de stem
Suriname, land
waar rijken
verkommeren
O
GESCHIEDENIS
VAN
SURINAME
1!
■r»
-H
■8
-Jli
ro
to
ro
ro
ro
De Republiek Suriname
bestaat op 25 november precies
20 jaar. In die tijd is het land
afgezakt naar de status van
een armoedig,
afhankelijk Derde-Wereldland.
Voor de Surinamers is er één
troost: de Wereldbank zegt dat
ze stinkend rijk zijn
ln twintig jaar
onafhankelijkheid is
Suriname een armoedig,
afhankelijk
Derde-Wereldland geworden
Waar de 2 miljard
ontwikkelingshulp is
gebleven weet niemand.
Geen brug of gebouw
is ermee gebouwd
A
A
A
A
A
A
V
V
k fk
eerste jaar van de bisschop
Moord in het Beloofde Land
Mestdossier wordt alsmaar dikker
1 NOVEMBER 1995 D5
t; vj
c
c
I s-s-g g
51 S c^-S 5-5
j jz O U
3 O 3 Q.<"
f rz cn.E, O
j F 3 ,s N 5
1/1 c"0 C m-
3 C C S dj UJ
3 ro &-o 5 ro 5 -£
- "o or._
jSp^ü^o
C -2* 'O) _Ü1 cl O
U S C ^'"5 (0 O-^
Q--o a) ro o
i o lr -* x Or N
3+->ro2roi_-£jro
jz c c J ou
O HI QJ 5) (C O C
3 x x ai ro O cn o
8 :R3
C3.T3
■cj- C
AS
S O)
QJ :=r
_Ol N
S
T3 -=
c 45
3
C
Oi qj
aj v_
a> ro
T3 +-■
9-c '-
ro 12
CJ TJ
V»
a> „S
"a a,
-a
n en
ro <u
en QJ
en-* 'a
'Sc?
ai
O "D
- ag
S
g°8l
2 e s
q-£ O
VI U
(U a; r
N}
a
0)
•d
«0
0)
c
1^12
S 8-«£
ro P 4-
o
or CM 5 5
m u"v
■8 t ®.sl
c £S "8 •-
-M
ro
<X5 C
O C ro
cm ro ro ~o
c ro -*
QJ X QJ
2 2 c S
S-s
(D T3
o ro c
X X C O
ro g S>
x c <5
."3
c ro E
o
f 5£
.2,«iÉ ro
c ro 5
m d)
-a or
C nj v
_TO &X
111
0) O
8
-S
lo ■-
:t=»C O
X O Q.
C J*
5"!
"Q
C <ti
S O)
p c
6.Ï
C~
c 0
QJ ro -f-
cnisj y
x ro
3/e
o ro
Q. C
VO
5 <u
N D-
C O
Sz
QJ
c
O
58
ju3
o qj
o -»
!2-5
T> "D
0J 'S
QJ
QJ
O
en c
.SS
'a5
^x
QJ
QJ
en
ogc
<u
o n
<u
j-§ c
03
QJ
-a
E S 5t .2 0 O 8
W .5^ ai
■Sisl
C o
QJ »- "O
03-8 f
C T3
C
■2." S
C 03
ro oi
q5 QJ
-O en
l!I
QJ u
S- vli
X N
O Sk X «J
cnx -o
c-c
v- f0
ro
w c Qi
QJ E
ro
«Sa
e
<u QJ C
V» -O QJ
M- C C
a S.S 2
o o-ra
■D
-Q c
QJ
QJ -
w cn:=>
en 0J ro
Jill
-S ro c
-• "QJ QJ
r- +-
QJ m QJ
■£f "i
s ig
ai QJ V-J
aj-° P
22
c <u x
E '+J -jY
ro ro
ro o "O
i- a. v~
ro.ro
.12, a» QJ
ld S
i'g
vX QJ
Si 5
O M
QJ
-a qj
JU -a
8».c
a.^
qj
cn"D
ro
ro .QJ
SJ-s
Is
en qj
c D.:s.
C O..-.
QJ -K x
-a .2
ro c
ro x u
QJ
N N in
-F.
r w
B S"8
E QJ ex
qj ro
c 5
O
c ro .is
2 i>s.S
- -s af-s
r= <y
laas
Ol^ O'S
X -r, E
ro 5 -8 c
s oi 2 a
s .c w is
£«8§S
o x tj n S!
O E
I 1 1
n ro ti
-
X o
J ro x
T3
QJ p
<11 Yr
K o o
C .p u 01
"ro ro 1/1 c
cjix ,gi 5,
qj c c'5
"a _ro "03 t
,c
2 C 2 O
-> O)
5 OIC,.;
^x'i
QJ "*-> <u
ÉTra E
o <u
"o
in Q o
.z; d
sy <U X
"J
H CL QJ
+J o ro
.£32
C nj
ro en
c
ro
o +i
x ro
b> ro
si
•i-s
E
2
"o c
Q. aj
o e-J
ro ro 4^
S-sS
E S S
ro lu E "u
qj p c c
e»i III
fJSësi
I ««IS
Q
e-J
c ro c t2
aj tj ro ai
S ro
I c
QJ -^
X* ro
ro 12
r ro
ro a,
p ro
IU t
ro ro o
V<1 c «o
w q. ro "O
OnC 4-i w w
O S|1 S E-®
«1|S
-* ra
iS«2.
^•d
J <D en
j _ro c
- 4-i qj ro
>-2.23
i C 3 t
Li ro to ro
c -Hf ro
3 ro E
5 E
5 oi
- c
S3 |o
Zr Etc
l
<s S-o
5 .2
-z. "O
E n
QJ QJ
~o
ro Q
- ro
v/i 3
c c
X 0J
"2 =2
.|S«
J s
J o •*-* 1-
o ro
x x ro
v/l v/1 C
C 0)
ro -rj QJ
QJ <U
^§S
o «2
C Q. c
i_ O QJ
ro >i
■S ro^
uj C C
+rl QJ ro
.2? en
CCu
ro^ 2
o 2f
p-8
x c-o
ro T3 l:
"Orr.ro
S rag
S1"® g
<v2 -i- -S
"O N Q, c
.2 3 O
ro QÏ
O <V -43. 10 "b
N gtt gor.»
c O
f s - I
,5L
+-» k_ ro ^J cq
S 5^2^
«ïg§
qj co
—r
"O ro n o x en
:B"° QJ"0
n s a cS
:=-co-j: n a,
.t; ro o
c w OJ X
o 5 2 |S
C c - (J OO
g I'S 3Së
e "o-ü
S 3 é-oK
c ai -g S o
a s .i g;:sü
<U 3 O- V»
^2 oJc-8
olojjio
Door Rob Ruggenberg en Archie Sumter
Volgens de nieuwe rekenmethode
van de Wereldbank behoort Suri
name nu tot de twintig rijkste lan-
ien ter wereld. Het land staat op de 17e
plaats en is daarmee rijker dan Nederland,
iat 19e is geworden.
Wij hebben de rijkdom in Suriname vastge-
>p 389.000 dollar per persoon," rekent
sn woordvoerder van de Wereldbank voor.
lat komt neer op 620.000 Nederlandse gul
len. Ter vergelijking: een Nederlander is
goed voor 600.000 gulden (het rijkst is
een Australiër: 1,4 miljoen).
Ze zullen er van opgekeken hebben, daar in
>me, waar vierhonderdduizend mensen
tet hosselen het hoofd boven water proberen
is er nu, twintig jaar na
de onafhankelij kheidgedaald tot die van een
Derde-Wereldland. Dat wil zeggen: inclusief
Ie daarbij behorende armoe, honger en ziek
ten.
Wr die 25e november 1975 was Suriname
m welvarend rijksdeel, misschien wel het
•eest welvarende gebied in heel Zuid-Ameri
ka, fc het bezocht, ontmoette alom vriende-
id. 'Paramaribo oogt schoon en tevre-
in het binnenland zijn de indianen
goedlachs en gastvrij,' heet het
jeen toeristenfolder uit die tijd.
sinds die fatale datum is de Surinaamse gul-
vierhonderd maal minder waard gewor-
1 Overal in Paramaribo storten huizen in
Weekend
ZATERDAG 11 NOVEMBER 1995 DEEL
Veel gebouwen in Paramaribo staan op instorten. Dat geldt ook voor 's Lands Hospitaal.
door gebrek aan onderhoud. Malaria, een
ziekte die zo goed als uitgeroeid was, maakt
weer talloze slachtoffers. In het binnenland
heerst de anarchie. Het officiële reisadvies
van de Verenigde Staten luidt: 'Ga niet het
Surinaamse binnenland in, dit vanwege het
grote aantal overvallen en berovingen met ge-
weid'.
Alleen vorig jaar al bedroeg de inflatie 500
procent. Het gemiddelde maandinkomen is
gezakt naar 20.000 Surinaamse guldens, ofte
wel 72 gulden Nederlands. Een gezin heeft
maandelijks ongeveer 50.000 Surinaamse
guldens nodig om te overleven. „De helft van
alle gezinnen heeft zich gemeld voor nood
hulp, ih de vorm van voedselpakketjes,"
meldt het Surinaamse ministerie van sociale
zaken.
Nee, die nieuwe rekenmethode van de We
reldbank heeft in Suriname nogal wat onge
loof veroorzaakt. „Suriname scoort zo hoog,
omdat wij behalve het brutö nationaal pro-
dukt ook de natuurlijke rijkdom van het land
meerekenen. Dat betekent dat wij de waarde
van land en water, en de bodemschatten, om
slaan per hoofd van de bevolking," legt de
woordvoerder van de Wereldbank uit.
Maar bauxiet kun je niet eten. Amerikanen en
Nederlanders voeren de aluinaarde trouwens
in rap tempo het land uit. Ook de andere bo
demschatten verdwijnen snel: Indonesische
en Maleisische zakenlieden kopen en kappen
in ijltempo het regenwoud. Canadezen delven
het goud, Brazilianen ook, maar die doen het
illegaal. Aan de mangrovekust vissen Taiwa-
nezen en Japanners de broedplaatsen van
garnalen weg.
Ze kunnen hun gang gaan, omdat het be
stuursapparaat lam is. In Paramaribo over
heerst de aanblik van slapende ambtenaren -
ook letterlijk (je moet wel, als je 's nachts hos
selt). „Ondanks dat veertig procent van onze
bevolking een ambtenarenstatus heeft, zijn
velen slechts zelden op hun post te vinden,"
meldt een recent rapport van de Surinaamse
werkgeversorganisatie.
Voeg dat bij een Kafkaiaanse bureaucratie,
vriendjespolitiek en corruptie en ziedaar
waarom nieuwe projecten meestal reeds in
een vroeg stadium stranden. Zelfs de meest
optimistische Surinamer, die voor de onaf
hankelijk nog droomde van een gouden toe
komst, verlangt alleen nog maar naar Neder
land. Daar woont trouwens al éénderde van
alle Surinamers (plus nog een onbekend aan
tal illegalen).
Natuurlijk hebben de twee militaire staats
grepen aanzienlijk aan de armoe bijgedragen.
„Toen we in 1980 werden weggeschoten be
schikte Suriname over veel geld. Toen we de
zaak zeven jaar later weer van Bouterse te
rugkregen bedroeg het saldo 0 cent," zegt
Jaggernath Lachmon, voorzitter van het par
lement en voorzitter van de hindoestaande
VHP-regeringspartij
„En na de tweede coup, op kerstavond 1990,
gebeurde datzelfde nog een keer. De militai
ren schroefden in een mum van tijd het begro
tingstekort op van 100 miljoen naar 500 mil
joen en verdubbelden het deviezentekort."
In hetzelfde tempo verdween de Nederlandse
ontwikkelingshulp in een zwart gat. In 1975
hadden de Surinaamse onderhandelaars ruim
3,5 miljard uit het kabinet-Den Uyl weten te
persen. Daar ligt nu nog 1,5 miljard van in
Den Haag op de plank. Waar die overige 2
miljard gulden zijn gebléven - niemand weet
'het. In Suriname is geen brug of gebouw aan
te wijzen die met dit geld is gebouwd.
Daarom ook hebben de binnenland-bewo
ners, dat handjevol overgebleven indianen en
bosnegers, zich drie maanden geleden offici
eel afgescheiden van de rest van Suriname.
Op een Gran Krutu in Asindonhopo besloten
granmans en opperhoofden dat ze het voor
taan zelf gaan doen. „Wat er nog over is aan
hulp moet rechtstreeks naar de granmans.
-Wat via Paramaribo wordt gestuurd komt
nooit bij ons terecht," zegt Michel Aboikoni,
die in Nederland fungeert als afgevaardigde
van de granmans.
Het is niet verbazingwekkend dat in dit ge
teisterde land de Colombiaanse drugsmaffia
zijn slag heeft kunnen slaan. „Het is moeilijk
eerlijk te blijven als een smokkelaar je een
jaarsalaris aanbiedt om drie minuten je ogen
dicht te doen," zegt de chef van de narcotica
brigade in Paramaribo. Zelfs zijn eigen agen-
FOTO FRANS SCHELLEKENS/HOLIANDSE HOOGTE
ten gaan voor dergelijke aanbiedingen door
de knieën, zoals recentelijk bleek na enkele
opzienbarende arrestaties.
Iedereen zegt dat Desi Bouterse tot over de
oren in die handel zit. Daar zijn echter nog
nooit bewijzen voor op tafel gelegd. Mis
schien dat die nu komen. Officier van justitie
mr. J. Suyer, die in Nederland het zogeheten
Copa-onderzoek (Colombia-Paramaribo)
leidt, zei tijdens zijn verhoor door de IRT-en-
quêtecommissie dat het onderzoek zeker tot
'iets' leidt. Suyer wilde daar niet over uitwij
den. Mogelijk heeft die terughoudendheid te
maken met de angst voor diplomatieke con
flicten. Uitlevering is vrijwel onmogelijk. En
Bouterse lijkt hoge ogen te gaan gooien bij de
komende verkiezingen, in mei 1996.
Met die verkiezingen in zicht worden in Suri
name alle registers nu al weer opengetrokken.
Alsof hij het land niet al eerder naar de knop
pen heeft geholpen belooft Bouterse het volk
nu opnieuw gouden bergen. „Wij hebben Ne
derland niet nodig. Wij kunnen het zelf."
Maar nog erger maakt Jaggernath Lachmon
het, de 78-jarige leider van de hindoestaanse
regeringspartij VHP. „Geef mij nog vijf jaar
de tijd en Suriname is een van de meest wel
varende landen ter wereld", zegt de man die
gemakshalve vergeet dat hij in dit land nu al
45 jaar de lakens uitdeelt. Maar het kan na
tuurlijk zijn dat hij de nieuwe Wereldbank
rekenmethode achter de hand houdt om zijn
gelijk te bewijzen.
'•'•grafiek Julius Wintermans
Koningin Wilhelmina
'alibi indianen
Vanaf begin 17de
eeuw importeert de
West-Indische
Compagnie op grote
schaal zwarte slaven
uit Afrika. Duizenden
ontvluchten het harde
plantage-regime en
vestigen zich in de
jungle: het zijn de
stamvaders van de
bosnegers, die nog
altijd het binnenland
bevolken.
1873
Op 7 december 1942 belooft
koningin Wilhelmina in een
radiotoespraak dat de
Nederlandse koloniën na de
oorlog een nieuwe tegemoet
gaan: „Op zichzelf, in
zelfstandigheid en op eigen
kracht, doch met de wil elkaar
bij te staan".
1942
BRAZILIË
1975
1980
In 1986 breekt in het
Surinaamse
binnenland een
opstand uit, geleid
door de bosneger
Ronnie Brunswijk. De
indianen houden zich
afzijdig. Dorpen in het
binnenland worden
verwoest, er vallen
veel doden. De
economie,
gezondheidszorg en
onderwijs komen tot
stilstand (en zijn niet
meer op gang
gekomen).
Ronnie Brunswijk
1986
In 1987 staat Bouterse vrije
verkiezingen toe. Zijn eigen
Nationale Democratische Partij
wordt verpletterd, ondanks dat hij
op spandoeken belooft: Wan wi e
tan. Toe wi e doe. Drie wi e sji. NDP
na foe wi: 'We blijven. We doen. We
zien. NDP is er voor ons'. De oude
politieke partijen vormen een
regering. Op kerstavond 1990 sturen
Bouterse en Ivan Graanoogst die
regering opnieuw weg. Een mario
nettenkabinet neemt de zaak over.
1990
1995: Suriname twintig jaar
onafhankelijk. Éénderde
van de bevolking woont in
Nederland. Het binnenland
heeft zich afgescheiden. De
Surinaamse gulden is
vierhonderd maal minder
waard dan in 1975. Nog
steeds maken dezelfde
politici de dienst uit. De
bevolking - circa 400.000
mensen - houdt zich in
leven met pakketjes uit
Nederland en met hosselen.
1995
drieduizend jaar voor
Qhnstus zijn er al
'wianen in het
-t nu
«•"name heet. Ze
TuT" nog steeds
6" hun leefwijze is
Rauwelijks veranderd.
Ese-SI
In 1873 schaft Nederland -
als laatste 'beschaafde' land
- de slavernij af. Om in het
tekort aan arbeidskrachten
te voorzien ronselt
Nederland eerst Chinezen,
daarna hindoestanen uit
India en later Javanen uit
Nederlandsch-lndië.
Wapenschild Suriname
Op 25 november 1975 is het
zover: Suriname is onafhan
kelijk. Tienduizenden
verlaten hun geboorteland
en vestigen zich in
Nederland. De exodus
begint al maanden voor de
onafhankelijkheids-datum
en zal jaren aanhouden.
Delano Bouterse
Op 25 februari 1980 plegen zestien
sergeanten onder leiding van Delano
Bouterse een staatsgreep. Er vallen
enkele doden. Bouterse gaat met een
Nationale Militaire Raad het land
besturen. In december 1982 laat hij
vijftien tegenstanders zonder enige vorm
van proces doodschieten. Nederland zet
de ontwikkelingshulp stop.
In de jaren tachtig en
negentig neemt de
armoede snel toe, evenals
de misdaad en de handel in
verdovende middelen. De
naam van Bouterse wordt
steeds vaker genoemd.
Vliegtuigen vol cocaïne
landen in het oerwoud.
ZIE WEEKEND 2
I ZIE WEEKEND 3
I ZIE WEEKEND 4
V
4
