'Miskramen verdienen meer aandacht van de hulpverleners' Meteoriet werpt nieuw licht op mogelijk leven op Mars Seterse heide Schizofrene patiënten hebben maar weinig last van hun ziekte Vereniging protesteert tegen Europese richtlijn voor dieetprodukten &r$ STEM LIJF LEVEN :ORMATIE Psychologe promoveert op onderzoek naar rouwproces bij vrouwen Vaders Blokkeert •Island Atmosfeer Missies JKTOBER 1995 WOENSDAG 25 OKTOBER 1995 Ivaak voorkomend motief ten. Dat meldt de firma lekens op de markt heeft lijkheid om alleen de voe- Toorzien van een afneem- Jieuw tijdschrift over het |ln het blad onderwerpen Inweersbui, het gat in de Tnjnt zes keer per jaar en n Educatieve Partners in Ben per jaar, een los num- fen einde te kunnen maken peze maand de Backstret- bekroonde Engelse uitvin- J dat de wervelkolom he 's en masseert. Het houden Yealth Medical Product i van het Centraal Labora- i (CLB) en de overgebleven listermaatschappij. Dit zijn toopmans doet in zijn rap- Idtransfusie.Minister Borst eken met een reactie op het |t CLB is niet tevreden over partijen om de tafel zitten S. Op het moment wordt ai In er nu nog 22, enkele wer- ljaren moet dit aantal terug foor het rijbewijs. Keuring- norganisatie KNMG nog al [emand z'n rijbewijs al eens ien onder invloed. Volgens tmenten meetellen. Een nog hoet uitkomst bieden. In het pekelen J. Doets en prof. dr, JG, de onduidelijkheid van litiek is een uitspraak van It legde een arts en een neu- [op omdat zij een man ten rijs. Dat is al eens vaker Ie ontwikkeling en produk- lls malaria en de Afrikaanse Énen is misschien wel groot, Ie prof. dr. P. Kager in zijn In de Tropische Geneeskun- p. Tussen de 300 en 500 mil- He Wereldgezondheidsorga- fcent overlijdt aan de ziekte, (tropische geneeskunde ook puurt niet lang meer of ons orspronkelijk ergens anders regelmatig terug naar hun L Daarnaast reizen honderd- I met andere gezondheidsri- tijd steeds meer een echte dsangst'. Wanneer kinderen |jaar of twaalf zijn, wordt de een abstracte aangelegen- een toestand, is helaas niet veel bekend de gevoelens en gedachten een kind dat aan een dode- ziekte lijdt. Kinderen die er zijn dan vijf jaar en die in iand met een dodelijke ziek- jn opgenomen in het zieken- missen vooral hun moeder, s in dergelijke gevallen dus zozeer sprake van doods- [st, als wel van scheidings- jst. Vijf- tot tienjarigen lijken ral bang te zijn voor allerlei ische ingrepen (angst voor ninking). Deze ingrepen •den door het kind vaak ge- als een 'straf' voor de hte' dingen die het gedaan hebben. |angsten van kinderen die ter- iaal ziek zijn, zijn in de regel ider hevig wanneer de ouders wezig zijn. Reden genoeg dus de regels voor de bezoekuren deze gevallen bijzonder ruim maken. Voor de omgang met zieke kind lijkt het vooral belang dat we de gedachten gen die het kind over zijn kte (en eventueel over de id) heeft. Als een jong kind terminaal ziek is gelooft dat op bezoek gaat bij opa die op sterren woont, laat het dat in Godsnaam denken, het kind niet lastig met al- lei religieuze verhalen over (al dan niet bestaande) God, nel of wat dan ook, want ook die vrij abstracte begripPen het kind zich in de regel geen orstelling kunnen maken, ilg het kind in zijn concrete orstellingen en probeer op inier de eventuele angst te .'kleinen. Met wat voor fantas* che en spookjesachtige verha- dan ook. Als er ergens sprake ig zijn van een leugentje om stwil, dan is het wel in deze uaties. De stomste opmerking die mensen kunnen maken tegen een vrouw die een miskraam heep gehad, is 'Ach, je raakt wel weer opnieuw in verwachting.' Nijmegen (anp) - De stomste opmerking die mensen kun nen maken tegen een vrouw die een miskraam heeft gehad, is: „Ach, je raakt wel weer op nieuw in verwachting". Of: „Wees maar blij, want er was vast iets niet goed met de ba by". Toch zeggen zelfs profes sionele hulpverleners geregeld zulke dingen tegen vrouwen met zwangerschapsverlies. Ze hebben over het algemeen bit ter weinig aandacht voor de psychische problemen van een vrouw na een miskraam. Dat stelt de psychologe Hennie Janssen, die volgende maand aan de Katholieke Universiteit in Nij megen promoveert op een zeer uitgebreid onderzoek naar het rouwproces bij vrouwen die zwangerschapsverlies lijden. Van zwangerschapsverlies is sprake bij vrouwen die een miskraam krijgen of een baby die binnen een maand na de geboorte over lijdt. Het onderzoek van Janssen is het eerste onder een groep zwangere vrouwen die op het mo ment van de eerste ondervraging nog niet wist hoe de zwanger schap en geboorte zouden verlo pen. „Dat is belangrijk", denkt Jans sen, „omdat alle bekende onder zoeken naar rouwverwerking en psychische problemen gedaan zijn bij vrouwen bij wie de zwan gerschap al verkeerd was afgelo pen. Het verdriet kan de cijfers uit die onderzoeken dus hebben beïnvloed." Internationaal is tot nu toe aangenomen dat zo'n der tig procent van de vrouwen met zwangerschapsverlies binnen een jaar ernstige psychische klachten krijgt. Omdat Janssen de onder zochte groep op een eerder mo ment voor de eerste maal bena derde, blijkt uit haar cijfers dat dat maar bij tien tot vijftien pro cent voorkomt. Janssen benaderde 2140 zwange re vrouwen. Ruim tien procent kreeg een doodgeboren kindje of een miskraam. Veruit de meesten verloren de vrucht voor de twintigste zwan- gerschapsweek. Vrouwen die een geestelijk of lichamelijk minder goede conditie hadden of een niet zo goede relatie met de vader van het kind, kregen het vaakst last van zulke intense rouw dat pro fessionele hulp noodzakelijk was. Dat kwam het meest voor bij vrouwen die al langer in ver wachting waren. Maar ook bij vrouwen die in de eerste zwan- gerschapsweken een miskraam kregen, is oplettendheid geboden, vindt Janssen. Janssen: „In het ziekenhuis is er eigenlijk geen aandacht voor deze vrouwen. Een curettage en hup, weer naar huis. Ik beveel aan de ouders in een open gesprek te wij zen op psychische klachten die kunnen voorkomen. Bovendien zou een psycholoog of een maat schappelijk werkster een poosje na de miskraam nog eens pools hoogte moeten nemen. Hoe eerder klachten die wijzen op een post traumatisch stress syndroom worden onderkend, hoe beter de ernstige aandoening valt te ver helpen. Sussende opmerkingen vallen in elk geval helemaal ver keerd, want alle vrouwen ervaar- den het verlies van de foetus of de baby als het verlies van een on vervangbaar, geliefd persoon." Janssen vond ook dat (aanstaan de) moeders lijden onder een schuldgevoel als de zwanger schap misloopt. „Dat komt door dat medici eigenlijk nooit een echte oorzaak voor het verlies kunnen aanwijzen. Vrouwen heb ben de neiging de schuld dan bij zichzelf te zoeken. Ook dat valt met een goede begeleiding in de hand te houden, waardoor rouw minder snel omslaat in een echte depressie. Vaders blijken geen last van zulke schuldgevoelens te hebben. Die hebben in het alge meen minder moeite met de ver werking van de gebeurtenissen." Opmerkelijk genoeg stelt Janssen in haar proefschrift dat snel op nieuw in verwachting raken heel vaak een goede remedie is tegen een dreigende psychische stoor nis. Tot nu toe is het algemeen ad vies van artsen om minstens een half jaar te wachten met een nieu we bevruchting. Dit om het gele den verlies voldoende te kunnen verwerken. „Ergens in de jaren zeventig of tachtig heeft een wetenschapper uitgevonden dat een nieuwe zwangerschap het verdriet over de misgelopen vorige blokkeert. Dat zou niet goed zijn voor de vrouw en de nieuwe baby. Over de hele wereld is deze bevinding tot algemeen advies verheven, maar uit mijn onderzoek blijkt dat er eigenlijk helemaal geen goede argumenten zijn om lang te wachten. Integendeel: vooral oudere vrouwen, die het biologi sche klokje horen tikken, zijn be ter af als ze heel snel opnieuw in verwachting raken", legt de pro movenda uit. De belangrijkste resultaten van het Nijmeegse onderzoek komen in een boek te staan dat Janssen samen met onderzoekster dr. M. Cuisinier geschreven heeft. Dit boek, Met Lege Handen, kwam al in 1991 voor het eerst uit, maar is inmiddels al geruime tijd uitver kocht. In april verschijnt een her ziene druk bij Unieboek in Amsterdam. Haag/Londen (anp/rtr) - stuk rots van Mars, dat als uteoriet op aarde is neergeko- heeit onderzoekers in de VS ®n nieuwe aanwijzing opgele gd dat de Rode Planeet eens k een atmosfeer had zoals de - en, dus, mogelijk leven nde. Volgens hun bevindingen het namelijk mogelijk dat de ten ooit op Mars gassen van de 'oegere atmosfeer in zich heb- opgenomen, en dus belang de informatie opleveren. Bdere onderzoekingen wezen al dat Mars eens een atmosfeer Maar die hebben nooit een '°te hoeveelheid kooldioxyde Jnvel koolzuurgas aangetoond in ijskappen noch restatmosfeer 1 de planeet. Koolzuurgas is essentieel onderdeel van de t zoals we die op aarde tennen. i®namen de onderzoekers van 'Washington Universiteit in St. Uls de gesteentes onder de Zij vergeleken het stuk ^arsrots met rots uit IJsland, 'ar uitgestrekte gebieden van armwaterbronnen en vulkanis- e grote hoeveelheden kooldi- *)de onder de oppervlakte heb- losgemaakt. conclusie is 'dat een groot serv°ir van carbonaatmateriaal ■"et een luchtdruk van zeker j '®nd millibar, zoals die op irnf rï°or uitgebreide hy- j ermische activiteit in het M J van ^ars aan materiaal wT °PPervlakte kan zijn ge- "en. Het voorkomen van hy- wmale systemen op een an- j-i.. Pfaneet vergroot de waar- i L lelijkheid dat daar organi- samenstellingen zijn ont- De planeet Mars had eens ook een atmosfeer en kende dus mogelijk leven. staan en mogelijk leven'. Mars staat van alle planeten het dichtst bij de aarde, meet qua doorsnee de helft daarvan, maar qua massa slechts elf procent. De atmosfeer is zeer dun en bestaat uit een kleine hoeveelheid kool dioxyde, slechts een beetje wa terdamp en sporen van ammoni ak en methaan. Eerder zeiden deskundigen het op grond van de aanwezigheid van die stoffen zeer wel mogelijk te achten dat er FOTO NASA zich ooit een, zeer simpele, vorm van leven heeft ontwikkeld. Net als onze planeet draait Mars om zijn as in een hoek van 25 gra den ten opzichte van zijn baan om de zon, waardoor er net als bij ons verschillende klimatologi sche seizoenen zijn. Het opper vlak toont het beeld van een enorm uitgestrekte woestijn die oranje-rood gekleurd is, wat be tekent dat er verscheidene oxy- des, vooral van ijzer, in de bodem zitten. De temperaturen aan het oppervlak variëren van -27 tot - 73 graden Celsius. De planeet heeft net zoals de aar de grote ijskappen aan de polen, die groter en kleiner worden met het veranderen van de seizoenen. De dagen op het naar de oorlogs god van de Romeinen genoemde hemellichaam duren iets langer dan bij ons, te weten 24 uur en 37 minuten. En de ellips rond de zon, of jaar, duurt 687 dagen, te gen 365 voor de aarde. Tot nu toe zijn verscheidene on bemande onderzoeksmissies naar de planeet gezonden, te beginnen met twee mislukte pogingen van de Sovjet Unie in 1960. De VS lanceerden op 28 november 1964 de Mariner-4. Deze ruimtesonde zond de eerste 'van dichtbij geno men' foto's (van een afstand van 9900 kilometer) van de Rode Pla neet naar de aarde. In 1969 volg den twee andere Mariners die het Marsoppervlak geheel in kaart brachten en verder analyseerden. In 1975 lukte het de Amerikanen twee ruimtevaartuigen op Mars te laten landen om te zoeken naar tekenen van leven. Zij maakten daartoe gebruik van de kennis die in 1969 de eerste mens op de maan had gebracht. Talloze me tingen en foto's werden naar de aarde teruggezonden. Maar uit niets bleek toen dat op Mars le ven is, of was geweest. Door Frank Lambregts De avond ervoor was het gezellig in het café, waar we ons volgooi- den met bokbier, zoals dat de bedoeling schijnt te zijn in de herfst. En natuurlijk was een bokkige koppijn de volgende och tend mijn deel, omdat bokbier de hinderlijke gewoonte heeft om bij de juiste dosering een trap na te geven. In de herfst is het daarnaast de bedoeling dat je een be zoek brengt aan het bos. Mensen die het hele jaar onder geen voorwaarde het woud in te jagen zijn, maken in het najaar ineens boswandelingen. Het zijn de geuren en de kleuren van de dood, die hen naar het bos lokken. Niks mooiers dan die goudgele, eekhoornbruine en bokbier- rode kleuren van afstervende bladeren. Zeker als de la ge botergele zon tussen de bomen door schiet om hier en daar een bruine bast of een dieprode boomkroon op te lichten. En heerlijk ook, die vochtige-keldergeuren van het ver val, veroorzaakt door paddestoelen en schimmels die dooie takken weer terughelpen naar hun oorsprong: wa ter en mineralen. Ook op de veelbezongen Seterse heide tussen Dorst en Oosterhout is het op deze zonnige zaterdag een drukte van belang. Tientallen mensen komen kijken naar dit gratis toegankelijke openlucht-theater, waar de strijd tussen leven en dood zijn jaarlijks dramatisch hoogte punt aan het bereiken is. Het blijken vooral oude men sen, die zich ertoe aangetrokken voelen. In het najaar van hun leven tonen ze even hun solidariteit met het herfstbos. De naaldbomen trekken zich weer eens niks van de naderende winter aan, maar de loofbomen ver- W schieten grandioos van kleur. Vooral de Amerikaanse eik, een allochtone boom, tovert zoveel kleuren tevoor schijn dat de inheemse eik er bleek van wegtrekt. Drie van deze bomen per dag (goed op het netvlies laten inwerken!) en je kunt de psychotherapeut bellen dat je eruit bent. De problemen op de zaak, je in het slop ge- raakte relatie, alle vraagtekens rondom je existentie: bij V regelmatig boswandelen verdwijnen ze als een schaal bonbons in een dikke vrouw. Dat therapeutisch effect geldt overigens minder voor H hoofpijn als gevolg van overmatig bokbiergebruik. *De Seterse heide is van oorsprong een zandverstuiving, die in het begin van deze eeuw door Staatsbosbeheer werd aangeplant met de grove den, waarna door de bos- wachters ook loofbomen werden toegestaan. Het zand stuift alleen nog maar als zwetende hangbuikzwijntjes voorbijschieten op veel te dure mountain-bikes. Een deel van het gebied is gebombardeerd tot natuurge- *bied, maar om te voorkomen dat er teveel natuur ont staat heeft Staatsbosbeheer er Schotse Hooglanders in QT gejaagd. Een vijftal bruine oerkoeien, voorzien van een angstaanjagende noormannen-helm, houdt er de vege tatie kort. Even denk je in de wereld van de mammoet- jagers terecht te zijn gekomen, maar als je goed kijkt zie je dat ook deze runderen gele kentekenplaten in hun A oren dragen. Het verhaal wil dat hier ook Nederlandse geiten rondlopen. Maar dat wil ik niet weten. De mooie Bokkenweidedreef laat ik rechts liggen omdat er mo- menteel al teveel bok in mijn leven is. Wandelen door de Boswachterij Dorst is een uitgave van jp de WV Oosterhout-Dorst in samenwerking met ANWB en Staatsbosbeheer 3,25). Er zijn wandelroutes van 6,12 en 18 kilometer. Groningen (anp) - Schizofrene patiënten hebben maar weinig last van hun ziekte. De meesten beseffen nauwelijks dat ze emo tioneel vervlakt zijn, gebrek heb ben aan sociale contacten, weinig initiatief nemen, weinig praten en dat ze zichzelf slecht verzorgen. Dit kan behandeling van de ziekte bemoeilijken. Dit stelt psychiater en onderzoeker J. Selten, die van daag promoveert aan de Rijksuni versiteit Groningen. Selten ontdekte dat de meeste schizofrene patiënten vrij onver schillig reageren op zogenaamde negatieve symptomen als weinig energie, vlakke emoties en gevoe lens, weinig spontane spraak, ge ringe behoefte aan sociale contac ten en slechte hygiëne en zelfver- zorging. Deze symptomen zijn niet met medicijnen te behande len. Wel te behandelen zijn de zo geheten positieve symptomen van schizofrenie: wanen, hallucinaties of andere vormen van verward heid. De meeste patiënten onder schatten de symptomen van hun ziekte. Uit Seltens onderzoek bleek bijvoorbeeld dat de meeste patiënten vonden dat ze hun eigen lichaam en kleding goed verzorg den, terwijl de psychiater oordeel de dat ze zichzelf verwaarloosden. Ook vond een groot deel van de schizofrenen dat ze goede sociale contacten hadden, terwijl die vol gens de psychiater weinig voor stelden. Hoe ernstiger de sympto men, des te groter bleek het ver schil van oordeel tussen patiënt en psychiater. Selten denkt dat schi zofrenie dan ook veel te maken heeft met het onvermogen naar zichzelf te kijken. Overigens leden de patiënten die aan het onder zoek meededen aan een ernstige vorm van de ziekte, die langdurige opname noodzakelijk maakte. De negatieve symptomen depres sie en het chronische vermoeid heidssyndroom ME, zoals weinig energie en geringe behoefte aan sociale contacten, lijken volgens psychiater Selten erg op die van schizofrenie. Een belangrijk ver schil is echter dat patiënten met deze laatste ziekten veel ernstiger lijden onder deze symptomen dan schizofrene patiënten. Het gebrek aan besef van de ziekte kan een nadeel zijn voor de behandeling van de patiënten. Selten denkt dat schizofrenen niet erg gemotiveerd zijn om te worden behandeld voor iets, waarvan ze zich maar be perkt bewust zijn en waaronder ze in het algemeen weinig lijden. Uit toekomstig onderzoek zal moeten blijken of patiënten al dan niet baat hebben bij een beter inzicht in hun ziekte. Selten sluit niet uit dat een schizofrene patiënt juist somber wordt als hij meer inzicht krijgt in zijn ziekte. Den Haag - De Dieetvereniging VNFKD, waarin de Nederlandse fabri kanten van dieet- en kindervoeding zijn verenigd, maakt ernstig be zwaar tegen de voorgenomen Europese richtlijn voor dieetprodukten. Volgens de richtlijn, die naar verwachting binnenkort door de Europe se Commissie wordt aangenomen, mogen fabrikanten van afslankmid delen geen reclame meer maken met het te verwachten gewichtsverlies. Er komen bovendien voorschriften voor samenstelling en etikettering van de produkten. Volgens de vereniging, die op zich niet tegen regels is, werkt de richtlijn concurrentievervalsend omdat hij maar voor 15 procent van de totale vermageringsmarkt gaat gelden. Producenten van bijvoorbeeld af- slankkruiden en vezelprodukten mogen hun gang blijven gaan met het claimen van al dan niet op waarheid berustende resultaten. Fabrikanten van maaltijdvervangers, zoals Modifast of Minikuur, wor den door de richtlijn getroffen. Zij moeten op de verpakking vermelden dat het produkt zonder medisch advies niet langer dan drie weken mag worden gebruikt. Dat is volgens de Dieetvereniging onzinnig, omdat ja renlange ervaring met het gebruik van deze produkten in verschillende landen heeft uitgewezen dat langdurig gebruik geen problemen ople vert. De Dieetvereniging vreest dat door de richtlijn consumenten geen onderscheid meer kunnen maken tussen zorgvuldig samengestelde pro dukten waarnaar veel wetenschappelijk onderzoek is gedaan en artike len die niet veilig zijn. Begin dit jaar waarschuwde de Consumentenbond nog tegen de onge fundeerde beloften van fabrikanten van afslankprodukten. Uit een on derzoek van de bond naar allerlei pillen, poeders en druppels bleek geen enkel middel te helpen. Alleen van de maaltijdvervangers bleek enige werking uit te gaan wegens de lage energetische waarde. De bond pleit al jaren voor aanpassing van de Warenwet.

Krantenbank Zeeland

de Stem | 1995 | | pagina 23