DE STEM
Rode tonijn
beleefd
be=|.»iu/
MNBWÓÏCN
Proef
Molukse 'Jimi Hendrix' geeft met vrienden jubileumconcert in Breda
(erstmarkt
'Mobilae is goede
combinatie
tussen
westerse muziek
en puur
Moluks gevoel'.
'Mijn vrouw heeft
van de Heer
de gave
gekregen om
zelf nummers
te maken'
X 60
:gxericleliiig
tie achter
'V
.ENWATER 64
AA Breskens
-383230
DE
UiT
GIDS
DONDERDAG 30 NOVEMBER 1995 DEEL I
Het romantische,
avondvullende
ballet Giselle wordt
maandagavond in
Breda uitgevoerd
door het Russisch
Ballet Sint-Peters
burg.
Stanley Burleson
schittert in de
Surinaamse musical
Faya: op 5 en 6
december in Breda
en 7 december in
Oosterhout.
Het Koninklijk
Ballet van
Vlaanderen brengt
op 6 en 7 december
The Sound of Music
in Roosendaal.
De Staatsopera
van Tatarstan
brengt
zondagavond La
Traviata in Breda.
Op de dag dat een groep
Zuidmoluköe jongeren de
Indonesische ambassade
in Wassenaar bezette, 31
augustus 1970, schreef de
toenmalige Brainbox-
j gitarist Rudy de Queljoe
het instrumentale num
mer Mobilae, vol melan
cholie en verlangen. Vijf
entwintig jaar en een
j carrière als muzikant
later (De Queljoe maakte
na Brainbox ook furore
met Vitesse en Massada)
hebben vrienden van 'de
Hendrix van het Europe
se continent', zoals dé
Jimi Hendrix hem ooit
noemde onder de naam
I Mobilae 70/95, een jubi
leumconcert op poten
gezet. Oud-Brainbox-
I collega's als Kaz Lux,
Jan Akkerman en Pierre
van der Linden, maar
ook artiesten als Julia
Loko, Daniël Sahuleka
en Jimi Bellmartin
nemen hem dan mee op
een muzikale rondreis
door een'repertoire van
de man die door velen als
'veel te bescheiden'
wordt omschreven.
Rudy de Queljoe
hoeft geen
complimenten
t D°or Joep Trommelen
ouden 23 en 24 dec- °P
schilderachtige rnaW
itje te Meerle.Eris"?
ts voor enkele sta
Iers, staanpta^S
B. 00-3233147143 r
J76-5614727.01
Afspanning i».
Kerstr. 6, Meerie^.
En bescheiden is hij. Geconfron
teerd met de uitspraak die Jimi
Hendrix deed.nadat hij hem ont-
ffloette bij opnamen voor het
1 pro-tv-programma Hoep-la
glimlacht De Queljoe (48). „Het
was leuk- om even met hem te
praten." zegt hij zachtjes. „Maar
stel je daar niet te veel van voor.
denk dat hij dat toen gewoon
uit beleefdheid zei, meer niet.
el leuk hoor, dat wel."
Rudy was meer onder de indruk
tan Hendrix' spel. Met stemver-
n g: "Tegenwoordig hoor je
alles wat nieuw is meteen op de
jradio of je ziet het op tv. Toen
was dat nog niet zo. Man, toen ik
em daar zo bezig zag met die
lU("i-wah pedalen, dat was een
'revolutie!"
[Naast zijn schoenen is De Quel
le nooit gaan lopen, zelfs niet na
uendrix' lofzang. Tja', die
escheidenheid. „Mensen zien
at zo. Ik vind.het meer een vorm
an zelfbescherming," zegt hij
"Want al die complimenten
aken het hart van de mensen die
krijgen. Ik wil zo niet leven,
i '1 e naeesten zie je dat, als die
complimenten ineens uitblijven,
ze rare dingen gaan doen. Ik had
dat tóen al in de gaten. Mensen
zoeken dan andere manieren om
op te vallen, vervallen in drugge
bruik en alcohol, voor de kick die
ze nodig denken te hebben. Ze
zijn dan zichzelf niet meer. Ik
heb dat vaak gezien in mijn
omgeving."
Rudy de Queljoe praat in zijn
woning in de 'Molukse buurt'
van Waalwijk op een beschou
wende toon over het verleden.
Met de woorden van een gelou
terd man.
Dat heeft een oorzaak. Sinds
vorig jaar is.hij bekeerd.
Met zijn vrouw is hij lid van de
Pinkstergemeente in Rotterdam,
die hij drie keer per week
bezoekt. Het cliché wil dat pop
muzikanten óf aan de drugs
raken, óf in de Heer gaan. De
Queljoe overkwam het laatste.
„Mijn vrouw heeft toen de gave
gekregen van de Heer om zelf
nummers te maken. Wonder
baarlijk. Ze heeft er al acht of
negen gemaakt. Wonderbaarlijk,
en we spelen ze samen."
Vanuit hun Molukse achtergrond
hebben Rudy en zijn vrouw een
christelijke opvoeding meege
kregen. „Maar er zat geen groei
in de relatie met de Heer. Die
bleef op een laag pitje. Een zwa
ger van me heeft ons nader tot de
Heer gebracht. Ik kijk .nu anders
naar het yerleden. Ik. heb de rust
en de liefde van de Heer gevon
den. Vroeger stond je altijd
meteen klaar met je oordeel, nu
niet meer. Dat is niet van belang.
Ik ben totaal vernieuwd. Dat had
van mij veel eerder mogen
gebeuren. Als je het over kicks
hebt, dan is dat de grootste kick
van allemaal."
In zijn dagen bij Brainbox, Vites
se en Massada heeft hij toch een
kijkje kunnen nemen in de
wereld van seks, drugs en rock
roll. Ook al bleef De Queljoè
altijd letterlijk en figuurlijk een
nuchtere jongen. En een virtuoos
gitarist, dat wel. „Je zag dat toen
niet als fout. Ik zou dat nu niet
meer zo doen. Maar ik veroordeel
het ook niet. Wij, ook ik, wisten
gewoon niet beter. .Het was de
tijd." Toch heeft die ruige
levensstijl zijn slachtoffers
geëist. Een collega-gitarist als
Eelco Gelling (v.an Cuby the
Blizzards) raakte na zijn periode
van roem aan de drugs en is daar
nooit van af gekomen. De Quel
joe kijkt bedroefd. Nu formuleert
hij voorzichtig. „Eelco was een
lieve, zachte jongen. De mensen
hebben hem gemaakt zoals hij nu
is. Het is het verhaal over die
complimenten. Hij kon ze niet
missen, ging er aan onderdoor."
Terug naar de Molukse roots van
De Queljoe. Als de familie De
Queljoe in 1951 naar Nederland
komt, wordt een kamp in Mid
delburg zijn woonplaats. Zijn
vader speelt Hawaiï-muziek, en
Rudy tokkelt al snel zijn partijtje
mee.
„Er was een zaadje geplant, en
dat is later gaan bloeien," blikt
hij terug. „Molukkers speelden
hun eigen muziek. En de Indone
sische Krontjong, met dat typi
sche getokkel. Dat boeide me. In
mijn latere gitaarspel heb ik die
twee dingen, westerse rock en
dat Molukse gevoel, samenge
bracht."
In die tijd, de Beatles waren er
nog niet, domineerde Ameri
kaanse rock roll en jazz. „Mijn
ouders luisterden veel naar jazz.
Dat is anders dan rock, maar dat
Amerikaanse gevoel zit daar ook
in. Je neemt dat als kind over.
Toen de Beatles kwamen was ik
al door die Amerikanen beïn
vloed. The Ventures, Carl Perk
ins, dat was mijn muziek. Blues,
rock, 'in die hoek ben ik altijd
blijven zitten."
„En toen kwamen in Nederland
de Tielman Brothers en al die
andere Indische bands. De Sky-
rockers, de Hurricane Rollers, de
Hap Cats, prachtige namen had
den die. Die jongens waren alle
maal Amerikaans georiënteerd,
net als ik. Als je dat dan bijvoor
beeld met The Shadows verge
lijkt, was dat totaal anders."
Hij speelde in een aantal Zeeuw
se bands voordat hij met Dragon
fly echt doorbreekt. Als Jan
Akkerman (later uitgeroepen tot
'de beste gitarist ter wereld')
Brainbox verlaat; wordt Rudy
benaderd om zijn opvolger te
worden. Het verschil in karakter
tussen de twee is veel groter dan
het verschil in kwaliteit. „Jan
heeft een veel grotere mond dan
ik," zegt de Queljoe. Akkerman
heeft daar tot op de dag van van
daag dankbaar gebruik van
gemaakt en volgens De Queljoe-
fans had Rudy het misschien net
zover kunnen brengen als hij niet
zo bescheiden was geweest.
Toch beschouwt hij niet Brain
box maar het Vitesse van Her
man van Boeijen als zijn artistie
ke hoogtepunt. „Bij Brainbox
was ik de vervanger van Akker-
man. Vitesse hebben we met z'n
vieren helemaal zelf opgebouwd.
Dat is toch een ander gevoel."
„We waren pas nog van plan om
met Vitesse verder te gaan. We
hebben een keer of tien gerepe
teerd zelfs. Maar Herman van
Boeijen heeft geeen telefoon. En
als hij mij dan een keer belt ben
ik vaak niet thuis. Zo is dat weer
verwaterd." Omdat Van Boeijen
zo moeilijk te traceren is, ont
breekt hij tot spijt van De Quel
joe ook tijdens het Mobilae-con
cert.
Na Vitesse kwam hij bij het over
wegend Molukse Massada
terecht. Maar net als Vitesse
krijgt ook Massada na een paar
jaar de wind tegen, nadat de
groep van platenmaatschappij
wisselt. Het was voor de derde
keer hetzelfde verhaal: de groe
pen waarin De Queljoe speelde,
bestonden niet lang genoeg om
zijn naam voorgoed te vestigen.
In de jaren tachtig .was het hard
werken voor De Queljoe om geld
te verdienen, in allerlei zaaltjes.
Momenteel werkt hij met veel
plezier voor allerlei Molukse cul
turele manifestaties. „Daar werd
ik telkens voor gevraagd. Ik heb
me vooral op de muziek gestort.
Ik heb'daar veel van geleerd, als
muzikant is het fijn om te weten
waar je roots liggen. Tot mijn
verbazing herken ik veel dingen.
Veel van Mobilae zit in allerlei
andere composities. Ik ben nu
'pas goed gaan zien waar het van
daan komt."
De cirkel is rond, op meerdere
manieren, zo blijkt. „Mobilae is
door het Molukse volk heel goed
opgepakt. Een paar maanden
geleden ontmoette ik een jongen
van dertien die op een cassette
bandje alleen maar dat nummer
had opgenomen, telkens weer,
het hele bandje vol. De jeugd
pakt het weer op. Hoe dat komt?
Het is een goede combinatie tus
sen de westerse muziek en het
pure Molukse gevóel. Dat maakt
het tijdloos, denk ik."
Op die rare dag in augustus 1970
legde Dè Queljoe zijn gevoelens
meteen vast in de studio. Mobilae
is eigenlijk een lange improvisa
tie rond een simpel thema, en
daar zit 'm de kracht van het
nummer. Maar De Queljoe had er
die dag geen diepere bedoeling
mee, laat staan een politieke.
Mobilae werd een b-kantje van
de Brainbox-single Virgin.
„Je weet op dat moment niet wat
voor impact zo'n nummer krijgt.
Maar de stijl is zó Moluks dat het
achteraf niet vreemd is. Dat de
kindertjes van nu het weer
oppikken vind ik fantastisch."
Momenteel repeteert Rudy de
Queljoe voor het jubileumcon
cert in de studio van Lex Bolder-
dijk in Huizen. Want straks moet
alles perfect gaan. „In het nieu
we Chassé spelen is uit de kunst.
Ik ben al wezen kijken. Zo'n
prachtige nieuwe zaal met alle
faciliteiten die je' maar kunt
wensen. Ik hoop, nee ik weet dat
we daar nog eens lekker kunnen
knallen."
Jubileumconcert Mobilae 70/95,
woensdag 6 december, Chassé
Theater Breda.
Rudy d? Queljoe repeteert
voor het jubileumconcert: 'Ik
hoop, nee ik weet dat wè daar
nog eens lekker kunnen knal
len.'
FOTO DIJKSTRA
De Japanse chef komt aan tafel staan en fluistert: „Dit is het
beste van de Ierse zalm en van de rode tonijn." Voor me, op een
langwerpig stukje Oosters porcelein, liggen plakjes rauwe vis
van een halve centimeter dik gerangschikt. De zalm fijn doorre
gen met witte vetstreepjes, de tonijn zo rood als scharlaken.
Naast het schaaltje bevindt zich een dipsausje van Japanse soja
saus met wasabi, een soort van mierikswortel met een straffe
mosterdsmaak. Eten is hier simpel, je pakt met je chopsticks
voorzichtig een stukje vis, je doopt het eventjes in de saus en
hopla, dan weet je weer waarom je Japans zo bijzonder vindt. En
je ontdekt dat het wilde Ierse zalm is, kwaliteiten beter nog dan
de gekweekte. Het gerecht heet sashimi en wordt geserveerd op
flinterdunne rammenas. De rauwe vis is zeer vers, want hij ruikt
niet, ook niet als ik mijn neus er tegen duw.
We eten Japans in Middelburg, in een Hollands restaurant. Dat
kan, Röttiserie Michel houdt elke laatste vrijdag van de maand
een Japanse avond. En daar moet je vlug bij zijn, en tamelijk
lang van te voren reserveren, want het is altijd vol. De faam van
de Japanse avond heeft al on-Zeeuwse proporties aangenomen.
Het restaurant is klein en gezellig, het is een gerenoveerd monu
mentje met balken aan het plafond en roefjes voor de ramen.
Wat je krijgt is vers en verfijnd, en dat voor een prijs die je ner
gens tegenkomt in de echte Japanse'restaurants. Wij kregep
maar liefst zeven gangen voor de prijs van 57,50 per persoon.
Dat is goedkoop, gezien het gebodene. En schrik niet van die
zeven gangen, want de hapjes zijn licht, smaakvol, niet brutaal
en geen belasting voor de maag. Maar wel heel lekker.
De speciaal uit Maastricht overgekomen Japanse chef vertelde
ons dat het de bedoeling was een culinaire wandeling te maken
door de keuken van Japan, en dat hebben we wel gedaan, geloof
ik. We genoten van licht gefrituurde groentehapjes, van sushi,
vis en ei op azijnrijst of opgerold in nori, het donkere zeewier.
We kregen garnalen en dunne stukjes gebakken vis, we aten
dashi-bouillon met stukjes zeewier en tofu uit gelakte soepkom
metjes, kortom, we waren helemaal over de grens.
Maar bij Japans moet je ook oppassen, want je kunt er makke
lijk aan doodgaan. Een zeer exclusieve specialiteit uit de Japan
se keuken is de vermaarde fugu-vis, die wordt geserveerd in spe
ciale fugu-restaurants. De ingewanden van deze kogelvis, die
uitsluitend in de Grote Oceaan voorkomt, bevatten een dodelijk
gif waartegen geen geneesmiddel helpt. Secuur schoonmaken is
dus-een vereiste. En dat is zeer moeilijk. In Japan mogen alleen
chefs met een speciale fugu-vergunning deze vis bereiden, in
Middelburg laten ze de fugu dus maar buiten het menu.
Overleefd en welvoldaan stappen we buiten. Met dat plezante
gevoel in de maag van: genoeg gegeten, maar niet pufferig. En
met een tong die nog nageniet van duizend smaken.
CM
Rötisserie Michel is op zondag en maandag gesloten.
