)ESTEM
'Eindelijk
Bondgirls
met kloten'
Nederlandse Famke Janssen steekt James Bond schaamteloos naar de kroon
Puikje van Nederlandse
lichte muziek in Breda
Uit in huis
Proef
Domme blondjes
Hoofdlijnen
Ongeloofwaardig
Cocktails
Ibare buitenspiegels
GIDS
DONDERDAG 7 DECEMBER 1995 DEEL
mmrMoore in 1973 (Live and Let Die) met Jane Seymour (Soli-
foto archief de stem
joorHeleen Crul
i wordt nu al de grooföte
itch genoemd die een Bond-
jooit heeft voortgebracht,
k Nederlandse donkerhari-
htige Famke Janssen
ïltin Goldeneye de rol vah
Russische huurmoordena-
Xenia Onatopp. En
baart zich daarmee in een
traditie van Bondgirls
el beeldschoon als
iddorstig waren.
jtaarde werkelijke verrassing
J de film is Natalya, compu-
Éskundige én de tweede
londgirl. Dankzij de inspan-
'afigen van illustere voor-
angsters - Honey, Pussy,
Domino, Kissy, Tracy en Octo-
- is er nu, ruim dertig
a de eerste Bondfilm, in
Mettei/e een volwassen hel-
IFamké Janssen is een Hbllands
portprodukt, maar allesbehal-
Siten kaasmeisje. Onze nationa-
trots steekt als Xenia Onatopp
iGMeneye, de Bondfilm die
j in première gaat, sexy
i&eim agent en gentleman-killer
nes Bond in al deze hoedahig-
tden schaamteloos naar de
non. Ze is net zo'n elegante
fioleet en immorele schoft als
jH zelf, en minstens zo snobis-
i en sadistisch.
Jft zien James in Goldeneye op
zijn oude, onvolprezen manier
piisloos door de gang van het
pit Manicore bewegen, voor-
n'tltig een deur met weelderig
«snijwerk openen en een
mer betreden die heel
l is ingericht. So far, so
1 Dan ontdekt hij op hét gro-
het naakte, gebroken
van schout bij nacht
nek Farrel. Zijn mond openges-
ri in een brede grimas, alsof
pi sstoven is in een soort wal-
e extase. James heeft veel
i in zijn leven, maar hier
pikt zelfs hij van' op.
•pin
s als Xenia Onatopp James
zelf onverschrokken
springt, dringt tot hem door
zij over nog andere geheime
pPffls beschikt dan een verlei
dt lichaam, een zwoele oog
dag, lonkende heupen. Xenia
fileteen van de vele Bondgirls
f ajn pad voornamelijk hori-
ftoal plaveien. Ze laat de'sek-
De nieuwe James Bond, Pierce Brosnan, temidden van de Nederlandse Famke Janssen (links) en Izabella Scorupco.fOTo keith hamshere
suele strategie niet smachtend
over aan de doorgewinterde
James die gewend is willige vrou
wenlijven geroutineerd, zelfs
lichtelijk verveeld te bespelen.
Nee, Xenia neemt de leiding,
berijdt haar prooi hitsig 'Ona
topp' en op het meest weerloze
moment dat een man kent, die
korte spanne tijds waarin hij bui
ten zijn oevers treedt en zich niet
meer bewust is van tijd en ruim
te; ontpopt ze zich als een man-
crasher en probeert als een soort
boa constrictor zijn botten te bre
ken. Xenia's geheime wapen is
dat van de spin die haar partner
verslindt na de seksuele koppe
ling.
Doortrapter dan Xenia kan een
vrouw bijna niet zijn. Ze lijkt het
ultieme produkt van 25 jaar
emancipatie en wordt ook als
zodanig bejubeld. Want Xenia
heeft een onverzadigbare trek in
de andere sekse, ze is voortdu
rend uit op avontuur, scheurt
door haarspeldbochten in snelle
auto's, ze heeft een zwarte band
in karate, ze is een mix van de
koningin van de nacht en de god
in Kali. 'Eindelijk een Bondgirl
met kloten', is de unanieme,
wereldwijde conclusie.
Op de een of andere manier heeft
de mening postgevat dat de ande
re Bondgirls bimbo's waren met
een IQ van 002, Barbiepoppen
met een vocabulaire van nauwe
lijks vijf woorden: 'O James, I
love you'. Ons Famke krikt het
verfoeilijke image van de Bond-
babes danig op, zoveel is zeker,
concluderen tijdschriften als Eile
en Cosmo.
In Goldeneye zijn weer alle
ingrediënten van de klassieke
Bondfilms uit de jaren zestig
aanwezig. Bond zelf is vernieuwd
en krachtiger herrezen uit zijn
identiteitscrisis als man, die hem
in de jaren tachtig zo zichtbaar
teisterde in films als The Living
Daylights (1987) en License to
Kill (1989). Films waarin Bond,
gespeeld door Timothy Dalton
voortdurend bloost en aarzelt,
kokketeert met zijn vrouwelijke
kanten en slechts uit zijn broek
komt om vermoeid naar bed te
gaan.
En als er eindelijk eens raak
geschoten wordt, dan is dat door
een vrouw die glossy en knalbe-
stendig in de kruitdampen staat.
In de jaren tachtig zijn de Bond-
vrouwen symbolen van de tijd
geest. Kara Milovy in The Living
Daylights en Pam Bouvier in
Licence To Kill zijn dan ook poli
tiek correcte vrouw. Ze hebben
een eerzaam beroep en moeten
het duidelijk niet van een uitbun
dig fraai lichaam maar van hun
briljante geest hebben.
Pierce Brosnam laat in Golde
neye Bond weer een man zijn van
het oude, vertrouwde soort, niet
uit zijn keurige sokken te ram
men, die met ironie en distantie
in de meest woeste of bizarre
omstandigheden stand houdt.
pauzes vinden plaats op exoti
sche eilanden, waar James op
krachten komt met een Bondgirl
aan zijn zij.
Deze gang van zaken, voor het
eerst te zien In Dr. No (1962) met
Sean Connery als 007, werd her
haald in alle Bondfilms waarin
Connery speelde: From Russia
with Love (1963), Góldfinger
(1964), Thunderball (1965) en
Diamonds are Forever (1971).
Zeker bij de eerste Bondfilms
was er bij het publiek ademloze
verbazing over de toegepaste
'hoe-is-het-mogelijk-technolo-
gie'. Ook de Bondgirl was, in een
tijd waarin de seksuele revolutie
nog moest beginnen, een totaal
nieuw fenomeen. Maar dat er in
de eerste Bondfilms voornamelijk
domme blondjes in de armen van
James woelden, dat is een wijd
verbreid misverstand. Bonds
vrouwelijk gezelschap blonk juist
uit door de voor die dagen prik
kelende en ongekende combina
tie van beauty en brains.
Dat geldt voor Honey Ryder in de
eerste Bondfilm Dr. No, voor
Pussy Galore en Tilly Masterson
in Góldfinger en ook voor Tracy
Vincenzo in On her Majesty's
Secret Service. Al deze Bondgirls
waren op het gebied van emanci
patie hun tijd ver vooruit. Ursela
Andress is als Honey in Dr. No
zoWel een verleidelijke stoeipoes
als een dodelijke Starfighter. Ze
rijst uit de branding op als een
moderne, weerbare Venus, met
een vlijmscherp mes in een gordel
op haar bikinibroekje.
Honey is -de eerste van een reeks
beeldschone, bloeddorstige, soms
zelfs dodelijke Bondgirls die de
oude klassieke Bondfilms, waar
aan voor eeuwig de naam van
Sean Connery verbonden zal blij
ven, bevolkten. Pas toen het 007-
genre Connery zichtbaar ging
vervelen en hij er de brui aan gaf,
werden de Bondgirls lichtelijk
karikaturale leeghoofden. Dertig
jaar Bondfilms geven een aardig
overzicht van heersende man- en
vrouwbeelden. Steeds weer
maakt de tijdgeest zich meester
van de interpretatie van Bond en
de vrouwen die zijn paden vol
valkuilen kruisen,
Roger Moore werd in 1973 in Live
and Let Die de nieuwe Bond en
ontdeed 007 van zijn ruige man
nelijkheid en dierlijke aantrek
kingskracht. De James die Moore
ig^^^ery in 1965 (Thunderball) met medespeelster Claudine
foto archief de stem
Ook de hoofdlijnen van de
beproefde standaardformule
worden weer gevolgd: James
moet een aantal zeer geheimzin
nige zaken onderzoeken die te
maken hebben met de internatio
nale veiligheid. Tijdens zijn
speurtocht loopt hij een schurk
tegen het lijf (gewoonlijk met een
supersterke handlanger/ naaste
medewerker), die verscholen zit
in zijn technisch zeer geavan
ceerde hoofdkwartier.
Dit hoofdkwartier weet hij te
infiltreren én vervolgens blaast
hij het op met een van de techni
sche trucjes die hij op zak heeft,
daarbij geholpen door zijn eigen
vindingrijkheid en/of een strijd
kracht van medestanders. Adem-
Door Hans Rooseboom
Breda - In de Grote Zaal van het Chassé Theater in Breda
strijkt op zondagmiddag 10 december het puikje van het
Nederlandse lied neer. Het wordt de unieke viering van het
tienjarig bestaan van het radioprogramma 'Podium van de
Nederlandse Lichte Muziek'.
Timothy Dalton in 1987 (The Living Daylights) met Maryam
d'Abo (Kara Milovy). - foto archief de stem
Roger Moore in 1977 (The Spy Who LovedMe) met Barbara Bach
(Major Any a Amasavo). foto anp
gestalte gaf, was speelser, niet
altijd kreukvrij in het pak en
moest het meer van zijn vinding
rijkheid dan van zijn vuisten
hebben. Met Roger Moore werden
de Bondfilms een mengsel tussen
Star Wars en Smokey and the
Bandit, succesvolle komedies die
weinig recht deden aan de schep
per van 007, de schrijver Ian Fle
ming.
Aan dit tijdperk danken de
Bondgirls hun faam als onnozele
halsjes, een imago dat nog wérd
versterkt door de gewoonte van
Moore om de toevoeging 'schat' te
gebruiken, als hij meteën vrouw
sprak. Jane Seymour in Live and
Let Die en Britt Ekland in The
Man with the Golden Gun zijn
lachwekkende rekwisieten van
de machowereld. Maar ook in de
daaropvolgende films kwam het
met de Bondgirls niet meer in
orde. Wat ze ook deden, hoezeer
ze zich ook inspanden, Solitaire,
Mary Goodnight, Holly Good-
head en Melina Havelock bleven
ongeloofwaardig. De Bondgirls
verloren hun glamour en de oude
garde leefde slechts voort als
pure camp uit de jaren zestig.
De tijd heelt alle wonden. Want
de echte Bondfan die alle films,
rijp en groen, heeft gezien, zal in
Goldeneye weer het onvervalste
genre van weleer herkennen. Die
herkenning geldt zelfs voor een
aantal scènes. De inspanningen
van James om met zijn BMW Z3
Xenia Onatopp in haar knalgele
Ferrari 355 in de haarspeldboch
ten van de Grand Corniche in
Frankrijk te passeren, doen sterk
denken aan zijn toenmalige
pogingen in Góldfinger om Tilly
Masterton in haar Triumf achter
zich te laten.
Als Xenia in haar Tigre stapt,
zweeft Pussy Galore de herinne
ring binnen, de leidster van haar
eigen squadron blonde pilotes,
die zichzelf 'a damned good pilot'
noemde. Het mancrusher-princi-
,pe, het doden van een man door
deze op de nek te springen en zijn
hoofd tussen de dijen te klem
men, komt al voor in Diamonds
are forever uit 1971.
In Goldeneye lijkt alles Weer bij
het oude: Bond heeft zijn dierlij
ke aantrekkingskracht terug, de
techniek staat voor niets, fabrie
ken worden opgeblazen, pistolen
knallen zonder aarzeling tegen
standers neer, hoofden spatten
uiteen in bloedsluiers, er is adem
benemend stuntwerk en James
drinkt zijn cocktails weer 'Sha
ken, not stirred'.
Is er anno 1995 dan helemaal
niets veranderd? Jawel. James
draagt Italiaanse pakken in
plaats van Britse. En veel opzien
barender dan Famke - Xenia -
Janssen is dat zijn oude baas M.
inmiddels is opgevolgd door een
dertigjarige vrouw die nu hoofd
is van de Secret Service. Zoiets
was dertig jaar geleden volslagen
ondenkbaar.
Maar de echte verrassing van de
film is Natalya, de Russische
computerdeskundige. Zij Staat
model voor het type vrouw dat bij
uitstek het produkt is van de
jaren negentig. Deze superwo-
man doet in niets voor Bond
onder, ze kraakt geheime compu
terprogramma's, drukt pistolen
tegen zijkanten van mannenhoof-
den, weerstaat martelingen en
ontberingen, is zowel Bond- als
bedgenoot.
Natalya bereidt ons voor op het
onvermijdelijke: een vrouwelijke
Bond zal niet lang meer op zich
laten wachten.
ZIE OOK RECENSIE OP UITGID5
D4: Goldeneye vertrouwde James
Bond met bekende locaties
Gerard Cox, Robert Long,
Johan Verminnen en Stef Bos
Zijn een paar van de artiesten
die zondag aantreden. Ze wor
den begeleid door het Metropo-
le Orkest en het Combo Cor
Bakker.
Presentator van de feestelijke
middag in het Chassé Theater
is Jacques Klöters, die het
NPS-programma al zeven jaar
op de radio presenteert. Klö
ters zal ook gastheer zijn voor
de dichters Herman Pieter de
Boer, Hans Dorrestijn en Jean-
Pierre Rawie. Deze dichters
stammen eveneens uit de for
mule van het radioprogramma.
„Het Podium van de Neder
landse Lichte Muziek is het
laatste radioprogramma met
een orkest," aldus Jacques Klö
ters enigszins nostalgisch. „Wij
zitten iedere zondagavond van
tien tot elf uur op Radio 2.
Iedere maand heb ik een
bekende artiest die in het
Nederlands zingt. Die bekende
artiest nodigt op zijn beurt een
jong zangtalent uit en een dich
ter. Op die manier zijn Jeroen
van Merwijk, Lenette van Don
gen en Gé Reinders bekend
geworden."
Vanaf het begin werden de
artiesten tijdens de uitzending
begeleid door het combo van
Cor Bakker. „Die was toen nog
totaal onbekend. Maar op een
keer kwam Paul de Leeuw in
de uitzending en die heeft hem
meegenomen naar de televi
sie." Tijdens het optreden in
het Chassé Theater worden de
artiesten elk begeleid door het
combo en door het Metropole
Orkest.
„Hgt tienjarig bestaan van ons
programma - dat oVerigens in
het begin werd gepresenteerd
door Robert Long en daama
door Frits Spits - mag best
groots gevierd worden," vindt
Jacques Klöters. „Wij hebben
een aantal jongeren gepro
moot, we hebben iemand als
Mathilde Santing ertoe overge
haald om in het Nederlands te
zingen, want die zong alleen
maar in het Engels, en we heb
ben een Vlaming als Johan Ver
minnen bekend gemaakt in
Nederland. Overigens allemaal
met steun van Conamus, dat
moet maar eens gezegd wor
den."
Het programma in het Chassé
Theater wordt integraal opge
nomen door de NPS en op een
later tijdstip op de televisie uit
gezonden.
'Podium van de Nederlandse
Lichte Muziek'. Chassé Theater
Breda, zondag 10 december,
15.00 uur. Presentatie Jacques
Klöters. Met Mathilde Santing,
Gerard Cox, Robert Long,
Lenette van Dongen, Johan
Verminnen, Jeroen van Mer
wijk, Stef Bos, Gé Reinders,
Maarten van Roozendaal, Hans
Dorrestijn, Herman-Pieter de
Boer e.a. Begeleiding Combo
Cor Bakker en Metropole
Orkest. Toegang 30, 35,
37,50.
Rijgdraad van Judith
Herzberg, is van 12 tot
en met 16 december te
zien in het Chassé
Theater in Breda.
Anne-Wil Blankers
en Gees Linnebank
spelen in Chin-Chin
van Het Nationale
Toneel. Woensdag in
Bergen op Zoom.
Jenny Arean en
Joost Prinsen laten het
vooroorlogs joods
amusement herleven
in het amusementspro
gramma Tip Top. Vrij
dag in Breda, zaterdag
in Oosterhout.
Echt uit en toch een beetje thuis, maar dan bij iemand anders.
Restaurant is hier een groot woord, maar 't is het wel. Je wordt
hier bediend door hulp en kok (in smetteloos wit), zwart zoek je
tevergeefs. Het is toegankelijk voor iedereen (anders zouden we er
op deze plaats niet over schrijven), maar zonder telefonisch je
komst aan te kondigen, kom je er niet binnen.
We zijn in Spitz/'t Lab, een mini-eethuis zo maar in een woning-
in-een-rij aan de Haagweg in Breda. Huiskamerrestaurant noemt
baas Spitz het zelf. De niet eens zo grote woonkamer is ingericht
als eetzaal, met plaats voor maximaal twintig personen; ohdanks
de geringe afmetingen heb je als gast niet het gevoel bij een ander
op schoot te zitten. Uit het ook al niet ruim bemeten huis-tuin-en-
keuken-keukentje moet al ons lekkers komen. Dat dat meer dan
behoorlijk lukt, zullen we deze zaterdagavond ervaren.
Daarmee zijn we bij de zestig gelukkigen die per week aan de
beurt kunnen komen, Spitz treedt in principe drie keer per week
op. Bij de formule hoort ook dat je niet veel te kiezen hebt. Je belt
of er op de gewenste datum plaats is, hoort welke vier gangen de
pot schaft (prijs net geen vijftig gulden), en zegt ja of nee. Vastere
gasten dan wij (die zijn er heel wat) krijgen periodiek een over-
zichtje van de menu's thuisgezonden, waarmee een vorm van lid
maatschap wordt geschapen.
Direct na binnenkomst (wel even aanbellen, de deur is dicht)
amuseren we ons met de dunne plakjes komijnbrood met boter,
lekker aan de zoute kant. Het echte werk begint met een heerlijke
mousseline (luchtig 'taartje') van jacobsmosselen, gegratineerd
met sinaasappelsaus en kleine donkergroene stukjes die bij
navraag zeeboontjes blijken te zijn. Dan komt fazantesoep met
schijfjes paddestoel en stukjes fazantevlees, met ruim room. Niet-
alledaags, meesterlijk.
Het hoofdgerecht is evenmin zonder pretentie: mals-rode herte
biefstuk in bladerdeeg in een saus van witte port en komkommer,
opgediend met wat wilde rijst en groente. We drinken er de ons
geadviseerde rode Beaujolais villages bij, een prima fles voor
34. Op het gevaar af te vervallen in een erg persoonlijke smaak:
een wat 'zwaardere' wijn zou niet hebben misstaan.
Het dessert is wat eenvoudiger en zeker lekker: peresorbet en
mango-ijs, een schijfje chocoladetaart en een paar plakjes verse
peer. De koffie komt per cafetière 11 voor vier personen), sterk
en ruim voorzien van zoetgoed.
Baas Spitz neemt hartelijk afscheid, ons bijlichtend in het donker
van de avond. We hebben ons dan al laten opnemen in zijn adres
senbestand. In zijn huis willen we nog wel eens uit. P.O.
Huiskamerrestaurant Spitz/'t Lab, Haagweg 317, Breda. Don
derdag-, vrijdag- en zaterdagavond open, bellen verplicht.
