Bizarre expeditie redt sector
Op zoek
hoger rendement?
wimirwrw
Nederland moet
efficiënter met
gasbellen omgaan
Noordzee-garnaal goed voor vele miljoenen
OHRA Beleggingsfondsen
srr«snj «J
Vingervlugge Marokkaansen halen Hollandse garnaal uit z'n jasje
-8KR&-
STEM
ECONOMIE
A7
Reizen en Recreatie"
(OESTEREND Malta
e-adviesburo
3kt u thuis!
0-reizen
(026) 400 40 40
Beleggers-
Infobon
►Ja ik wil een hoger rendement op mijn geld.
I Stuur mij vrijblijvend alle informatie over de
I OHRA Beleggingsfondsen.
^IUIP/A\
X 66
ZATERDAG 18 NOVEMBER 1995
_D e L i m b u i
[ED
LA
leer info GoGo Tours Oi n
42599 ANVR/SGR
ENIA
/ontuurlijke rondreis Kenia
dgn. 3195,- incl. vS
.e, safari etc. Div. vertrek
Jta. Folder? DJOSER 071-
76400 Lid anvr/sgr
De rubriek
>iedt u veel aantrekkelijke
vakantiemogelijkheden
Ike zaterdag in deze krant!
NULLEN
pezandgarnaal, 5 tot 7 centime
ter klein, geldt als veel lekkerder
van smaak dan de grotere, bui
tenlandse roze garnalen. Door
j,un kleine formaat is het pel-
fferk intensief. Dat maakt het
produkt duur. De Noordzee-gar
naal hoort bij de top-tien van de
commercieel belangrijkste gar
naalsoorten. In acht Nederland
se vissershavens wordt 7 tot 8
miljoen kilo per jaar aangevoerd
(die hoeveelheid is al 40 jaar sta
biel), in Duitsland 12 miljoen
kilo. Van de grijze Noordzee-
garnaal wordt tachtig procent
gepeld verhandeld: de zoge
naamde 'pitten'. Na het pellen
van de 'zoute' garnaal blijft een
derde netto-produkt over. Ver
werking en handel van die 6 mil
joen kilo gepelde garnalen in
Europa zijn vrijwel geheel in
Nederlandse handen. De afzet is
bij elkaar goed voor 180 miljoen
gulden: 105 miljoen naar België,
30 miljoen in eigen land en 45
miljoen naar overige landen. De
maand december vormt het
hoogtepunt van de verkopen,
verdere pieken zijn in oktober en
de maanden mei/juni/juli. De
visserij gaat met in totaal 215
kotters, uitgerust met boomkor
netten aan weerszijden van het
schip, langs de hele kuststrook
en in de Waddenzee. Aan boord
wordt de vangst direct gewas
sen, gekookt en gekoeld. Het
handpellen is sinds 1990 vrijwel
geheel verdwenen uit ons land.
Nog maar hooguit 5 procent van
het handpellen gebeurt hier.
Alleen in Stellendam is een com
mercieel pel-atelier; goed voor
een prijzig, exclusief produkt,
dat naar de top-horeca gaat.
Machinaal pellen in eigen land
kost 10 gulden per kilo. Hand
pellen in Marokko, inclusief het
transport heen en weer, 7-8 gul
den per kilo. De kosten van
handpellen in Nederland zijn
ongeveer tien maal zo hoog.
SlALTA
ransavia vl. elke di/za incl
dgn htl" LVO v/a 429 of
4 dg htl*" L/O v/a 395.
Dok KERST nog mogelijk
"4JNPLAN HOLIDAYS SGR
Bel 040-2.94.84.74
IW ZEELAND
Dpvallend adverteren
in de zaterdag rubriek
"Reizen en Recreatie"
Tel: 073-6125225.
Fax: 073-6157283.
JZBEKISTAN. Unieke vol-
idig verzorgde rondreizen
ings de zijderoute vanaf
aaart 1996. SEAC (anvr/
gr) 010-4716777
THE TRAVEL STORE
idonesië ƒ1415, Vietnam
1525, Nepal 1330, India
880. tel: 073-6131320
lies op vakantiegebied in
REIZEN EN RECREATIE
Ike zaterdag in deze krant!
-VERWINTEREN op div.eil.
1 dgn v.a. 2545,-;
5 dgn v.a. 2895,-. Div.
omb. en verl.mog. Boeien-
e rondreizen, indiv.reizen
n reizen op maat. Vraag
e gids '95/'96 en de over-
nteringsgids: Shinta
ravel, tel: 0226-391924.
ax: 393584. Lid SGR.
IHAILAND
Ivlee naar Thailand, we
gaan met cult, en nat. lief
hebbers van 27/12 tot 19/1.
3angkok-nrd en trap. eil.
<ochang. ZON 28 gr., ZEE
25 gr. Non-stop, all-in
2950,-. 024-3223496
ielukkig Nieuwjaar.
d. Dominicaanse Rep./
1895,-.
I. o.a. Guadeloupe/
v.a. 1795,--
aore/Maleisië/Bangkok/
5,-/ 20 d. v.a. 4329,--
ean v.a. 4052,-
volp. en vliegreis.
chure, ook weekend.
2043741 (anvr/sgr)
Bus,
"e v.a
app. en ®kipa
htl
info
010
us, app. en r en
199,-. Eigen. VIen/
ook mogelijk- oe ToUfS
on nidS GOüü i.io
goor Rinze Brandsma
Dinger - Garnalenvisser-in-ruste Arie de Visser (geboren
8I1 getogen Moerdijker) loopt met grote, verbaasde ogen
door de steriele, koude, witte bedrijfshal in het Marok
kaanse Tanger. Ook na de overdonderende eerste indruk
gjft de omgeving vervreemdend en bizar: zo'n 1200 dik
ingepakte, van top tot teen in wit gestoken vrouwen en
meisjes, die daar ver weg in het hete Marokko koortsach
tig hoopjes Hollandse Noordzee-garnalen zitten te pellen
in een constante kille temperatuur van vijftien graden.
Mondlapjes voor, om de ver doorgevoerde hygiëne hoog te
houden.
bliksem gegaan. En moest de
consument het zonder onze lek
kere Noordzee-garnaal doen."
Hele pit
Na een heel leven in de garnalen
bekijkt zestiger Arie de Visser vol
welgevallen de vlijtige bewegin
gen. „Ze doen het ontzettend snel
en goed. En ze halen de hele pit
uit de dop, veel meer vlees dan
andere pelsters." De Marokkaan
se vrouwen golden ook al als de
allerbeste pelsters, dankzij hun
vingervlugheid, in de tijd dat de
garnaal nog gewoon in Neder
landse pellerijen gepeld werd. Na
een aantal geruchtmakende gar
nalen-affaires in de jaren tachtig
- met sterftes door voedselvergif
tiging - dwong het verbod op de
thuispellerij in 1990 de garnalen-
handel tot het verzetten van de
bakens. Wat tien jaar geleden
voorspeld werd, dat werd waar:
de handel ging de garnalen naar
het buitenland brengen om ze te
laten pellen.
Het verbod op de thuispellerij in
1990 leek de genadeklap te zullen
geven. Het moest afgelopen zijn
met de duizenden pel-ateliertjes
in de kuststreek, waar garnalen
VaSk ifi hiëf 'al te hygiënische
omstandigheden gepeld werden
als bijverdienste. Door de hoge
lonen waren commerciële pelsta-
tions in ons land onhaalbaar en
zou de gepelde garnaal onbetaal
baar worden.
want
ities in Oostenrijk voor
40 jaar en 35 t/m 55 jaar
-.0314-382300 (SGR).
ZWITSERLAND! 8 dgn met
sneeuwgarantie. f™"
hotel, luxe bus. Slecms
599,- HP. Vertr. jan. t/m
mrt. Winnemuller reize
0488-468655. -
All-in WINTERSPORT^1
vanaf 575 - inclusie j-0
busreis r°Yaftclf s'S,,;Sf
hp,2 pk,douche/wc. Verb I
in Slowakije, Hoge en Lag
Tatra geb. 70 km. P'ste
Skiciub24m"ONDERUIT
073-5112314.
Voordelig op wintersponi
Polen en Tsjechie. 3
gids: NOWE-travel: 074
6137274. SGR
PORTES DU SOLBL
TPI- 0485-350223
Het lijkt een beeld uit een
tódemmende film, een combina-
lie van historische slavenarbeid
m futuristische produktiemetho-
Jes. Al die rijen vrouwen doen
mafgebroken niets anders dan in
ongelooflijk rap tempo kleine
es uit hun jasje helpen.
Arabische muziek
door de hallen. Ze praten
je hoort af en toe wat
ze pellen en pellen,
ze worden in stukloon
Je ziet alleen bruine
die meestal onmiddellijk
worden en héél
vrijmoedig fonkelend flir
ten naar het Nederlands/Belgi-
sche gezelschap, op excursie in
taipelstation.
Kostelijke lading
Even bizar is het te weten dat met
dienietige garnalen, de grijs-roze
dwergen van de zee', heen en
«ter gesleept wordt door heel
Europa. Aangevoerd in acht vis-
arshavens, via de garnalen-vis-
alslagen in Zoutkamp en Volen-
dam, ronken dagelijks tientallen
bei-vrachtwagens vol gekookte,
verse garnalen, continu op min
drie graden gehouden, door
frankrijk en Spanje en steken de
Straat van Gibraltar over, om zo
snel mogelijk terug te keren met
gepelde. De koelwagens zijn dan
nog maar voor een derde gevuld,
■ar de kostelijke lading heeft
(onwaarde van een slordige vier
ta, Uit en thuis zijn ze, tussen
vangst en viskraam, ruim een
week onderweg. Het verse pro
dukt kan dat volgens de handel
no, zonder dat smaak en voed
selveiligheid in gevaar komen.
Het is het verhaal van de 'lage
landen', waardoor een tra
ditionele Nederlandse bedrijf-
niet alleen gered is van de
ondergang, maar nu
sells floreert. En een beter en
vooral veiliger produkt levert,
ft waanzin ten top, dat gesleur
W die garnalen', zeggen ze bij
voorbeeld bij de stichting Natuur
Milieu in Utrecht. Goed voor
"e hygiëne misschien, maar ver
woestend slecht voor het milieu,
«ar mèt het Produktschap Vis
segt oud-garnalenvisser Arie de
'®r uit Wieringen, met open
■®d rondkijkend in dat Marok-
aans pelstation: „Ik vind dit
prachtig. Op deze manier kan
ooze bedrijfstak blijven voortbe-
jtan. Anders was de hele Neder-
«adse garnalenvisserij al naar de
Grenscontroles
Ruim de helft van de Hollandse
garnalen ('Crangon crangon')
wordt nu nog gepeld in contract-
bedrijven in de lage-lonen-lan-
den van het voormalig Oostblok,
in vooral Polen, de Oekraïne,
Wit-Rusland. In kilometers is de
transportweg daarbij korter,
maar omdat de grenscontroles op
die route vaak wanhopig traag
zijn, kunnen de koelwagens soms
vreselijk lang stilstaan. Boven
dien willen de garnalenbedrijven
zeker zijn van een zo schoon en
veilig mogelijk produkt.
Vandaar dat twee grote bedrijven
gekozen hebben om eigen pelsta-
tions te bouwen en in te richten
in Marokko. Sinds 1992 heeft de
Volendamse familiebedrijf Klaas
Puul (Holland Seafood Group) in
de belastingvrije vrijhaven van
Tanger - het noordelijkste puntje
van Marokko, tegenover Gibral
tar - een eigen garnalenpellerij
onder de naam Nasco Food. Daar
Garnalen pellen in Tanger; met z'n 1200-en in een steriele, koude bedrijfshal, van top tot teen in het wit en dik ingepakt.
FOTO MARCEL BEKENDAM
werken 1200 pelsters. In het
bedrijf, mede-eigendom van de
Koeweitse prins Nasreddin, is
voor 4,6 miljoen gulden geïnves
teerd. Wekelijks worden er 80-
100.000 kilo ongepelde garnalen
gepeld.
Goed maandloon
Iets buiten Tanger, bij Tétouan,
zit sinds 1993 het even dure pel
station van Heiploeg uit Zout
kamp, T.K. Fish. De opzet, bouw
en dagelijkse leiding is in handen
van T. Khadly, die na vijftien jaar
in Nederland remigreerde naar
Marokko. Er werken 800 pelsters.
Per week rijden tussen Zoutkamp
en Tétouan twee tot drie vracht
wagens op en neer; tussen Volen-
dam en Tanger iets meer. De
heen- en terugreis duurt tweeën
half tot drie dagen.
In Tanger is nu een derde Neder
lands pelbedrijf in oprichting, uit
Arnemuiden.
In en om Tanger halen de meeste
vrouwen vier kilo garnalen per
dag: een kleine 400 Dirham per
week bij elkaar oftewel een
maandloon van ruim 350 gulden.
Niks a-sociale uitbuiting, leggen
de bedrijfsleiders uit. Want de
meisjes komen met zoveel geld
thuis, dat dat soms problemen
geeft omdat zij meer verdienen
dan hun vaders met hun mini
mumloon van nog geen 1500 Dir
ham (300 gulden) per maand.
Bovendien zijn de arbeidsom
standigheden voor Marokkaanse
begrippen goed, met medische
verzorging, maaltijden, verzeke
ring, vakantiegeld en (in Tétou
an) een kleine crèche. „Ze zijn
hier dolblij met onze pelbedrij-
ven."
Een lange werkdag in een streng
regime, in een temperatuur van
zo'n vijftien graden, ijskoude
garnaaltjes in je vingers, met je
800- tot 1200-en naast elkaar. In
Nederland zou zoiets onvoorstel
baar zijn. In Tanger, zeggen de
garnalenhandelaren, 'moeten we
ze bij de deur wegsturen, ze
komen graag.' En, nogmaals:
„Zie het liever als goede Holland
se handelsgeest. Er was geen
alternatief. Zonder deze moge
lijkheid was de garnalenvisserij
ten dode opgeschreven."
De vijand van mijn vij
and is mijn vriend,
luidt een Chinees
gezegde. Om de fiscus een hak
te kunnen zetten, omhelst
menig belastingbetaler vanuit
die slordige definitie van
vriendschap zijn verzekeraar
elk jaar een keertje heel innig.
En meestal tegen deze tijd,
want december is traditioneel
de maand dat hele volksstam
men een koopsom aanschaf
fen. De pensioenvoorziening
waarbij éénmalig een bedrag
gestort wordt, dat na verloop
van tijd recht geeft op een
jaarlijkse uitkering als aanvul
ling op de oudedagsvoorzie
ning. De koopsom is mateloos
populair.
Afgelopen jaar gingen er
91.000 over de toonbank en in
de eerste zes maanden van dit
jaar groeide de omzet opnieuw
met 32 procent, tot 3,8 miljard
gulden. Het gros van de
kopers kende slechts één
motief voor het bondgenoot
schap met zijn verzekeraar: de
fiscale aftrek. De storting op
een koopsom mag tot maxi
maal 11.268 gulden van het
belastbaar inkomen worden
afgetrokken en dat buiten
kansje mag niet gemist wor
den.
Maar hoe hecht zijn vriend
schappen die vanuit opportu
nisme gesloten worden? De
waas die vele mensen voor
ogen krijgen als het woord fis
cus valt, versluiert ook de blik
op de gelegenheidspartner.
Die blijkt niet altijd even
betrouwbaar.
Het Amsterdamse researchbu
reau MoneyView publiceert
viermaal per jaar een lijst
waarop de rendementen op
koopsompolissen worden ver
geleken. Het verschil in het uit
te keren bedrag na 20 jaar
blijkt dan uiteen te lopen van
31.000 tot ruim 49.000 gulden.
Met als vuistregel dat kleine,
onbekende verzekeraars meer
uitkeren dan gerenommeerde.
Kleintjes kopen vriendschap,
de grote gokken op de fiscale
waas.
Alle verzekeraars bieden een
rendement dat uiteindelijk de
vijf tot zes procent niet te
boven gaat. Nogal povertjes.
De verzekeraars wijten dat
aan de lage kapitaalmarktren
te van dit moment. Maar ook
de befaamde strijkstok speelt
mee. Zo krijgt een tussenper
soon zo'n 700 gulden voor elke
afgesloten polis en trekt de
maatschappij op voorhand alle
kosfëft df alvorens tot beleg
ging van het gestorte geld
wordt overgegaan. Binnen is
binnen, zo wordt gedacht.
Maar het drukt wel het te
beleggen bedrag met zo'n 12
procent.
De opbrengsten zijn daarmee
tot het punt gedaald, waarbij
de vraag opdoemt of het niet
veel aantrekkelijker is om - al
dan niet tandenknarsend -
belasting te betalen en het res
tant zelf te beleggen.
Een voorbeeld. Een storting
van 11.268 gulden levert op dit
moment na 15 jaar 26.700 gul
den op, dat via een jaarlijkse
lijfrente moet worden uitge
keerd. Een leuk bedrag, maar
daar moet wel belasting over
betaald worden. Bij een 50-
procentstarief van de fiscus
blijft uiteindelijk netto 13.350
gulden over.
Stel dat iemand over de oor
spronkelijke storting belasting
had betaald, dan bleef er 5.634
gulden over om zelf te beleg
gen. Als dat geld op een spaar
bankboekje gezet zou worden
tegen 5,75 procent, dan levert
dat na,15 jaar ook zo'n 13.350
gulden op. De belegging moet
dan wel zo gekozen zijn. dat de
fiscus er niet nog voor een
tweede keer overheen kan
razen. Dus iemand moet
gebruik maken van de rente
vrijstelling of van één van de
vele fiscaal vriendelijke beleg
gingsfondsen.
Een sigaar uit
eigen doos
Aan deze zelfredzaamheid
kleven nog enkele voordelen.
Over het geld kan altijd wor
den beschikt, terwijl bij de
aanschaf van een koopsompo
lis in ruil voor belastinguitstel
lange tijd het zicht en de zeg
genschap weg is. En wat is het
toegezegde geld na al die jaren
nog waard? Zeker bij een vast
uit te keren bedrag knaagt de
geldontwaarding gestaag door.
Vaak wordt de hoofdprijs
bovendien niet uitgekeerd.
Veel verzekeraars keren bij
voortijdig overlijden slechts
het oorspronkelijk ingelegde
bedrag uit. Iemand die op zijn
veertigste een koopsompolis
koopt en die op zijn zestigste
laat uitkeren, loopt veertien
procent kans dat zijn nabe
staanden alleen de inleg terug
zien. Laat hij de polis doorlo
pen tot zijn vijfenzestigste, dan
loopt dit percentage op tot 22
procent.
Geen mens die een spaarbank
boekje opent, waarvan hij
weet dat hij in één op de vijf
gevallen na 25 jaar slechts zijn
inleg terugkrijgt. Met koop
sompolissen wordt dit risico
grif genomen. De vijand van
mijn vijand hoeft niet altijd
mijn vriend te zijn.
(ADVERTENTIE)
CHATEL-Skireizen, Chalet
met hotel-seiyice
St .Anton, Solden Tign
Fiss Chatel(F) 030-2340323-
NAUTILUS SKIALPINE 9 j
Heiligenblut. Sneeu
3000 m. mei. 6 dg. v
luxe bus, fijn c
Eigen skischool.geen^^.
seizoen toeslag,ook
jeugdkampen v.a.
inljVl8^3288T^-
langlaufoagtoch ho11
Paintball-survival-oud
spelen-karaoke-b 0f j
thema feestavonden j
groepen en UednJ 28g7
Voordelige v.a-
3 dgn Tirol-Dolomie en
372,- P-P-eneT aut0.
slaapbus. O°L£522(0.
Bel Yes Tours_073 5A----^
Met GoGo Tours na 0oS.
sneeuw in Frankrijk,
tenrijk, Italië en 1
iOK niuys'^"-
en gids G°^O p
)-4142599 SGR/"'
OHRA Beleggingsfondsen
Bel snel OHRA:
Maandag t/m vrijdag van 8.30 tot
21.00 uur en zaterdag tot 13.00 uur.
Of kom langs in één van de OHRA
Winkels (adressen zie pag. 2 van
de Gouden Gids).
OHRA Aandelenfonds 14,6
DeltaLloydlnvestmentFund 9,7
Internationaal Aandelenfonds 9,6
Aandelen Beleggingspool 8,9
ING Bank Global Fund 7,2
Postbank Aandelenfonds 6,9
Obam 6,3
Esmeralda 6,1
9 ABN Amro Aandelen Fonds
10 Algemeen Fondsenbezit
11 ASN Aandelenfonds
12 Rolinco
13 Aegon Aandelenfonds
14 Intereflect 500
15 Robeco
16 CL Aandelenfonds
INDEX
5,7
5,4
2,1
1.3
0,4
0,4
-0,2
-4,1
5.4
rendement 'Aandelenfondsen Wereldwijd', oktober 1994 tot en met september 1995
Naam
i
Voorletter(s)
i Adres
1 Postcode
M/V
u °P zoek naar een hoger rendement?
a4spreekt het overzicht hierboven voor zich!
ICt Aandelenfonds behaalde het afge
ven jaar een prima resultaat.
"Kirde Van uw belegging kanjlucti
Zes uitstekende fondsen
OHRA heeft zes aantrekkelijke beursgeno
teerde fondsen. Die de afgelopen jaren een uit
stekend rendement hebben laten zien. Kies
ook voor de beleggingsexpertise van OHRA en
vraag met de Beleggers-lnfobon alle informatie
over succesvol beleggen aan. Of bel direct even.
ueren. In het verleden behaalde resultaten bieden geen garantie voorde toekomst.
Plaats
Telefoon
Geboortedatum
0215181195
In open envelop zonder postzegel opsturen
naar: OHRA Bank, Antwoordnummer 3344,
6800 ZA Arnhem.
01U-4l<tzj==> -
http://www. gog°-nl-
Hoe voorziet Nederland
zich in de volgende eeuw
van voldoende energie? En
uit welke bronnen zal die
energie komen? Blijft Ne
derland grote hoeveelhe
den aardgas exporteren of
wordt het tijd zuiniger om
te springen met de eigen
slinkende voorraad? Eind
december presenteert mi
nister Wijers van Economi
sche Zaken een energieno
ta. Meer concurrentie,
meer duurzame energie en
meer energiebesparing lij
ken daarin centraal te
staan.
Door Elly Lammers
Den Haag - De aardgasvel
den hebben er voor gezorgd
dat Nederland nooit vol is
komen te staan met kerncen
trales. Door de enorme gas
bel bij Slochteren die in 1959
werd aangeboord, had
Nederland de atoomstroom
nooit zo hard nodig als lan
den die het zonder eigen
voorraden fossiele brand
stoffen moeten doen.
Maar inmiddels nemen de zor
gen om de gasbel toe. De voor
raad blijkt niet onuitputtelijk en
het enorme gasgebruik in
Nederland zorgt bovendien voor
een flinke uitstoot van kool-
dioxyde (CO2), dat verantwoor
delijk wordt geacht voor het
broeikas-effect. Mondiaal blijft
het energieverbruik jaarlijks
groeien met één a twee procent.
Met als gevolg dat in de loop van
de volgende eeuw een tekort aan
fossiele brandstoffen als olie,
kolen en gas dreigt. Reden
temeer om efficiënt met de slin
kende voorraden om te gaari en
te zoeken naar nieuwe duurza
me energiebronnen.
Minister Wijers (Economische
Zaken) zal eind december in zijn
energienota aangeven hoe
Nederland zich in de toekomst
van energie zal voorzien. En hoe
we die energie zo opwekken en
gebruiken dat het milieu ontzien
wordt. Duidelijk is nu al dat
Wijers de elektriciteitssector
fors wil reorganiseren. Niet van
wege het milieu, maar omdat
Nederland op tijd klaar wil zijn
voor een geliberaliseerde ener
giemarkt in Europa. Om straks
de internationale concurrentie
aan te kunnen, moet de Neder
landse stroom-industrie groot
schaliger worden, vindt de
bewindsman.
Daarom wil Wijers dat de huidi
ge vier stroomproducenten
samengaan in één bedrijf, waar
in ook de koepelorganisatie van
de vier, de Samenwerkende
Elektriciteitsproducenten
(SEP), opgaat. Die ene stroom-
producent (een NV) komt in
handen van de distributiebe
drijven. De laatsten krijgen
meer te zeggen over de planning
van de capaciteit, die straks
vastgesteld wordt via 'regionale
dekkingsplannen'. Dat moet
overcapaciteit, die de stroom
duurder maakt, in de toekomst
voorkomen. De distributiebe
drijven kunnen straks ook
stroom gaan importeren uit het
buitenland.
Het net van hoogspanningslij
nen en distributielijnen, nu nog
van de SEP en distributiebedrij
ven, komt in handen van een
onafhankelijk beheerder, die
iedereen tegen gelijke voor
waarden toegang geeft. De
minister van Economische
Zaken legt in de toekomst alleen
nog maximumprijzen op voor
kleinverbruikers, die voor de
levering van hun stroom afhan
kelijk blijven van één distribu
tiebedrijf. Vrije concurrentie
bepaalt straks de stroomprijs
voor de grote bedrijven.
Consumenten en grote delen van
het midden- en kleinbedrijf zul
len dus weinig van de reorgani
satie merken. Individuen kun
nen straks niet zelf een goedko
pe stroomleverancier kiezen.
Britse burgers hebben die vrij
heid bijvoorbeeld wel. Groepen
consumenten, zoals steden of
woningcorporaties, kunnen wel
licht wel samen goedkoop
stroom inkopen.Als de stroom-
sector de vrije markt op moet,
kan de Gasunie niet achterblij
ven. Maar voor Nederland is het
gas van oudsher een goudmijn.
Grofweg 70 procent van de gas
opbrengsten vloeit nog steeds
regelrecht in de staatskas; vorig
jaar ging het om 7,1 miljard gul
den. Meer concurrentie kan
direct de Nederlandse belangen
schaden. Wijers zwijgt tot nog
toe opvallend over 'het gasdos-
sier'. Hoe ver wil hij hier de
mededinging doorvoeren? De
regeringspartijen PvdA, WD en
D66 verwachten dat meer
marktwerking waarschijnlijk
onontkoombaar is, maar schui
ven die het liefst toch wat voor
uit. De Nederlandse aardgas
voorraad werd vorig jaar nog op
bijna tweeduizend miljard
kubieke meter geschat. Vorig
jaar verbruikten we een slordige
vijftig miljard kubieke meter.
Bij gelijkblijvend energiever
bruik heeft Nederland dan nog
genoeg voor veertig jaar.
Althans, als de export naar het
buitenland drastisch omlaag
gaat. Nederland moet 'voorzich
tiger' omgaan met de eigen
bodemschat, zeggen Tweede-
Kamerleden. Wie wat bewaart,
heeft wat. Dan maar wat minder
exporteren en een kleinere geld
stroom naar de schatkist.
Ondertussen moet Nederland
gaan zoeken naar nieuwe ener
giebronnen.
Wijers wil meer investeren in
duurzame energie. Tien procent
van alle energie moet in 2020
milieuvriendelijk opgewekt zijn.
Momenteel geldt dat voor onge
veer een procent. Wijers wil die
duurzame energie-opwekking
bevorderen via fiscale maatre
gelen. De ontwikkeling van
windenergie stemt nauwelijks
optimistisch. Het rijk en zeven
provincies hebben enkele jaren
geleden afgesproken dat er in
het jaar 2000 voor 1000 mega
watt aan windmolens moet
staan. Maar veel gemeenten
hebben tot nog toe met succes de
komst van 'die lelijke dingen'
weten te blokkeren. Alleen met
windenergie zal Wijers zijn doel
dan ook niet halen. Hij verwacht
meer van nieuwe technieken om
zonnestralen direct in elektrici
teit om te zetten en van energie
uit organisch materiaal en het
gebruik van zogenoemde brand
stofcellen. Een nog op te richten
onderzoekscentrum moet die
technieken verder ontwikkelen
en geschikt maken voor groot
schalige toepassing.
Wijers mikt daarnaast op verde
re energiebesparing. Zijn voor
ganger Andriessen nam het ini
tiatief tot meerjarenafspraken
met de industrie. Inmiddels heb
ben 25 branches beloofd om in
2000 twintig procent efficiënter
te produceren in vergelijking
met 1989. Vorig jaar was negen
procent gerealiseerd, waarmee
de industrie redelijk op schema
ligt.
In zijn energienota doet Wijers
er nu nog een schepje bovenop.
Hij komt met nieuwe data en
streefpercentages: in vergelij
king met 1995 moeten bedrijven
in 2020 dertig procent energie-
efficiënter produceren. Volgens
topambtenaren van EZ komt de
totale winst over de periode
1989-2020 dan uit op veertig
procent.
Kernenergie lijkt nog steeds
geen reële optie. Wijers heeft
vorig jaar al aangekondigd dat
dit kabinet geen besluiten zal
nemen over nieuwe nucleaire
installaties. Zelfs de WD, in de
Kamer een eenzaam voorstan
der van kernenergie, lijkt onder
hand te berusten in het verder
uit het zicht raken van deze
optie. De liberalen beperken
zich momenteel tot de beschei
den oproep om wel de onder
zoeksprogramma's naar kern
energie te behouden. Die wens
ontmoet weinig tegenstand. Wat
nucleair speurwerk in onder
zoeksinstituten mag zelfs van
D66.
