'Dutchbat is niet nalatig geweest'
Het CDA verpletterd in het ooit zo veilige midden
'In Memoriam' drukt neus ongenadig op de gruwelijke feiten
In discussie
Het hart van Jeltsin
Thorax-
DE STEM
BINNENLAND
Discussie over rol Nederlanders bij val van Srebrenica moet volgens Kok maar eens ophouden
Pil-affaire is
storm in
een glas water
DE STEM
COMMENTAAR
DE STEM
BINNENLAND KORT
ZATERDAG 28 OKTOBER 1995 A4
'In Memoriam', een monument in boekvorm
Den Haag (anp) - Een monument in
boekvorm. Dat is 'In Memoriam', een
vuistdikke band met namen van Neder
landse joden die in de Tweede Wereldoor
log zijn vermoord.
Koningin Beatrix, die eerder behartens-
waardige woorden sprak over de houding
van veel Nederlanders tijdens de vervolgin
gen, neemt maandag het eerste exemplaar in
ontvangst.
Wie het boek openslaat, wordt nog eens on
genadig met de neus op de onvoorstelbaar
gruwelijke feiten gedrukt. Meer dan 850
bladzijden met elk zeker 120 namen, namen
van fabrieksmatig vernietigde mensen.
De naam Cohen alleen al neemt negentien
bladzijden in beslag. De namen worden ge
volgd door die van de kampen, zoals Ausch
witz, Sobibor, Bergen-Belsen, Mauthausen.
'In Memoriam' is een uitgave van de SDU en
een initiatief van de Amsterdamse zaken
man R. Kahn. „Ik wilde het getal van
103.000 Nederlandse joden als het ware ver
menselijken, vervangen door mensen. Als er
nu over de periode 1940-1945 wordt gespro
ken, dan gaat het zo vaak over getallen en
statistieken. Mijn bedoeling is geweest die
terug te brengen tot individuen."
De geboorte- en sterfdata staan er bij. De
onafzienbare rij bevat baby's en peuters,
kinderen, tieners, jonge volwassenen, men
sen van middelbare leeftijd en ouderen, on
der wie hoogbejaarden die geen vlieg meer
konden doodslaan.
Opnieuw wordt duidelijk dat de nazi's voor
zuigelingen noch voor breekbare oude men
sen een uitzondering maakten. Anny Aa, de
eerste in het boek, stierf nog voor haar
tweede verjaardag in Sobibor. Leman Par
fumeur was 84 toen hij in Auschwitz werd
omgebracht.
„De namen van al deze slachtoffers mogen
niet verloren gaan. Iemand die normaal
sterft, krijgt een grafsteen. Van de mensen
die naar de kampen gingen, is helemaal
niets overgebleven. Dat is ook een van de
overwegingen geweest," aldus Kahn.
Hans Bloemendal, die als overlevende van
de Tweede Wereldoorlog een herinnerings
woord in het boek schreef, zegt ook: „In de
joodse denkwereld is het verdwijnen van de
naam van een overledene een ondraaglijke
gedachte. Na de holocaust werd de wereld
niet alleen geconfronteerd met het gruwelij
ke lot van miljoenen onschuldige mensen.
Bij het verdriet van de overlevenden kwam
nog, als zout in de wonden, het schrijnende
gevoel: ze zijn uitgewist, weggevaagd van de
aardbodem. Daarom is het een goede zaak
dat de achtergeblevenen liefdevol al die
welhaast ontelbare namen hebben verza
meld en gerubriceerd om ze op deze wijze
aan de vergetelheid te ontrukken."
Of het boek volledig is, kan niemand zeggen.
Dat is wel zoveel mogelijk nagestreefd.
Het boek zal voor iedereen te koop zijn. Er
komen ook exemplaren ter inzage te liggen
in het Joods Historisch Museum in Amster
dam en in herinneringscentrum Yad Vashem
in Jeruzalem.
Van onze Haagse redactie
Den Haag - Dutchbat kan
geen nalatigheid worden ver
weten bij de val van Srebreni
ca in juli. De drama's van de
slachtpartijen zijn ondanks de
Nederlandse aanwezigheid
gebeurd, en niet erdoor ver
oorzaakt.
Dat is de belangrijkste conclusie
die minister Voorhoeve van De
fensie trekt uit de zogenaamde
debriefings', het relaas van alle
militairen die in de Bosnische
enclave Srebrenica waren en dat
door Defensie op schrift is ge
steld.
Voorschot
De ministerraad heeft het rap
port gisteren besproken, premier
Kok zei daarna dat van nalatig
heid geen sprake is.
Maandag stuurt Voorhoeve het
rapport naar de Tweede Kamer.
Eerder al nam hij een voorschot
op de conclusies: ook volgens
hem is er geen sprake van ver
wijten die aan het adres van
Dutchbat gemaakt kunnen wor
den.
Kok deelt die mening; volgens
hem gaat het er niet om, de
schuld te zoeken bij Dutchbat of
de Verenigde Naties. Hij bena
drukte dat Dutchbat door een
'overdaad aan Bosnische Ser
viërs' vrijwel weerloos was en
alleen zoveel mogelijk steun kon
bieden aan de moslim-bevol
king.
Nasleep
Kok bestrijdt dat Voorhoeve vo
rige week, na een eerste ronde
van bespreking in de minister
raad, zijn conclusies heeft moe
ten bijstellen. Er is volgens hem
geen sprake van dat Voorhoeve
de schuld voor het debacle teveel
bij de VN heeft gelegd.
Hij toonde zich wat vermoeid
over deze discussie: „Er is nu ze
ventien uur debat in de Kamer
geweest over Srebrenica en de
nasleep ervan. We moeten ervoor
waken dat het nooit ophoudt."
Volgens Kok is het rapport 'voor
Nederlandse begrippen on
geëvenaard grondig'. De minis
terraad was volgens hem 'onder
de indruk' van de dramatische
gebeurtenissen die in het stuk
beschreven staan.
Den Haag/Londen (anp) - Neder
landse vrouwen kunnen rustig
hun lichte anticonceptiepillen
blijven slikken. Minister Borst
(Volksgezondheid) ziet geen re
den vrouwen te adviseren over te
stappen op een andere pil of an
der voorbehoedmiddel.
Het Europees Agentschap ter
Beroordeling van de Geneesmid
delen heeft gisteren in Londen
besloten dat er geen reden is om
de bewuste anticonceptiva van de
markt te halen.
Uit drie nog niet gepubliceerde
onderzoeken zou blijken dat
vrouwen die een zogeheten der-
de-generatiepil gebruiken, zoals
Marvelon, Mercilon en Minulet,
een verhoogde kans op trombose
zouden hebben. Dit was voor de
Britse gezondheidsautoriteiten
reden om vorige week artsen in
Groot-Brittannië te adviseren
deze middelen niet meer voor te
schrijven.
De beslissing veroorzaakte veel
onrust. Lidstaten van het agent
schap kregen inzage in de drie
onderzoeken en hadden een week
de tijd om een mening over de ge
gevens te vormen.
Akzo Nobel, producent van de
derde-generatiepillen Marvelon
en Mercilon, reageert verheugd
op de beslissing. Het concern
heeft altijd volgehouden dat er
niets mis was met de pillen.
Ongeveer anderhalf miljoen
vrouwen slikken in Nederland
derde generatie anti-conceptie
middelen.
Koningin Beatrix in discussie tijdens haar bezoek aan Panorama Mesdag in Den Haag, waar ze een aantal portretten van haarzelf bekeek. Op verzoek van de Rijksvoor
lichtingsdienst hebben vier kunstenaars de opdracht gekregen nieuwe portretten van de vorstin te maken. Op de achtergrond het werk van Marike Bok. foto anp
Door Harry Vermeulen
Zij die het het ooit voor het zeg
gen hadden bij het CDA, maken
zich zeer bezorgd over de toe
komst van hun partij.
Oud-minister van Verkeer en
Waterstaat Tjerk Westerterp
veegt in een opinietijdschrift de
vloer aan met de huidige partij
top.
Beroepsrebel Gerrit Brokx
lucht voor de tv voor de zoveel
ste keer zijn hart over de abo
minabele gang van zaken bij de
christen-democraten. De inte
gere, maar weinig charisma
tische fractievoorzitter Heerma
mag van hem blijven, partij
voorzitter Helgers moet ogen
blikkelijk het veld ruimen.
Ex-minister van Landbouw
Braks neemt de tijd voor een
langdurig interview voor de ra
dio waarin hij - zeker voor zijn
doen - stevige kritiek uit op het
reilen en zeilen in de club,
waaraan hij nog steeds zeer ge
hecht is.
Een partijvoorlichter wordt van
de ene op de andere dag ontsla
gen. Normaal gesproken een
onbetekenend incident, ware
het niet dat aan het ontslag een
wereld aan verschil in inzichten
ten grondslag ligt.
Partijvoorzitter Helgers wil
scoren, desnoods met platvloer
se populistische onderwerpen.
Zo nodig rechtser dan de VVD,
die het met deze aanpak in de
opiniepeilingen nog steeds goed
doet.
De partijvoorlichter wijst hem
op het gegeven dat een belang
rijk deel van de CDA-achterban
deze goedkope politiek veraf
schuwt. De boodschapper sneu
velt, maar daarmee is geen eind
gekomen aan de richtingen
strijd, de achterklap en de rod-
Gerrit Braks
del. Het CDA, een schip dat
stuurloos op de golven dobbert.
Is er nog toekomst voor de
christen-democraten?
Een vraag die een tiental jaren
geleden een meewarige blik zou
hebben opgeleverd. Toen was er
volop perspectief voor het gees
teskind van oud KVP-coryfee
Piet Steenkamp.
Het losse zand waarop de sa
menvoeging van AR, CHU en
KVP leek te zijn gebouwd,
bleek hechte cement te zijn.
Spraakmakende politici als
Ruud Lubbers, Onno Ruding,
Gerrit Brokx en Gerrit Braks
zorgden ervoor, dat de partij
een grote en trouwe achterban
opbouwde.
Met als basis het maatschappe
lijk middenveld. Boeren, tuin
ders, kleine ondernemers en
veel mensen die grote waarde
hechtten aan de mede op de bij
bel geïnspireerde drijfveren van
Gerrit Brokx
foto's de 5tem/johan
het CDA. Deze middenpositie
was in dat tijdsgewricht bui
tengewoon comfortabel. De
VVD had het te druk met inter
ne ruzies en was nog lang niet
het in brede kring gesteunde al
ternatief dat het momenteel is,
want uiterst rechts van het
midden.
Bij de PvdA ging het al niet veel
beter. De idealisten voerden een
strijd op leven en dood met de
pragmatici.
Kortom, het CDA was het idea
le alternatief voor mensen die
zich geborgen voelden in het
veilige midden van politiek Ne
derland.
Het CDA heeft deze riante posi
tie in recordtijd weten te ver
spelen. Niet alleen door interne
strubbelingen, zoals de bescha
mende ruzies tussen oud-frac
tievoorzitter Brinkman en voor
malig minister-president Lub
bers.
De Nederlandse poli
tiek is bezig met één
brede beweging naar
het midden. Wat is
heden ten dage nog
het linkse gehalte van
de PvdA? De sociaal
democraten stellen
zich onder leiding
van rekenmeester
Kok zeer praktisch op
en doen concessies op
onderwerpen, die
vroeger totaal onbe
spreekbaar waren.
De VVD heeft een ui
terst rechts sprekend
boegbeeld in de per
soon van fractievoor
zitter Bolkestein. Dat
is goed voor het elec
toraat. Maar in het
kabinet gedragen de
vangurp liberalen zich anders
dan in de publiciteit. Vice-pre
mier en minister van Binnen
landse Zaken Hans Dijkstal is
de vertegenwoordiger bij uit
stek van de real-politiek.
De ideologische verschillen
worden aan de bittertafel be
sproken, in de paarse regerings
ploeg worden zaken gedaan.
Het gevolg is dat dé partij van
het midden ingeklemd zit tus
sen politieke stromingen die
zich alle in dezelfde richting
begeven.
Na de forse verkiezingsneder
laag bij de laatstgehouden ver
kiezingen voor de Tweede Ka
mer, heeft het CDA zich niet uit
die benarde positie weten te be
vrijden. Vooral niet omdat zich
in Nederland een klein mirakel
heeft voorgedaan.
PvdA en VVD kwamen tot de
ontdekking dat ze aanzienlijk
minder vijandig ten opzichte
van elkaar staan dan werd ver
ondersteld en dat hun weerzin
tegen de 'vaste' regeringspartij
CDA even groot is. Het paarse
kabinet was hierna snel gebo
ren. De wensdroom van de poli
tiek leider van D66 Hans van
Mierlo werd hiermee vervuld.
Het al wankelende CDA heeft
die klap niet kunnen verwer
ken. Na een regeerperiode van
ruim 70 jaar, weet het CDA niet
meer hoe het voelt om opposi
tiepartij te zijn.
Er is een fijnmazig maatschap
pelijk net geconstrueerd, dat
louter en alleen op besturen is
afgestemd. De vele tentakels in
de samenleving werden met
hetzelfde doel geselecteerd.
Nu het CDA landelijk niet mee-
bestuurt (ook op gemeentelijk
en provinciaal niveau heeft het
CDA fors moeten inleveren), is
het hopeloos de richting kwijt.
Dat uit zich in frustraties en
conflicten aan de lopende band.
Sentimenten die verdwenen le
ken te zijn, steken de kop weer
op. Zoals de bloedgroependis
cussie.
Er is lang niet over gesproken,
maar protestanten en katholie
ken laten zich ook in politiek
opzicht niet gemakkelijk sa
mensmelten.
Fractievoorzitter Heerma weet
ervan mee te praten. Na zijn be
noeming roeren vooraanstaan
de katholieken zich. Er moet
een halt worden toegeroepen
aan de opmars van protestanten
in belangrijke functies. Zo niet,
dan moet er weer een katholie
ke partij worden opgericht.
Dit en vele andere incidenten
hebben van het CDA een insta
biele club gemaakt. Een partij
die wanhopig op zoek is naar
een nieuwe identiteit, maar die
nog lang niet heeft gevonden.
De hartklachten van de Russische president Boris Jeltsin ziin£
wereldnieuws. En terecht. De man geldt nog steeds als leider
van een wereldmacht, ook al is de economische en militaire
kracht van Rusland aanzienlijk geslonken ten opzichte van de
oude Sovjetunie. Het is bovendien een wereldmacht die intern
met grote problemen worstelt.
De economische hervormingen, de ombouw van een centra-
listisch-communistische maatschappij naar een min of meer
democratisch-kapitalistische, heeft voorlopig het grootste deel
van de bevolking weinig voordelen bezorgd. De meeste Rus.
sen moeten rond komen van karige inkomsten, terwijl de prij
zen aanzienlijk stijgen. Bovendien zien ze met ergernis dat
sommigen zich gemakkelijk verrijken: de slimme jongens die
met het kapitalisme wel uit de voeten kunnen, de voormalige
communistische bonzen, die hun oude macht vaak ook in klin
kende munt weten om te zetten en niet te vergeten de om
vangrijke maffia.
Dat alles leidt tot grote onvrede in de Russische maatschappij
die zich bij de volgende parlementsverkiezingen kan vertalen
in winst voor de extreme stromingen, zowel voor de commu
nisten als de eng-nationalisten.
Niet alleen het Westen, maar het grootste deel van de wereld
gemeenschap houdt het hart vast voor dergelijke onvoorspel-
bare ontwikkelingen in een groot land met nog steeds een
enorm potentieel aan kernwapens. Vandaar dat het Westen
zich graag heeft vastgeklampt aan Jeltsin, die ondanks zijn ei
genaardigheden nog steeds de indruk wekt van een gematigd
staatshoofd.
De nieuwe hartproblemen van Jeltsin maken het steeds waar
schijnlijker dat er niet alleen een verschuiving komt in het par
lement. Door alle kritiek op de slechte toestand in Rusland zelf
en zijn steeds geringere rol in de wereldpolitiek, zou Jeltsin
toch al een zwakke positie hebben bij de presidentsverkiezin
gen volgend jaar. Nu ook zijn gezondheid hem zo in de steek
laat, maakt hij straks geen kans meer.
Dat schept grote onzekerheden voor de wereldopinie, temeer
daar aan de Russische president de afgelopen jaren onder
Jeltsin grondwettelijk een grote macht is toebedeeld. Die gaat
straks naar een nu nog onbekende, mogelijk onberekenbaar
der politicus, die zich in de ogen van de bevolking zal moeten
manifesteren als de redder van het vaderland.
Chauffeur eet schijf tachograaf op
Zwolle - Een Duitse chauffeur heeft in Zwolle tijdens een politie
controle van het vrachtverkeer een tachograafschijf opgegeten.
Hij kreeg daarvoor een proces-verbaal, omdat hij de politie infor
matie over zijn rij- en rusttijden onthield. Het komt volgens het
korps landelijke politiediensten vaker voor dat bestuurders door
het consumeren van zo'n kaart controle daarvan ontlopen. De
vrachtwagen van de Duitse chauffeur vertoonde technische man
kementen en bleek overbeladen. Hij moest voor de overtredingen
4000 gulden boete betalen.
Hoofdschuldige TCR-zaak in beroep
Rotterdam - De vroegere directeur J. L. van het Rotterdamse af
valverwerkingsbedrijf Tankcleaning Rotterdam (TCR) gaat in
beroep tegen de zes jaar gevangenisstraf, die de rechtbank hem
twee weken geleden oplegde wegens onder andere illegale lozin
gen van chemisch afval in de Rotterdamse haven. Ook het open
baar ministerie gaat in beroep.
De Rotterdamse rechtbank veroordeelde L. onlangs tot zes jaar
cel, nadat zeven jaar en een half miljoen gulden boete tegen hem
was geëist. Vijf andere verdachten, twee broers van L. en drie le
den van het managementteam van TCR, werden veroordeeld tot|
celstraffen van 24 maanden tot 3,5 jaar.
Asielzoekers voor één gulden per uur
Limmen - De politie heeft een tuinder in Limmen geverbaliseerd
omdat hij 41 asielzoekers liet werken. De vluchtelingen kregen
voor hun arbeid een gulden per uur met een maximum van 25
gulden per week.
De Vreemdelingenpolitie, de Inspectie Sociale Zaken en Werkge
legenheid, de belastingdienst en de bedrijfsvereniging stelden
een onderzoek in naar de gang van zaken bij de agrariër. De
asielzoekers bleken afkomstig uit diverse opvangcentra in de re
gio Alkmaar. De tuinder keerde hun 'loon' uit in de vorm van
VW-bonnen. Omdat het niet is toegestaan asielzoekers te werk
te stellen, kreeg de tuinder een bekeuring.
Afschaffing ziektewet nog niet zeker
Den Haag - Het kabinet zal geen messen trekken als een kamer
meerderheid de afschaffing van de ziektewet enkele maanden wil
uitstellen. Dat is nodig omdat afschaffing per 1 januari volgend
jaar te kort dag is voor met name kleine ondernemingen. Voor
waarde is wel dat de Kamer geen verdere versoepelingen bedingt.
Een kamermeerderheid bestaande uit PvdA, CDA, D66 en
GroenLinks vindt dat het niet goed mogelijk is de ziektewet al
per 1 januari volgend jaar af te schaffen. Deze afspraak uit het
regeerakkoord is praktisch onhaalbaar geworden nu het wets
voorstel op zijn vroegst in november door het parlement kan wor
den goedgekeurd. Met name kleine bedrijven zouden dan te wei
nig tijd overhouden om zich goed op de nieuwe situatie voor te
bereiden.
Wachtlijsten speciaal onderwijs korter
Den Haag - De wachtlijsten in het speciaal onderwijs zijn het af
gelopen jaar korter geworden. Op 1 oktober waren 562 probleem
kinderen in afwachting van plaatsing op een speciale school, te
gen 898 leerlingen in oktober '94. Dat komt neer op een daling
met ruim een derde.
De daling doet zich niet in elke vorm van speciaal onderwijs voor
De wachtlijsten voor speciaal onderwijs aan in hun ontwikkeling
bedreigde kinderen (iobk) en zeer moeilijk lerende kinderen (zm-
lk) zijn gestegen. Ook regionaal zijn er verschillen.
Twee miljoen voor Nederlandse speelfilm
Den Haag - Het Nederlands Fonds voor de Film krijgt vanaf 1 ja
nuari 1997 jaarlijks twee miljoen gulden extra voor de produktie
van lange speelfilms. Het ministerie van Cultuur draagt de helft
bij. De rest komt uit de verlaging van het btw-tarief voor de film
sector. De extra bijdrage geldt voor een periode van vier jaar. Het
huidige budget van het fonds bedraagt 15,5 miljoen gulden.
De btw-verlaging van 17,5 naar 6 procent op bioscoopkaartjes,
die met ingang 1 januari volgend jaar ingaat, levert jaarlijks naar
schatting 20 miljoen gulden op omdat de prijzen voor de kaartjes
niet omlaag gaan. De bioscopen houden de helft van het geld zelf
voor investeringen in de bedrijfstak. De andere helft gaat via het
ministerie naar de cultuurbegroting.
Nederlandse gedood bij ongeluk Turkije
Mugla - Bij een ongeluk met een taxibusje in het zuidwesten van
Turkije is een 46-jarige Nederlandse toeriste om het leven geko
men. Vier andere Nederlandse vakantiegangers en de Turkse
chauffeur van het voertuig raakten gewond.
Sommige van hen hebben zware verwondingen, meldt een
woordvoerder van het Algemene Nederlands Verbond van Reis
ondernemingen. De families van de slachtoffers zijn ingelicht.
Drie van de vier gewonde Nederlanders keerden gisteravond met
een zogenoemde ambulancevlucht in Nederland terug.
Brand asielzoekerscentrum aangestoken
Hellendoorn - De brand die in de nacht van donderdag op vrijdag
heeft gewoed in een toekomstig asielzoekerscentrum in Hellen
doorn, blijkt te zijn aangestoken. Onderzoek van de technische
recherche heeft dat uitgewezen.
Hoe het vuur precies is ontstaan, wil de politie in belang van het
onderzoek niet zeggen. Zij gaat na of de brandstichting heeft te
maken met het verzet in de buurt tegen de komst van het cen
trum. Half november komen er vijftig asielzoekers.
Chirurgen van het thorax-een
Door Henk Schol en Els Grosfeld
'Een kruiwagen met kik-1
kers', zegt de directeur ovet
de specialisten. Allemaal
individualisten. De specia-j
listen zeggen over de direc-1
teur: 'Zelfs samenwerken!
doet hij in z'n eentje'. Aail
twee kanten Einzelgangeil
dus.
Er is een verschil: vijftien enke-l
lingen met hetzelfde doel vormeil
toch een groep. Ze staan sameii
sterk tegenover die ene, die ooll
andere belangen in de gaten moei
houden. 1
Zo'n situatie is ontstaan in Me-I
disch Centrum De KlokkenberJ
in Breda. De specialisten zeggeij
dat het conflict niets te makel
heeft met de bezuinigingsmaat-l
regelen van de regering, waar-I
door specialisten er in inkomeil
weer op achteruit zouden gaanl
Nee, het feit dat directeur GJ
Tanke niet communiceert, is da
oorzaak. Volgens Tanke heeft da
dreigende inkomstenderving el
wel degelijk mee te maken. Plul
het feit dat specialisten in het all
gemeen een stelletje eigenheil
^rs zijn, die niet toestaan dal
leken over hun schouder staal
Mee te loeren. Voor thorax-spel
cialisten, die zich met hart el
longen van de mens bezig hou-l
den, geldt dat in het bijzonder. I
Als directeur G. Tanke eenmaal
besloten heeft dat praten nuttin
kan zijn, blijkt hij een prettig!
gesprekspartner. Weloverwogen
kiest hij zijn woorden, in goea
beargumenteerde redeneringen
zet hij zijn situatie uiteen. Zo od
het oog een intelligente man, di!
plezier heeft in zijn werk. Eer
wan die staat voor wat-ie in z'r
kop heeft, maar die ook best fou
ten wil erkennen. Hij hoeft nie'
over elk wissewasje geraad
pleegd te worden, daarvoor zijr
