijs van STEM! markt V BESTEM LIJF LEVEN JLTATEN jsellijst 50x70 cm. olig fleece-jack do sport and fashion Glas water PRODUKT INFORMATIE Zwangerschap Beddenreductie Puistjes Ski-handschoenen WOENSDAG 13 DECEMBER 1995 E2 - Inkt. schitterende posters - sommige met 3-luik passe-partout A A AA* en heren korte ritssluiting akken - lekker warm |pdel XXL yen ecru IUI1KOUIU poor Patrick Simon Nederlandse ziekenhuizen «orden elk jaar twaalfdui- j mensen opgenomen met ziektes die door alcohol zijn veroorzaakt. Daar komen nog ms 1350 patiënten bij die uewond zijn geraakt bij ver keersongevallen waarbij alco hol een rol speelt. Het pro bleem in Nederland lijkt pot, maar elders in Europa zijn de gevolgen van drankge- bruik vaak nog ingrijpender. Reden voor de Wereldgezond heidsorganisatie (WHO) om internationaal actie te onder nemen. Op initiatief van de WHO is gisteren, dinsdag, een driedaagse Europese conferentie in Parijs over alcoholmisbruik begonnen. Vijftig ministers van Volksge zondheid zijn uitgenodigd om de schadelijke gevolgen onder het motto Less is better bij de horens te vatten. S. van Ginneken - directeur van het bureau Alcohol Voorlichtings Plan in Den Haag, bekend van de slogan Drank maakt meer kapot dan je lief is' woont de confe rentie bij. Zij denkt dat ondanks de alarmerende cijfers artsen nog niet eens alle drankproblemen registreren. „Ziekenhuizen registreren nu twaalfduizend patiënten per jaar met ziektes die door alcohol zijn veroorzaakt. Deze mensen kun nen last hebben van hartstoornis- sen, alcohol-psychosen, vetle- vers, ontstekingen, trillende han den, leveraandoeningen en geheugenverlies. Ook bij kankers kijkt men steeds of er een alco hol-luchtje aan zit. Naar schat ting sterven elk jaar duizend mensen aan alcoholgerelateerde kankers." Volgens Van Ginneken drinkt de gemiddelde Nederlander jaar lijks 7,9 liter pure alcohol'. Verge leken met andere landen doen wij het bescheiden aan. Nd de Luxemburgers met hun 12,6 liter pure alcohol per hoofd per jaar, komen van de Europese grootge bruikers de Fransen met 11,5 liter op de tweede plaats. Duit sers nemen gemiddeld 10,4 liter tot zich en onze Belgische zuider buren staan op 9,1 liter. Volgens cijfers van de WHO is in Italië, Frankrijk en Spanje de laatste vijftien jaar gemiddeld 25 procent minder alcohol genut tigd. Bij 21 andere landen neemt het gebruik juist toe. Russen zijn tussen 1987 en 1993 vijftig pro cent meer gaan consumeren. In die tijd verdubbelde ook het aan tal doden door alcohol. Van Ginneken: „De Stichting Verkeersveiligheid schat dat 13 procent van de Nederlandse ver keersdoden te wijten is aan alco hol in het verkeer. Bij 1350 slachtoffers van ongevallen die elk jaar in het ziekenhuis worden opgenomen is dat ook het geval." Voor heel Europa schat de WHO dat bij 40 tot 60 procent van de ongelukken en geweldsdelicten alcohol in het spel is. Dat zou ook gelden voor 10 tot 20 procent van de voortijdige overlijdens bij Kater heeft krimpende hersenen Door Kees Buijs Sommige mensen hebben 'm na elk weekeinde, anderen alleen na de kerstdagen, op Nieuwjaarsdag en/of na het carnaval: een kater. Voor wie het beest niet kent, vol- hier zijn trekken. Om te raakt de maag van ik. De een wordt een beetje misselijk, de ander moet veelvul dig overgeven. Er kan zelfs een maagbloeding optreden. Verder krijgt de bezitter van een kater hevige dorst en hoofdpijn. Slape loosheid hoort er ook bij, evenals prikkelbaarheid en overgevoelig heid voor licht en geluid. t gebeurt er in de hersenen van iemand die te veel heeft gedronken? Alcohol is een depressivum. Maar de hersenen proberen hun activi- i op een constant niveau te houden. Wanneer iemand een depressivum inneemt, verhoogt t controlecentrum het activi teitenniveau van de hersenen. Ze worden hyperactief. Wordt de alcohol verwerkt in het stofwisselingssysteem, dan moet controlecentrum zich opnieuw aanpassen. Tijdens de uren die nodig zijn om vanuit de toestand van dronkenschap terug te keren naar de normale situatie, kan de bezitter van de kater in de lappenmand zitten (of liggen), trillende handen hebben en hys terisch reageren op het geluid van de telefoon of van een dicht slaande deur. feder beïnvloedt alcohol de uri- aestroom. Een half uur na het token van een glaasje sherry kan iemand een liter vocht of zelfs meer verliezen. Het kan lei den tot ernstige uitdrogingsver schijnselen. Het gehele lijf schreeuwt om meer vocht. Dat is nu juist de oorzaak van de hoofdpijn: de hersenen krimpen letterlijk in hun omhulsel, en de bloedvaten worden uitgerekt. Zo ontstaat het gevoel dat je hoofd een speldekussen is. Bewegen met het hoofd rekt de bloedvaten nog meer uit; vandaar dat iemand met een kater heel voorzichtig loopt, als op eieren. Het hoe en waarom van een kater staat beschreven in een aardig boekje over medische volkswijs heden, geschreven door de Cana dese medicus Ted Boadway. Hoe je aan een kater komt, is nu wel duidelijk. De vraag is: hoe kom je eraf? Daarover wemelt het van de goedbedoelde adviezen. Volgens een oud fabeltje moet je de vol gende dag beginnen met de drank waarmee je de vorige avond bent geëindigd: de zogeheten nadorst methode. Boadway gelooft daar niet in. Het probleem is ook niet te verhelpen door vóór de stevige borrels of andere alcoholica een glas drank zonder alcohol te ledigen. Zolang je onder invloed verkeert, wordt dit vocht weer net zo snel uitge scheiden. Zijn advies: drink na een alcoho lische avond vóór het slapen gaan en telkens na het wakker worden een glas water, of beter nog: vruchtesap. Vruchtesappen vul len de tekorten aan natrium en kalium aan, aangezien ze veel natuurlijke zouten bevatten. Wie per se wil vasthouden aan de nadorstmethode, kan het beste met bier doorgaan. Daarin zit veel vocht, en de paar procent alcohol houdt het activeringssys- teem weer een poosje koest. Maar dit is eerder uitstel van executie dan een echte oplossing, meent Boadway. Er zijn mensen die zweren bij een glas melk, om hun maag van een beschermend laagje te voorzien. Dat helpt inderdaad. Alcohol irriteert de maagwand en bevor dert de zuurafscheiding. Melk neutraliseert het zuur. Maar melk is geen wondermiddel. Een heuse maagbloeding is ook met melk niet te voorkomen. Een andere fabel die Boadway ontmaskert, is die van het aspi rientje. Sommige mensen nemen er drie voor het slapen gaan en vergeten daarbij dat aspirine de maagwand irriteert. In combina tie met overvloedig alcoholge bruik is het vragen om moeilijk heden. Ook vitamine C is een zuur, zij het een zwak zuur. Vergeleken met het zoutzuur dat de maag afscheidt, is vitamine C vrij mild. Volgens Boadway baat het niet, maar het schaadt evenmin. En dan de beruchte 'prairie-oes ter': een rauw ei met worcester- saus in een badkamerglas, de inhoud goed roeren met de steel van een tandenborstel en door slikken. De medische logica ach ter dit fabeltje ontgaat Boadway volkomen. Het lijkt hem verstan dig de prairie-oester te nuttigen in de directe omgeving van de toiletpot. Zijn conclusie: de enige afdoende Voor vrouwen die een zwangerschap hebben met risico's is thuis- behandeling een veilig alternatief voor ziekenhuisopname. De resultaten van de behandeling zijn hetzelfde, maar thuisbehande- ling is veel goedkoper. Dat blijkt uit onderzoek van het Acade misch Medisch Centrum (AMC) in Amsterdam en uit een geza menlijk onderzoek van het Academisch Ziekenhuis Utrecht (AZU) en twee Tilburgse ziekenhuizen. De resultaten van beide onderzoeken zijn vrijdag gepresenteerd op een symposium van het AMC. De medisch-verioskundige resultaten van vrouwen die thuis worden behandeld, zijn even goed als die van in het zieken huis opgenomen vrouwen. De waardering van de zwangere vrou wen over de medische hulp is bij beide groepen gelijk, terwijl de kosten van thuisbehandeling aanmerkelijk lager zijn. Nog een paar bedden eruit en de operatie beddenreductie is afge rond. Waren er in 1982 nog 5 bedden per 1000 inwoners, nu zijn het er 3,4. Vijftig ziekenhuizen verdwenen, andere ziekenhuizen moesten bedden opheffen. Dit heeft het ministerie van VWS (volksgezondheid, welzijn en sport) bekend gemaakt. Voormalig minister Gardeniers kwam in 1982 met de eerste plannen om het mes te zetten in de ziekenhuisbedden. Als gevolg van medische ontwikkelingen blijven mensen steeds korter in een ziekenhuis en ontstond er overcapaciteit van bedden. Den Haag (anp) - Dekbedden voor baby's blijven populair ondanks het verhoogde risico op wiegedood dat dit met zich meebrengt. Ook leggen ouders, tegen de adviezen in, nog altijd zuigelingen op hun buik te slapen. Dit blijkt uit een onderzoek van de artsen R. Burgmeijer en G. de Jonge. De resultaten zijn gepu bliceerd in het Nederlands Tijd schrift voor Geneeskunde. Wiegedood is het plotseling en onverklaard overlijden van een zuigeling. In 1993 overleden in Nederland 68 baby's aan wiege dood. Twee jaar daarvoor waren het er nog 93. De daling houdt verband met de adviezen baby's niet op de buik te laten slapen en geen dekbed te gebruiken, erop toe te zien dat ze het niet te warm krijgen en niet te roken in het bij zijn van het kind. Baby's krijgen het onder een dek bed al gauw te warm. Bovendien kunnen ze er makkelijk helemaal in verwikkeld raken. Warmtestu- wing in combinatie met het opnieuw inademen van 'ver bruikte' lucht zou tot het overlij den van de zuigeling kunnen lei den. In november 1994, zo blijkt uit het onderzoek van Burgmeijer en De Jonge, sliep 77 procent van de zuigelingen onder een dekbed. De artsen verwachten dat door bete re voorlichting dit aantal naar beneden zal gaan, waardoor ook het aantal gevallen van wiege dood zal afnemen. Sinds vorig jaar adviseren con sultatiebureaus ouders hun bore lingen niet meer onder een dek bed te leggen. Al acht jaar wordt op het gevaar van buikligging gewezen. In 1985 sliep 55 procent van de kinderen op hun buik, in 1988 was dit 24 procent en in 1994 lag nog maar 9 procent van de zuige lingen te slapen op hun buik. Rijswijk (anp) - Middelen tegen spier-, mond- en keelpijn, aambeien en hoge bloeddruk worden vanaf 1 februari 1996 niet meer vergoed. Minister Borst (volksgezondheid) heeft besloten dat die niet meer in het geneesmiddelenpakket thuishoren omdat zij niet noodzakelijk zijn. Volgens haar kunnen ook vraagtekens worden gezet bij hun effectiviteit, werkzaamheid en therapeutische waarde. Van champagne kun je net iets sneller net ietsje meer dronken worden dan van gewone wijn. FOTO AFP remedie tegen een kater is hem te voorkomen. Boadway's boekje staat vol wetenswaardigheden. Over champagne bijvoorbeeld. Veel mensen geloven dat je er snel dronken van wordt, of op z'n minst tipsy. En inderdaad: van champagne kun je net iets sneller net ietsje meer dronken worden dan van gewone wijn. Dat komt door de belletjes. Alco hol wordt direct in de bloedbaan opgenomen vanuit de wand van het maag-darmkanaal. De bub beltjes brengen de maaginhoud in beweging en ontdoen die van de maagsappen die eromheen zit ten. Daardoor kan de alcohol gemakkelijker bij de maagwand komen. Boadway's medische volkswijs heden gaan niet alleen over drank en de gevolgen. Ook mati ge mensen en geheelonthouders komen aan hun trekken. De titel van het boekje, Wortelen zijn goed voor je ogen, wijst daar al op. Zijn wortelen goed voor je ogen? Lariekoek. Worteltjes zijn niet beter voor de ogen dan ander eten. De verklaring voor het Gro te Worteltjescomplot blijkt te lig gen in de Tweede Wereldoorlog. Maar dat is een lang verhaal. Ted Boadway, 'Wortelen zijn goed voor je ogen, en andere medische volkswijsheden'. Amsterdam, BZZTöH, 19,50. Slaapmiddelen blijven vergoed. De minister wilde die ook uit het pakket halen maar dat zag de Ziekenfondsraad niet zitten. Vol gens de raad kunnen die bij een goede toepassing effectief zijn in de behandeling van ernstige slaapstoornissen. Borst is bezig het verzekerings pakket uit te mesten. Uiteindelijk blijven die middelen over die tot de essentiële zorg horen. Valt een middel of behandeling uit het pakket en wil de patiënt dat toch hebben dan moet hij het zelf betalen, direct of indirect via een aanvullende verzekering. Dit jaar verdween een deel van de tandheelkunde uit het pakket, volgend jaar is de fysiotherapie aan de beurt. Het opschonen van het pakket is een van de zaken waarmee Borst de kosten van de gezondheids zorg wil drukken. Alle genees middelen gaan door de zogeheten 'trechter van Dunning'. Criteria zijn: noodzakelijkheid, werk zaamheid, effectiviteit, therapeu tische waarde, doelmatigheid en verantwoordelijkheid. De com missie-Dunning en de commis sie-Van Winzum hebben de crite ria ontwikkeld. - buitenzijde van 100% polyamide - vulling: thinsulate -extra lang met afsluitkoord - fraaie dessins A AA* In mooie kleuren - maten 7 t/m 11 Door dr. J. Paalman Begin 1991 vervoegden migrai- Jepatiënten zich massaal bij tan huisarts voor een pil die toen niet eens op de markt was. net middel was uitbundig geprezen bij de Tinekes en Toos- les van de praat-tv en zou vlug- Ser, veiliger en beter dan alle ®dere medicijnen een aanval 'an migraine in de kiem kunnen ®oren. Maar toen Imigran op t' juni 1991 eindelijk als manna tó de lucht kwam vallen, was W meteen mis. Dokters hadden er om te begin- JJffl behoorlijk de pest over in "at ze door de fabrikant Glaxo v°or het blok waren gezet. Want Patiënten gingen dokters voor- schnjven wat ze tegen migraine Hoesten geven in plaats van HMersom. Twee weken later liet 1 aatssecretaris Simons van gezondheid ook nog eens eten dat Imigran niet door het «enfonds zou worden ver goed, Werkte het spul dan niet goed? tmlmaar tahgran is vergele- otj de gebruikelijke midde- die ongeveer een kwartje de j™sten bijna onzedelijk tablet Imigran kost m de 25 gulden en een injectie siJi Sulden. Om ver- sm„ j worclen is het niet «wrU^u een roiddel effectief „.3 "et Geneesmiddelen Ver eng Systeem eist dat het ook i. *erkt dan de gebruikelij- van umn en en het ministerie 'and!! t0t op de da§ van tUiorl M M niet Van 0Ver" testL verontwaardigde pro- Mini, Van patlënten Saf het Voor de patiënten was dat geru zie om dat nieuwe middel erg zuur want migraine is meer dan zomaar een beetje hoofdpijn. Je wordt besprongen door een intense, hevig bonkende pijn links of rechts in het hoofd. Soms zijn er vóór de aanval lichtflikkeringen te zien, maar bijna altijd is er dat kotsmisse lijke gevoel, een overgevoelig heid voor licht en geluid, dat vier uur kan duren, maar ook drie dagen. En als het over is dan is het niet echt over, want migraine komt minstens één keer per maand terug. Men schat, maar zeker weten doet men het niet, dat ongeveer drie procent van de bevolking er last van heeft, vrouwen twee tot drie maal zo vaak als mannen. Het is zeker dat migraine niet schadelijk is voor de hersenen, maar ook dat het sommige men sen sociaal invalide kan maken. Verder is er eigenlijk heel wei nig zeker over deze kwaal. Dat er bij migraine iets mis is met de doorbloeding van de hersenen is bekend, maar wat precies en hoe weet men niet. De onduidelijkheid van de oor zaak zie je terug in het arsenaal van tientallen geneesmiddelen dat wordt ingezet tegen migrai ne. Welke plaats zou Imigran hierin krijgen? Commissies van zowel de Ziekenfondsraad als het Nederlands Huisartsen Genootschap (NHG) waren niet overtuigd van de meerwaarde van Imigran ten opzichte van het zeer goedkope en veelge bruikte ergotamine. Er was in 1991 slechts een vergelijkend onderzoek beschikbaar waarin Imigran na twee uur bij 80 pro cent van de patiënten bleek te helpen, en Cafergot (cafeïne plus ergotamine) bij 60 procent. Toch liet de commissie van de Ziekenfondsraad zich niet ver murwen, want Imigran leek het lichaam sneller te verlaten dan de migraine: bij 30 procent van de patiënten komt de migraine nog dezelfde dag terug. En bovendien ontplooit ergotamine haar grootste werking pas na vier uur; dus als men het effect later had gemeten was ergota mine wellicht beter uit de bus gekomen. De Ziekenfondsraad en het Nederlands Huisartsen Genootschap adviseren om bij de aanvang van migraine een kleine pijnstiller (aspirine of paracetamol) te nemen, samen met een antibraakmiddel. Als dat niet helpt, dan ergotamine. En pas als die ergotamine niet helpt is er plaats voor Imigran. Intussen is er over Imigran meer bekend geworden. In het gezag hebbende medische tijdschrift The Lancet stond in oktober een vergelijkende warentest tussen Imigran enerzijds en aspirine plus het antibraakmiddel meto- clopramide anderzijds. Aan dat onderzoek deden 400 patiënten mee uit vier verschillende lan den, waaronder Nederland. Bei de behandelingen bleken even veel effect te hebben: bij onge veer 55 procent luwde de ernsti ge migraine tot een milde migraine of verdween de pijn zelfs geheel. Maar Imigran bleek onverwacht veel bijwerkingen te hebben. Opvallend, omdat Imigran juist altijd is aangepre zen als stukken minder bijwer kingen veroorzakend vergeleken met de 'dirty drug' ergotamine. Die bijwerkingen waren overi gens niet ernstig en kwamen neer op vermoeidheid, misse lijkheid en pijn op de borst. Omdat Imigran ook nog stukken en stukken duurder is dan de behandeling met een pijnstiller en anti-braakmiddel, is het dui delijk geen 'middel van de eerste keus'. Maar wat dan wel? De Ziekenfondsraad vindt bij monde van haar farmaceutisch adviseur, de apotheker dr. J. van Luijn ('Nee, dat onderzoek in The Lancet is bij ons nog niet besproken') dat Imigran bij de behandeling hoogstens op de derde plaats komt: „Wij hebben nog steeds geen onderzoek onder ogen gehad waardoor we ons advies zouden moeten bij stellen". Toch is onder neurolo gen langzamerhand de mening ontstaan dat Imigran beter ver dient. En ook het Nederlands Huisart sen Genootschap lijkt van gedachten te veranderen. Dr. Siep Thomas van het NHG: „In onze Standaard staat Imigran inderdaad op de derde plaats na ergotamine. Maar zo langzamer hand heeft Imigran de tweede plaats van ergotamine overge nomen. Ergotamine werkt wel iswaar heel goed, maar het is ook een paardemiddel. Dat zeg gen patiënten ook: 'Het helpt, maar ik moet wel een heleboel bijwerkingen voor lief nemen'. Intussen is er zoveel ervaring met Imigran dat we nu weten dat het minder bijwerkingen heeft dan ergotamine. Afgezien van de prijs is het een goed mid del". Door dr. P. van Dijk 'Huisarts weet te weinig van geneesmiddelen', zei prof. dr. Ivan Wolffers onlangs in deze krant. Als huisarts zou ik me aangeval len moeten voelen, maar dat is niet zo. Niet omdat ik samen met Wolffers mijn eerste beval lingen leerde uitvoeren. Ik ben het gewoon met hem eens. Als huisarts heb ik een minimale opleiding genoten wat de kennis van geneesmiddelen betreft. Wij kregen in het derde en vierde jaar van de medische opleiding een aantal stencils waarin de diverse groepen medicijnen werden beschreven. We leerden die stencils uit ons hoofd, stampen dus, en deden examen. Als je een voldoende had gehaald, was je alles zes weken later weer vergeten. Over bijwerkingen, kritisch lezen van advertenties, leren selecteren uit de drieduizend middelen die op de markt zijn, leerden wij niets. Dat geneesmiddelen naast posi tieve effecten op het lichaam ook negatieve effecten kunnen hebben, is bij steeds meer men sen bekend. Dat de negatieve effecten niet kinderachtig zijn wordt ook nog eens door Wolffers onderstreept. Jaarlijks sterven er honderden mensen door bijwerkingen van genees middelen. En elk jaar komen er meer dan 50.000 mensen in het ziekenhuis terecht als gevolg van schadelijke gevolgen van medicijnen. Het is dus van het grootste belang dat patiënt en huisarts goed afwegen of de voordelen van een medicijn wel opwegen tegen de negatieve effecten. Wanneer die afweging zorgvul dig wordt gemaakt zal de Over de meeste combinaties bekend. patiënt veel vaker de spreekka mer van de huisarts verlaten zonder een recept. Om een kritisch gebruik van medicijnen te bevorderen is de huisarts tegenwoordig betrok ken bij het zogenaamde FTO- overleg. FTO staat voor farma- co-therapeutisch overleg. Dit van medicijnen is (te) weinig FOTO DE STEM/JOHAN VAN GURP zijn bijeenkomsten waar huis artsen in een bepaald werkge bied samen met de apotheker afspraken maken over het voor schrijven van en het omgaan met medicijnen. Het is behalve een vorm van nascholing een mogelijkheid om afspraken te maken over het verstandig omgaan met genees middelen. Zo wordt er onder meer aandacht besteed aan interacties van geneesmiddelen. Daarmee bedoelt men de effec ten die ontstaan wanneer iemand meer medicijnen tege lijk gebruikt. Bepaalde medicij nen kunnen inwerken op elkaar. Bij welke medicijnen dat gebeurt en wat de gevolgen zijn, is nauwelijks bekend. Laat staan dat men weet wat het effect is wanneer iemand vier of vijf soorten medicijnen gebruikt. Op één punt ben ik het niet met Wolffers eens. Door te zeggen dat de huisarts weinig weet van geneesmiddelen suggereert hij dat de specialist er meer van zou weten. Dit is echter geenszins het geval. Ook de opleiding van de specialist is vaak zeer gebrekkig op dit punt. Boven dien is zijn kennis beperkt tot een heel klein gebiedje. Met interacties van medicijnen houdt hij zich al helemaal niet bezig. De specialist weet vaak onvoldoende wat voor medicij nen de patiënt nog meer gebruikt. Juist het in de gaten houden van de verschillende medicamenten die een patiënt gebruikt is een taak voor de huisarts. Hij of zij kan samen met de apotheek overzien wat iemand gebruikt en/of een bepaalde combinatie kwaad kan. De apotheek heeft hiervoor een bewakingssysteem op zijn computer. Wanneer een patiënt een middel in de apo theek aanvraagt dat niet samen kan met een middel dat men al gebruikt, gaat er een piep. De apotheker neemt dan contact op met de huisarts om te over leggen of de combinatie wel gewenst is. Op deze wijze wordt een aantal bekende -interacties opgevangen. Nogmaals, over de meeste com binaties is (te) weinig bekend. Streef dus naar een zeer beperkt en kritisch medicijngebruik. Een goede hulp daarbij is het boek van Ivan Wolffers, Medi cijnen. Volgens de schrijver weten patiënten die het boek goed lezen meer over medicijnen dan de arts. En dat zou best eens waar kunnen zijn.

Krantenbank Zeeland

de Stem | 1995 | | pagina 25