DE STEM
)avid Letterman
Informatie
TV 5 M
\si
Hevige paniekaanvallen,
zo maar midden op straat.
Alsof de adem wordt afgesneden,
klam zweet breekt uit
en het hart gaat tekeer.
Duizenden mensen hebben last van
paniekstoornissen,
die uiteindelijk kunnen leiden tot
zware depressies en sociale isolatie.
Tijdens een congres in Venetië
werd vorige week duidelijk
dat chronische paniekstoornis
een ziekte is, die afdoende
kan worden behandeld.
Jonge mensen
Hitte
Hulp
Huisartsen
Erfelijk
Doorbraak
|l 1 OKTOBER 1995 D2
■pnaf vanavond uitzendt. Ame
■can Cinema, een reeks van
len uitzendingen van een uur
ledt een uniek overzicht van dé
llmhistorie. Deze wordt oe.
'chetst aan de hand van een
lantal genres: van de klassieke
■ollywood-stijl met de herken-
lare plots en de overheersende
■ol van held of heldin, tot de
film Noir.
Nederland 2, 23.35 uur)
De gasten zijn dit keer actrice
iRoseanne (uit de gelijknamige
"NCRV-comedy) em zangeres
retha Franklin.
[(RTL5, 23.45 uur)
„tiPvan Lijf leven is elke woensdag- en
j «ochtend van 10.00 tot 12.00 uur bereik-
1 nnrnadere informatie, reacties en tips.
076-5312537. Schrijven mag ook:
«Wad De Stem, redactie Lijf leven,
Sg Postbus 3229, 4800 MB Breda,
faxnummer: 076-5312512.
(tuell
ctuell
10 ak-
10.00
10.30
Preis
Duell,
naga-
medy
dserie
15.00
Karen bij te wonen. Hij hoopt
thuis een hoop vriendelijkheid
en warmte te vinden, maar ie
dereen heeft het veel te druk
I met zijn eigen beslommeringen
(Nederland 1, 21.59-23.45)
Ford Fairlane Amerikaanse
speelfilm uit 1990. Regie: Renny
Harlin. Hoofdrollen: Andrew
Dice Clay, Wayne Newton, Pris-
cilla Presley, Morris Day en
Lauren Holly.
Tegen de achtergrond van de
hedendaagse rock 'n' roll-scene,
probeert de privé-detective
Ford Fairlane zijn sporen te
verdienen binnen de muziekwe
reld. Hij maakt jacht op een
jonge vrouw, die waarschijnlijk
een sleutelfunctie inneemt bij
de mysterieuze moord op een
heavy-metal zanger. Voordat
Fairlane het weet, bevindt hij
zich in een kleurrijk labyrint
van corruptie, verraad, chanta
ge en moord.
(Veronica, 22.05-24.00)
Magic Müller Duitse tv-film.
Regie: Thomas Bohn. Hoofdrol
len: Ingo Naujoks, Maria Schra-
der en Julia Boning. Op een dag
stapt entertainer Müller in de
teletijdmachine van uitvinder
Willy. Het gevolg is dat er twee ij
nieuwe Müllers ontstaan, in to- j
taal zijn er nu dus drie. En dat
komt goed uit, want nu kan hij j
èn de hoofdrol in een theaters
tuk spelen èn als Blues Brother
optreden in de Roxy èn zijn
dochtertje Elina redden die
hoog boven op het dak zit en
van niemand iets wil weten.
(Duitsland 1, 23.00-00.15)
llona Christen, talkshow 16.00 Hanj
Meiser, talkshow 17.00 Jeopardw
Champions Cup, spelletje 17.30 Unts
uns, soap 18.00 Married with Children
comedy 18.30 EXCLUSIV - Das Star-Ma
gazin 18.45 aktuell 19.10 ExRlosiv-Dj
Magazin 19.40 Gute Zeiten, schlechta
Zeiten, soap 20.15 Dangerous Inteid
tions, speelf ilm 22.10 Stern TV, magatf
ne 23.15 Nachtshow 24.00 Nachtjou^
nal 00.30 Cheers, comedy 01.00 Maf
ried with Children, comedy 01.30 Gd
den Girls, comedy 02.00 Barbel Schafa
02.55 Nachtjournal 03.20 llona Christtj
04.10 Hans Meiser 05.05 Explosiv-Daj
Magazin
TV5 06.30 Télématin 08.00 Nieuwsflij
08.03 Nieuws 08.30 Nieuwsflits 08,ï
Bibi et ses amis 09.15 Magellan, magaj
ne 09.45 Autant savoir 10.40 Nieuw'
flits 10.45 Envoyé spécial 12.15 Period
12.40 Météo des cinq continents 124
Nieuws 13.05 Paris lumières 13-30j7.j
tralia, Belgisch/Frans/Zwitserse speellij
uit 1989 van Jean-Jacques Arak?
15.30 La maison Deschênes, serie 16J
Nieuws 16.10 La cuisine des moil
quetaires 16.25 Bibi et ses amis 17.0 ij
si la chanter, muzikaal spelletje W|
Questions pour un champion 18.»
sions d'Amérique, magazine 14
Nieuws 19.00 Paris lumières, mag®
19.25 Météo des cinq continents n
Nieuws 20.00 Faut pas rêver, magaz
21.00 Strip tease, magazme z<4
Météo des cinq continents 22.00 Ni «j
22.35 Les filles des Caleb, serie «4
Jours de guerre, documentaire- 1
Afl. 1:: Janvier 1945 00.30 Nieuws ou.
Visions d'Amérique 01.15 Universi
nuit 03.15 Mix monde, multi mix,
mix 03.45 Télétexte 04.00 Envoye
cial 05.30 Perfecto
ADVERTENTIE)
leven
WOENSDAG 11 OKTOBER 1995 DEEL I
L y de film lk heb
(opgenomen toen hij op
kjje werd uitgezonden en
Leek heb ik 'm eens rustig
Jeten. Met een bakje chips op
pén en een glas rode wijn
Land, om in de stemming te
is het verhaal van drie
un in California, die samen
éi verjaardag vieren. De een
ol dertig, de tweede veertig
«dederde vijftig jaar oud. Mijl-
(i, die vragen om een groots
est wordt gevierd in het
jjivan de 40-jarige. Een van de,
g dertig, louter vrouwelij-
ten is de Frangaise Marti-
[jit een documentaire zegt te
Ugi over het leven van Cali-
jiiitiie vrouwen. Haar inter-
-i als een rode draad
jordefilm heen.
U staat omschreven als een
Bfdie, maar eigenlijk is het
elieel triest verhaal. Er komt
i de vragen van Martine,
«eigenlijke onderwerp 'vrou-
K en eten' is, zoveel onver-
Weed naar boven bij de op
tloog toch zo perfect ogende
t op het verjaardagsfeest
ia je na afloop met een lichte
ierde aftiteling bekijkt.
k is de scène waarin
jietveel vertoon de verjaardags-
mtenwor de feestvarkens bin-
worden gedragen. Nadat de
i, zij het onder enig pro-
st'hun taarten hebben aange-
iden, gaat het eerste bordje
ttlekringrond. Niemand van
ie vrouwen wil het stuk taart
XV
teeenherkenbare scène. Hoe
4 ik in de loop der jaren
itejes de taart niet overge-
^en, terwijl ik er best trek in
Welijk zijn er toch twee
pen die taart eten. De moe-
èvan de 40-jarige, die onder-
at wel geleerd heeft dit
W problemen te relativeren,
«de dochter van de 50-jarige,
"wal eet omdat dat de eni-
Nnier lijkt te zijn om aan-
hvan haar moeder te krij-
«ouwen belanden uiteinde-
Akvoor stuk, voor de came-
Martine. Allemaal blijken
!4Phe een of andere manier
obsessie voor voedsel te heb-
Voor de een is het dé
om controle over haar
ie houden, een ander
daar alleen maar in te kun
nen als ze juist niet eet en
pi blijven voldoen aan het -
JM - beeld dat anderen
'aar willen hebben. Denkt
[kook dat is wel herkenbaar,
men waarom eten (en
!ji) zo'n belangrijke rol
leveren een lange en
'mende lijst op. Gebrek
«dacht, kwestie van over
gelukkige liefde, angst,
1 eeo veilig gevoel, gezel-
goedkeuring van gelief-
atkeuring van geliefden,
."'Sing, bescherming, stre
ef perfectie,
'I Willen ze perfect zijn,
|*en op het feest. En alle-
_«en ze dat alle anderen
!|jn. Van die anderen
!fen ze zonder morren dat
ffipis ze zijn, alleen bij
"kunnen ze dat niet.
'erkenbaar. Wordt het
voor een beetje meer
'ouwen?
Als
ANGST
het
leven
beheerst
Door Hans Rube
„Het is de meest vreselijke ervaring uit
mijn leven", zegt mevrouw Alice Nevil
le (64). Ze was een kind van zeven toen
het haar voor het eerst overviel tijdens
een balletles: verlammende angst.
Onverklaarbaar en onbegrijpelijk. De
leuke, vrolijke leerling Alice werd een
spijbelaarster die niet over straat durf
de. Haar ouders wisten zich geen raad
met hun 'vervelende' kind en stuurden
haar naar kostschool.
Alice is nu een gemoedelijke Britse
dame en oprichtster van de belangen
vereniging PAX, die opkomt voor
patiënten die lijden aan agorafobie
(pleinvrees) en paniekstoornissen. Ze
heeft haar angsten inmiddels overwon
nen, met behulp van medicijnen en psy
chiatrische hulp.
„Na mijn vroege jeugd bleven de angst
aanvallen een tijd weg. Maar ze kwa
men terug, op een moment dat ik heel
gelukkig was. Ik was 22, had een baan,
was verloofd. Ineens, zo maar bij een
bushalte, ik durfde niet in te stappen.
Mijn hart ging tekeer, zweet brak me
uit, ik kon helemaal niets meer."
Alice bleef een week binnen en pro
beerde het toen opnieuw. „Steeds als ik
in de buurt van die bushalte kwam
gebeurde hetzelfde." Via de huisarts en
na diverse verwijzingen kwam ze uit
eindelijk bij een psychiater die wist wat
haar mankeerde. Hij behandelde haar
met antidepressiva en confronteerde
haar in de praktijk met de agorafobie.
„Toen ik wist dat er niets ernstigs met
me aan de hand was durfde ik er ook
over te praten. Je denkt dat je gek
wordt. Daar schreef ik in. die tijd over
in een vrouwenblad. Op dat artikel
reageerden honderden vrouwen, die
hetzelfde was overkomen." Haar belan
gengroepering was geboren. Vervolgens
schreef Alice twee boeken over haar
ervaringen, die inmiddels allebei zijn
uitverkocht.
Het verhaal van Alice Neville staat niet
alleen. Op het Europese congres voor
neuropsycKo-pharmacologie in Venetië
waren de afgelopen week soortgelijke
verhalen op te tekenen van jonge men
sen die op voor hun onverklaarbare
momenten overvallen werden door
paniek. Studenten, gewend om regel
matig uit te,gaan, die zo maar ineens
bang zijn zich op straat te begeven.
Naar de oorzaak van paniekstoornissen
wordt al enkele eeuwen gezocht, zoals
blijkt uit de oorsprong van de term
paniek: afgeleid van de mythologische
Griekse god Pan - half mens, half
geit - die angstaanjagende kreten
voortbracht.
De eerste beschrijving van het feno
meen paniek dateert uit de zeventiende
eeuw en is afkomstig van de geestelijke
Robert Burton: „De angst zorgt ervoor
dat mensen rood aanlopen, dan bleek
wegtrekken, beven en zweten. Plotse
linge hitte overvalt hen, het hart gaat
snel kloppen en ze gaan onregelmatig
ademen." Pas in 1980 wordt de stoornis
als een werkelijk bestaand en zelfstan
dig klinisch ziektebeeld erkend.
Prof. dr. D. Klein, van de Columbia-
universiteit in New York, als psychiater
werkzaam in het Presbyterian zieken
huis, zoekt naar biologische oorzaken
voor de aandoening.
„We weten dat het ziektebeeld zich
ontwikkelt tijdens de tienerleeftijd en
soms zelfs eerder. Vrouwen hebben er
vaker last van dan mannen, tegenover
elke man zijn er drie vrouwen met de
aandoening. Ruim drie procent van alle
vrouwen heeft er last van."
Na het 45e levensjaar groeien de men
sen meestal over de kwaal heen. De
meeste aanvallen doen zich voor bij
mensen tussen 25 en 45 jaar. Paniek
stoornissen kunnen uiteindelijk leiden
tot chronische depressiviteit. „Soms
krijgen de mensen last van een simpele
fobie: agorafobia, een hoogtevrees of
een sociale fobie, waardoor ze niet in
het openbaar durven spreken."
Volgens Klein is het belangrijk dat een
patiënt direct na een eerste paniekaan
val hulp zoekt. „Na die eerste aanval
kan de ziekte zich verder ontwikkelen
als een patiënt niet begrijpt wat hem is
overkomen. Van alle mensen die den
ken dat ze een hartaanval hebben
gehad, maar bij wie op een hartfilmpje
geen afwijking is gevonden, blijkt de
helft een paniekaanval te hebben
gehad."
Hij ziet in zijn praktijk mensen die na
een eerste aanval 'mijdend gedrag' ver
tonen, als zelfverdediging. „Dat leidt
tot fobieën. Sommigen krijgen migrai-
ne-aan vallen."
„Het gevaar is dat mensen met dergelij
ke onverklaarbare angsten zo bang
worden voor een nieuwe aanval dat
Mensen kunnen op onverklaarbare momenten overvallen worden door paniek.
alleen al daardoor hun dagelijkse leven
totaal in de war raakt. Hun werk en
hun relaties gaan er onder lijden.
Meestal voelen ze zich ook daadwerke
lijk ziek. Raken depressief, gaan veel
drinken en roken en je ziet nogal wat
zelfmoordpogingen. Deze patiënten
gebruiken veelal behoorlijk wat slaap
tabletten of kalmeringstabletten."
Ondanks dat niet duidelijk is waardoor
paniekstoornissen ontstaan, kan de
ziekte wel worden behandeld. Klein:
„Het is inderdaad een onbegrepen ziek
te. Huisartsen herkennen de kwaal
vaak niet.
De patiënt komt meestal met lichame
lijke klachten bij zijn arts. Die kan ech
ter zelden iets ontdekken. Pas bij heel
lang doorvragen komen artsen er ach
ter dat de oorzaak van de klachten, een
psychische is." Psychotherapie en anti
depressiva - vooral de nieuwe genera
tie van selectieve serotonine heropne-
mers (SSRI's) - kunnen de patiënt van
zijn kwaal afhelpen. Want net als bij
depressies het geval is, blijken angst
aanvallen biologisch verklaarbaar. In
de hersenen is dan iets mis met de com
municatie tussen de talloze zenuwcel
len. Klachten treden op als de molecu
len die bepaalde boodschappen in de
hersenen over moeten brengen gestoord
zijn: de zogenaamde neurotransmitters.
Uit recent onderzoek is gebleken dat de
neurotransmitter serotonine daarin een
voorname rol speelt. Als de serotonine
niet goed werkt kan een patiënt allerlei
psychische klachten ontwikkelen, zoals
depressiviteit. Door dit serotonine
opnieuw te sturen, kan dat worden ver
holpen.
Paniekstoornissen komen in bepaalde
families vaker voor dan in andere en
zouden dus ook erfelijk bepaald kun
nen zijn. Volgens sommige onderzoe
kers speelt ook het milieu waarin men
sen opgroeien een rol.
Uit studies blijkt dat mensen met een
goede schoolopleiding minder riscio
lopen dan lager opgeleiden, omdat ze
beter met hun aanvallen kunnen
omgaan. Kinderen uit gebroken gezin
nen en zij die in hun jeugd verwaar
loosd zijn lopen meer risico op een
paniekaanval als ze in de pubertijd
komen. Professor Klein zoekt in zijn
laboratorium aan de rand van de
beruchte Bronx in New York naar
zogenaamde 'triggers' die een aanval
veroorzaken. Een aantal ligt voor de
hand, meent hij.
Lichamelijke afwijkingen, epilepsie en
astma. Maar ook druggebruik, teveel
koffie of medicijnverslaving. „Sommi
gen beweren dat hyperventilatie wordt
veroorzaakt door een paniekaanval,
volgens mijn bevindingen is dat net
omgekeerd. Hyperventilatie kan juist
FOTO DE STEM/JOHAN VAN GURP
een paniekaanval veroorzaken."
Op dit moment staat hij voor een moge
lijke doorbraak in zijn onderzoek.
Klein heeft ontdekt dat koolmonoxyde
en kooldioxyde een rol spelen bij het
doorgeven van bepaalde signalen bin
nen de hersenen. Als mensen te weinig
zuurstof inademen komen normaal
gesproken het lichaam en de hersenen
in opstand. De mens reageert, om het
leven te redden.
Kinderen met een verstoorde koolmo-
noxyde-huishouding ontberen die
alarmbel, zij reageren helemaal niet.
De stelling van Klein is dat een paniek
aanval mede het gevolg kan zijn van de
manier waarop het lichaam reageert op
de aanwezigheid van koolmonoxyde in
het lichaam.
Het familieonderzoek dat hij in New
York uitvoert moet dat binnenkort
bewijzen.
•1
