Bestand Bosnië onder zware druk Tilburg* h Wink Joegoslavië-Tribunaal worstelt met tegenstrijdigheden Zware straffen brandstichters Solingen 'Politiek John Major roept op tot nieuw elan in partij 'Denktank' Pugwasj werkt in alle stilte DE STEM 63/4% STAATSLENING 1! PER 15 NOVEMBER 20 Fokker opn van gerucht DE STEM BUITENLAND Hevige gevechten rond Sanski Most, Preijdor en Bosanksa Krupa Contouren van vredesmacht al zichtbaar Kennedytunnel blijft open voor vrachtwagens VS ontkennen voorkennis over Srebrenica 0p zoek naar werk heeft vandaag ruim 130 vacatures. Maak er werk van Van Aartsen w TOONBANKUITGIFTE ZATERDAG 14 OKTOBER 1995 Den Haag (anp) - Op de laat ste dag van een serie hoorzit tingen van het Joegoslavië- Tribunaal zijn gisteren tegen strijdigheden in verklaringen van ooggetuigen aan het licht gekomen. De Franse rechter Claude Jorda waarschuwde de openbare aanklagers, dat advocaten van verdachten daarop zullen inspelen. Jorda wees er bijvoorbeeld op dat schattingen over het aantal mos lims dat in de zomer van 1992 is vastgehouden in het gevangenen kamp Susica in Oost-Bosnië, uit eenlopen. Deze week kwamen op het VN- Tribunaal voor het eerst oogge tuigen aan het woord. Op basis van hun verhalen moet het hot beslissen of een internationaal arrestatiebevel wordt uitgevaar digd tegen Dragan Nikolic, de Servische commandant van Susi ca. Na het horen van vijftien getui-. gen concludeerde Jorda, dat het voortduren van de oorlog in ex- Joegoslavië het erg moeilijk maakt bewijsmateriaal te verza melen over het schrikbewind van Nikolic. Onderzoekers van het tribunaal hebben in Susica en omgeving geen onderzoek kun nen doen. Aanklaagster Teresa McHenry erkende gisteren dat er tegen strijdigheden zijn in de getuigen verklaringen. Ze schreef die toe aan de emoties bij veel getuigen, bijna allemaal ex-gevangenen. Zij zouden moeite hebben zich alle gebeurtenissen precies te herinneren. Niettemin betoogde McHenry dat de aanklachten tegen Nikolic voldoende zijn bewezen. De Ser vische kampbewaarder wordt onder meer beschuldigd van acht moorden, tien gevallen van ern stige mishandeling, plundering en vervolging van 500 mensen op etnische gronden. De aanklaagster zei dat ze de dagvaarding,tegen Nikolic op dit moment niet wil uitbreiden, ook al zijn er aanwijzingen voor meer moorden en ook verkrachtingen. Een uitbreiding van de aanklacht later is wel waarschijnlijk. Grote afwezige tijdens de hoor zitting deze week was de Servi sche kampbewaarder Pero Popo- vic, een voormalige collega van Nikolic. Uit gewetenswroeging keerde hij de Bosnische Serviërs de rug toe en deed vorig jaar tegenover de Amerikaanse pers verslag van de verschrikkingen in Susica. Mogelijk wil het tribu naal op dit moment 'troefkaart' Popovic nog niet uitspelen. Aanklaagster McHenry vroeg de rechters de zaak tegen Nikolic door te verwijzen naar de Veilig heidsraad. Die kan de Serviërs sommeren Nikolic uit te leveren. De rechters doen komende vrij dag uitspraak. Sarajevo/Belgrado (rtr/afp/dpa) - Zware gevechten in het noordwesten van Bosnië zetten gisteren het woensdag gesloten bestand tussen de strijdende partijen ernstig onder druk. Woordvoerders van de Verenigde Naties in Zagreb spraken van 'massale schendingen' en toonden zich pessimistisch over het houden van het staakt-het-vuren. In en nabij de steden Sanski Most, Preijdor en Bosanksa Krupa werd gisteren fel gevochten tussen enerzijds Bosnische regerings troepen en Kroatische strijd krachten en anderzijds de Bosni sche Serviërs. De Bosnische president Izetbeg- ovic verwacht wel dat het bestand houdt, maar is niet erg hoopvol over de kans op een snelle vrede, die definitief een eind moet maken aan de oorlog in de Bal kan. „We zullen wel een vredesak koord krijgen, maar het proces zal lang duren," zei hij gisteren op een persconferentie in Praag. Hij gaat er vanuit dat het moeilijk zal zijn cruciale kwesties - zoals de afbakening van de gebieden van moslims, Serviërs en Kroaten, en het opzetten van een nieuw bestuur - op te lossen. De Amerikanen deden gisteren een dringend beroep op alle par tijen zich aan het afgesproken staakt-het-vuren voor de periode van zestig dagen te houden. Vol gens de VN vinden de zwaarste gevechten plaats bij Bosanska Krupa, 30 kilometer ten westen van Prijedor. Zo'n 40.000 Servi sche vluchtelingen verlieten Prei jdor, dat eerder op dag door Bos- Washington/Brussel (rtr/anp) - De Amerikaanse minister van Defensie Perry wil de inzet van Amerikaanse troepen voor een vredesmacht in Bosnië beperken tot één jaar. Het is één van de uit spraken en besluiten van militai re Navo-leiders, die deze week de contouren van de vredesmacht zichtbaar maakten. In een gesprek met de Washing ton Post zei Perry gisteren, dat hij deze limiet aan het Witte Huis heeft voorgesteld, maar dat er nog geen echte beslissing is geno men. Perry herhaalde dat de VS bereid zijn zonodig de Bosnische regeringstroepen na een vredes akkoord op te leiden en te bewa penen om een militair evenwicht te bereiken met de Serviërs. De vredesmacht, die een vredes akkoord in Bosnië moet gaan waarborgen, zal worden gelegerd langs een lijn van ongeveer dui zend kilometer, ruwweg van het noorden naar het zuiden van het land, zo verluidde het in Brussel. De stationering van de troepen tussen moslims en Kroaten in het westen en Serviërs in het oosten is vastgelegd in e.en operatiecon cept, dat de militaire leiding van de Navo heeft opgesteld. De ambassadeurs hebben dat goed gekeurd. Over de deelneming van Russi sche troepen is nog geen overeen stemming bereikt, evenmin als die van Oosteuropese of moslim landen. Bij de operatie zal het naburige Kroatië dienen als voornaamste springplank. Van onze Haagse redactie Den Haag - De Kennedytun nel bij Antwerpen blijft open voor vrachtverkeer. Dat ant woordt Jorritsma op schrif telijke vragen van de WD. De WD-kamerleden Ver- bugt en Te Veldhuis hadden de minister gevraagd of Vlaanderen inderdaad van plan is de Kennedytunnel te sluiten voor vrachtverkeer. Dat zou tot grote verkeers drukte kunnen leiden in de Liefkenstunnel en de Zoom- weg-Zuid. Navraag heeft Jorritsma geleerd dat Vlaanderen wel iswaar overwoog om de Ken nedytunnel te sluiten voor vrachtverkeer, maar daar uiteindelijk toch vanaf zag. niërs en Kroaten werd gebombar deerd. Als deze stad, die nog steeds in handen is van de Ser viërs, valt, ligt de weg open naar Banja Luka. De Bosnische Serviërs houden er al rekening mee dat Banja Luka het volgende doelwit is van het Bosnisch-Kroatische offensief. Als deze laatste grote stad van de Serviërs in Bosnië wordt aange vallen, ontstaat een 'nieuw Stalingrad', waarschuwde burge meester1 Pedrag Radic. De Ser viërs zullen zich volgens Radic dan met hand en tand verdedigen. Bij de verdediging van Preijdor en Banja Luka kunnen respectie velijk 170.000 en 300.000 mensen worden ingezet. De Serviërs menen dat grote aanvallen op Banja Luka een stroom vluchte lingen van in totaal 700.000 men sen teweeg kan brengen. VN- woordvoerders noemden dezelfde getallen. In Banja Luka bevinden zich nu al 170.000 vluchtelingen. Velen van hen vluchtten vorige maand naar de stad, toen het Bosnische regeringsleger en de Kroaten ook al een offensief in deze regio uit voerden. Volgens de UNHCR, de vluchtelingenorganisatie van de VN, is de toestand rond Banja Luka onder de Servische vluchte lingen 'ontzettend'. Woordvoer der Ron Redmond noemde de situatie rond de stad 'extreem gespannen'. De lokale autoritei ten stelden donderdag plotseling een avondklok in, en de stroom voorziening werkt niet meer. Inwoners hebben het bevel gekre gen vluchtelingen in huis te nemen. De VN zijn inmiddels een luchtbrug begonnen om vluchte lingen in het noordwesten van Bosnië van het allernoodzakelijk ste te voorzien. De volkerenorganisatie beschul digt de Serviërs er overigens van, dat ze hun 'kampen des doods' in het noordwesten van Bosnië weer in gebruik hebben genomen. Opnieuw interneren zij moslims en Kroaten. Van onze correspondent Washington - De Amerikaanse militaire inlichtingendienst ont kent ten stelligste dat zij over informatie heeft beschikt over een op handen zijnde Servische aanval op de Bosnische moslim enclave Srebrenica. Dat zegt generaal R. van Kappen, de Nederlandse militair die sinds afgelopen voorjaar secretaris generaal Boutros-Ghali van de VN over de Bosnische kwestie terzijde staat. Van Kappen was gisteren voor een werkbezoek op het Pentagon, het Amerikaanse ministerie van Defensie. Daar heeft hij de geruchten over door de Amerika nen verzwegen inlichtingen besproken met 'de hoogst verant woordelijken'. „Met de hand op het hart is me verzekerd dat men de bedoelde informatie niet had," aldus Van Kappen, die zegt 'geen enkele reden' te hebben aan het woord van zijn gesprekspartners te twij felen. Het Berlijnse dagblad Die Tages- zeitung publiceerde donderdag een artikel, waarin werd gesteld dat de Amerikanen al drie weken voor de dramatische val van Sre brenica tot in detail op de hoogte waren van de voorbereidingen van de aanval. (ADVERTENTIE) Een beeld van de hevige gevechten rond de stad Sanski Most in het noordwesten van Bosnië. Blackpool (anp) - Met een strijdbare oproep tot een 'verenigde, gezonde en vernieuwde' partij heeft de Britse pre mier Major aan het slot van het congres van zijn Conservatieven de verkiezings campagne ingeluid. De partijleider stak zijn in de put zittende aanhang een hart onder de riem met de belofte de rol van de overheid verder terug te dringen en de belastingen te verlagen. Hij kondigde harde bestrijding van de cri minaliteit en drugs aan, betere scholen en een hervorming van het sociale stelsel als de weg voor zijn partij naar een vijfde regeerperiode. „Alle verkiezingen zijn beslissend, maar de volgende zijn een keerpunt. Want wie die wint, erft de sterkste economie van de laat ste decennia," De partijleiding wilde met het congres een nieuw begin maken en de Conservatieven, die in opiniepeilingen tot 30 procent achter liggen op de Labour-oppositie, weer aan trekkelijk maken voor de kiezers. Met nieuwe plannen om de toenemende onze kerheid in de maatschappij te bestrijden, zet de partij in op een bezinning op de con servatieve principes in combinatie met belastingverlagingen. De volgende parlementsverkiezingen moe ten uiterlijk in april 1997 worden gehou den. Maar experts menen dat de regering de kiezers volgend jaar juni, of waarschijn lijker in oktober, naar de stembus zal roe pen. Door Frans Wijnands Düsseldorf - De rechtbank van Düsseldorf heeft vier jonge Duitsers tot gevange nisstraffen van tien tot vijf tien jaar veroordeeld. Zij acht bewezen dat de vier 'blind van haat tegenover buitenlanders' brand hebben gesticht in een huis in Solin gen, waarin een grote Turkse familie woonde. Vijf mensen stierven bij die aanslag op pinksterzaterdag 1993, vijf tien raakten gewond. De enige toen meerderjarige verdachte, Markus G., kreeg vijftien jaar gevangenisstraf. De drie anderen kregen de hoogste straf volgens het jeugdstraf recht: ieder tien jaar. De rech ters namen daarmee de eisen van de openbare aanklagers over. De advocaten van drie van de verdachten hadden vrij spraak bepleit. Zij overwegen beroep aan te tekenen. Na de bekendmaking van de vonnissen brak in de rechtszaal groot tumult uit. „Wat is dit voor een rechtsstaat? Ik ben onschuldig," schreeuwde de jongste aangeklaagde, Felix K., die daarna luid snikkend in tra nen uitbrak. Aanwezige familie leden schopten stoelen om, schreeuwden, huilden en schol den de rechters en aanklagers uit. De leden van de aanwezige Turkse familie Gene, die vijf jonge vrouwelijke familieleden bij de brandaanslag verloor, vertrokken geen spier. Zij waren naar de rechtszaal gekomen in gezelschap van de Turkse ambassadeur in Bonn. Turkse instanties in Duitsland toonden zich tevreden, en spraken van 'een moedig vonnis met grote preventieve werking'. In de nacht van 28 op 29 mei 1993 stond een woning aan de Unterer Wernerstrasse in Solin gen plotseling in lichterlaaie. Het door een grote Turkse fami- Leden van Turkse organisaties in Duitsland demonstreren voor de rechtbank in Düsseldorf. foto anp lie bewoonde huis brandde in de kortste keren volledig uit. Vijf Turkse vrouwen en meisjes kwa men in de vlammen om, of sprongen in paniek vanaf de hogere verdiepingen de dood in. Dat het een aanslag was stond al snel vast. Dat paste ook in de toenmalige golf van aanslagen in de Bondsrepubliek op buiten landers. Na moeizame opsporing arresteerde de politie vier ver dachten; drie van hen nog min derjarig. In de loop van het vooronder zoek en tijdens de rechtszaak werd duidelijk, dat drie van hen na een avondje stappen wel zin hadden in een beetje rotzooien. Puur toevallig troffen ze een vierde jongere, die ze nauwelijks kenden. Dat was Christian R., die schuin tegenover de familie Gene woonde. De vier zouden de Turken wel eens flink wat schrik aanjagen. „Ik wilde niemand doden," beweerde R. later. Het proces tegen de1 vier is van begin af aan gekenmerkt geweest door tegenstellingen, onduidelijkheden, herroepingen van eerdere getuigenissen en door grote twijfels. Niet alleen over de schuldvraag, maar ook over de geloofwaardigheid van de vier verdachten met hun ver schillende verklaringen. Twijfels bestonden zelfs over de rapporten van deskundigen, over uitspraken van psychiaters en branddeskundigen, en over de aanpak van de politie, die de brandresten veel te snel opruim de, zodat de brandoorzaak niet meer precies kon worden vast gesteld. De vijf rechters hebben hun oordeel dan ook voorname lijk op de verklaringen van de verdachten zélf moeten baseren. Op de voorlaatste zittingsdag kwam het daardoor al tot emo tionele taferelen in de rechts zaal, toen de verdachten het laatste woord kregen. Christian R. herhaalde dat hij als enige schuldig is aan de fatale brand stichting. De drie anderen zei den opnieuw onschuldig te zijn. De nu 22-jarige Christian B. sprak ruim een uur. Hij zei medelijden te hebben met de Turkse familie Gene, maar smeekte de rechters eindelijk een einde te maken aan de nachtmerrie van verdenking en voorarrest. „God is mijn getuige dat ik onschuldig ben en ik betreur het dat hij niet mijn rechter kan zijn." VERVOLG VOORPAGINA En inderdaad, al te vaak kwam Pugwash nog niet in het nieuws. De organisatie kreeg het leven in de Koude Oorlog; ze werd opgericht in 1957 na een oproep van wetenschap pers als Bertrand Russell en Albert Einstein. De twee vroe gen hun collega's zich te ver enigen tegen de kernbewape ning. Aldus gebeurde. Pugwash hield talloze conferenties, waarbij het IJzeren Gordijn geen sta-in-de-weg was. „Integendeel," zegt Smith, emiritus-hoogleraar experi mentele natuurkunde aan de universiteit van Groningen en met de polemoloog Hylke Tromp de stuwende kracht achter de organisatie in Neder land. „We hebben zelfs zo'n beetje als een diplomatiek kanaal gefungeerd. Via Pug wash werden in alle stilte con tacten gelegd tussen Oost. en West." Naar verluidt zouden onder anderen Chroetsjov en Kennedy uitvoerige bood schappen hebben gezonden. 'Denktank' Pugwash droeg bij aan verschillende verdragen die de wapenwedloop indam den. De laatste jaren meldden zich ook sociale wetenschap pers bij de organisatie en werd de aandacht mede gericht op ontwikkeling en milieu. Smith: „Wij zijn een van de duizenden organisaties die voor de vrede ijveren. Verschil is misschien dat we met enig gezag zaken kunnen aankaar ten. We zijn de wetenschappers voor de vrede." In mei van dit jaar riep Pugwash Nederland nog vooraanstaande collega's uit vele landen bij elkaar in Noordwijk om te praten over de moeizame controle op het internationale verbod van che mische wapens. Pugwash werkt in stilte: Vooral ook omdat het de organisatie ontbreekt aan financiële mid delen. In Nederland zijn zo'n 50 wetenschappers actief op basis van vrijwilligheid, wereldwijd nemen zo'n 1600 geleerden deel aan de confe renties, waarvan de eerste in '57 werd gehouden in de Cana dese kustplaats Pugwash (Nieuw-Schotland). „In Londen is geloof ik één man in vaste dienst," zegt Smith, Amerikaan van geboor te maar al geruime tijd woon achtig in Nederland. Hij zamelt V I I! Joseph Rotblat. elk jaar geld in bij de W van Pugwash'. Van detjes| twaalfduizend gulden djJ oplevert, gaat 7500 J naar het hoofdkwartier ij den. Volgens het Nobelprijs-j, is de toekenning van den de 1,6 miljoen gulden won 10 december uitgereikt-o een verwijt aan het Frankrijk, dat maar dot. met zijn nucleaire proeve. 1 woordvoerder riep de wed leiders op te streven naai kernwapenvrije wereld. P toonde zich weinig 1 indruk, maar feliciteerde! Brits-Poolse natuurki met de prijs. Met daar aankondiging dat zijn programma voor 1 proeven gewoon afwerkt, j Greenpeace Frankrijk httl toekenning van de prijs to juicht als een boodschap aan het admjj Frankrijk en China. dat de president de boot verstaat," zei directeurPaj pe Komitès. In 1988 was in Den Haai zevende Pugwash-confen met onder anderen t« minister van Defensie 1 tein als spreker. DeWD-li reageerde gisteren it- bevreemd op de toekei van de prijs. Hij zei 1 prima te vinden dat Pap de prijs in de wacht I gesleept. Maar zonder ten treden in het oordeel m jury, 'kun je je om zo'n organisatie in aai king moet komen vooreer gelijke waardering'. Van een verslaggeefster I Tilburg - De opwindbare ra< voor commotie zorgen. Er is netitie ontstaan tussen de 1 handelsonderneming die exclusieve verkooprechter Nederland te hebben, en de Ir Stichting Doen. Beide org willen de speciale radio, de aIs eerste op de markt brer ïilburgers houden het op hall her, de Stichting Doen der twee weken al de primeur te 1 BUITENLAND K01 -l-iy Parlement van Oostenrijk ontbonden Wenen - Het Oostenrijkse parlement heeft gisteren unaniem ten zichzelf te ontbinden, met het oog op vervroegde algemene kiezingen. De Oostenrijkers gaan op 17 december naardestp om een nieuwe volksvertegenwoordiging te kiezen. Donderdag viel de regering-Vranitzky, een coalitie van s« democraten en conservatieven, nadat onderhandelingen tea de partijen over de begroting van 1996 waren mislukt. Kanselier Vranitzky overweegt af te treden als zijn partij bij it kiezingen geen meerderheid weet te behalen. /an onze verslaggever lieda - Het paarse kabinet is Jeruzalem - De meeste Palestijnen op de Westelijke Jorda» ;oed ondernemersklimaat te s Meeste Palestijnen steunen vredesproces en in de autonome Gaza-strook steunen het vredesproces van! en de PLO. Maar een meerderheid zegt de Israëlische pit erugverlangen van de Nei Rabin niet te vertrouwen, zo blijkt uit een opiniepeiling. Een grote meerderheid (72,7 procent) van de ondervraaf stijnen steunt het vredesproces. Ertegen is 17,8 procent, helft (54,8 procent) betwijfelde echter de oprechtheid van Sat het uitvoeren van het jongste akkoord. In totaal meende 21! cent dat Rabin zich aan de afspraken zal houden. In juni vertn de nog maar 9,9 procent van de Palestijnen hem. Bondsraad verwerpt salarisregeling Bonn - De Duitse Bondsraad heeft gisteren een nieuwe regi kleinbedrijf, nadat de fra voor de betaling van parlementsleden verworpen. Voorde» gel was een ingrijpende wetswijziging nodig geweest. Een meerderheid van de parlementariërs in de Bondsdag (1® Kamer) wilde haar inkomen definitief gekoppeld zien aai opperrechters. Dat had een aanzienlijke stijging van dei voor de politici betekend. Libië schort uitzetting Palestijnen op Cairo - De Libische leider Khadhafi komt terug op zijn beslui 30.000 Palestijnse gastarbeiders uit te zetten. De Egyptisch8' ter van Buitenlandse Zaken Amr Moussa zei gisteren, dat stijnen althans voorlopig in Libië kunnen blijven. Honderd®' °am (anp) - Onbek( stijnen die zijn gestrand aan de grens met Egypte en in w JJW tot doelwit van een g wonen, kunnen volgens Moussa in de komende weken naari ,UJ.5C1,o merjWer<^ de Pers benaderd di terugkeren of doorreizen naar de autonome Palestijnsegebw verder De Ranitz te ziin -"eigens de (ADVERTENTIE) inschrijving dagelijks, te beginnen op 16 oktober a.s. via ba#' commissionairs koers wordt dagelijks vastgesteld; is doorlopend aar it P' rente jaarlijks op 15 november storting op 15 november 1995 op 15 november 2005 wordt het uitstaande beWJ de lening a pari aflosbaar gesteld, vervroegde aflossing is niet toegestaan 'Fractieleden van de WD op ÜKB-voorzitter Kar politiek mag daarom ondernemers. Die moeten werkgelegenheid creëren. lat betoogde J. Kamminga, an MKB Nederland, gisteravon la op een bijeenkomst van de Kamerfractie van de WD. D< .omst stond in het teken van het iverdag een bezoek hadden gebi verse ondernemingen in ont Breda, Eindhoven en Nijmegen. var - zogenaamde woo «ten tussen Fokker en de 1 8 Rullige actie was voor de lede! urssPreker De Ranitz m ?oe8 °m met een officië- mededeiing te komen: „Ikver- i. klem te verifiëren of er(laad met één van de |ën" ers heeft gespro- fcemï°(jrt'voert^er van Fokker IkknT mededeling over het Eat dat °nz'n; „Iedereen weet Feziüm tn,iet k-an- We ziin noS El®* het informeren van het Het over'-°-V®r onzei>edoelingen- piden 1 jtjr°eers van Fokker reageerde '°crder met de neP-woord- rij Was dit keer geruchten- fokker _m,e^dde een handelaar Het i V"A ueuutfiiiigtai. nden tussen Fokker en de Fe ltn0„!noet n°S komen. voorwaarden zijn gratis verkrijgbaar bij banken en commission^^Kulden rond ten minste nominaal 10.000,- op te nadere inlichtingen Agentschap van het Ministerie van larltt" 111 een vriendelijke vliegtuigfabri-i lat<W m §eloPen woensdag Pe koer door een gerucht. s ging enkele tientallen

Krantenbank Zeeland

de Stem | 1995 | | pagina 6