an OZ.
n
DE STEM
Muziek heeft geen leeftijd'
'Bekende ouders zijn een nadeel'
GTST-sterren zingen
beslist niet onaardig
Privé
06 - 96.88
.dverteren
eeft de doorstas
ikxger.99
John Hiatt denkt dat zijn beste werk nog moet komen
Rondom Tien gerenoveerd
SBS is tevreden over
bescheiden kijkcijfers
kning. Uw medische kosten betalen wij
I kan omdat wij hierover goede afspraken
)368. Wilt u meer informatie
is er alle reden om nu de bon W f
ontvangt u snel ons duidelijk
|len van OZ worden dan nog duidelijker-
I poor Ann Bouwma
Alles overkomt me pas
Iiaat in mijn carrière," zegt
I j0hn Hiatt, om grofweg
I zijn loopbaan te schetsen.
J 0at is op zich niet zo
slecht, het betekent dat
■„lijn beste werk nog moet
|komen."
Jurre Bosman (18) van ziekenomroep naar Tros
Rosenberg Trio
Eleni Karaindrou
Volxmusik
Soapacteurs maken een cd
Gebrainwasht
OBER 1995
X 5|
k/rouw/man
bx kontakt!
30+ direkt-apart T*
meiden rond de 30 7no,61
de naar leuke mS61»
06-340.310.01 75rgH
man/vrouw
Sexkontakt!
Juf is in tanga~ais~wi^
les komt. Moet dit 0?J01
Wim? 06-350.250 nR
geven tel-
kt bij hun
'5cpm)
BURO HALLO
dames (echt)paren TÜ5
fotoboek. 0165-55fid-|r)
r vrouwen,
naar haar
icpm)
Massagesalon Breda
Relax/body/thai mass i„
luxe salon. Mat/m
ZONDAG Mauritsstrd
076-222333
(40+) willen
dere heren.
3 (75cpm)
man/vrouw
3XÜ 06-9502
Hete meisjes Live
06-9715
Geen wachttijd 1 anm
ratis oproe-
en. Maak je
np. schakelt
3665 (1gpm)
Bel Dames Thuis'
24u/p.d. 100 rn
\1TAKTEN
ab./Zeeiand
Nu 50cpm).
Dokter? Ja
uwtje alles
5034 1gpm.
Inlichtingen: De Stem, 076-236911
jtstekend bereikbaar via kantoren, spreek-
|urt. Wij geven daar graag een duidelijk
nd uw duidelijke informatie over het
nde pakketten van OZ.
DS/W1"
Bred'1
r OZzorqwrzi'kfrinqcn. Antwoordnummer 10201.4800 VB Bu"\
rv word paars van woede als ik naar
dit kabinet kjjk"
J. Schellekens, maatschappelijk werker
Gids
De Amerikaanse zan-
t is een laatbloeier, dat
Ijsberend. Speelde gitaar vanaf
■rijn elfde, schreef honderden
I songs voor anderen, werd na de
li»Slug line uit 1979 al door het
I Nederlandse publiek in de armen
sloten, maar kreeg in de VS zelf
s bekendheid met zijn achtste
Ialbum Bring The Family in 1987.
■Haar daarmee is 'alles' nog lang
Iniet samengevat.
Ijohn Hiatt was twee jaar geleden
■voor het eerst van zijn leven zijn
stem kwijt. Die schroeiende, rub-
■beren stembanden, die niet kapot
■leken te krijgen, waren volkomen
to na de tournee van Per-
Good Guitar. De jonge
■{roep met gitarist Michael Ward
lilde hoofdrol speelde zo luid, dat
■hij elke avond zijn stem moest
■brceren om er boven uit te ko
pen.
|„Er moest hulp aan te pas ko
pen," zegt Hiatt, „want waar
schijnlijk heb ik mijn stem altijd
ll misbruikt. Ik kwam in een kli
niek terecht in Nashville, waar
tudenten spraakkunde en opera
leraren samenwerken. Van hen
heb ik een paar handige technie
ken geleerd om mijn stem te spa-
Jen. Zes uur per dag niet praten
lijvoorbeeld, als je op tournee
|ent."
moet hem niet al te veel
Inoeite kosten. Hiatt is het type,
dat praat om iets te zeggen en
liet om de stilte te vullen. En dan
hij het liefst gitaar.
jDe eerste keer dat ik een gitaar
n handen kreeg, was het alsof er
pn engel neerdaalde. De klanken
lie je eruit kunt halen, verbazen
we tot op de dag van vandaag.
John Hiatt: „De eerste keer dat ik een gitaar in handen kreeg, was het of er engel neerdaalde.
fotoarchief de stem
Muziek maken is de bron van
mijn leven."
Voor het nieuwe - twaalfde - al
bum Walk On heeft Hiatt zijn
contract ververst bij een andere
maatschappij (EMI), wat het ont
roerende duet I cannot wait met
stalgenote Bonnie Raitt tot ge
volg had. De meeste songs zijn
echter geschreven tijdens de vori
ge tournee, maar Michael Ward
heeft vlak voor de opnamen ont
slag genomen. Zijn plaats is inge
nomen door de weliswaar erva
ren, maar minder wilde gitarist
David Immergluck.
Speelt Hiatt liever met generatie
genoten?
„Goede muziek heeft geen leef
tijd," vindt de zanger. „Wel is het
zo, dat je gaat beseffen, dat er
ooit een eind aan komt. Je hecht
meer waarde aan het doen en la
ten, dan vroeger. Je wordt selec
tiever. Sommige mensen zeggen
dat ze milder worden, maar dat is
bij mij niet het geval. Ook niet
kwader, nee, het is eerder zo dat
je beleving zich verrijkt. Kleuren
worden dieper, de saus krijgt
meer smaken. Pijn kwelt heviger,
wegen worden smaller."
Hij zucht eens diep. Het leven
valt niet mee, suggereert de stilte
die volgt. Toch lijkt Hiatt verge
leken met vroeger juist zijn beste
tijd te beleven.
„Dat is zo. Ik leefde voortdurend
in angst toen ik jong was. Doods
bang was ik en verslaafd aan al
cohol en drugs, misschien wel om
die angsten de baas te worden. Ik
wil niet beweren, dat ik ze alle
maal heb overwonnen, maar ik
laat me er niet meer door regeren.
Als er nu eentje de kop opsteekt,
negeer ik hem net zolang tot hij
vanzelf weer weggaat. Het wor
den geen songs meer, nee."
Tegenwoordig komt zijn inspira
tie van elders. Het album Walk
On is doortrokken van een wes-
tern-achtige romantiek, die al
leen op het platteland van Ameri
ka lijkt te kunnen bestaan. Daar
is niet het uiterlijk excentriek,
maar het karakter. Niet de men
sen zijn hard, maar het klimaat.
Tussen licht en donker is geen
ruimte voor schaduw, in het hart
is geen plaats voor sentiment.
There's a dead girl's body by the
railroad track, she's waiting for a
train (uit: Wrote it down).
Meer open
„Ik schrijf over een gebied dat ik
ken, dat doet elke schrijver. An
ders zou je oneerlijk bezig zijn.
Maar de teksten komen bij mij al
tijd pas op het laatst. Het is maar
dat een song woorden nodig
heeft, anders bleven ze misschien
helemaal achterwege. Vroeger
was dat anders. Dan wilde ik nog
wel eens laten horen, hoe slim ik
was, of hoe kwaad of hoe opge
wonden. Nu sta ik veel meer open
voor de muze, ik laat me leiden
door de muziek. Hopelijk ligt in
de melodie of in de klank van een
akkoord een aanwijzing voor de
tekst besloten."
In dertig jaar tijd heeft John
Hiatt een geheel eigen stijl ont
wikkeld. Het personeel mag dan
veranderen, de winkel blijft het
zelfde.
Zijn levenslied ligt ergens tussen
de blues en country western,
maar wordt vertolkt met een rock
'n' roll aanpak. Voor Hiatt moet
songs schrijven inmiddels een
koud kunstje zijn.
„Ik wou dat het waar was," zegt
hij lachend, „ik heb in geen
twaalf maanden meer een song
geschreven. Niet uit onwil, maar
puur door tijdgebrek."
Huisvader
Na elke tournee voegt Hiatt zich
weer in de rol van huisvader op
zijn boerderij in Tenessee, waar
hij sinds vijf jaar woont met
vrouw en drie kinderen, paarden,
honden en katten. Maar niet al
leen het gezinsleven slokt zijn
aandacht op. Een jaar geleden is
hij gaan auto-racen, een passie
die hem reeds als kind heeft be
vangen.
„Ik ben opgegroeid in Indianapo
lis, waar de populairste race
tracks van Amerika liggen. Au
to's en muziek zijn voor mij altijd
met elkaar verbonden gebleven.
Pas nu ik zelf ben gaan racen,
merk ik dat er ook qua spanning
een overeenkomst is. Tijdens het
racen moet je jezelf een fractie
van een seconde vooruit zijn, an
ders reageer je te laat. Je ontwik
kelt een heel breed gezichtsveld,
dat je constant kunt overzien.
Heel fascinerend. Als je dan op
een ovaal circuit het juiste ritme
te pakken krijgt, is het net of je in
slow-motion gaat."
Proces
De overeenkomst met het schrij
ven van songs ligt in het proces,
meent Hiatt. „Het gevoel van je
zelf voor te moeten zijn, bekruipt
mij ook als ik de muziek klaar
heb voor een song. De antenne
staat uit, de melodie loopt, alleen
het papier moet nog worden be
schreven."
Alleen is hem dat al in geen jaar
overkomen. Kan het zijn, dat ra
cen de drang om songs te schrij
ven heeft vervangen?
„Verdomd als het niet waar is,"
roept Hiatt en begint luid te la
chen. „Dat is mijn probleem. Ik
moet gewoon die rot-auto's laten
staan, om weer tot schrijven te
komen."
r Arjan Penders
Ie jongste telg van de 'Grootste Familie
'an Nederland' wordt niet zomaar aan
ijn lot overgelaten bij een interview. De
levrouw van de persdienst kan zich ech-
F op de achtergrond houden. Want Jur-
Bosman (18) weet precies wat hij zegt,
a vooral ook wat hij wil. Programma's
taken bij televisie of radio.
lp mijn zesde was ik al in de weer met de
Imcamera van mijn ouders."
Is elfjarige was Bosman al te horen bij de
etaiomroep, daarna was de stap naar
adsomroep Enschede snel gemaakt. Via Ra
io Oost kwam hij bij TV-Oost. Een paar re-
ortages die hij daar maakte, stuurde Bosman
Bar de Tros. Deze had wel interesse en na
31 screentest mocht hij het kinderprogram-
'a Kids for Animals (dit seizoen ook weer 36
gaan presenteren. Op donderdag is hij
ovendien te zien als co-presentator van Te
ter Zee en in de Lucht. Daarnaast is
n sinds 1 september te horen op Ra
to 3. Daar zorgt hij bij de Mega Top 50 voor
kjes met shownieuws.
Itwerk voor de Tros is niet zomaar een bij
ltje, zoals leeftijdgenoten vakken vullen
1 een supermarkt. Jurre Bosman is na het
laaien van zijn gymnasium-diploma - in
ei dit jaar - in vaste dienst getreden van de
omroep. Hij is nu trainee', net als twee andere
jonge programmamakers loopt-ie een jaar
mee bij allerlei programma's. Op dit moment
doet Bosman bij voorbeeld produktiewerk
voor het muziekprogramma Op Nieuwe Toe-
ren.Naar school gaat hij dus niet meer. „Dit
bedrijf is zo groot. Ik denk dat ik me hier de
komende jaren genoeg kan ontwikkelen. Ik
heb tot nu toe ook alles geleerd door veel naar
anderen te luisteren en te kijken. Op het mo
ment springt Frits Spits er bijvoorbeeld extra
uit. En op televisie Victor Dekoninck. Maar ik
kijk eigenlijk naar alles."In tegenstelling tot
andere jonge presentatoren uit het verleden
(Martijn Krabbé, Jasper Faber) heeft Jurre
Bosman geen bekende familieleden bij de om
roep. „Het lijkt me op zich ook wel een na
deel. Je bent meteen de zoon of de dochter
van. Natuurlijk, je kunt gebruik maken van
hun contacten. Maar als je niet goed bent, dan
lukt het toch niet. Mijn ouders hebben ook
niks voor me geregeld of zo. Het enige wat ze
wel eens zeiden was: Kijk je uitof De school
moet ook. En ze zijn wel eens bang dat ik te
veel doe. Ik werk nu ook zes of zeven dagen
per week, maar het blijft eigenlijk een hobby.
Een hobby waar je voor betaald wordt."
Jurre Bosman lijkt een beetje in de voetspo
ren te treden van Martijn Krabbé die ook al
op hele jonge leeftijd in dienst van de Tros
trad. De twee hebben elkaar ook gesproken.
Alleen wat Krabbé precies heeft geadviseerd,
wil Bosman niet kwijt. De omgang met me
dia? „Nee, dat niet. Meer zaken op het gebied
van presenteren en de dingen daaromheen.
Maar hij begon natuurlijk in een hele andere
periode. We spreken dan wel over negen jaar
terug. Toen waren de tijden nog heel anders."
Tweede klas reizen zit er voor de jonge pre
sentator niet meer in. Doordat hij telkens
werd herkend, is hij in de trein maar verhuisd
naar de eerste klas-coupé. Dat vindt Bosman
niet zo erg. „Ik vind die herkenning nu nog
heel leuk en dat wil ik graag zo houden. Ik
kan me ook voorstellen dat er dagen zijn
waarop ik ervan baal. Tja, dat is een offer dat
je doet. Het is toch leuk als er op je program
ma wordt gereageerd. Een hoop mensen ken
nen je ook ineens weer. En dat is op zich wel
leuk: kennissen die je door verhuizing of wat
dan ook niet meer hebt gezien, bellen ineens
weer op." „Ook mijn familie heeft te maken
met die bekendheid. Mijn moeder lijkt heel
veel op mij, of nee, ik lijk natuurlijk heel veel
op mijn moeder. En die krijgt ook heel veel
reacties op haar werk en zo." Maar volgens
Bosman valt het allemaal ook wel mee. „Op
school kwamen vorig jaar ineens allerlei men
sen aan me vragen hoe het nu gaat en zo.
Maar na een paar maanden was dat wel over.
Toen was het gewoon: de één heeft een krant-
ewijk en, oh, hij werkt bij de televisie."
EEN paar jaar tijd is het Ros-
J1' erg Trio van een aardig mu-
'cerend drietal uitgegroeid tot
van de topacts in de vader-
™se jazz. De virtuositeit en de
begeestering waarmee ze akoes-
sche gitaarjazz ten gehore
eigen zijn voor Nederlandse
pippen dan ook ongekend,
izl2eiffler-imago van het Ros-
L_erg Trio zorgt bovendien
0 "^straling.
Ir? onlangs verschenen cd
JPs]j swing wordt naast Djan-
t„mhardt-achtig trio werk
Le7etmnria,angeklede lazz neer"
C De klassieker Tequila bii-
Kfl neigt naar b'g band.
ttip fJ Siü1 Mahogany en The-
Deerhunter hebben
IsZ„ re&es' terwiil het zelfge-
bim» r6n 0 tata mimer en Jo-
1 Ook hMSfnsatez.^en horen dat
'geheim nauwelijks
berg Trto 1 VOl>r het Rosen"
lens i swing ook nog
!Uinrtr,mn?ers bevat Duke
gtons It don't mean a thing,
Toots Thielemans' Bluesette,
Guitar boogie van Arthur Smith
en Begin the beguine van Cole
Porter is het een plaat geworden
die toegankelijk is voor een heel
breed publiek. Je kunt je zelfs
afvragen of Gypsy swing wel
zo'n goede titel is, want dat han
delsmerk van het Rosenberg Trio
is maar al te vaak afwezig.
Dat neemt niet weg dat Gypsy
swing een prima plaat is die met
hoorbare liefde voor de muziek
is gemaakt en die laat horen dat
Stochelo, Nous'che en Nonnie
Rosenberg uiterst veelzijdige gi
taristen zijn die van om het even
welk genre iets bijzonders kun
nen maken. (Verve, Polydor)
WIM VAN LEEST
DE GRIEKSE componiste Eleni
Karaindrou heeft hier vooral be
kendheid gekregen met muziek
die ze voor films van haar land
genoot Theo Angelopous compo
neerde.
Op de indrukwekkende cd Music
for films waren fragmenten uit
de soundtracks van Voyage to
Cythera, The beekeeper en
Landscape in the mist te horen.
Al even imponerend was The
suspended step of the stork, de
complete soundtrack bij de film
met Marcello Mastroianni in de
hoofdrol.
Onlangs verscheen de sound-
track-cd die hoort bij de film
Ulysses' gaze, een Angelopoulos-
film waarin Harvey Keitel de be
langrijkste acteur is. Ulysses'ga-
ze laat andermaal die typische
Karaindrou-muziek horen,
waarin klassiekerige klanken
gecombineerd worden met statig
vertolkte elementen uit de
Griekse volksmuziek en vleugjes
avant garde. Het is muziek die
een beetje doet denken aan En-
nio Morricone op zijn best, met
dit verschil dat de compisities
van Karaindrou zwaarder van
sfeer zijn.
Op de soundtrack van Ulysses'
gaze wordt de hoofdrol vertolkt
door alt-violist Kim Kashkas-
hian. Die geeft het toch al gedra
gen geluid van Karaindrou's
composities zoveel extra stem
migheid mee dat het zo nu en
dan bijna op effectbejag gaat lij
ken. Dat heeft natuurlijk ook
wel een beetje te maken met het
feit dat het hier om filmmuziek
gaat, waarbij klanken nu een
maal bedoeld zijn om beelden
optimaal te ondersteunen.
Toch is Karaindrou's muziek
ook zonder die beelden zeer de
moeite waard. De plechtige,
haast serene toon van haar com
posities is uitermate meesle
pend. Haar composities zijn bo
vendien zeer toegankelijk, zon
der dat er sprake is van een com
merciële knieval. Met haar vori
ge twee cd's wist Eleni Karain
drou een onverwacht groot pu
bliek aan te spreken. Ulysses' ga-
ze zal die waardering alleen
maar doen toenemen. (ECM)
WVL
ACCORDEON, BALALAIKA,
gitaar, bas en slagwerk: dat is de
samenstelling van de Russische
groep Apparatschik. Het genre
dat Apparatschick speelt wordt
op de nieuwste cd aangeduid als
'Volxmusik'.
Twee virtuozen - accordeonist
en balalaikaspeler - bepalen het
muzikale gezicht van de groep,
en ze worden bijgestaan door
een kundige ritmesectie. Appa
ratschick brengt de typisch Rus
sische melange van opzwepende
en diep melancholische liedjes,
in alle gevallen muzikaal tot in
de kleinste details.
De cd bevat polka's, gevoelige
liefdesliedjes KatjaNastass-
ja!), een ode aan Odessa, en ook
de onvolprezen Russische tango
komt aan bod, een genre dat
weliswaar afkomstig is van de
andere kant van de aardbol,
maar dat de Russische ziel ken
nelijk aanspreekt. Aan het slot
van de cd staat het langste num
mer, Ulica (De straat), dat ver
loopt in een doorgaande accelle-
ratie, een meeslepende race te
gen de metronoom.
Of het waar is valt zelfs op de
grote Times Wereldatlas niet te
controleren, maar de groep Ap
paratschik bestaat naar eigen
zeggen uit afstammelingen van
bewoners van het eiland
Machorka Tabakistan. Dat is
een mysterieuze plek ergens ten
noorden van Siberië, gelegen op
precies 180 graden. De inwoners
wisten derhalve niet of ze tot het
oosten of tot het westen behoor
den en om die reden besloten ze
tot vertrek. Of ze werkelijk be
staan hebben blijft onduidelijk,
maar muzikaal zijn hun nazaten
in ieder geval wel. (M W)
HANS ROOSEBOOM
DINSDAG 10 OKTOBER 1995 DEEL
Van onze rtv-redactie
Violet Falkenburg spreekt vanavond in de eerste aflevering van
een nieuwe reeks Rondom Tien met kinderen van anonieme
spermadonoren.
Het is nu zo'n 25 jaar geleden dat begonnen werd met kunstmatige in
seminatie in Nederland. De eerste kinderen van donoren zijn nu vol
wassen. Hebben ze het recht te weten wie hun biologische vader is, zq
luidt de hamvraag.
Met deze aflevering pikt Rondom Tien de draad weer op. Het NCRV-
magazine is gerenoveerd. Het decor is vernieuwd. Gekozen is voor een
meer thematische aanpak waarin relaties, kinderen en jongeren cen
traal staan. Ook zal de samenstelling van gasten en publiek gevarieer
der worden.
Nederland 1, 22.03 uur
Van onze rtv-redactie
Vannacht was heftig
je krijgt van mij een dikke
tien, oh 'k ging voor je
lichaam daarna zou ik wel
verder zien, hè
Het begin van Het Album, een
cd die wordt volgezongen door
sterren uit Goede Tijden Slech
te Tijden, doet het ergste vre
zen.
Maar het valt allemaal reuze
mee. Peter Koelewijn heeft een
groep schrijvers en producers
opgetrommeld van enige naam
en faam. Onder hen Jochem
Fluitsma Eric van Tijn en
Henk Temming.
In de liedjes is de hand van de
ze professionele lieden herken
baar.
Ze maakten een gevarieerd
plaatje vol lief en leed. Het
voegt weinig toe aan het Ne
derlandstalige repertoire, maar
is zeker te pruimen.
De bijdrage van Jet van der
Meij (in GTST speelt ze Laura
Alberts) springt eruit. In Vale
rie is te horen dat ze vaker met
het bijltje gehakt heeft. Babet-
te van Veen (Linda Dekker) en
Bennie den Haan (Remco Ter
horst) vormen een leuk koppel
tje; ze zingen verdienstelijk
Hoeveel woorden. En ook Inge
borg Wieten (Suzanne Balk)
heeft wat zangtalent ih huis,
zoals Een minuut nog voor een
leven lang duidelijk maakt.
Voor Het Album werd de her
kenningsmelodie, een composi
tie van Hans van Eijck met
tekst van Bert van der Veer, in
een nieuw jasje gestoken. Zo
horen we uit de mond van de
soapsterren de vertrouwde fra
sen: De tijd van onbezorgdheid
is voorbij, vandaag begint de
lange weg naar morgen. Het
kan niet tippen aan het origi
neel van Lisa Boray.
Op vrijdag 10 november staat
de duizendste aflevering ge
pland van GTST. De soapster
ren brengen na afloop op RTL4
enkele nummers ten gehore van
Het Album.
Met deze cd treden ze in de
voetsporen van hun collega's
uit The Bold The Beautiful.
Amsterdam (anp) - SBS 6, het commerciële televisiestation dat sinds
eind augustus op de Nederlandse kabel zit, is tevreden over de be
scheiden kijkcijfers. Het gemiddeld landelijk marktaandeel bedraagt
3,1 procent.
Veronica, dat enige dagen later commercieel startte, boekte 10,9 pro
cent. Het grootste marktaandeel is voor RTL 4: 23,3 procent.
De cijfers zijn tot stand gekomen op basis van een kabeldistributie
van 50 procent. Eind september was SBS in 72 procent van de Neder
landse huishoudens via de kabel te ontvangen. In het verspreidingsge
bied bedroeg het marktaandeel gemiddeld 4,6 procent.
Henk de Velde maakt logboek voor Ontbijt TV
Van onze rtv-redactie
De zeiler Henk de Velde die op 15
december start met een non-stop
solo-reis rond de wereld, zal voor
KRO's Ontbijt TV een logboek
bijhouden.
Tijdens de tocht legt De Velde
vanuit zijn catamaran elke week
twee of drie keer via een satelliet
verbinding contact met Hilver
sum. Kijkers kunnen hem recht
streeks vragen stellen.
Ontbijt TV maakt al eerder een
reportage van de proeftocht die
De Velde in oktober en november
onderneemt op de Atlantische
Oceaan.
Het ochtendmagazine doet ook
verslag van het vertrek in Brest
en de aankomst, die honderd da
gen later is gepland. Het record is
109,5 dag.
Jurre Bosman: „Ik heb alles geleerd door veel naar anderen te
luisteren en te kijken.foto dijkstra
HET GROENE
BOEKJE
DOOR WIM DANIËLS I—
Tot nu toe was in de of
ficiële spelling niets
vastgelegd over de
vervoeging van werkwoorden
die vanuit het Engels in het
Nederlands zijn beland, zoals
brainwashen, recyclen en
freewheelen. Met de komst
van het nieuwe Groene Boek
je, begin december, gaat dat
veranderen. In het nieuwe
Groene Boekje zijn er over de
van oorsprong Engelse werk
woorden twee hoofdregels ge
formuleerd.
De eerste is dat zulke werk
woorden in de verleden tijd en
het voltooid deelwoord -de(n)
en -d krijgen als de stam, dat is
het hele werkwoord min -en.
op een klinker eindigt (a, e, i,
o, u, y). Dat geldt bijvoorbeeld
voor 'hockeyen'. De stam ein
digt hier op een 'y', en daarom
is de verleden tijd 'hoc-
key+de', en het voltooid deel
woord 'gehockey+d'.
De tweede hoofdregel bepaalt
dat we het ezelsbruggetje met
't kofschip moeten toepassen
als de stam niet eindigt op een
klinker. Dat ezelsbruggetje
houdt in dat wanneer de laat
ste letter van de stam een me
deklinker is die hetzelfde
klinkt als een medeklinker die
voorkomt in de aanduiding 't
kofschip (t, k, f, s, ch, p) de ver
leden tijd -te(n) krijgt en het
voltooid deelwoord een -t.
Klinkt de stamletter anders,
dan krijgt de verleden tijd -
de(n) en het voltooid deel
woord een -d.
Bij de vervoeging van Neder
landse woorden kunnen we
met behulp van 't kofschip ge
woon naar de letter kijken
waarop de stam eindigt, maar
voor Engelse werkwoorden
moeten we dus naar het stam-
einde luisteren. Van 'faxen'
bijvoorbeeld zeggen we niet
dat de stam op de letter 'x' ein
digt, maar op een s-klank (iks-
sss). Die s-klank zit ook in de
aanduiding 't kofsssschip, dus
is de verleden tijd 'fax+te' en
het voltooid deelwoord 'ge-
fax+t'.
Aan de twee hoofdregels zijn
enkele hulpregels toegevoegd
die moeten voorkomen dat
woorden verkeerd worden uit
gesproken. De belangrijkste is
dat er een 'e' achter de stam
blijft staan als er een uit-
spraakfout dreigt. Zo'n drei
ging is er onder meer bij 'ra
cen'. Volgens hoofdregel 2 zou
'racen' als verleden tijd 'racte'
hebben en als voltooid deel
woord 'geract'. Maar de hulp
regel brengt hier redding en
maakt er 'ik race', 'zij racete'
en 'wij hebben geracet' van.
