(root onderzoek naar weerstand tegen infectieziekten
•nderzoek: hete zomer 1994 kostte drieduizend doden
Iominee Floor gaat dagelijks om met 'mensen met een draadje naar boven'
[en afkicken
:waar
Klein Konijntje
Telefonische hulplijn
voor misbruikte mannen
Centrum voor vage klachten
LIJF LEVEN
E3
UKT INFORMATIE
ïratie
Symbolen
Minimum
Oorlog
Kloppen
BUITENDIJK
/VOENSDAG 18 OKTOBER 1995 E2kTEM
WOENSDAG 18 OKTOBER 1995
drijf Life Medical Sciences is onlangs PM>
i studie begonnen met een hoopvol mJL-
weehonderd Europese mannen en vrouZS
hun haar verliezen, wordt een experiZS
:l. Een eerste pilot-studie met vijftien iró 1
iop gewekt dat het middel daadwerkelijk
Hen. Pahel is gebaseerd op een mediciindlt
hondgenezing. Het herstelt de cellen in de
ttig bewegen of aan sport doen, hebben 1
1 rond de menstruatie dan vrouwen die r
f lijkt uit een studie die recent is gepublicéei,
Xchosomatic Research. De onderzoekers had
i voor het zogenaamde 'pre-menstrueel svn
an gepaard gaande klachten als depressid
gedragsstoornissen en pijn. Sportende vrod
urende hun gehele cyclus beter te voelen.
t te veel pijn na een amandel-operatie Bii on
It van de jeugdige patiëntjes wordt zeker iL
verwijdering van neus- en keelamandelen oi>.'
!e verslaggever
>n- De regionale GGD's en het
instituut voor Volksgezondheid en
Sygiëne (RIVM) in Bilthoven be-
ieen grootschalig landelijk on-
Jnaar de weerstand tegen infec-
jlen onder de Nederlandse bevol-
pe komende maanden worden in
Lenten bij 15.000 mensen bloed-
jters afgenomen.
iderzoek heeft de naam Pienter-
project meegekregen, een afkorting van
Peiling Immunisatie Effect Nederland
Ter Evaluatie van het Rijksvaccinatie
programma.
De naam geeft aan dat het RIVM zicht
wil krijgen op de mate waarin de Ne
derlandse bevolking afweer heeft opge
bouwd tegen een aantal belangrijke in
fectieziekten, zoals polio, mazelen, de
bof, rode hond, kinkhoest, dyfterie en
tetanus.
Nu de samenleving vergrijst, is het de
vraag of de oudere Nederlanders nog
baat hebben bij vaccinaties uit de
jeugd. Bij het RIVM bestaat de indruk
dat enkele infectieziekten, waarvan ge
dacht werd dat ze niet meer voorkwa
men, terugkeren in de samenleving.
Volwassenen zijn wellicht niet meer
voldoende beschermd tegen deze ziek
ten.
Het onderzoek vindt plaats in 48 ge
meenten. Uit elk van deze gemeenten
zijn 380 mensen geselecteerd, die per
soonlijk door de GGD worden uitgeno
digd. Zij moeten een vragenlijst invul
len en hen wordt gevraagd bloed af te
laten nemen op een speciaal spreekuur
in hun woonplaats.
De deelnemers worden willekeurig ge
kozen uit het bevolkingsregister. Het
RIVM streeft ernaar om zowel jongeren
als ouderen, gezonden en zieken en ge
vaccineerde en ongevaccineerde inwo
ners te bereiken. De gegevens uit het
Pienter-project worden bewaard. Het
onderzoek moet een terugkerend karak
ter krijgen, zodat op lange termijn een
trend kan worden gesignaleerd. De uit
eindelijke resultaten zouden moeten
bijdragen aan een betere bestrijding
van infectieziekten en eventueel tot
nieuwe of verbeterde vaccins die bij het
RIVM worden gemaakt.
Dementerenden zijn niet gek'
jentie staat voor af
deling van de geeste-
de pijn te verlichten. Tot die conclusie komt vermogens. Maar
proefschrift Postoperative pain in childrt^
bij kinderen), waarop hij onlangs pro]
liversiteit Limburg.
enterenden zijn niet
en voelen haarfijn
wanneer ze worden
izerd. Dat kregen
jpverleners onlangs in
op een studiedag
dementie en levens-
touwing te horen. Er
meer tussen hemel en
ledan we gewoonlijk
lemen, vindt dominee
Floor, pastor van
éogeriatrisch ver
haat bij dat er meer oogartsen en specialist!
(podotherapeuten) komen. Suikerpatiënt!-
kans op blindheid en voetafwijkingen. Er®
Igartsen en podotherapeuten en dit zal de ki
vorden. Met de groei van de bevolking en
antal mensen met suikerziekte toenemen vi
500.000 in 2010. Dit stelden de specialist!
dsch Ziekenhuis Maastricht) en Bakk<
Heemstede) op een symposium van de Ni_
ëderatie. In de westerse wereld is diabetes de
k van slechtziendheid en blindheid bij men-
75 jaar. De kans dat een suikerpatiënt Oranje Nas-
groot als bij anderen. J
"5 J ^;s Oord, eens het zo-
erblijf van koningin
igkanker is mogelijk met een combinatie van
apie. Dat heeft geen negatieve invloed op de
:ven van de patiënt. Verder onderzoek mi
■e de combinatiebehandeling de overievini
int vergroot. Dat concludeert de longarts
efschrift, waarop hij vandaag -Cl-(18-ll
in de Rijksuniversiteit Groningen. Groen dei
methode die de patiënt goed kan verdrage
zes weken lang durende hoge dosis .radiothf
at een chemokuur waarbij de stof carboplal
:ek via een infuuspomp wordt toegediend.
ma, in Renkum. Ze
'terdag-in-dag-uit
lil dementerenden te
lënt
et
>.n boven alcohol.
FOTO ARYAN JANSEN
ehelpen het
te lossen en
e ene verba-
Ik heb in de
time werk-
rhalve junk
liet zich niet
mde kenne-
ibleem. Wat
de broodjes
ibsalades en
en die elke
van de ge-
et personeel'
~in die dure
vant minder
eg. Alles kon
n werd er ad
vergadering
nde de ver
loten dat al-
)n. Ik heb al-
ergelijke uit
waren van de
:n leefden (de
geld, omdat a
anders dir
aangevallen I
worden (ej
dus kiezel
verliezen)
door de ver|
schillende 1
langengroep
eringen biii
nen de hulpj
verlening.
Wat ik overi
gens ook niel
snap, is waarj
om er zoveel
geld naar dq
drughulpver-j
lening gaat e
relatief s
zo wem
naar de op
vang en bel
handeling val
mensen
verslaafd zijnj
aan alcohol!
Want het al-J
coholpro-
bleem is velq
malen
en vergt veel
meer slaeht-j
mde artikel
gewezen dat
lulpverlening
len in verre-
'allen wegge-
Lis gebleken
aans onder-
amveteranen)
lpverlening is
it iemand cle-
leleer de ver-
persoonlijke
eden. Junks
kans van hun
men wanneer
verhuizen, of
baan krijgen,
:en 'behande-
Dit zijn ge-
laar de drug-
de politiek
aar. Die gaan
t pompen van
offers dan het drugprobleem
Het is mij altijd al opgevallei
(en ook onderzoek heeft aal
aangetoond) dat men in d|
hulpverlening tegenover
junk veel toleranter staat aai
tegenover een alcoholist: eeq
junk is zielig (het slachtotfej
van zijn ouders of van de maatj
schappij) en een alcoholist M
een ruggegraatloze slappe ti-|
guur. Vreemd: ik ken beslis
ruggegraatloze junks Op
zelfs) en alcoholisten met
rakter. Alcoholisten pleegt m«l
in de hulpverlening streng
te pakken: al dan niet gedwo j
gen afkicken hoort daar in al
gevallen bij. Aversietherapi q
(met ziekmakende pillen) z J1
aan de orde van de dag- In 8
vallen van zwaar alcon
lijkt dit (helaas) de enige ai
pak te zijn die nog enig eI
kan sorteren.
Ik vrees met groten vreze
zo'n aanpak ook in gevallen
ernstige drugverslaving J
enige middel is. Ik snap jjjjJ'
niet waarom een derge J j
straffe aanpak niet -
zou mogen worden op me 3
die verslaafd zijn geraakt
drugs. Zelfs verplicht. Na 1
lijk is verslaafd zijn aan n j
drugs heel ellendig,maar L.,?en
die handjes vasthouden
we blijkbaar niets op.
die tolerantie is kennehl l
iets aan de haiid, als we n I
tikel mogen geloven.
Dit klinkt natuurlijk erg
nuanceerd en harteloos 1
voor een psycholoog),
misschien zijn al die nuan
ruimhartigheid er wel
oorzaak van dat het
bleem tot op heden nooit
aangepakt.
(flits Stommels
ijl meeste verzorgingshuizen
tegenwoordig demente-
ïn dat is zeker het geval
ïfipleeghuizen. Van de hulp
luiers in verpleeg- en verzor-
gshuizen wordt gevraagd om
praten en gebruiken, die
ibewoner vroeger had, zoveel
gelijk in stand te houden,
voor de hele mens, zoals dat
'looiheet, betekent naast aan
hoor eten, drinken, wassen
aankleden ook oog hebben
de gewoonten waaraan ie-
id een bijzondere waarde
il. Dementie, die ziekte van
iftakeling, doet vergeten,
blijven herinneringen van
jer lang hangen. Velen put-
daarhun zekerheid uit.
pi is bijvoorbeeld het geval
it het geloof. De daarmee sa-
ïde rituelen hebben ze
kal jong aangeleerd. Ze geven
een bepaald houvast",
dominee Gerda Floor uit
n. Voor haar bestaat
te enkele twijfel dat geloofs-
Itvensovertuiging voor de-
enterenden een belangrijke be-
hebben. Het is voor hen
keen soort baken in een cha-
verwarrende gedachten.
en met name zang vindt
peengoede activiteit om daarin
'bedringen.
"tb de ervaring dat ze al vlug
®llea als je een lied inzet. Het
palief moet inderdaad van jou
anders houden ze hun
'faar als je eenmaal even
Ijhef bent, volgen ze al snel.
lislijken de tekst van de liedjes
at vroeger hebben geleerd
feilloos uit het hoofd te kennen.
En ik heb het dan niet over één
couplet, maar over alle zeven of
acht coupletten. Hetzelfde wat je
ervaart bij mensen met afasie.
Die kunnen nauwelijks uit hun
woorden komen, maar een lied
tekst blijken ze feilloos te kunnen
uitspreken." Afasie is een stoor
nis in de spraak als gevolg van
een beschadiging van hersencen
tra.
Ofschoon Gerda Floor heeft te
maken met allemaal mensen - in
het huis waar ze werkt zijn het er
125 met een gemiddelde leeftijd
van 85 jaar - die een defect in de
hersens hebben, heeft ze in de
loop van de jaren wei geleerd
achter elk woord te staan dat ze
zegt. „Wat je aan deze mensen
wilt overdragen moet echt zijn.
Dementerenden laten zich niet
voor de gek houden. Als dominee
heb ik geleerd als geen ander ge
stroomlijnde teksten te zeggen,
maar daarmee kom ik bij deze
mensen niet gedraaid. Ze prikken
daar als geen ander doorheen",
aldus deze dominee. De gebeds-
en zangdienst die zij om de veer
tien dagen op zondag verzorgt is
voor de dementerenden een vast
punt in een overigens chaotisch
bestaan.
„Ze leven naar zo'n zondagse bij
eenkomst toe. Dat merk je aan
kleine dingetjes. Zo komen ze al
neuriënd de kapel binnen", zegt
Gerda Floor. Ze geeft er de voor
keur aan om altijd op dezelfde
manier te werk te gaan om hen
niet onnodig in verwarring te
brengen. „Zo begin ik steevast
met het ophangen van een ge
kleurd kleed. De ene keer is dat
groen, een andere keer paars,
rood of wit naar gelang de tijd
van het jaar. Ze kennen de bete
kenis van die kleuren, groen van
de hoop, paars van de bezinning,
rood van het vuur en wit van het
feest. Ik moet ze dan ook niet op
een verkeerd moment gebruiken.
Na het ophangen van het kleed
steek ik de Paaskaars aan. Ik ben
het wel eens vergeten, maar kreeg
dat dan ook meteen te horen. Het
kleurige kleed en de kaars zijn
symbolen die ze nog kennen van
vroeger."
Ze laat het als pastor echter niet
alleen bij de zondagse dienst.
Vaak gaat zij naar afzonderlijke
bewoners toe. Ze begint dan met
een verhaal uit de bijbel te vertel
len. Maar net als bij de muziek
haakt de dementerende vaak in
met zijn eigen levensverhaal dat
verteld wordt met een minimum
aan woorden. „Ze zijn het tegen
overgestelde van veelpraters en
ik vind dat mooi", zegt deze do-
Dominee Gerda Floor: 'Ook dementerenden zitten met hun ervaringen. Ik heb er mensen bij die me
regelmatig vragen of de oorlog al is afgelopen.'
minee. „Vaak praten mensen heel
veel, maar zeggen ze niets. Deze
mensen praten in het algemeen
niet veel en kunnen dat vaak zelfs
niet eens, maar wat ze zeggen
heeft een grote geladenheid. Ach
ter dat ene woord uit hun mond
zit een hele wereld."
Gerda Floor: „Ik heb mensen ont
moet, die zo verschrikkelijk de
ment waren, dat er - volgens het
boekje - geen woord meer uit hen
zou moeten komen. Maar het
gekke is dat ze tijdens een zie
kenbedevaart plotseling heel ge
lukzalig beginnen mee te zingen
en nog in het Latijn ook. Die lie
deren hebben ze vroeger in de ka
tholieke kerkdienst ook in het
Latijn gezongen."
Ofschoon de achtergrond van de
dominee protestant-christelijk is,
is het katholieke geloof haar niet
vreemd. Ze woonde jarenlang in
Noord-Brabant en ging er in Den
Bosch naar de middelbare school.
Voordat ze veertien jaar geleden
als pastor in de psychogeriatrie
FOTO CORD OTTING
ging werken stond ze als gods
dienstleraar voor de klas op een
middelbare school. Ze had echter
liever te doen met ouderen.
Dat geldt eigenlijk al vanaf haar
jeugd. „Het zijn wijze mensen,
die heel wijze dingen kunnen
zeggen", vindt zij en dat geldt
wat haar betreft in dezelfde mate
voor dementerenden. „Het is ze
ker niet zo dat er niets meer in
hun hoofd omgaat", zegt ze. „Ik
FMartijn Hover
«te zomer van 1994 heeft in Ne-
P®d tot drieduizend extra sterf-
pllen geleid. Dat heeft de Rotter-
7,se onderzoeker drs Anton Kunst
«end. Kunst werkt bij het insti-
L,r maatschappelijke gezond-
van de Erasmus Universi-
Lï, 1'ik heeft de nog hetere zomer
jaar soortgelijke gevolgen gehad,
daarover heeft de onderzoeker nog
i rens. Het is volgens hem ook
Lelijk of zijn onderzoek een
gezien zulke hete zomers in Neder-
Lfonderhjk zijn", aldus Kunst,
IJ W mij overdreven om op grote
i( kdeidsmaatregelen af te kondi-
L ,Het js immers zeer waarschijnlijk
1 e.volgende hittegolf van deze om-
i" ons land pas ver in de vol-
litk!ieUW za' voordoen."
r onderzoek van Kunst is naar vo-
dat het aantal sterfgeval-
J* Nijging begint te vertonen als
wnaalgemidddelde (de gemiddelde
toi l, r over een periode van 24
L, ,°ven 16,5°C komt. Het etmaalge-
tijdens de laatste dertig zo-
tovmT Tijdens de hittegolf
F ais f heiiep het in ons land 18°.
L °Pen zomer was nog iets war-
Iti een etmaalgemiddelde van
fet!,'®mshg wordt de situatie pas als
ffc ?er wordt dan 25 of 30 graden",
waUnf' "^ns Schaam kan zich
i ar tot op zekere hoogte aanpas-
ti veranderende temperaturen,
ken minder flexibel dan je zou
ui elk geval minder dan je zou
Dat heeft te maken met onze biologische
voorgeschiedenis, meent de Rotterdam
se onderzoeker. „Wij zijn als soort
geëvolueerd in een subtropisch klimaat,
met temperaturen van 20 tot 25 graden.
Aan zulke temperaturen is ons lichaam
gewend; wordt het warmer dan krijgen
we daar problemen mee."
Overigens is niet de hitte zelf de veroor
zaker van de sterfgevallen, weet Kunst.
„Het is niet zo dat al die mensen sterven
aan een zonnesteek of een andere, recht
streeks met de temperatuur samenhan
gende kwaal. In de 'risicogroep' vind je
vooral mensen met een verminderde li
chamelijke weerstand, met name zieken
en bejaarden. Voor die laatste groep be
staat er het extra gevaar dat hun
lichaam niet meer adequaat op de hitte
reageert. Normaal gesproken stuurt je
lichaam voortdurend allerlei signalen:
'het is heet, je hebt dorst, je moet drin
ken'; of: 'het is heet, span je niet te zeer
in'. Bij mensen op leeftijd geeft het
lichaam die signalen veel minder inten
sief. Vandaar dat je ouderen met warm
weer toch nog vaak opvallend dik ge
kleed ziet gaan: hun lichaam heeft er
dan eigenlijk geen erg in dat het zo heet
is."
In zo'n geval kunnen allerlei ernstige ge
volgen optreden, aldus Kunst. „Als je bij
warm weer niet genoeg drinkt", legt hij
uit, „dan begint je lichaam uit te drogen.
Gevolg daarvan is dat je bloed als het
ware dikker wordt, en dat kan dan weer
tot een hartinfarct leiden, vooral bij
mensen van wie de aderen toch al enigs
zins zijn dichtgeslibd. Ook hersenbloe
dingen komen, om dezelfde reden, meer
voor tijdens een hittegolf. Zo iemand
kan tot dat moment ogenschijnlijk altijd
volmaakt gezond zijn geweest."
Dat bleek ook uit Kunsts onderzoek: van
de door hem onderzochte sterfgevallen
betrof slechts een derde mensen die ai
voor de hittegolf aan een ernstige kwaal
leden en bij wie de extreme temperatu
ren als het ware de laatste druppel
vormden. Kunst vergeleek voor zijn on
derzoek de sterftecijfers voor de hete zo
mer van 1994 met die voor de 'normale'
zomer van 1992. „De zomer van 1993
kwam niet in aanmerking omdat we
toen in het voor- en najaar een griepepi
demie hebben gehad," aldus de onder
zoeker. „Dat zou de cijfers vertekend
hebben."
Aangenomen mag worden dat de cijfers
van Kunst ook opgaan voor de rest van
West-Europa. „Hitte is nu eenmaal vaak
onontkoombaar", zegt de onderzoeker.
„Je kunt onmogelijk heel Europa van
air-conditioning voorzien. Zolang hete
zomers hier nog geen schering en inslag
zijn, zou dat trouwens ook overdreven
zijn."
Datzelfde vindt blijkbaar de Europese
Commissie. Die wees vorig jaar het ver
zoek van een Engelse onderzoeker af om
fondsen voor een onderzoek naar de ge
volgen van hittegolven voor de volksge
zondheid. Desondanks zijn uit de rest
van de wereld (met name de VS) volop
cijfers voorhanden. Zo is uitgerekend
dat in steden als New York en Chicago
het aantal sterfgevallen tijdens een hit
tegolf kan verdubbelen ten opzichte van
'normale' dagen.
Volgens Amerikaanse onderzoekers kos
ten hittegolven in de grote steden van
Amerika jaarlijks aan zeker 1100 men
sen het leven. Bovendien lijken compu
termodellen te voorspellen dat die aan
tallen nog verder omhoog gaan als ex
treme hitte gepaard gaat met een toena
me van de hoeveelheid kooldioxide
(C02) en andere zogenaamde 'broeikas-
De zomer van 1994 was extreem warm.
gassen' in de atmosfeer. Pessimisten
hebben uitgerekend dat de sterftecijfers
dan nog wel vier tot vijf keer zo hoog
kunnen komen te liggen.
Het is in dat licht gezien enigszins iro
nisch te noemen dat air-conditioning in
een stad als New York in de periode
ervaar hen dagelijks als wijze
mensen, die heel wijze dingen
kunnen zeggen. Het heeft me er
toe gebracht niet zomaar te gelo
ven in dingen als zouden ze niets
meer in zich kunnen opnemen of
reproduceren. Zo kunnen ze net
als andere Nederlanders zitten
met onverwerkte kamp- en oor
logservaringen. In dit psychoge
riatrisch verpleeghuis kom ik re
gelmatig mensen tegen die me
vragen of de oorlog al is afgelo
pen."
Gerda Floor zegt ook andere er
varingen te hebben.
„Zo zei een bezoekster laatst te
gen me dat ze nu pas echt een va
der had gekregen. De man, die
dementerende was, bleek - toen
hij nog gezond was - nooit tijd
voor haar te hebben gehad. Pas
nu hij in het verpleeghuis was op
genomen waren vader en dochter
dichter bij elkaar gekomen."
Ze heeft zelf een ervaring hoe de
ze mensen dingen kunnen aan
voelen.
„Ik ging voor in de dienst, maar
had de indruk dat ik deze zondag
niet zo goed op dreef was en niet
de juiste woorden kon vinden. Na
de dienst kwamen kwamen enke
le dementerenden naar me toe om
me mee te delen dat het deze keer
toch niet zo lekker met me ging.
En dat was ook zo. Ze hadden
mijn stemming feilloos aange
voeld en namen geen blad voor de
mond om me dat onder de neus te
wrijven."
Ze vindt het wat hoogdravend
klinken, maar zegt het toch maar.
„Ik vind het elke dag weer heel
fijn om met hen om te gaan. Als
ze boos of verdrietig zijn is dat
nooit gespeeld maar echt. Daar
kun je van op aan. En ze zien dat
ook aan jou. Gebaren, mimiek,
uitstraling, alles moet met elkaar
kloppen."
Dat geldt ook de kleding. „Ze zijn
heel gevoelig voor wat je aan
hebt. Ik ben nu in het zwart,
maar ik heb ook wel eens kleur
tjes aan en in de kapel een toga.
Ze voelen vaak ook wel aan dat ik
dominee ben. Het hindert hen
niet om elkaar te vragen: 'Gaan
we weer naar dat meisje dat uit
de bijbel vertelt?' Daarmee doel
den ze op mij. Ik voelde me ineens
een stuk jonger."
Ze lacht, zoals ze ook de humo
ristische kant ziet van een op
merking als: 'Komt u mee voor
het avondmaal?' en het antwoord:
'Mens, ik heb net mijn ontbijt
achter de kiezen'. Of: 'U bent do
minee?' 'Zeg dan de tien geboden
eens op'.
Het schokt haar niet. „Deze men
sen mogen alles tegen me zeggen.
Ze hebben al een draadje naar
boven."
Door Mariétte Mulkens
„Ik heb Klein Konijntje al een paar dagen niet gezien. Nou ja, da's
niet zo vreemd, want ik zie haar nooit, maar wat ik bedoel is, dat
ze haar bak al dagen niet heeft leeggegeten."
Die boodschap behoeft enige uitleg. Klein Konijntje is onze kat.
Het beest kreeg die naam omdat ze me als klein poesje aan een
klein bang konijntje deed denken. Altijd angstig in een donker
hoekje, klaar om weg te hollen. Dat het een tamelijk ongebruike
lijke naam is voor een poes, merkten we vooral toen we de eerste
keer met haar naar de dierenarts gingen. 'Hoe zegt u?', riep de
man vertwijfeld uit. Terwijl juist zo iemand gedurende zijn loop
baan toch al heel wat belachelijks gehoord moet hebben.
Ondanks haar opvallende naam hoorden of zagen wij verder maar
heel weinig van Klein Konijntje. Ze leefde in onze schuur. Niet
omdat ze niet binnen mocht komen, maar omdat ze het huis niet
indurfde. Ze maakte iedere dag trouw haar bakjes met eten en
drinken leeg en af en toe zagen we een grijs gestreepte schicht
voorbij vliegen. Echt gezellig was ze niet, maar daar stond tegen
over dat ze ook niet lastig was.
Ik kreeg Klein Konijntje twaalf jaar geleden in huis en merkte al
snel dat ze het neurotische karakter van haar moeder had geërfd.
In het kwadraat, welteverstaan. Als je een keer kuchte dook ze in
blinde paniek in een vijf centimeter hoge spleet onder de kast,
waar ze drie uur lang heel zielig ging zitten miauwen.
Toch viel het, achteraf, in die tijd wel mee. Soms, als ze in een roe
keloze bui was, kwam ze wel eens naast je zitten, zolang je maar
niet bewoog en vooral geen geluid maakte. Helaas voor haar was
ik in die jaren nogal verhuizerig en dat heeft haar toch al zwakke
zenuwen geen goed gedaan. Na vijf verhuizingen waren ze versle
ten. Bovendien hield ze aan een kort verblijf in een asiel een chro
nische niesziekte over. Om het genies onder controle te houden
moest ze minimaal een keer per jaar naar de dierenarts voor een
spuit. Iedere keer een traumatische ervaring voor haar, waarvan
ze een week moest bijkomen.
Hoewel ik leukere katten heb gehad, heb ik haar al die jaren lief
devol verzorgd. Ik was ook de enige die ze nog een beetje ver
trouwde. Sinds wij hier wonen nam mijn vriend, die de beesten
onder zijn hoede heeft, de verzorging echter over. En zeker toen
ons eerste kind geboren werd, verdween Klein Konijntje, toch al
niet dominant aanwezig, geheel uit mijn gedachten. Dat moet
haar laatste restje vertrouwen in de mensheid hebben doen ver
schrompelen. Ze was de laatste tijd zelfs voor mij vrijwel onbena
derbaar.
Toch had ik niet het idee dat ze zo ongelukkig was. Zo lang ze
maar met rust gelaten werd, was ze volgens mij best tevreden en
ik vond dat ze er, vergeleken met vroeger, heel goed uitzag. Toen
likte ze zich van de zenuwen helemaal kaal, terwijl ze nu een
mooie volle vacht had. Maar mijn vriend dacht daar heel anders
over. Hij had altijd medelijden met haar. Om een of andere reden
was Klein Konijntje zijn favoriete beest. Vraag me niet waarom,
want de liefde was beslist niet wederzijds. Als hij te dicht in haar
buurt kwam, werd hij nijdig weggeblazen.
„Die kat heeft toch geen leven zo. Altijd maar op de vlucht voor
alles en iedereen. Hij loopt zelfs met een grote boog om de eerste
de beste kip heen," zei hij. Waarop ik altijd volhield dat dat best
wel meeviel. Gewoon laten lopen en niet mee bemoeien, dat werk
te het beste. Maar daar kon hij niet mee ieven en hij stelde regel
matig voor om haar een spuitje te laten geven om haar uit haar lij
den te verlossen. Wat ik op mijn beurt weer onzin vond.
We konden het niet eens worden over die rare kat, die we nauwe
lijks zagen, totdat Klein Konijntje het probleem zelf oploste. Een
paar dagen nadat hij ontdekt had dat ze haar eten liet staan, vond
mijn vriend haar in het kippenhok, hartstikke dood. Waarschijn
lijk was de aanblik van zoveel van die gevederde monsters haar te
veel geworden.
Het is te hopen dat ze in de kattenhemel een mooi donker hoekje
over hebben. Speciaal voor haar.
Oakland (dpa) - Charlie Glick-
man (24) heeft het er nog moeilijk
mee dat hij als kind seksueel is
misbruikt. Als lering uit zijn ei
gen verdrietige ervaring heeft hij
een ongewoon project bedacht:
het opzetten van een hulptele
foon voor verkrachte mannen.
Hij kan zijn eigen verleden welis
waar niet veranderen, zegt Glick-
man die in de Californische stad
Oakland woont en de kost ver
dient als hulp in een café. „Maar
ik kan proberen, andere slachtof
fers te helpen."
De op stapel staande crisislijn
geldt als de eerste in de Verenig
de Staten die zich uitsluitend op
mannelijke slachtoffers van sek
sueel geweld richt.
Glickman noemt misbruikte
mannen een 'vergeten minder
heid'. Toen kort geleden een
krant in Californië verslag deed
van zijn plannen, kreeg hij een
heleboel telefoontjes van mensen
'die zich er kennelijk niet eens
van bewust waren, dat er ook
verkrachting van mannen voor
komt'. Glickman vindt het daar
om de hoogste tijd, dat met 'dit
taboe' wordt gebroken en de
mannelijke slachtoffers evengoed
hulp krijgen als vrouwen.
Het project 'Men Overcoming
Sexual Assault' (Mosa) (Mannen
overwinnen seksuele aanvallen)
moet begin volgend jaar onder
het dak van een hulporganisatie
voor verkrachte vrouwen begin
nen. Naar Glickman schetst, zul
len uitsluitend mannen de tele
foon aannemen. Tot Mosa op een
solide financiële basis rust, wil de
organisatie op vrijwilligers drij
ven, die in speciale cursussen op
hun taak worden voorbereid.
Daarna moeten betaalde krach
ten het werk voortzetten.
Volgens Glickman is er een enor
me behoefte aan zo'n crisistele
foon. Hij verwijst naar een statis
tiek van de Amerikaanse regering
waarin staat dat in 1993 zeven
procent van de ongeveer 485.000
slachtoffers van gepleegde ver
krachtingen of pogingen daartoe
mannen zijn geweest. Dan is er
nog geen rekening gehouden met
de ongeveer 300.000 mannen, die
jaarlijks in de Amerikaanse ge
vangenissen van seksuele aanval
len door medegedetineerden te
lijden hebben. Ruw geschat
wordt een op de zeven jongens en
een op de tien mannen een keer in
zijn leven het slachtoffer van sek
sueel geweld.
De grootste uitdaging voor Mosa
ligt in de woorden van Glickman
in het slopen van de 'muur van de
ontkenning' en in het bestrijden
van het sociale stigma. Net als bij
de vrouwen moet ook bij de man
nen met een aanzielijk grijs ge
bied worden gerekend, waarbij
mannelijke slachtoffers - zo
blijkt uit onderzoek - nog sterker
de neiging hebben uit schaamte
te zwijgen over wat er is gebeurd.
„Verkrachting is eenvoudigweg
iets wat een man niet overkomt,"
zo beschrijft Glickman de gevoe
lens van de slachtoffers die stro
ken met een wijd verbreide op
vatting in de publieke opinie.
„Een verkrachte man gelooft dat
hij een slappeling is, of hij is bang
dat hij voor homoseksueel wordt
gehouden", aldus de 24-jarige.
Daarbij is naar schatting onge
veer 70 procent van de slachtof
fers heteroseksueel.
Wie de crisislijn belt, kan ver
wachten dat een andere man vol
begrip naar hem luistert en zono
dig bemiddelt bij een contact met
ervaren therapeuten. Daarboven
op worden begeleiding bij dok
tersbezoek en het bij de begelei
ding betrekken van familieleden
aangeboden. Glickman hoopt dat
zijn project ook een opvoedkun
dig effect heeft en dat er een eind
komt aan de publieke taboeïse
ring, die medeverantwoordelijk
is voor valse schaamte en ver
dringing bij de slachtoffers.
FOTO DE STEM/DICK DE BOER
1965-1988 mogelijk meer dan 3500
sterfgevallen als gevolg van hitte heeft
voorkomen. Installaties voor luchtver
versing vormen echter tevens een be
langrijke bron van broeikasgassen en
dragen op die manier dus weer juist bij
aan het aantal sterfgevallen.
Groningen (anp) - In het Academisch Ziekenhuis Groningen (AZG) is
maandag het Poliklinisch Diagnostisch Centrum geopend voor patiën
ten met vage rug-, nek- of schouderklachten.
De oorzaak van deze zogenoemde a-specifieke klachten is nauwelijks
te verhelpen. Het centrum richt zich daarom op het herstel van het da
gelijks functioneren. Wanneer deze vage klachten van het houdings-
en bewegingsapparaat niet volgens de normale verwachting herstel
len, kan de huisarts de patiënten doorverwijzen naar een revalidatie
arts in het nieuwe centrum. Het is het eerste in zijn soort in ons land.
