De Klokkenberg staat op stelten
Thorax-specialisten: A-mensen die primair reageren, ook op een bemoeizuchtige directeur
eltsin
COMMENTAAR
NLAND KORT
OKTOBER 1995 A4
s president Boris Jeltsin ziin
n geldt nog steeds als leider
Je economische en militaire
slonken ten opzichte van de
i een wereldmacht die intern
de ombouw van een centra
appij naar een min of meer
ft voorlopig het grootste deel
en bezorgd. De meeste Rus-
ge inkomsten, terwijl de prii-
:n zien ze met ergernis dat
jken: de slimme jongens die
leten kunnen, de voormalige
oude macht vaak ook in klin-
en niet te vergeten de om-
i de Russische maatschappij I
ntsverkiezingen kan vertalen
ïgen, zowel voor de commu-
grootste deel van de wereld-
t voor dergelijke onvoorspel-
)t land met nog steeds een
ns. Vandaar dat het Westen
n Jeltsin, die ondanks zijn ei-
ïdruk wekt van een gematigd
ltsin maken het steeds waar
verschuiving komt in het par-
chte toestand in Rusland zelf
Ie wereldpolitiek, zou Jeltsin
in bij de presidentsverkiezin-
zondheid hem zo in de steek
leer.
-oor de wereldopinie, temeer
it de afgelopen jaren onder
nacht is toebedeeld. Die gaat
de, mogelijk onberekenbaar
van de bevolking zal moeten
et vaderland.
ïograaf op
in Zwolle tijdens een politie-
tachograafschijf opgegeten,
al, omdat hij de politie infor-
;hield. Het komt volgens het
er voor dat bestuurders door
itrole daarvan ontlopen. De
r vertoonde technische man-
moest voor de overtredingen
ak in beroep
T. L. van het Rotterdamse af-
g Rotterdam (TCR) gaat in
sstraf, die de rechtbank hem
onder andere illegale lozin-
damse haven. Ook het open-
eelde L. onlangs tot zes jaar
joen gulden boete tegen hem
;wee broers van L. en drie le-
fCR, werden veroordeeld tot.,
aar.
Tilden per uur
er in Limmen geverbaliseerd
en. De vluchtelingen kregen
r met een maximum van 25
ie Sociale Zaken en Werkge-
e bedrijfsvereniging stelden
n zaken bij de agrariër. De
verse opvangcentra in de re
in 'loon' uit in de vorm van
gestaan asielzoekers te werk
uring.
Tg niet zeker
essen trekken als een kamer-
iektewet enkele maanden wil
laffing per 1 januari volgend
deine ondernemingen. Voor-
-dere versoepelingen bedingt,
i uit PvdA, CDA, D66 en
1 mogelijk is de ziektewet al
laffen. Deze afspraak uit het
baar geworden nu het wets-
door het parlement kan wor-
bedrijven zouden dan te wei-
>p de nieuwe situatie voor te
iderwijs korter
peciaal onderwijs zijn het af-
oktober waren 562 probleem-
ng op een speciale school, te-
Dat komt neer op een daling
van speciaal onderwijs voor.
wijs aan in hun ontwikkeling
oeilijk lerende kinderen (zm-
er verschillen.
erlandse speelfilm
/oor de Film krijgt vanaf 1 ja-
ilden extra voor de produktie
e van Cultuur draagt de helft
n het btw-tarief voor de film
een periode van vier jaar. Het
agt 15,5 miljoen gulden,
procent op bioscoopkaartjes,
ar ingaat, levert jaarlijks naar
lat de prijzen voor de kaartjes
iden de helft van het geld zelf
De andere helft gaat via het
ongeluk Turkije
xibusje in het zuidwesten van
se toeriste om het leven geko-
ikantiegangers en de Turkse
gewond.
e verwondingen, meldt een
ëderlands Verbond van Reis-
le slachtoffers zijn ingelicht
ders keerden gisteravond met
n Nederland terug.
ruin aangestoken
icht van donderdag op vrijdag
ielzoekerscentrum in Hellen-
Onderzoek van de technische
il de politie in belang van het
of de brandstichting heeft te
tegen de komst van het cen-
tig asielzoekers.
Chirurgen van het thorax-centrum van De Klokkenberg voeren een open-hartoperatie uit.
FOTO DE STEM/DICK DE BOER
Door Henk Schol en Els Grosfeld
'Een kruiwagen met kik
kers', zegt de directeur over
de specialisten. Allemaal
individualisten. De specia
listen zeggen over de direc
teur: 'Zelfs samenwerken
doet hij in z'n eentje'. Aan
twee kanten Einzelganger
dus.
Er is een verschil: vijftien enke
lingen met hetzelfde doel vormen
toch een groep. Ze staan samen
sterk tegenover die ene, die ook
andere belangen in de gaten moet
houden.
Zo'n situatie is ontstaan in Me
disch Centrum De Klokkenberg
in Breda. De specialisten zeggen
dat het conflict niets te maken
heeft met de bezuinigingsmaat
regelen van de regering, waar
door specialisten er in inkomen
weer op achteruit zouden gaan.
Nee, het feit dat directeur G.
Tanke niet communiceert, is de
oorzaak. Volgens Tanke heeft de
dreigende inkomstenderving er
wel degelijk mee te maken. Plus
het feit dat specialisten in het al
gemeen een stelletje eigenhei
mers zijn, die niet toestaan dat
'eken over hun schouder staan
mee te loeren. Voor thorax-spe-
malisten, die zich met hart en
longen van de mens bezig hou
den, geldt dat in het bijzonder.
directeur G. Tanke eenmaal
besloten heeft dat praten nuttig
an zijn, blijkt hij een prettige
gesprekspartner. Weloverwogen
mest hij zijn woorden, in goed
beargumenteerde redeneringen
hij zijn situatie uiteen. Zo op
het
oog een intelligente man, die
P'ezier heeft in zijn werk. Een
man die staat voor wat-ie in z'n
P heeft, maar die ook best fou-
ten wil erkennen. Hij hoeft niet
mmr elk wissewasje geraad
pleegd te worden, daarvoor zijn
de vijf managers van de evenzo-
vele De Klokkenberg-klinieken.
Maar hij is wel de baas van het
medisch centrum. Hakt dus de
knopen door.
De vijftien thorax-specialisten
hebben anesthesist C. Theunissen
als woordvoerder aangewezen.
Verbaal ook goed toegerust, re
delijk, beargumenteerd kritiek
weerleggend. Dat zulke welden
kende mensen lijnrecht tegen
over elkaar zijn komen te staan,
is te begrijpen. Maar dat ze er
niet uitkomen, is moeilijker te
vatten.
Non-communicatief
Tanke is een non-communicatief
persoon, zeggen de specialisten.
Hij spreekt over dingen waar hij
geen verstand van heeft. Theu
nissen komt met voorbeelden.
Eerste voorbeeld: zonder overleg
met de chirurgen sprak Tanke
met de pers over het overlijden
van een patiënt uit Oudenbosch.
De man stierf na een complicatie
bij een operatie in de hart-long-
kliniek. Inmiddels onderzoekt de
inspecteur voor de volksgezond
heid deze zaak.
Tweede voorbeeld: de patiënt die
twee keer door één van de De
Klokkenberg-chirurgen in Brus
sel was geopereerd en later nog
een zogenoemde tamponade
kreeg in De Klokkenberg. Tanke
had er geen bezwaar tegen dat
chirurgen van De Klokkenberg in
België zouden opereren. Voor
waarde was wél dat De Klokken
berg met die operaties niets te
maken zou krijgen. Tanke wilde
met die activiteiten buitenshuis
geen risico lopen. „Als die pa
tiënt later klachten krijgt naar
aanleiding van één van die ope
raties, wie is er dan verantwoor
delijk? Brussel of wij?" Laaiend
was de directeur dus toen hij
hoorde dat een 'Brusselse' pa
tiënt was nabehandeld in zijn
ziekenhuis.
Dat snappen de specialisten nog
wel, al is een tamponade een ta
melijk risicoloze ingreep. Theu
nissen: „Er moet wat vocht rond
het hart weggehaald worden,
meer niet. Wat ons zo pissig
maakte, was dat hij op hoge po
ten sprak over het weghalen van
een tampon die achtergebleven
was. Volstrekte onzin. Laat hem
eerst komen vragen wat er aan de
hand is."
„Ander voorbeeld: een jonge
vrouw kreeg tijdens een operatie
in het Ignatius Ziekenhuis in
Breda bijna een hartinfarct en
moest ogenblikkelijk gedotterd
worden. Dat kan en mag dat zie
kenhuis van de minister niet
doen. Bij ons was de dotterkamer
bezet. Snel handelen was gebo
den. Dus reed een verpleegkundi
ge van ons met dotterapparatuur
naar het Ignatius. Die heeft de
vrouw ter plekke gedotterd en
dat redde haar leven. Tanke
hoort iets over dotteren en Igna
tius en belt woedend op waar het
ziekenhuis in godsnaam mee be
zig is. Een telefoontje naar ons en
het zou hem duidelijk geworden
zijn hoe de vork aan de steel zat.
Interim-manager
Tanke erkent dat hij fouten
maakt. Zo huurde hij in septem
ber, via een bureau, een interim
manager in voor de thorax-kli
niek. Na precies dertien werkda
gen zette hij die man weer op
straat. „Die man had een goed
profiel voor de baan, maar hij
hield zich niet aan de afspraken.
Hij begon zich met de hele De
Klokkenberg te bemoeien. Dat
kan niet, daar ben ik voor. Het
bureau waar hij vandaan komt,
heeft me geschreven dat hij zoda
nig zijn boekje te buiten is ge
gaan, dat hij niet meer ingezet zal
worden. Ik heb me in die man
vergist. Da's fout geweest."
Theunissen: „Hoewel wij deze
man in het begin niet zagen zit-
Het is een beroemde kliniek. Vanuit het hele land,
maar ook van overzee, komen de patiënten naar
het thorax-centrum van Medisch Centrum De
Klokkenberg in Breda om daar een hartoperatie te
ondergaan. Het ziekenhuis heeft naam gemaakt,
omdat het elders afgeschreven patiënten probeert
te redden, en dus zeer gecompliceerde ingrepen
niet schuwt.
Dezer dagen staat De Klokkenberg op stelten. Een
diepgaand conflict tussen de specialisten van het
thorax-centrum en de directie van De Klokken
berg heeft het hele ziekenhuis beroerd. Over en
weer wordt met modder gegooid, worden inciden
tjes tot affaires uitvergroot.
De patiëntenzorg gaat vooralsnog gewoon door,
maar onderhuids is de spanning voelbaar. Aan de
oppervlakte lijkt het een simpele ruzie tussen spe
cialisten en een ziekenhuisdirecteur die hen 'in
het gelid' wil zetten. Maar daarachter gaat een re
volutie in ziekenhuisland schuil.
ten, moesten we al snel onze me
ning herzien. Hij had goed in de
gaten hoe de zaken ervoor ston
den en welke veranderingen no
dig waren. Maar hij werd con
stant tegengewerkt." De vacatu
re van manager voor de hart-
longkliniek is nog niet ingevuld.
Voorbeeld na voorbeeld spuit
Theunissen van een directeur die
te snel oordeelt over zaken waar
van hij geen verstand heeft, die
betrokken specialisten geen vra
gen stelt over zaken waarmee hij
naar buiten treedt, die niet com
municeert dus.
Bezuinigingen
Tanke geeft een andere oorzaak
van het conflict. Hij beweert dat
de bezuinigingsvoornemens van
de regering een grote rol spelen.
Anders dan in de vier overige kli
nieken van De Klokkenberg,
waar de specialisten in loon
dienst van De Klokkenberg zijn,
hebben die van het thorax-cen
trum zich verenigd in drie maat
schappen: één voor anesthesie,
één voor cardiologie en één voor
cardioehirurgie. Ze zijn vrije on
dernemers, die hun inkomen
rechtstreeks van de zorgverzeke
raars krijgen, een constructie die
in heel veel ziekenhuizen in Ne
derland gebruikelijk is.
Specialisten, als ze zelfstandig
ondernemer in het ziekenhuis
zijn, krijgen in Nederland be
taald naar gelang het aantal ver
richtingen - behandelingen dus -
dat ze doen. Landelijk gezien
wordt zo bet specialistenbudget
jaarlijks fors overschreden. In
Den Haag bestaat het vermoeden
dat de artsen hun portemonnee
extra spekken door het onnodig
uitvoeren van verrichtingen. 'La
ten we nog maar een fotootje ma
ken', 'een extra kijkoperatie kan
ook geen kwaad'. Dat soort nu
oncontroleerbare beslissingen
van dokters jagen de uitgaven
omhoog, zegt 'Den Haag'.
Specialisten hebben vanzelfspre
kend goede argumenten voor elke
behandeling. Maar de zorgverze
keraars en 'Den Haag' willen de
kosten van de gezondheidszorg
omlaag schroeven. De verzeke
raars moeten immers met elkaar
concurreren en hebben dus be
lang bij lage premies. Dat belang
onderschrijft 'Den Haag'. Im
mers, werknemers wentelen stij
gende premies en belastingen af.
Ze willen die in hun lonen ge
compenseerd zien. Zo gieren de
arbeidskosten omhoog en dat
leidt weer tot werkloosheid.
Minister Borst moet een eind ma
ken aan de stijgende kosten van
de gezondheidszorg. Ze wil af
van de toestand dat de specialist
zijn inkomen kan opkrikken door
steeds meer behandelingen te
doen. Hoe ziekenhuisdirecties
dat organiseren, zal haar een
worst zijn. Als het maar gebeurt.
De directies moeten dus nu met
hun hooggekwalificeerde artsen
aan tafel om daarover afspraken
te maken.
Dat kan betekenen dat ze in
loondienst van het ziekenhuis
gaan werken. Maar het kan ook
uitdraaien op afspraken over
aantallen behandelingen. Zoveel
heupoperaties per jaar en niet
meer. Of: goedkopere kunstheu
pen gebruiken in plaats van de
'perfecte' die de specialist na
tuurlijk het liefst in zijn patiënt
schroeft. De nu ondoorzichtige
specialistenwinkeltjes, waar de
vrije jongens naar eigen goed
dunken aan de gang zijn, moeten
daarvoor 'transparanter' worden.
Beroepseer
De specialisten hebben daar veel
moeite mee. Die zijn ervoor opge
leid, en hebben er zelfs een eed op
gezworen, dat ze het beste zullen
doen in het belang van de pa
tiënt. Ze voelen zich zelfs een
beetje in hun beroepseer aange
tast.
De Klokkenberg-anesthesist
Theunissen weet heel goed dat er
kaf tussen het koren zit. „Na
tuurlijk zullen er collega's zijn
die profiteren. Maar hier is dat
niet mogelijk. Wij hebben al een
overeenkomst met de zorgverze
keraars en De Klokkenberg, dat
we per jaar 1500 operaties uit
voeren. Daar valt niet mee te
sjoemelen. Wij zijn geldwolven?
Een collega gaat binnenkort in
zijn vakantie een maand naar
Afrika om voor Artsen zonder
Grenzen een anesthesie-afdeling
op te zetten. Daar krijgt-ie geen
cent voor."
Directeur Tanke sprak dit jaar,
volgens de specialisten eigen
machtig, met de zorgverzeke
raars af dat aantal van 1500 met
75 te verhogen. Pas onlangs deel
de hij die afspraak aan de dok
ters mee. Weer een bewijs, zeggen
die, dat hij niet communiceert.
Tanke ontkent. „Daar is wel de
gelijk met de specialisten over
gepraat." Hij komt met notulen,
gedateerd mei 1995, van een
overleg met vertegenwoordigers
van de drie maatschappen, waar
in er al over dat aantal gesproken
wordt. Deze notulen zijn, na eni
ge aanpassingen, pas in augustus
goedgekeurd door de toenmalige
manager. Wat er veranderd
moest worden, is niet duidelijk.
Organisatie
Dan is er nog de kwestie van de
organisatie van de thorax-kli
niek die overleg met de directeur
moeilijk maakt. Bij de andere
klinieken overlegt de directeur
met de manager en het medisch
hoofd. Bij de thorax-kliniek zijn
er drie medisch hoofden, van elke
maatschap één.
„Dat kan niet anders," zegt
Theunissen. „Een anesthesist kan
niet praten voor een cardiochi-
rurg. Dat zou hetzelfde zijn als
wanneer je de longarts van de
long-astnjakliniek laat praten
voor de psychiater van de kinder
psychiatrie."
Tanke: „Dat moet anders. Met
vier man overleggen is veel te in
gewikkeld."
„Het kan niet anders," zegt ook
een door de wol geverfde zieken
huismanager elders in het land.
„Je kunt iemand van het ene spe
cialisme geen afspraken laten
maken voor het andere. Als je
specialisten niet erkent als
machtsfactor, ga je als zieken
huisdirectie de mist in. Daar
moet je je bij neerleggen, wil je
het werkbaar houden. Je zult met
elke maatschap apart afspraken
moeten maken. Hun belangen en
verantwoordelijkheden lopen te
ver uiteen."
Is wat in De Klokkenberg gaande
is dan gewoon terug te voeren tot
een machtsstrijd? Niemand durft
het hardop te zeggen, maar het
lijkt er inderdaad op. Bij andere
affaires die in de zestien jaar van
het bestaan van het Medisch
Centrum gespeeld hebben, was
op een of andere manier wel het
thorax-centrum betrokken. In
1980 verdween hartchirurg Van
der Schaar na een affaire, het
zelfde was vijf jaar later het ge
val met zijn collega Wijers, die
economisch directeur Martens in
zijn val meesleepte.
Thorax-specialisten vormen het
topje van de medische kaste en
niet alleen financieel. Ze zijn
dag-in-dag-uit bezig met hart en
longen, dus de absolute levens
voorwaarden.
Ze verrichten zeer riskante ope
raties, waarbij ze snel moeten
kunnen beslissen, want het gaat
om leven en dood. Theunissen:
„Het zijn A-mensen, die primair
reageren, snel beslissingen ne
men, doen."
Op dezelfde manier reageren ze
op een directeur die het waagt
zich met hun winkel te bemoeien.
Net zoals ze strijden voor elke
patiënt, gaan ze ook in die dis
cussies tot het uiterste. Desnoods
tot er koppen rollen.
