Che Guevara:
door commercie omarmd,
in eigen land vergeten
De Russische beer brult niet meer
s Museum viert
nden carnaval
>sitie Nijmegen:
ils rivierbedding
instbeurs richt
er op jongeren
K&?
Global Coalition hekelt
cynisme over Afrika
BUITENLAND
13 NOVEMBER 1995
DEELA7
ige onderzoekers beweren dat de Ger-
I, anderen laten het carnaval in de Mid
De geschiedenis van het volksfeest in
■terdag (18 november) onderwerp van
ferre dao baove straole in het Limburgs
tiet begin
eum is er
hooit een
Jtentoon-
It volks-
(atselijke
5 van een
bvalsver-
I eerder is
ïistorisch
I geschetst
van het
aat de
Iz'n kop.
jeuwen al
I plaatsen
I ezelsmis
ns deze
tieviering
|e hiërar-
c van het
■bisschop
egentien-
fiedaagse
i de veer-
el anders
ten trok-
nd op de
ferbergen
ranst en
bis hane-
laringbij-
ftmburgse
Tïijnlands
voorbeeld georganiseerd enl
gestructureerd. Het kwam in!
de tweede helft van de vorige)
eeuw overwaaien. Bakermat is
Keulen, waar in' 1823 een I
optocht werd georganiseerd die!
herinnerde aan het glorierijke!
verleden van de stad. Het feest!
was geïnspireerd op commedia 1
del arte en een boekje van
Goethe over het carnaval in
Rome.
Onder invloed van deze bewe
ging ontstonden ook in Lim
burg tal van carnavalsvereni
gingen. Tot de oudste behoren
Momus uit Maastricht en Jocus
uit Venlo, ontstaan rond 1840
De verenigingen organiseerden
behalve carnaval ook tal van
andere sociale activiteiten. De
expositie maakt duidelijk dat
het feest zich niet beperkte tot
de drie dolle dagen die fun
geerden als 'ventiel op een
hogedrukpan'.
De expositie loopt tot en met 16
februari, de dag waarop het
feest weer losbarst. Derkx en
de zijnen begeven zich dan 'in I
het kader van veldonderzoek'
onder de carnavalsvierders.
„De gezamenlijke, ongedwon
gen onderdompeling in het
bruisend feestbad schenkt een
intens gevoel van vreugde dat
je bovendien met anderen
deelt. Wellicht is dit de kern
van carnaval."
eft er wel iets mee. Reisjes langs de Rijn
toppunt van vakantieplezier. De rivier
1 stroom van associaties op. Hoe breed en
ag en troostend zij ook kan zijn.
kon toch worden binnengehaaid
omdat hij zich sinds enige tijd,
verbonden weet aan de Düsseld-:
orfer kunstakademie.
Plessi's aandeel is het eerste werk
waar de Commanderiebezoeker
tegenaan loopt. Hij plaatste zes
kolossale open kasten van staal]
in het gelid, waarin tot op ver
schillende hoogten houten boom
stammen werden gestapeld.
Bovenop die kasten werden op
gelijk niveau zes televisietoestel
len geplaatst. Daarop worden
opnamen vertoond van op water
drijvende boomstammen. Wat jej
hoort, is het geluid van de rivier. I
Indrukwekkender kun je een j
rivier niet door een museumge
bouw laten stromen. De ervaring
is overdonderend. En zoals je
uren aan het water kunt zitten,
kun je nu in het museum de rivier
onafgebroken volgen. i
De tentoonstelling 'Der Rhein Le
Rhin De Waal' lijkt een interna
tionale doorbraak op te zullen
opleveren voor de Nederlander j
Willem den Ouden. Van hem is
een kolossaal riviergezicht in het
project opgenomen. De roep is
Den Ouden ook al naar Straats
burg - het volgende en laatste j
station- vooruit gesneld. Daar|
zal het werk ongetwijfeld ook als
superbe worden omschreven.
Want minder verdient dit magis
trale schildererij niet.
De Duitsers hebben Den Ouden
intussen al ontdekt. De Neder
lander maakte bovendien gro e
indruk, omdat hij zich net a s
Beuys kan beroepen op een kri i-
sche houding. De wijze waarop
de schilder uit Varik aan de Waai
zich in de strijd wierp tegen ae
dijkverzwaring, heeft veel Duii -
sers voor hem ingenomen, u
Ouden scoorde na de opening va
de tentoonstelling in Bonn J
zonder hoog in de Duitse pers.
'Der Rhein Le Rhin De Waar
Commanderie van Sint Jan,
Plaats 3 1 Synagoge, Nonn
straat, Nijmegen, t/m 28 jan.
t/m za. 10-17, zo. 13-17 uur.
tea beslo-
Ite wijden
1 in Zwit-
|n Neder-
litwaaiert.
pkter van
i titel De
bi vastge-
leerst een
1 kunst en
Ie tonen,
enteerd te
henteel in
iDe Com-
Idance De
wordt zij
overge-
In inspira-
irs, schil
let bijzon-
ft kunste-
I door de
die de
sen bood.
len zonder
1 de Rijn
lier op het
leze eeuw
timen. Wie
binnen-
neus op
ïstenaars
[ren kriti-
[e kunste-
van deze
|l een bij-
teld voor
zichtbare
e van de
hein Le
n typisch
ld kunst-
bijdrage
itoonaan-
ar. Strikt
liaan van
ten. Want
m dat de
telde, ver
inaars met
ij dit pro-
lar Plessi
internationale Tef af-kunstbeurs in ^aa/HlC
meer op jongeren richten. Tefaf (The E P
9 tot en met 17 maart plaats vindt, ga
ersterken. f i <jie
eft vastgesteld dat de bezoekers van
mensen trok, meer behoefte hebben a
ij jongeren een achterstand in kenni
instateerd. Dat komt doordat scholen
den, meent Tefaf. iPiigdige
96 een educatief programma dat op J
een speciale ruimte zullen zij via aua cUjtu-
'ramma's kennis kunnen maken me aar
volwassenen is er meer informatie bes
MAANDAG 13 NOVEMBER 1995
IL, frans Lindenkamp
I Buenos Aires - In de tijd dat
|je term no-nonsens beleid
,g zijn intrede moest doen
ivaarop vermeende WD-
isympathieën op de middelba-
jschool met pesterijen afge-
Jstraft werden, prijkte zijn
er op de slaapkamer van
r 'politiek bewuste' jon-
De blik in zijn ogen
tide de vastberadenheid
I lit waarmee hij het verfoei
de kapitalisme bestreden
id. Anno 1995 is hij niet
«er dan een door Bill van
Dijk vertolkte clown in de
«Nederlandse versie van de
musical Evita.
I'ïsest 'Che' Guevara had voor
I "jse wereldverbeteraars het
]i aureool van goeroe. Menig be
ll wonderaar dweepte met de hel
ped van de verzetsstrijder
II die met zijn AK-47 mitrailleur
jalant rond de schouder ge
il slingerd door de jungles van
I Zuid-Amerika was getrokken bij
J ajn zelfopgelegde missie om de
I onderdrukte volkeren op het
continent te bevrijden van wrede
dictators.
Che' - door zijn strijdmakkers
Ugedooopt omdat hij hen niet
atV (red. jij), maar met dit in
ntinië gangbare persoonlij
ke voornaamwoord} e aansprak -
cht zijn idealisme met een
|lcroïsche dood. Een patrouille
iet Boliviaanse leger greep
in 1967 in de kraag, nadat
I de Amerikaanse inlichtingen-
dienst hem getraceerd had in het
aherbergzame gebied rond het
dorpje Higuera waar hij een be-
rijdingsleger op poten trachtte
te zetten.
I Zijn excecutie - die onder mys-
terieuze omstandigheden van
rhand was bevolen - maak-
te een einde aan zijn vruchteloze
ngen om de Cubaanse va-
ai van het communisme te ex-
pmteren. De arme indianen in
Indesgebergte hadden maar
I titter weinig begrepen van wat
ieze blanke Argentijn voor ogen
had.
I Madonna
I Inmiddels zijn 28 jaar verstreken
I tide commercie heeft 'Che' her
ontdekt. Een Panamese bier-
werij is in Engeland begon-
met de lancering van 'Che
I Guevara-bier' en de Zwitserse
ikant Swatch heeft een 'Che
[Suevara-horloge' op de markt
{(bracht. Op de wijzerplaat
prijkt diens afbeelding en op het
Bill van Dijk speelt Che Guevara in de Nederlandse versie van de musical 'Evita'
polsbandje staat 'Revolution' ge
schreven.
Ook de filmindustrie laat zich
niet onbetuigd. De Engelse re
gisseur Alan Parker gaat de
ikoon van het communisme op
het doek tot leven wekken. Bin
nenkort starten de opnamen
voor de film 'Evita', waarin pop
ster Madonna de 'Moeder van de
Argentijnen' zal vertolken.
De populaire Spaanse acteur
Antonio Bandera - die in zijn
laatste rolprent is uitgegroeid
tot het symbool van de 'latin-
lover' - zal net als in Nederland
Bill van Dijk de rol van Che
Guevara spelen. Met de film
krijgt de Argentijnse jeugd de
mogelijkheid een 'fictive' glimp
op te vangen van de ooit buiten
hun landsgrenzen op handen ge
dragen idealist, maar die in Ar
gentinië onbekend en onbemind
is.
Voor veel Argentijnen was de in
de industriestad Rosario gebo
ren afgestudeerde arts een pro
fessionele onruststoker. Een re
volutionair warhoofd, dat zijn
vaderland in 1953 voorgoed
vaarwel zei na de drie 'politieke
oriëntatiereizen' die hij per mo
tor en boot over het werelddeel
maakte, in de periode voordat
hij zijn doktorsbul haalde.
Hippie's
De ideologische samenhorigheid
- die 'Che' op het thuiscontinent
ontbeerde - ontmoette hij daar
entegen wel in Europa en
Noord-Amerika. Op universitei
ten in het rijke geïndustriali
seerde noorden groeide de voor
malige rechterhand van Cu
baans alleenheerser Fidel Castro
uit tot een mythe.
'Che' had zijn tijd mee. De oor
log in Vietnam was verworden
tot een synoniem voor het Ame
rikaans imperialisme en hippie's
overal ter wereld gaven met
bloemen, gitaren en protestmar
sen uiting aan hun 'Make love,
not war' filosofie. De onbaat
zuchtige wijze waarop 'Che' het
lot van de onderdrukten had
willen verbeteren sloot naadloos
aan bij de idyllische voorstelling
die in linkse studentenkringen
heerste omtrent de romantiek
van het guerrillabestaan.
Terwijl op Cuba - waar Fidel
hem voor zijn heldhaftige bij
drage aan de revolutie van 1959
beloonde met een minsterspost -
nog munten met zijn afbeelding
circuleren, valt Che Guevara in
zijn eigen Argentinië daarente
gen anonimiteit ten deel. Geen
enkele straat draagt zijn naam,
de universiteiten kennen geen
leerstoel die aan hem gewijd is,
voor de bezoeker aan Argentijn
se musea is het tevergeefse moei
te om iets te weten te komen over
hem. En slechts een parlements
lid noemt zich openlijk een
'Guevarista'. De politieke intole
rantie rondom zijn figuur leidde
een paar jaar geleden zelfs tot
een bomaanslag. Anti-commu
nisten bliezen de pui van zijn ge
boortehuis in Rosario op.
Doodgezwegen
Maar met de film 'Evita' in aan
tocht is in het pampaland een
discussie op gang gekomen of
aan dit historische onrecht een
einde dient te komen. Uit onder
zoeken blijkt dat de helft van de
foto cor viveen
Argentijnse jongeren tussen de
15 en 25 jaar niet weet dat 'Che'
hun landgenoot was. Onder de
genen die hem wel kennen is hij
niet bijster populair. Terwijl
voetballer Maradona bovenaan
het lijstje der meest geliefde per
soonlijkheden prijkt, komt 'Che'
niet bij de eerste tien namen
voor. Van hen die ooit over hem
gehoord hebben, weet 40 procent
niets over diens revolutionaire
verleden te vertellen. Kortom,
het is in Argentinië treurig ge
steld met het fenomeen 'Che'.
Dat vindt ook politicoloog Ri-
cardo Cicerchia. Hij somt de re
denen van het waarom op. „De
meeste jongeren kennen Che
Guevara door hun ouders of via
popteksten. In de geschiedenis
boekjes op school wordt hij
doodgezwegen en leraren nege
ren hem uit angst door te gaan
voor bejaarde hippie of of linkse
doordrammer."
De oorzaak van de anonimiteit
schuilt volgens de wetenschap
per in de langdurige periodes
militaire dictatuur die Argenti
nië gekend heeft. Daarin was het
De 'echte' Che Guevara op een
foto uit 1967.
foto archief de stem
uiterst gevaarlijk linkse sympa
thieën te koesteren. Vooral tij
dens de zogenaamde 'vuile oor
log', die gepaard ging met een
heksenjacht qp linkse subversie
ven en die van 1976 tot 1983 mi
nimaal negenduizend Argentij
nen het leven kostte.
„Scholieren en studenten lieten
het wel uit hun hoofd om een
poster van Che Guevara aan de
muur te plakken. Dat zou onher
roepelijk de gang naar een con
centratiekamp van het leger
hebben betekend," aldus Cicer
chia.
Memorie
Ook de gerespecteerde schrijver
Ernesto Sabato heeft in de dis
cussie zijn gewicht in de schaal
geworpen. Het geweten van de
pampanatie vindt dat Che Gue
vara een plaats waardig is in de
collectieve memorie van de Ar
gentijnen.
„In een tijd waarin de linkse ide
ologieën in diskrediet zijn ge
raakt, mogen we niet toestaan
dat hetzelfde gebeurd met idea
len. Met zijn onbaatzuchtige in
stelling was Che Guevara des
tijds bereid om voor een ideaal te
sterven. Hij droomde van de
'Nieuwe Mens' bevrijd van
egoïsme die net als hij ontdaan
van materialistische overwegin
gen zou strijden voor een meer
rechtvaardige samenleving, vrij
van armoede en onderdruk
king."
Op dit vlak is voor de Argentijn
se president Menem - zo vindt
Sabato althans - een taak weg
gelegd. „Menem streeft met zijn
neoliberale politiek een maat
schappij na die nadrukkelijk ge
baseerd is op materiële welvaart.
Daarin schuilt het gevaar van
geestelijke armoede. In zijn her
vormingsdrift heeft Menem de
sociale aspecten uit het oog heeft
verloren. Juist in een tijd waarin
de ideologie van het materialis
me overal ter wereld oprukt kan
de filosofie van Che Guevara
niet alleen een voorbeeldfunctie
zijn voor de miljoenen Argen
tijnse jongeren, maar ook voor
onze president."
De hoogbejaarde Sabato vindt
dat Argentinië in het krijt staat
bij de hervormingsgezinde we
reldverbeteraar. Guevara ver
dient in zijn ogen posthuum ont
daan te worden van het etiket
'revolutionaire losbol'. Maar of
de huidige regering daartoe de
aanzet durft te geven, betwijfelt
hij ten zeerste. „In militaire
kringen zal een dergelijke reha
bilitatie op fel verzet stuiten."
prKees Elenbaas
lou - De deplorabele
j van het leger en de de-
Ittie- industrie bedreigt de
Pionale veiligheid van Rus-
M zo luidt de conclusie van
I® nog geheim rapport van
I/Commissie voor Nationale
Pigheid van het Russische
|rtment.
- -at Boris Jeltsin probeert
Iteer dagen de wereldleiders in
ervan te overtuigen
Rusland nog steeds een su-
iMacht is waarmee rekening
l w®den gehouden. Jeltsin
®e' zijn Amerikaanse ambt-
Bill Clinton onderhande-
Wtt de voorwaarden van
li, je riüitaire deelname aan
I "wesmacht in Bosnië en hij
initiatief lanceren voor
PïopaUW veiligheidssysteem in
lijnen deze voorstellen van Jelt-
luatkt de ^ussiscke strijd-
londert n een cruciale r°l maar
I. nussen circuleert er in Mos-
li.!'!®raPP°rt dat aantoont dat
|ss/nS 20 Seweesde leger op de
|4/» de totale ineenstorting
.Het
li?» van de strijdkrachten
ïtdur Beërfd na het
van de Sovjet-Unie
meer aan de taken en
l-jei/irS® van een defensie-
ls hrt vernietigende oor-
%dp ,raPP°rt' Overeenkom-
IWiet.n ire doctrine van de
I Wend16 kevonden de meest
I sillied 6 en kest bewapende
I OfSt-En11 Z'°'1 in Gentraal en
Plek® Sf 8?in de grensrePu-
Het Rode Leger, eens de trots van de Sovjet-Unie, tijdens een parade in 1981.
|fcial?s waren minder ge-
I Nation legeronderdelen
|%H8erd met vaak verou-
|tC*fning-
httiibt raf>Port bleven de be-
IWi,,e, onderdelen van de
l'isisrA acht en van de
Stilten en. mucleaire .strijd-
."ekraïnoln, W-Rusland en de
W van"^811 d'e nu deei uitma-
Vl enG0S' de Gemeen-
^C„?nafhankelijke Sta-
llairi..:n dertien legers van de
met hun bewapening
f^toacht
achter, twee legers van de strate
gische raketmacht, drie legers
van de luchtverdediging en vijf
legers, van de luchtmacht, allen
met de meest moderne wapensys
temen.
Het gevolg hiervan is dat het
Russische wapenarsenaal slechts
voor twintig tot dertig procent
uit nieuwe raketsystemen en ar
tillerie bestaat en dat het leger
over niet meer dan zestig tot ze
ventig procent van het benodigde
aantal militairen beschikt.
Naar het oordeel van de experts
die het rapport hebben opgesteld
voldoet 'slechts één op elke vier
tanks, één op de zeven pantser
voertuigen en één op iedere tien
stukken artillerie aan de moder
ne eisen. Het gemiddelde van de
moderne bewapening van de
•Russische strijdkrachten stijgt
niet uit boven de 30 procent, ter
wijl dit getal bij het Amerikaanse
leger op tussen de 50 en 60 pro
cent ligt'.
Minder dan één derde van de
vliegtuigen van de luchtmacht is
gevechtsklaar. De piloten zijn
slecht getraind omdat ze veel te
weinig vlieguren maken wegens
gebrek aan brandstof.
Meer dan zestig procent van alle
vliegvelden in Rusland is toe aan
grondige reparaties of totale ver
nieuwing.
De eens zo befaamde Zwarte
Zeevloot - waarvan de verdeling
een nu al jaren slepend conflict is
tussen Rusland en de Oekraïne -
is vrijwel verloren gegaan. De
thuishaven Sebastopol van de uit
840 schepen bestaande vloot is
veranderd in een groot scheeps-
kerkhof.
Admiraal Nikolaj Martynov,
hoofd van het technische depar
tement van de vloot maakte za
terdag bekend dat bijna zeventig
procent van de schepen niet meer
foto archief de stem
te repareren is. De Russische
vloot in de Baltische Zee is er al
niet veel beter aan toe en blijkt
nauwelijks meer in staat om rou
tine missies binnen de territoriale
wateren uit te voeren.
De gevechtscapaciteit van de on-
derzeevloot is in vergelijking met
1991, het laatste jaar van de Sov
jet-Unie, met 5 tot 6 maal afgeno
men, die van de oppervlaktevloot
met 10 tot 12 keer, stelt het rap
port vast.
De opstellers van het document
komen verder tot de conclusie dat
bij de militairen 'het pragmatis
me de vaderlandse gevoelens
VAN 23 TOT EN met 28 november vindt in het Mecc
in Maastricht de tweede Global Coalition for Africa
plaats. Tientallen regeringsleiders uit Afrika, hulpor
ganisaties en andere betrokkenen debatteren over de
toekomst van Afrika. Rond de conferentie wordt het
grootste Afrikaanse culturele festival gehouden dat
ooit in Nederland plaatsvond.
Een westerse verpleegkundige voedt een door honger uitgemer
geld Afrikaans kind. Het zijn beelden als deze die het cynisme over
de toekomst van Afrika voeden. foto archief de stem
overstijgt hetgeen voor een deel
bijdraagt aan een mentaliteit van
cynisme, wreedheid en een cul
tuur van geweld onder militai
ren'.
Het rapport wijst erop dat alleen
al in de eerste helft van 1995 ruim
11.000 delicten zijn gepleegd
door militairen.
Niet minder alarmerend is de si
tuatie in de wapenindustrie, aan
gezien de neergang van de strijd
krachten zich gelijktijdig vol
trekt met het uiteenvallen van
het militair-industriële complex.
Veel van de bedrijven die onder
deel uitmaakten van dit machtige
complex zijn opgesplitst en ge
privatiseerd, terwijl een deel
zelfs in buitenlandse handen is
overgegaan. Hoewel Rusland on
geveer tachtig procent van de
wapenindustrie van de Sovjet-
Unie heeft overgenomen, kunnen
deze bedrijven niet meer dan ze
ventien procent van de benodigde
wapens zelfstandig produceren.
De rest van de productie kan al
leen tot stand komen in samen
werking met andere landen van
de GOS.
Het rapport dat vorige maand
onder de afgevaardigden van de
Doema werd verspreid sloeg in
als een bom.
De inhoud van het document was
één van de belangrijkste redenen
waarom de regeringsbegroting
voor 1996 in eerste lezing werd
weggestemd.
Het effect van het rapport werd
nog eens versterkt door toelich
tingen van militairen die op dit
moment alles in het werk stellen
om de parlementsleden te over
tuigen van de desastreuze situa
tie in het leger.
De regering van premier Viktor
Tsjernomyrdin heeft voor defen
sie bijna 79 triljoen roebel (onge
veer 28 miljard gulden) op de be
groting staan terwijl de militai
ren dat opgeschroefd willen zien
tot maar liefst 134 triljoen (47,5
miljard gulden).
Maar zelfs al zouden de militai
ren hun zin krijgen - hetgeen zeer
onwaarschijnlijk is - dan is vol
gens experts dat bedrag slechts
voldoende om het leger te hand
haven in de deplorabele toestand
waarin het nu verkeert.
OUAGADOUGOU ONTWAAKT
deze morgen zoals de hoofdstad
van Burkina Fasso elke morgen
ontwaakt. Met een gouden zon
die, na een haperende start, ra
zendsnel boven de kim schiet.
De straten vullen zich met stof
van het eerste voorbijrazende
verkeer en in de patisserie om de
hoek gaat tegelijk met de oven de
televisie aan. Onder het genot
van heuse Franse croissants.,
puddingbroodjes of besuikerde
bladerdeeggebakjes kan de ge
goede burgerij van deze Afri
kaanse stad hier via de schotel
antenne rechtstreeks TV Cinq
volgen.
Deze morgen biedt het Franse te
levisiestation voor de zoveelste
maal de gruwelen van de Bosni
sche burgeroorlog. Sarajevo en
Zepa verdringen elkaar in bloed
en drama.
Buiten de airconditioned patisse
rie stijgt de temperatuur naar 35
graden, op het televisiescherm
dwarrelt sneeuw op Bosnische
heuvels. Een tafereeltje met een
hoog Monty-Python-gehalte.
De burgeroorlog in het duizenden
kilometers verderop gelegen
voormalig Joegoslavië behoort
voor de upperclass van de Burki-
nese hoofdstad tot het dagelijkse
ochtendnieuws. Tegelijkertijd
blijft de bevolking van dit Sahel-
land grotendeels onkundig van
de economische problemen van
buurland Ghana, de vooruitgang
in de landbouw in het aangren
zende Mali of de politieke span
ningen in zuidelijke buurstaat
Togo.
Hulproep
Afrika behoort weliswaar tot 's
werelds grootste continenten,
maar heeft in diezelfde wereld
nauwelijks wat in te brengen.
Dat komt niet alleen door de des
interesse en het cynisme, dat zich
in de afgelopen dertig jaren in de
zogenoemde rijke wereld heeft
ontwikkeld. v
De oorzaak ligt voor een deel in
Afrika zelf, dat een gebrek aan
zelfbewustzijn combineert met
een vrijwel permanente roep om
hulp van de internationale ge
meenschap.
Op een recente rondreis langs
vier Afrikaanse conflicthaarden
(Ruanda, Angola, Zaïre en
Burundi) hamerde de secretaris
generaal van de Verenigde Naties
Boutros Ghali er op, ten over
staan van een indringende BBC-
televisiecamera, dat Afrikaanse
regeringen geen hulp van de in
ternationale gemeenschap mogen
vragen, laat staan verwachten,
als ze zelf niet bij machte zijn de
problemen in eigen land aan te
pakken en liefst tot een goede op
lossing te brengen.
„De wereld heeft genoeg van
Afrika," vatte de BBC-verslagge
ver de boodschap van Boutros
Ghali samen. Het enorme conti
nent wordt in toenemende mate
ervaren als een lastige dreinende
peuter, die telkens over nieuwe
kwaaltjes en klachten zeurt, en
maar niet volwassen wil worden.
Tradities
Natuurlijk is dat beeld niet te
recht. Een willekeurige en verre
van complete greep levert op: on
verwerkt koloniaal verleden, on
voldoende kennis en middelen
om grondstoffen op te sporen en
aan te boren, landbouw op een
rendabele wijze tot ontwikkeling
te brengen, ambachtelijke bedrij
vigheid om te zetten in industrië
le en dus economische ontwikke
ling. Geen of onvoldoende mid
delen en mogelijkheden om een
goed politiek bestuur op te zet
ten, gebaseerd op eigen Afri
kaanse tradities, die afrekenen
met corruptie en machtswellust.
Het zijn slechts enkele momenten
en ingrediënten die alleen met
veel tijd, inzet, geduld, kennis,
geld en andere middelen kunnen
worden opgelost, zonder garantie
op een permanent succes. De
kwestbaarheid van de toekomst
van Afrika zit voor een belang
rijk deel in het gebrek aan zeker
heden. Te vaak zijn prille succes-
jes in een of meerdere landen na
een hoopvolle start in de kiem ge
smoord.
Dat geldt ook voor de pogingen
van tienduizenden ontwikkeling
swerkers die, met riante steun
•van het rijke donorland, probe
ren in Afrika iets van de grond te
tillen dat strookt met hün opvat
tingen van ontwikkelingswerk en
de daarmee verbonden westerse
normen voor welzijn en welvaart.
Te vaak strandden projecten en
idealen in het onmetelijke Afri
kaanse landschap op een schier
onafzienbare rij oorzaken, die net
zoveel met elkaar gemeen hebben
als de verscheidenheid van kleur
en landen in het Afrikaanse con
tinent. Geen enkel werelddeel
van deze omvang mocht zich na
de worstelingen uit de koloniale
greep op zoveel aandacht, geld en
menskracht verheugen als Afri
ka. En geen enkel werelddeel
heeft daarom ook zoveel teleur
stellingen, tegenvallers en cynis
me opgeleverd.
Mislukt
Het sterkt de wereldopinie in
haar gelijk dat Afrika als conti
nent mislukt is en dat enige hoop
op herstel - laat staan op een ge
lijkwaardige plek naast de overi
ge continenten - slechts ij del ge
noemd kan worden. Dat is de
voedingsbodem voor cynisme.
Als wapen tegen dat cynisme ont
stond eind jaren tachtig bij een
aantal vooraanstaande en in
vloedrijke lieden het idee om
Afrika hoop en toekomst te bie
den. De president van het Afri
kaanse succesland Botswana, Sir
Ketumile Masire, de legendari
sche oud-president van de We
reldbank Robert McNamara en
de bevlogen Nederlandse minis
ter van Ontwikkelingssamenwer
king Jan Pronk sloten een mon
sterverbond.
Deze Global Coalition for Africa
moest niet alleen dat verderfelij
ke cynisme keren. Maar vooral
een weg uitstippelen voor hoop
en toekomst in en van Afrika. In
1990 werd in Maastricht de start
bijeenkomst belegd, waaraan be
halve een tiental rijke landen en
hulporganisaties, vooral Afri
kaanse regeringen deelnamen.
Inzet was toen om aan de hand
van thema's een permanente dis
cussie uit te zetten, die uiteinde
lijk moet leiden tot een beter ont
wikkeld en bestuurd Afrika. Het
waren en zijn de Afrikaanse lei
ders zelf die leiding geven aan
dat proces. Zij bepaalden en be
palen de thema's.
De reden hiervoor is simpel: de
Afrikanen zelf weten immers het
beste wat de problemen en dus de
oplossingen voor hun continent
zijn. Mits ze natuurlijk betrokken
zijn bij hün Afrika.
Balans
De eerste Global Coalition for
Africa leverde niet alleen ge
spreksthema's op over democra
tie, militaire uitgaven, bevol
kingsontwikkeling, economische
groei, privatsering en dergelijke.
Ze leidde tot een serie vervolgbij-
eenkomsten in de hele wereld.
Vijf jaar later wordt in dezelfde
stad de balans opgemaakt en de
strategie uitgezet voor de verdere
toekomst. Niet ontkend kan wor
den dat die balans nogal wat
dieptepunten kent. In de afgelo
pen jaren kende Afrika bijvoor
beeld bloedige oorlogen, maar
ook stabiliteit en vooruitgang op
politiek of economisch terrein.
Het succes van Afrika zit 'm na
tuurlijk niet in het wegstrepen
van geslaagde tegenover niet-ge-
slaagde landen. Groei en ontwik
keling van het Afrikaanse conti
nent ontlenen hun kracht aan
juist inzicht, aan voldoende ge
duld, aan het afwijzen van cynis
me, aan geloof in de middelen, de
mogelijkheden, de kracht, het
unieke van Afrika.
Dat begint bij het geloof van de
Afrikanen in zichzelf.
