Gepensioneerde
generaals VS
adviseren
overzee
Turkije gebruikt wapens
Navo tegen de Koerden
DE STEM
BUITENLAND
promove
Landen moeten leefldimaat
voor kinderen verbeteren
ZATERDAG 2 DECEMBER 1995 A
Den Haag (anp)
tiemaatschapijen
vesteerders in n
jteerde onderne
de
ben over
jaar op hun
rendement 1
afge
bele
beha;
een e<
lek in 1993 ov
mande zeven ja
percentage hetzeli
Bevredigend," aldi
g,r van de Nederls
»in2 van Participat
£(NVP),S,r 4,
Alleman is
Halder Holdings m
geïnvesteerd vermo
Vri
Amsterdam (anp)
bekaaid af. Zo bli
arbeidscontracten
gere rechtspraak.
Dat zegt mr. F. Gr<
een proefschrift dat
week verdedigt aan
teit van Amsterdam.
Voorbeeld van
perking is dat een vt
diger in een bepaa
pas na bijvoorbeeld
de slag mag bij een
De huidige regels
mersconcurrentie
meer en moeten drij
de loep worden gen
Grapperhaus.
Het onderwerp is ad
groeiende vraag naai
mobiele arbeidskracl
vraag lijken de son
gaande concurrentie
van werknemers in t<
Het gaat aan de ene
vrije arbeidskeuze e
dere kant het belang
gever heeft bij bescl
zijn goodwill, kenn
werknemer geïnvest
ding.
Behalve dat rechters
Door Wouter ter Haa
Na de Rabobank
coöperatie in Nedei
ratieve ondernemi
zetten jaarlijkse zo
de coöperaties ee
machtsblok in de
Toch wordt er, aid
Melkunie, te weinig
gediscussieerd en ge
coöperatieve ondern
»We blijven te veel h;
gemeenheden," aldus
voorzitter bestuur er
van
Z
aan dc
commissarissen
Melkunie.
Het zuivelconcern,
hoofdkantoor
wilde daar iets
digde tien vermaarde
nale wetenschappers
visie te geven op de c
ondernemingsvorm.
concern zijn die visies
om de discussie over
te verbreden en te ve:
visies van de wetensc
de VS, Europa en Ned
schenen in het boek
mde marktmacht va
ties'.
Gisteren werd in Ape
hommage aan zijn
voor Campina Melkui
«e exemplaar van he
geboden aan de Scheie
™ter van de hoofde
üvermars. Die nam dd
jmeel afscheid vai
Melkunie. Elf jaar ws
titter van de hoofddire
coöperatieve zuivelor
wmpina Melkunie.
Is rilkreeg hij de v
a's ridder in de orde
»,landse leeuw.
ooi?1 k°ek werden
gehouden met de tien
nrnf' yol§ens mede-se
G- van Dijk vorr
een inventarisatie var
nationaal wetenschap
ken over het fenomee
Bovendien, zo hoopt h
jj aanzet tot verbrec
cnn?SSle0Ver de toekc
ondernei
X i]k; "En daarbij
staan nd veel zel
tieva VO?roP met om
door ondernemingen.
2l°f °Pen econ°
onHp mstinct vanN
Ce^^oalsbi
Parijs (ap) - Gebrekkige gezondheidszorg, slechte scholen
en een in veel landen heersend oorlogsklimaat 'beroven
kinderen van hun jeugd'. Die conclusie trekt de in Parijs
gevestigde Stichting voor de Jeugd in een rapport dat werd
gepresenteerd tijdens het Internationaal Forum over de
Rechten van Kinderen.
Het forum, dat wordt gespon
sord door de Unesco, is voortge
komen uit de in 1989 gehouden
Conventie voor de Rechten van
Kinderen, waar 176 landen
afspraken de strijd aan te bin
den tegen armoede, ziekte en
onrecht waardoor kinderen in
de wereld worden bedreigd.
Meer dan twintig landen heb
ben staatshoofden of de echtge
noten van dezen naar de confe
rentie in Parijs afgevaardigd.
„Lijden is altijd onaanvaard
baar, maar het is erger als de
slachtoffers jong, onschuldig en
kwetsbaar zijn," aldus het rap
port. „In tal van landen zijn
kinderen slaven, aan de voor
avond van de eenentwintigste
eeuw. Hun toekomst is uitge
wist door een heden vol drei
ging en angst."
Wereldwijd leven 1,4 miljoen
mensen onder de achttien in
armoede en hebben honderd
miljoen geen thuis. In Europa is
het percentage arme kinderen
vijf procent; in de Verenigde
Staten twintig procent.
Meer dan 6,6 miljoen kinderen
sterven jaarlijks tengevolge van
diarree en longontsteking, voor
het overgrote deel veroorzaakt
door gebrek aan zuiver drink
water en slechte levensomstan
digheden. Mazelen maken jaar
lijks een miljoen jeugdige
slachtoffers; 160.000 kinderen
sterven aan tetanus en 140.000
raken verlamd door polio. Dit
ondanks het feit dat tachtig
procent van alle kinderen tegen
deze ziekten zijn ingeent.
Aids zal tegen het jaar 2010
naar verwachting 850.000 kin
deren per jaar het leven kosten,
en in 2000 zullen alleen in Afri
ka door deze ziekte tussen de
negen en tien miljoen kinderen
wees worden. Unesco, de VN-
organisatie voor onderwijs,
wetenschap en cultuur, zei zich
ook te zullen inspannen om de
enorme verschillen in uitgaven
voor onderwijs te verkleinen.
De geïndustrialiseerde landen
spenderen momenteel gemid
deld 2400 dollar per leerling
aan onderwijs, tegenover een
gemiddelde van zestig dollar in
de landen bezuiden de Sahara.
Naar schatting drie miljoen
kinderen werken in de prostitu
tie, met name in India, Thai
land, Vietnam, Sri Lanka en
Pakistan. Naar schatting twee
honderd miljoen kinderen wor
den illegaal te werk gesteld en
verrichten dat werk doorgaans
in een gevaarlijke en ongezonde
omgeving. „Mishandeling van
kinderen is een van de ergste
euvels, zo niet de ergste, van
onze tijd," aldus het rapport.
De naar schatting honderd mil
joen landmijnen die in 62 lan
den van de wereld begraven lig
gen hebben vijf miljoen kinde
ren levensgevaarlijk verwond of
voor het leven verminkt. België,
Frankrijk en de VS zijn tot nog
toe de enige industrielanden die
een stop hebben gezet op de uit
voer van dit dodelijk wapen
tuig. Onder de deelnemers aan
het forum waren Naina Jeltsin,
de vrouw van de Russische pre
sident; De Franse presidents
vrouw Bernadette Chirac;
koningin Noor van Jordanië; de
Zweedse koningin Sylvia; Suha
Arafat, de echtgenote van de
PLO-leider; Suzanne Mubarak,
de Egyptische presidentsvrouw;
Marta Frei, echtgenote van de
Chileense president Eduardo
Frei; en Marieke de Klerk, echt
genote van vice-president F.W.
de Klerk van Zuid-Afrika.
Ankara (ips) - Wapens die geleverd werden door de Verenigde
Staten en de Navo - inbegrepen Nederland en België - spelen
een belangrijke rol in de campagne van de 'verschroeide aarde'
van het Turkse leger tegen Koerdische opstandelingen.Dat
blijkt uit een nieuw rapport van de Amerikaanse mensenrech-
tenorganistie Human Rights Watch (HRW).
Tussen 1992 en 1995 noteerde de
organisatie 29 incidenten waar
bij het Turkse leger gevechts
vliegtuigen en helikopters die
door de Amerikanen waren gele
verd, inzette bij aanvallen tegen
dorpen en tegen burgerlijke
doelwitten. Volgens het 179
bladzijden tellende rapport
Weapons Transfers and Viola
tions of the Laws of the War in
Turkey' speelden ook lichte
wapens die door Navo-landen
waren geleverd een grote rol in
de acties van het Turkse leger. In
een poging om de opstand neer te
slaan werden naar schatting
2200 dorpen vernield.
Het rapport steunt op interviews
met voormalige Turkse soldaten,
Amerikaanse ambtenaren en
legerexperten. Medewerkers van
HRW kregen geen toestemming
om het zuidoostelijk deel van
Turkije, waar de meeste gevech
ten plaatsvinden, te betreden.
Bijzonder verontrustend is vol
gens het rapport de voorkeur van
de speciale anti-oproer eenheden
van het Turkse leger voor de
Amerikaanse M-16 aanvalsge-
weren, Britse gepantserde voer
tuigen, Duitse geweren en Belgi
sche granaten.
De al elf jaar durende oorlog tus
sen Turkije en de Koerdistaanse
Arbeiderspartij (PKK) vergde al
het leven van meer dan 19.000
mensen. Naar schatting werden
2000 vermeende militanten van
de PKK door doodseskaders om
het leven gebracht. Nagenoeg
twee miljoen mensen werden
gedwongen hun dorpen te verla
ten. Human Rights Watch
beweert dat zowel Turkije als de
PKK grove schendingen hebben
begaan van de internationale
humanitaire wetten. Vooral het
Turkse leger treedt de jongste
jaren steeds brutaler op.
Volgens het rapport is de rege
ring van de Amerikaanse presi
dent Bill Clinton 'volledig op de
hoogte' van het misbruik door de
Turken van de Amerikaanse
wapens. Maar dit wordt om stra
tegische redenen geminimali
seerd, stelt HRW, dat er ook op
wijst dat de Amerikaanse rege
ring weigert om de levering van
wapens aan Turkije afhankelijk
te maken van een verbetering
van de mensenrechten in dat
land.
Tijdens een hoorzitting in sep
tember in het Amerikaanse Con
gres zei de vice-minister van
Buitenlandse Zaken voor men
senrechten, John Shattuck, dat
hij over betrouwbare verslagen
van ooggetuigen beschikte waar
uit bleek dat de Turken Ameri
kaanse wapens gebruikten in
hun offensief.Maar tijdens
dezelfde hoorzitting benadrukte
Alan Makovsky, assistent van de
minister van Buitenlandse
Zaken voor Europese Zaken, dat
'Turkije van uitzonderlijk
belang is voor de Verenigde Sta
ten' omwille van haar strategi
sche ligging op het kruispunt
van gevoelige regio's, haar isla
mitische bevolking, haar demo
cratische regeringsvorm en haar
groeiend afzetgebied voor Ame
rikaanse produkten.
„Als we nog maar de indruk zou
den geven te dreigen of wijzigin
gen in het interne beleid op te
willen dringen, zouden we anti
westerse gevoelens uitlokken,"
waarschuwde hij. „We mogen de
nationale soevereiniteit van Tur
kije niet aanvallen."
Volgens de Amerikanen heeft
men de medewerking van Tur
kije nodig om Navo-verken-
ningsvluchten boven het noor
den van Irak te kunnen verder-
zetten.Turkije speelt ook een
grote strategische rol in het
beschermen van de oliebelangen
van de Amerikanen in Centraal-
Azië, en in het in toom houden
van de spanningen in de Balkan,
Cyprus en het Midden-Oosten.
In juni stuurde de voorzitter van
de Gezamenlijke Chefs van Sta
ven van het Amerikaanse leger,
generaal John Shalikashvili, een
brief naar het Congres waarin
hij er op aandrong de militaire
hulp aan Turkije niet te beknot
ten omwille van de mensenrech
tenschendingen daar.Turkije
heeft miljarden dollar economi
sche en militaire hulp ontvangen
van het westen sedert het in 1952
tot de Navo toetrad.
In 1994 was Turkije volgens
HRW de belangrijkse importeur
van wapens van de wereld. Tach
tig procent daarvan werd door
de VS geleverd.Gedurende de
voorbije tien jaar keurde het
Congres militaire hulp goed voor
een totale waarde van 4,3 md'
jard dollar. Daarmee is Turkije
de derde klant van de Verenigde
Staten, na Israël en Egypte.
De tweede belangrijkste wapen
leverancier van Turkije is Duits
land. Andere leveranciers zijn
Italië, Frankrijk, Nederland,
België, Groot-Brittannië, Spanje
en Canada.
De Verenigde Staten zijn me
alleen de belangrijkste leveran
cier, ze zijn ook de zwakste criti
cus. Verscheidene Navo-landen,
vooral Duitsland, stellen vragen
bij de wapenleveranties aan Tur
kije. Meer dan eens schort
Duitsland de leveringen °P
nadat berichten opdoken ove
het gebruik van Duitse wapen
in het offensief van het Turks
leger tegen de Koerden. Duis
land drong er op aan dat
wapens die het levert niet teg
de Koerden zouden worden inge
zet.
FREDERICK KROESEN was commandant van de Amerikaanse
strijdkrachten in Europa, Huntington Hardisty voerde het bevel
over de strijdkrachten in de Pacific en Carl Vuono was chef-staf
van de landmacht tijdens de Golfoorlog. Vandaag de dag maken
zij en anderen deel uit van een bedrijf dat een dienst verkoopt
die na de Golfoorlog van 1991 zeer gevraagd is: Amerikaanse
militaire kennis.
Door Fred Bayles (ap)
Alexandria - Het bedrijf Military Professional Resources Inc. (MPRI) is
uniek onder de tientallen Amerikaanse bedrijven die militaire kennis aan
bieden. MPRI, dat in in het plaatsje Alexandria, onder de rook van Washing
ton, gevestigd is, heeft namelijk die officieren in dienst die na het Vietnam-
debacle aan de wieg hebben gestaan van de vernieuwing van de Amerikaan
se strijdkrachten.
Na die oorlog, die veelal werd gevoerd
vanuit hoofdkwartieren en waarbij com
mandanten te velde heel weinig eigen ver
antwoordelijkheid hadden, heerste bij
veel officieren het gevoel dat die grote
fout van Vietnam in de toekomst verme
den moest worden.
De mannen die nu de kern van MPRI vor
men hebben in de late jaren '70 en gedu
rende de jaren '80 op allerlei niveaus bij
land-, lucht- en zeemacht gewerkt aan de
invoer van een geheel nieuwe werkwijze
voor de strijdkrachten, die bovendien van
een leger van dienstplichtigen moest wor
den omgevormd naar een leger van be
roepsmilitairen. Ook wisten zij presiden
ten en politici ervan te overtuigen dat de
bevelsstructuur veranderd moest worden
in een meer gedecentraliseerd model.
„Wij zien onszelf graag als de jongens die
het leger na Vietnam hebben omge
vormd," zegt MPRI-woordvoerder Ed
Soyster, artillerie-officier tijdens Viet
nam en later hoofd van de militaire in
lichtingendienst (DIA), die in 1991 met
pensioen ging.
Volgens David Isenberg, analist van het
Center for Defense Information, een on
derzoeksorganisatie die de strijdkrachten
kritisch volgt, 'hebben deze mensen een
gat in de markt van de nieuwe wereldor
de gevonden waar nog niemand anders
actief was'.
Het bedrijf heeft seminars over de Golf
oorlog gehouden in Zweden en Taiwan,
een trainingsteam naar Liberia gestuurd
en heeft samengewerkt met een Oosteuro
pees land dat Soyster niet wil noemen.
Verscheidene andere landen zijn geïnte
resseerd in de diensten van het bedrijf,
vooral voormalige Sovjet-republieken,
zegt hij.
Bezorgdheid
Het acht jaar oude bedrijf kwam in het
nieuws door een contract voor advies aan
het Kroatische leger. Recente Kroatische
militaire overwinningen deden vermoe
den dat MPRI meer dan alleen advies
heeft gegeven over de rol van een leger in
een democratie, zoals het bedrijf beweert.
Ondanks de uitleg van MPRI bestaat er
bezorgdheid over de activiteiten van de
generaals, die immers op de hoogte zijn
van een groot aantal militaire geheimen.
Soyster wijst zulke kritiek van de hand.
„Het gaat hier om mensen die 35 jaar van
hun leven hebben besteed aan het steunen
van regeringsbeleid. Wij gooien dat niet
ineens overboord."
Vernon Lewis, een artillerist die deelnam
aan twee oorlogen, begon MPRI in 1987
met zeven gepensioneerde generaals als
adviseurs. Vandaag de dag staat hij aan
het hoofd van een onderneming met 150
werknemers en een omzet van 7,2 miljoen
dollar in 1994.
De belangrijkste medewerkers van MPRI
zijn hoofddirecteur Frederick Kroesen,
algemeen directeur Carl Vuono, uitvoe
rend directeur Richard Trefry en directie
leden Carl Stiner, Maxwell Thurman en
Huntington Hardisty.
Kroesen, die een raketaanval van de Rote
Armee Fraktion overleefde, deed mee aan
drie oorlogen en werd onderscheiden met
de Silver Star en het Purple Heart. In
1983 ging hij met functioneel leeftijdsont
slag.
Vuono is een artillerist die twee 'tours of
duty' in Vietnam volmaakte. Hij was tij
dens de invasie van Panama en tijdens de
Golfoorlog chef-staf van de landmacht.
Richard Trefry klom op van soldaat tot
inspecteur-generaal van de landmacht.
Hij was militair adviseur in Laos en dien
de als militair assistent in het Witte Huis
tijdens het presidentschap van George
Bush.
Stiner deed aan twee oorlogen mee en
stond aan het hoofd van de commando
eenheden van de strijdkrachten. Hij was
persoonlijk betrokken bij de arrestatie
van de kapers van het cruiseschip Achille
De Golfoorlog liet een heel ander Amerikaanse leger zien dan in Vietnam. Modern, goed geleid en bovenal succesvol.
Lauro in 1985. Thurman leidde het Zui
delijk Commando in Panama tijdens de
invasie van dat land in 1989. Hij staat te
boek als een briljant tacticus die de mo
derne doctrines van de Amerikaanse
strijdkrachten heeft ontworpen.
Hardisty vloog meer dan honderd ge
vechtsmissies boven Vietnam, was lid van
de verenigde chefs van staven en stond
aan het hoofd van het Stille Oceaan-com
mando. Hij is lid van het adviescomité
van de inlichtingendienst CIA.
Aanvankelijk werkte MPRI het meest
voor het Pentagon, dat nog steeds de
grootste klant is. Het Pentagon vraagt
MPRI bijvoorbeeld managementtechnie
ken te analyseren, nieuwe doctrines te
evalueren of op te stellen en leiderschaps
cursussen te geven.
Strategie
MPRI heeft ook computeroefeningen ge
organiseerd voor het Pentagon die zijn
ontwikkeld door de makers van het Air-
Land Battleplan. Die aanvalsdoctrine is
in de jaren '80 ontwikkeld om de conven
tionele overmacht van de Sovjetunie in
Europa tegen te gaan. De strategie, die
door de Navo werd aangenomen, bleek
ook bijzonder effectief tijdens Desert
Storm, de aanval op het door de Sovjet
unie getrainde Iraakse leger in de Golf
oorlog. De afgelopen drie jaar heeft het
bedrijf onder auspiciën van het ministerie
van Buitenlandse Zaken hulpgoederen
naar voormalige Sovjet-republieken ge
stuurd. Er zijn inmiddels honderden
voedsel-, kleding-, en medicijnzendingen
naar Duitse, Oekraïense, Letse havens en
andere Oosteuropese bestemmingen ge-
Het debacle van Vietnam heeft in Anerika diepe sporen nagelaten. Beelden als deze uit 1967, van een gevangen genomen
piloot die door een klein Noordvietnamees meisje onder schot wordt gehouden, vernederden het Amerikaanse leger.
FOTO ANP
stuurd. Sinds twee jaar is het bedrijf ook
actief voor klanten overzee. Soyster zegt
dat de Kroatische ambassade begin 1994
contact zocht met MPRI. Kroatië, dat
door de Servische opmars veel gebied had
verloren, wilde het leger op westerse leest
schoeien om de Serviërs een stap voor te
zijn.
Krajina
In september 1994 sloot MPRI met de
Kroaten een contract voor militaire ad
viezen. Hoewel Washington had gezegd
neutraal te zijn in het conflict in ex-Joe-
goslavie werd het contract door het Ame
rikaanse ministerie van Buitenlandse Za
ken goedgekeurd.
Het is geen toeval dat de Kroaten in Was
hington op zoek gingen naar adviezen; tij
dens de Koude Oorlog kocht Joegoslavië
ook al wapens in de VS.
MPRI-instructeurs vertrokken naar de
Kroatische officiersacademie in de Ceno-
merec-kazerne in Zagreb. Kroatië bewa
pende zich met wapens van Oosteuropese
makelij ter waarde van een miljard dollar
en kocht ook geavanceerde westerse com-
municatie-apparatuur, die het land on
danks een VN-wapenembargo binnenge
smokkeld werd. Toen het Kroatische le
ger in augustus van dit jaar in vijf dagen
de Serviërs uit Krajina verdreef werd
meteen gezegd dat de Kroaten dat nooit
zonder hulp van MPRI hadden gekund. In
de afgelopen vier jaar hebben de Kroaten
het nooit aangedurfd om tegen de Servi
sche strijdmacht van de regio op te tre
den.
In plaats van een frontale aanval zoals de
strijd de afgelopen jaren meestal werd ge
opend in ex-Joegoslavië, verrasten de
Kroaten hun vijand en westerse waarne
mers met een snelle gecoördineerde actie
van artillerie, pantservoertuigen en in
fanterie waarbij de Serviërs op de flanken
werden afgesneden.
Het leek op de Amerikaanse militaire
strategie die door de MPRI-generaals is
ontwikkeld.
„Die strategie komt niet uit de geest van
Kroatische officieren," aldus Paul Beaver
van het vakblad Balkan Sentinel van de
gerespecteerde militaire uitgeverij Jane's.
„Je kunt niet anders concluderen dat ie
mand westerse vakliteratuur is gaan le
zen of dat ze daar les uit hebben gehad."
Verfijnen
Naar verluidt heeft het Kroatische opper
commando net voor het offensief overleg
gevoerd met Vuono en Crosbie Saint, een
generaal buiten dienst die onder meer het
AirLand Battleplan hielp verfijnen. Vol
gens Soyster was het tweetal inderdaad
voor het offensief in Zagreb, maar werden
alleen de eerdere trainingen geevalueerd.
„Het duurt lange tijd om een leger op te
bouwen," aldus Soyster. „Wij wel zijn
goed, maar niet zo goed.
"Ondanks de kritiek kijkt MPRI met een
begerig oog naar buitenlandse cliënten.
Met Kroatië werd een tweede contract ge
tekend. Enkele landen in Oost-Europa die
lid willen worden van de Navo hebben
ook contact met MPRI opgenomen. Het
bedrijf wordt ook genoemd als de logische
keuze om de training en de bewapening te
verzorgen van het Bosnische leger. On
derdeel van het vredesakkoord voor Bos
nië is een Amerikaanse belofte Bosnië bij
te staan bij de militaire opbouw.
