Radiodiagnosten Radboudziekenhuis over patiënt in de toekomst
Kind geboren uit 'ongeduldig ei' dat niet op sperma wachtte
Veel patiënten in ziekenhuis ondervoed
Leidse hoogbegaafde
scholieren volgen
speciaal programma
Nieuwe methode om zelf
borstkanker op te sporei^„_Feym.ri-,.i
Aspirant-huisartsen vinden
ziekenhuisstage overbodig
DE STEM
LIJF LEVEN
Reuma
Basispakket
Advies
Diagnose
Voedingsdeskundigen vechten al jaren voor erkenning probleem
Voedingsteam
Argumenten
Kosten
btenaren mat
lenst uit in Statt
fomst Haan
iet zeker'
e oer hoopt
at mestberg
eller slinkt
'Neusspray bete'
dan griepprik'
ïeing maakt
&odlanding
Schiphol
)Ze ex bijt new
en eet hem o]
WOENSDAG 11 OKTOBER 1995
New York (ap) - Eerst be
vrucht een spermacel van de
man de eicel van de vrouw en
dan begint de eicel zich te
ontwikkelen tot een embryo,
althans normaal gesproken.
Maar een aantal wetenschap
pers zegt in het oktobernum
mer van het blad Nature Ge
netics dat er een geval bekend
is van een menselijke eicel die
al is gaan delen voor de zaad
cel van de man arriveerde. Het
bewijs is een jongen met gene
tisch vrouwelijk bloed.
Het gaat hier niet om een geval
van onbevlekte ontvangenis - de
spermacel is uiteindelijk wel ge
arriveerd en heeft de eicel alsnog
bevrucht. En de ontdekking bete
kent niet dat een eicel alleen een
embryo kan produceren, aldus
onderzoeker Dr. David Bonthron.
Studies onder andere zoogdieren
hebben aangetoond dat zoiets
niet mogelijk is.
Normaal gesproken levert een
spermacel de ene helft van de ge
nen (de mannelijke) en de eicel de
andere (vrouwelijke) helft van de
genen. Als ze eenmaal versmolten
zijn dan kan de celdeling begin
nen. Gewoonlijk wordt de geneti
sche informatie van beide ver
wekkers dan doorgegeven aan ie
dere nieuwe cel. Maar in het ge
val van een jongetje dat nu drie
jaar oud is zou de eicel zich al
zijn gaan delen voor de spermacel
zich aankondigde, aldus Bonth
ron van de Universiteit van Edin
burgh in Schotland.
Het is onduidelijk wat er nu pre
cies is gebeurd, maar aangeno
men wordt dat de bevruchting
heeft plaatsgevonden vlak nadat
de eerste celdeling was begonnen,
en mogelijk al voor de eerste cel
deling voltooid was, aldus Bonth
ron.
De late bevruchting heeft tot ge
volg dat de genen van de vader
niet alle cellen in het lichaam van
de jongen hebben bereikt, inclu
sief de cellen die witte bloedli
chaampjes maken. De witte
bloedlichaampjes bevatten nu
een dubbel kopie van de genen
van de fnoeder zonder enige bij
drage van de vader.
De huidcellen van de jongen be
vatten de normale combinatie
van genen van de vader en de
moeder. De jongen is daarmee ge
netisch een mix van abnormale
en normale cellen.
De jongen, die alleen wordt aan
geduid met FD, heeft een lichte
leerachterstand en de linkerkant
van zijn gezicht is kleiner dan de
rechterkant, wat mogelijk komt
door de genetisch abnormale cel
len.
Volgens Bonthron is het zeer uit
zonderlijk dat een menselijke
eicel zich begint te delen voor de
bevruchting. Azim Surani, een
wetenschapper van de Cam
bridge Universiteit, die onder
zoek verricht naar genetische
ontwikkelingen bij zoogdieren,
noemde de theorie van Bonthron
aannemelijk.
'Zelfdiagnostiek
Van onze verslaggever
'Het is mei 2005. Ik heb weer
erge pijn in mijn rug. In het
verleden, in de vorige eeuw in
1995, heb ik eens röntgenfo
to's laten maken en de conclu
sie luidde toen: slijtage van de
ruggewervels. Intussen zijn de
technieken zeker verbeterd en
ik besluit me nogmaals in het
medische circuit te begeven'.
Zo begint een van de ingezon
den essays over het onderwerp
'de patiënt in de toekomst'.
Deze essaywedstrijd werd uit
geschreven door de radiodia
gnosten prof. dr. J. Ruijs en dr.
A. Lemmens van het Sint
Radboudziekenhuis in Nijme
gen.
'Ik bel onmiddellijk naar de afde
ling neurologie van het Sint Rad
boudziekenhuis. Ik krijg geen
menselijke stem aan de telefoon,
maar een robot die mijn persoon
lijke gegevens opvraagt en deze
meteen via de computer ver
werkt. In 1995 bestonden de per
soonlijke gegevens nog uit je
naam en adres enz., maar dat is
verleden tijd. Je hoeft nu slechts
je sofinummer te geven en je ge
gevens zijn bekend. Verder infor
meert de robot of je de uitslagen
hebt van je bloed- en urine-on-
derzoek. In het jaar 2000 heeft
namelijk iedereen een minilabo-
ratorium gekregen van de verze
keringsmaatschappijen; het was
veel goedkoper om dat in elk
huishouden neer te zetten dan de
dure, geld verslindende laborato
riumonderzoeken steeds te beta
len'.
De schrijfster besluit: 'Ik ben blij
dat ik destijds gekozen heb voor
een ruime bijverzekering, want
alleen met de basisverzekering
die is ingevoerd in 1998 zou ik
nooit gebruik kunnen maken van
het Sint Radboudziekenhuis,
want dit ziekenhuis en vele ande
re zijn alleen weggelegd voor
welgestelden.'
Ruijs en Lemmens knikken be
grijpend maar zijn het niet eens
met de laatste opmerking. Ruijs
zegt dat de zelfdiagnostiek een
grote vlucht zal nemen. Nu al
kunnen mensen thuis bepalen of
ze zwanger zijn. Zelfbepalingen
bij suikerziekte, bloeddruk, cho
lesterolgehalte, trombose zijn
nauwelijks een punt meer.
Lemmens: „Ik kan me voorstellen
dat dadelijk iemand zelf de dia
gnose reuma stelt door zijn grote
teen of een vinger in een gleuf te
neemt grote vlucht'
Voor de nieuwste medische apparatuur, zoals de MRI, bestaan er nauwelijks geheimen meer.
steken." Het werkt uitstekend als
het om ja-nee-dingen gaat. Bij
het bepalen van het voor jou bes
te dieet kom je er als volslagen
leek-op-je-eentje echter al niet
meer uit."
In andere opmerkingen van de
essayschrijfster kan Ruijs zich
wel vinden.
Zo is aan een basisverzekering
voor het ziekenhuis niet meer te
ontkomen en de pratende robot
heeft in feite al zijn intree ge
daan, zij het dat je na de zoveel
ste doorverbinding nog te woord
wordt gestaan door een mens.
Uiteindelijk kom je nog altijd bij
een mens uit. Voor deze diagnos-
ten is het echter een teken aan de
wand dat in het Sint Anthonius-
ziekenhuis in Nieuwegein een ro
bot dienst gaat doen als verpleeg
kundige hulp in de operatieka
mer. Het is het begin van een toe
komst waarin robots operaties
uitvoeren met de chirurg achter
het toetsenbord.
Bij radiodiagnostiek in Neder
land worden patiënten nu al
computergestuurd op afstand
geïnjecteerd met contrastvloei
stof. In de Verenigde Staten doen
robots bepaalde oogoperaties,
terwijl de oogarts honderden ki
lometers van de plek verwijderd
de knoppen bedient.
Net als bij de verzekeringen het
geval is, zullen de ziekenhuizen
straks nog slechts beschikken
over een basispakket. Voor een
beetje ingreep zijn patiënten aan
gewezen op een bepaald zieken
huis. Door een dergelijke concen
tratie kan de kwaliteit gemakke
lijker worden gebundeld en kan
het ziekenhuis voor die bepaalde
functie een topvoorziening bie
den. Het is ook economischer om
niet in elk ziekenhuis dezelfde
dure apparatuur te hoeven neer
zetten.
De ziekenhuizen voelen er niet
voor, maar zullen wel moeten om
te kunnen overleven. Ruijs
spreekt in dit verband liever van
competitie dan van concurrentie
tussen de ziekenhuizen. „Concur
rentie kan moordend zijn en dat
is niet goed als je het hebt over
gezondheidszorg", zegt hij. Ove
rigens pikt de consument - de pa-
foto de stem/d1ck de boer
tiënt - het niet meer.
Lemmens: „Vroeger kon je zeg
gen: we moeten u opereren. Daar
ontkomen we niet aan. Die tijd is
voorbij. Als dokter ben je nu een
adviseur. Als de patiënt het niet
met je eens is, kun je samen zoe
ken naar een alternatief. Maar als
de patiënt niet wil, heb je dat te
respecteren."
Hij voorspelt dat er op korte ter
mijn veel zal veranderen, dank zij
informatica en robotisering. Het
kan mensen tot nadenken stem
men en hen angstig maken,
„maar het is niet meer mogelijk
om terug te kruipen in een veilige
theemuts. Een patiënt kiest en
moet zelf instaan voor die keuze.
Van meneer dokter vraagt het een
eerlijke voorlichting. Niet: 'Me
vrouw, u loopt na het inbrengen
van de kunstheup weer als een
kievit'. Maar: 'Mevrouw, u moet
er rekening mee houden dat die
prothese wel eens niet zo goed zal
blijken te zitten'."
Ruijs, die vroeger huisarts is ge
weest, beaamt het. Een patiënt
had niets in te brengen. Dokters
wil was wet. Hij maakte uit wat
er aan de hand was en wat er aan
gedaan moest worden. „Bij een
beetje moeilijkheid werd een pa
tiënt 'ingestuurd' en mocht een
specialist zich erover buigen."
Dat is nu wel anders. Vandaag de
dag heeft de patiënt het voor het
grootste deel voor het zeggen. Hij
laat zich niet meer zo gemakke
lijk insturen en laat zich niet zo
maar meer alles overkomen. Hij
verlangt van de huisarts een ad
vies, waaruit hij zelf kan opma
ken wat hij moet doen.
„Belangrijk is dat de patiënt van
de dokter weer dood mag gaan.
Vroeger handelden specialisten
tegen beter weten in tot de dood
erop volgde", zegt Ruijs. „Nu is
duidelijk dat niet alles wat (tech
nisch) kan ook moet worden toe
gepast. Hoe triest ook voor die
nieuwe technieken. Meer doen is
niet altijd beter. Ik heb het idee
dat die trendgevoeligheid aan het
afnemen is. Veel meer geldt te
genwoordig het - nogal bombas
tisch klinkende - criterium 'kwa
liteit van leven'. Neem de heup
prothese van Lemmens. Door
zo'n prothese kunnen mensen
veel langer zelfstandig en vitaal
leven. Dat is een zinvolle in
greep."
Een technische verworvenheid,
waarmee Ruijs en Lemmens da
gelijks hebben te maken is de
MRI, een vernuftig met radio- en
sterke magneetgolven werkend
apparaat, dat ons binnenste bui
ten keert.
Er blijft nauwelijks nog een plek
je geheim. Toch vragen ook deze
specialisten zich weieens af wat
je hebt aan een diagnose - de dia
gnose multiple sclerose is dank
zij de MRI vast te stellen - als je
verder niets voor de patiënt kunt
doen, omdat er nog geen therapie
voor bestaat. „De diagnostiek
verfijnt en verbetert zich en dat
gaat heel ver, maar de behande
lingen blijven daarbij achter.
Wat je kunt doen, is het voorzich
tig volgen van niet te behandelen
afwijkingen in de hoop dat er nog
tijdig een therapie voor wordt ge
vonden", zegt Ruijs.
Van onze verslaggever
Een op de drie operatiepa
tiënten is bij opname in het
ziekenhuis ondervoed. Na
twee weken ziekenhuisver
blijf geldt dat voor drie op de
vier patiënten. Het onderzoek
dat deze cijfers opleverde is al
enkele jaren oud, maar vol
gens de' initiatiefnemer prof.
dr. R. Wesdorp, die onlangs af
scheid nam als hoogleraar
heelkunde aan de Vrije Uni
versiteit in Amsterdam, is er
niets veranderd in de situatie.
Over enkele maanden verwacht
Wesdoip de resultaten van een
nieuw onderzoek naar klinische
ondervoeding. Huisartsen, spe
cialisten, diëtisten, ziekenhuis
apothekers en verpleegkundigen
wordt gevraagd naar hun kennis
en houding ten aanzien van het
onderwerp. Wesdorp voorspelt
dat de uitkomst wederom schok
kend zal zijn. „Er is gewoon geen
belangstelling voor," zegt hij.
Al twintig jaar proberen Wes
dorp en zijn collega's Sauerwein
en Soeters, respectievelijk bij
zonder hoogleraar klinische voe
ding aan de VU en chirurg-hoog
leraar klinische voeding aan de
Rijksuniversiteit in Maastricht,
aandacht te krijgen voor hun
stokpaardje.
Onlangs was een congres in Rome
aan het onderwerp gewijd, waar
bleek dat ook in andere Europese
landen maar mondjesmaat aan
dacht is voor (onder)voeding in
het ziekenhuis.
De professoren vinden het niet
verwonderlijk of verwijtbaar dat
mensen ondervoed in het zieken
huis komen. Wie ziek is heeft nu
eenmaal vaak geen eetlust en
voor bepaalde onderzoeken is een
nuchtere maag noodzaak. Maar
in het ziekenhuis raken veel pa
tiënten verder ondervoed, terwijl
adequate voeding het genezings
proces juist zou kunnen bevorde
ren, aldus de hoogleraren.
Na twee weken ziekenhuisverblijf zijn drie van de vier patiënten ondervoed. foto archief de stem
In Rome schermden verschillende
voedingsdeskundigen met onder
zoeken waaruit was gebleken dat
hoe ernstiger de ondervoeding,
hoe meer complicaties er optra
den.
Dat extra voeding bij patiënten
met levercirrose levenverlengend
werkt, dat kinderen met de ziekte
van Crohn dank zij extra voeding
veel beter groeiden en dat het
toevoegen van glutaminen aan
voeding de stofwisseling aanmer
kelijk verbeterde. Ze erkenden
overigens ook het bestaan van
onderzoeken die sommige uit
komsten in twijfel trekken. Wes
dorp, Sauerwein en Soeters blij
ven er niettemin bij dat het on
derwerp zwaar onderschat
wordt.
Dat ze zich nog steeds roependen
in de woestijn voelen heeft echter
meer redenen dan desinteresse in
de ziekenhuizen.
„Ik geef toe dat we niet over een
eenduidig probleem praten," zegt
Wesdorp. „Ondervoeding heeft
zoveel gezichten. Niet elke mage
re patiënt is slecht gevoed en elke
dikke patiënt hoeft niet goed ge
voed te zijn. Je weet ook nooit ze
ker in welke mate ondervoeding
invloed heeft op het ziekteproces.
Hetzelfde geldt voor het geven
van bijvoeding. We hebben dui
delijke indicaties dat het de kans
op complicaties verkleint en het
herstel bevordert, maar er blijven
een aantal subjectieve factoren.
Je kunt bijvoorbeeld zo moeilijk
meten hoeveel dagen iemand
zonder bijvoeding langer in het
ziekenhuis zou hebben gelegen."
„Een andere complicatie in Ne
derland is dat het gaat om een be
trekkelijk klein aantal patiënten,
dat allemaal in leeftijd, lichaam
sgewicht en aard van de ziekte
van elkaar verschilt. Daardoor is
het moeilijk objectieve criteria
vast te stellen en zijn er maar
weinig onderzoeken mogelijk,
waarin we ons gelijk kunnen ha
len."
In de Verenigde Staten gaat men
volgens Wesdorp veel voortva
render te werk. „Daar is met vele
honderden patiënten onderzoek
gedaan en daar doet men wat met
de uitkomsten. Een voedingsteam
van specialist, diëtist, apotheker
en verpleegkundigen in het zie
kenhuis is er een vanzelfspreken
de zaak."
Dat in Nederland maar geen
reactie komt - hier zijn de Ameri
kaanse onderzoeksresultaten
toch ook bekend - heeft volgens
Wesdorp te maken met de Hol
landse conservatieve aard. „Hier
heet het al gauw: het zal zo'n
vaart niet lopen."
Verder verrnoedt hij dat de ver
scheidenheid in patiënten voor
organisatorische problemen en
verwarring over verantwoorde
lijkheden zorgt in ziekenhuizen.
Vandaar zijn warm pleidooi voor
voedingsteams.
Een niet te onderschatten factor
is volgens Wesdorp ook dat het
nog altijd aan opleidingen of cur
sussen op dit gebied ontbreekt.
Sauerwein geeft inmiddels vier
colleges over het onderwerp in
een heel studiejaar op de Vrije
Universiteit, maar volgens Wes
dorp is de animo onder de stu
denten gering, 'zeker als ze horen
dat ze er geen examen in hoeven
doen.'
De drie Nederlandse hoogleraren
werken intussen onverminderd
voort aan het definiëren van het
begrip ondervoeding en het ver
zamelen van argumenten om het
onderwerp bespreekbaar te krij
gen.
„Over een ding bestaat geen ver
schil van mening meer," zegt
Wesdorp. „Iemand die in korte
tijd meer dan tien procent
lichaamsgewicht verliest, mag je
ondervoed noemen. Verder staat
vast dat na zeven dagen niet eten
lichaamsfuncties worden aange
tast. De kans op infecties wordt
groter, wonden genezen langza
mer. En wie veertig procent van
zijn oorspronkelijke gewicht
kwijt is, gaat onherroepelijk
dood."
Professor Sauerwein betreurt het
dat die cijfers niet tot de verbeel
ding spreken. „Het komt wellicht
omdat het een langzaam proces
is," zegt hij. „Als ik nu ziek word
ga ik waarschijnlijk pas in de
cember dood. Intussen is alle
aandacht gericht op de ziekte van
de patiënt. Maar je sterft niet aan
de ziekte, maar aan de afbraak in
het lichaam, die onder meer te
meten is aan afname van het ge
wicht."
Voor de kosten zouden zieken
huizen het toedienen van extra
voedsel niet hoeven laten, menen
de voedingsdeskundigen. „Stan
daard telt een ziekenhuismaaltijd
zo'n 1670 calorieën. Het kost vier
procent meer om daar 2500 calo
rieën van te maken. Alleen al
door de kortere ligduur zijn die
meerkosten zo terugverdiend."
Wesdorp denkt dat het zinnig zou
kunnen zijn de huisarts bij de
problematiek te betrekken. Als
die maar eens begon met te infor
meren naar gewicht en eetgedrag
van patiënten, dan waren we al
een stuk verder. En de patiënt
zelf? Die kan volgens professor
Wesdorp ook een rol van beteke
nis spelen.
„Hij zou in het ziekenhuis extra
voeding moeten eisen en als hij de
consequenties van ondervoeding
kent, zou hij dat wel doen ook."
zich van de rest van i
en raken ze in een isolemenl 1
Deze ellende kunnen
we voor.
Leiden (anp) - Acht hoogbegaafde Leidse basisschoW
volgen sinds kort een speciaal lesprogramma, waanneer11
zich op hun eigen niveau kunnen ontwikkelen.
Leiden is de eerste gemeente
die het programma van de
stichting Hoogbegaafden Inte
gratie (Hint) heeft ingevoerd
voor leerlingen van het open
baar onderwijs. Particuliere
scholen gebruiken de methode
al langer.
Rob Brunia van Hint heeft het
lesprogramma ontwikkeld. Hij
houdt zich al meer dan tien
jaar als een van de weinigen in
Nederland bezig met de psy
chische problemen van hoog
begaafde kinderen. Hij vindt
dat de Nederlandse maat
schappij hun problemen veel te
laat heeft onderkend.
„Voor zwakbegaafde kinderen
is een goede specifieke begelei
ding heel gewoon. Het is daar
om frappant dat de overheid
tot nog toe nauwelijks aan
dacht aan hoogbegaafde kin
deren heeft besteed. Die heb
ben namelijk net zo veelvuldig
problemen als zwakbegaaf-
den", constateert Brunia.
„Het normale lesprogramma
gaat voor deze kinderen veel te
langzaam. Ze hebben geen uit
daging op school, waardoor ze
zich gaan vervelen en misdra
gen. Uiteindelijk zonderen ze
komen door interessante le
samen te stellen. Uitdaging „I
de kracht van dit project."
De uitverkoren scholieren
Leiden verruilen elke do%"
dagochtend de normale lesurejl
voor een speciaal
gramma.
De stof is zodanig
steld dat de kinderen 1
men met verschillende aspet.i
ten in groepen moeten oplos
sen.
Volgens Brunia zijn de eerste
resultaten van zijn methode
gemeten in Duitsland - goa
„De kinderen hebben duidelri
minder contactstoornissen
psychische problemen."
Brunia is overigens absol.,,
tegen het vormen van spedj,
klassen of scholen voor
begaafde kinderen.
„Het is heel belangrijk dat ze
gewoon tussen normale
ren opgroeien in de nomaii
maatschappij. Als je
deren op vroege leeftijd apart
zet, vervreemden ze vandesi.
menleving en dat willen wem
juist voorkomen."
MEERSSCHAERT
exclusieve
mannenmode
re,Mil II HULST TEUFIIHOIHI IM"
n Kam»
VI» it 11 IE m 11.111
I VANDAAG IN DEZE KRA
jovermars de kleine
I grote man
Larc Overmars was gistera
Jan van de wedstrijd tege
Hij maakte in het stadion
1 n Rabat de eerste dn
.en hield Oranje in de race
I Wembley'-
■Alleen Clarence Seedorf tr<
Inog doel: het EK-
llflvalifkatieduei eindigde
L 04 voor Nederland.
Middelburg - Ambtenare
fdernemers maken de
ft en vormen de hoofdmc
ovinciale Staten. Op het
overheidsbestuur is s]
sterk verstrengelde 1
onder de statenleden
ijkt uit de lijsten met n
ncties die alle staten
langs hebben moeten ii
Van Heriksluit niet u:
Rotterdam (anp) - De methode om zelf tijdig borstafwijkingi ie Haan niet naar Feye:
te ontdekken is aan vernieuwing toe. De oude manier (ligga mt. De praeses begint
met een kussentje onder de arm) is niet praktisch, vindt! Wig te worden nu geblek
Landelijk
(LCBB).
Contactorgaan Begeleiding Borstkankerpatiêm
Gisteren presenteerde de patiën
tenvereniging het nieuwe 'borst-
zelfonderzoek', samengevat op
een waterbestendige kaart.
Borstafwijkingen ontdek je na
melijk voortaan in de badkamer.
De Europese Unie houdt deze
week de negende Europese Week
tegen Kanker. Centrale thema
daarvan is 'Kanker voorkomen?
Je kunt meer dan je zelf denkt'.
De instructiekaart van de LCBB
leert vrouwen op een praktische
manier hun borsten op verande
ringen te onderzoeken. Vroege
opsporing geeft de beste kans op
overleven.
„In Nederland krijgt één op de
tien vrouwen te maken met
borstkanker. Weliswaar is dat
een van de hoogste percentages
ter wereld, maar dat heeft onder
andere te maken met het uitge
breide bevolkingsonderzoek dat
in Nederland wordt gehouden.
Hoe beter je zoekt, hoe meer en
eerder je iets vindt" zegt E. Tase-
laar-Benes, voorzitter van de
LCBB.
Jarenlang is vrouwen aangeleerd
hun borsten te onderzoeken op
'knobbeltjes'. Zo'n onderzoek
kon je het best uitvoeren als je in
bed lag, met een kussentje onder
je arm. Dat bleek veel vrouwen
niet goed te bevallen, omdat a
„Het is niet het goede momj
Vrouwen denken er niet aai
vlak voor het
borsten te onderzoeken op la
beitjes.
Uit gesprekken met vrorn
bleek-, de normale lichai
zorging in de badkamer
betere gelegenheid te zijn."
Ook gaat het nu niet meer uit
tend om het vinden van knobl
tjes, maar om afwijkingen. Vt
wen krijgen instructie te
op veranderingen in
vorm, kleur, tepel, rimpels
knobbeltjes. Zulke afwijl
te signaleren door
draaiende bewegingen, moeta|
melden aan hun huisarts.
Om vast te kunnen stellend
om een verandering gaat, 1
vrouwen het onderzoek
maand moeten herhalen. H
derzoek kan volgens de LCBB
beste plaatsvinden een
het begin van de mensta
Vrouwen in de overgang nu
er een vaste dag in de maand
uitkiezen.
De waterbestendige kaarte
de LCBB heeft laten maken
gratis verkrijgbaar via de
theek.
ZIE ZEELAND - Cl
t de beoogde opvolger va
inegem heel lastig onde
mtract met zijn huidige C
werkgever PAOK uit
n den Herik weigerde gis
niet zo praktisch was. Taselai uiterste termij£ te noen
ZIE SPORT - B1
Minister De
ROM) hoopt dat het mes
1 eerder is opgelost d
t jaar 2008. Ze denkt da
ne jonge boeren bereic
t extra in te spannen o
lieu-probleem terug te
D. De bewindsvrouw zeg
een interview met deze k
ZIE BINNENLAND - A4:
['Niemand mag meer
zeuren over mest'
Groningen (anp) - Groningse
huisartsen-in-opleiding
(haio's) eisen in kort geding
dat zij geen ziekenhuisstage
hoeven te lopen op afdelingen
waar zij vóór hun opleiding al
hebben gewerkt. De haio's
willen dat de ervaring die ze
daar hebben opgedaan, in
mindering wordt gebracht op
het stageprogramma van acht
maanden. Het opleidingsin
stituut voor huisartsen wil
wel vrijstellingen toekennen,
maar houdt de stageduur van
acht maanden overeind.
De opleiding van huisartsen is dit
jaar verlengd van twee naar drie
jaar. Reden daarvoor is een Euro
pese richtlijn, die meer eisen stelt
aan praktijkervaring die huisart
sen tijdens de opleiding opdoen.
In het tweede jaar lopen de aspi
rant-huisartsen stage. Acht
maanden in een ziekenhuis, de
overige maanden bij een Riagg en
GGD.
De stages leverden dit voorjaar al
een forse discussie op tussen de
haio's en de Landelijke Huisart
sen Vereniging. Er dreigde een
tekort aan plaatsen, wat door
extra inspanningen maar net
voorkomen kon worden. Nu
staan de stages inhoudelijk ter
discussie. In ieder geval in Gro
ningen, maar afhankelijk van de
uitspraak ook bij de zeven andere
instituten die tot huisarts oplei
den.
Voor de opleiding bestaat een
wachtlijst. In afwachting van een
plaats werken de meeste basis
artsen in een ziekenhuis als assis
tent-geneeskundige niet in oplei
ding (agnio). Als haio komen ze
vaak op dezelfde afdelingen waar
ze als agnio ook al gewerkt heb
ben. Volgens de aspirant-huisart
sen is dat overdreven,
toch niets nieuws leren.
De LHV is het daar niet hele®
mee eens. Volgens een wMI
voerder maakt het jaar opleioj
dat de huisartsen achter de rt;
hebben wanneer zij aan hiM
ge beginnen, wel degelijkveiï
uit. „Met de opleiding endeer
ring uit de huisartsenprf
gaan ze toch anders kijken»
de gevallen die ze als basisaijj
eerder onder ogen hebben ge#
Ook de verwijssystemen j
klachten komen dan in e
perspectief te staan."
De opleidingsinstituten zijn®
wel gevoelig voor de argumewj
maar vinden dat
huisartsen toch als haio
maanden in een ziekenhuis#
ten werken.
Heeft iemand al eens op beps
afdelingen gewerkt,
de periode op nog niet bezot
specialisaties doorbrengen, '1
den de instituten.
Het kort geding dient «I
november.
Groningen (anp) - Een neifi
met daarin het griepvacc®
effectiever dan de griepprllc
stelt A. de Haan in zijn ProjG
onderzoek waar hij op Wjfe
op promoveert aan de Hip
versiteit Groningen.
m
e zon had gisteren geen scl
®i kans. Ook vandaag begir
Ie dag met mist, die langza?
iplost. Bij wat zon in de midi
en de temperatuur oplopen
ond 22 graden.
-hipli01 Een Boeing 73
de Engelse maatsch!
fhsh Midland heeft g:
om 21.45 uur een ges
noodlanding op Sch
-a. Het toestel was
'nAttenden onderweg
It P I naar Londen, toa
permotor met een klap
te j gezagvoerder
Ps de emst van de sit
v, °°dsignaal 'mayday
"rmf °hap luidt de ho
L.i-„ j in voor een in
Flerend vliegtuig.
knie t6n man *n een Oekr
"n dat 20 moeUijk veri
tlatm ZT< ^riendin hem
L heaf? uit w°ede
C h«eft afgebeten en do
'n t0J; ma® viel zijn vrii
Jt verdal6 hezittingei
eft 1 I® waren. De v
Jï?ldf.els een nieuwe
Sd'm dle gemaakt i:
n sPierweefsel uit
Het griepvirus C-—0
lichaam binnen via het siij®
in de luchtwegen.
Via de neusspray is het
om het virus direct in
sporen. Dit is bij een injectl
mogelijk. tjli
De neusspray is nog n® J
handel omdat het midde'
ontwikkelingsstadium z»-
Scha
je wa
om o,
te vreti
