DE STEM
Ü|ï«i
flfi-fil
iïisl§*
SSs? ïs g'
Is.-
■SSBiïb
ïïsr.i
[pjines en heren bestuurders en
tibtenaren in West-Brabant:
Laak uw borst maar nat. Want
Lter allemaal op u afkomt na
lat de Tweede Kamer de herin-
Llingsvoorstellen van staatsse-
Ktaris Van de Vondervoort
jedkeurt, dat voorspelt niet
Lel goeds. „Het hele nest wordt
fcpgeschud," zegt mr. Antoine
[Gresel, burgemeester van het
Lstbrabantse Sint Anthonis,
Hie zowel in Nistelrode als in
Bint Antheun het hele verhaal
Left meegemaakt. Geen prettig
Lrhaal.
pburger
geleiding
Herindeling legt zware druk op burgemeester,
wethouders en ambtenaren
De heldhaftige Zouaven
Engelse pub luidt noodklok
Pais en de sokken van Einstein
G 7 OKTOBER 1995 D5
Weekend
BIOUo^
ZATERDAG 7 OKTOBER 1995 DEEL
3 «I
=*5-8"°
M C "O Q.
1=C 2
ra ra o.c
LEjèJI
ID -C
+j "5 o 2
J a+J
3 -1- o ai a»
iX -a 5T"0
flc c c .32 c
QJ Cl d) u QJ
CL "O -Q "O
cn Ol
J <17 07 C
a -o ïr, QJ -bc
o ra 5i
5 ra
■l £MT!ti
c ra o ai ai c 1
c C -c E SJ o I
Ji^cawü)!
a> JQ «J -M
uj (O 4-> C l
- 07 *a .E .22 "5
c c c c
aj m +J c
O C1J .07
■o y qj <u o-ö
d^!|cO°
O m u c m
o, -c c "a} CD *D
I E 5 S
"O s ir\ "O en
E fc:
"O -* <0
U. O N
III O J)
<0 «/t "O
5 ai c
p ra
V
I ■-
S.£
a. ra -jE
".JS'ë o
ai1*" ra T3
.S2sf
ra J3
E c E
dj tfl ifl O
tt C73 O
a> ra
a> -o
"o
v 5
"S
l°5 o
c _2
i-s a|
c c c
E 07 03
a> O)
'E '<u a)
c -
vg
oj -
rtJ 'fó 3
nj c
o "c
o o .E
m m
«u
5 .a> £i
-a jb as
ra c g
07 iC <D N
■2 5 n c
i ,r o qi
01 c <u
IS) <17 4-»
.CL, ifl -n T*
D <17
00 C a»
07 ai
IN'
CD Q
- - CL-*
,3! 5J ui c o «j c
12 -o
■2-Ö *3
o -S
ai t:
vT" (D 01
1 a3 "E c c
:!l|£
i c a> Q7
1 8 .S1
|ië
c c ra
4-' CD
Q-TD ra
OJ C "O 5
O CJ N
1 o £- +-*
ai ui aj c
0) Q) y
ai oi.E la -
=1511.
"ïë^Sc.
"D
c
2-8
OoraraNA2
I5.S £2»«
|-§^"^£"ra-ï
TS1^ c S"2
2 ai <u ^-a g
•t O S Q. m 5
01 TO C 07
+1 a a-07-^-q c
g1 ai£ 2 -o .ra ra
»7 g-=5 C.E fc c
0 2^1
1 B«S,og
Sof
a; JS
1 ai E 5
j-Q.,12 -C
'I 0» U» u? g""c
r° 5 5 o a
I.E ai S
«o o Q u 3!
«eg^lïSi
A! -I ra g
ra .E. E - .c E
t" N ra E tt o,"
ra g"0- ra ra ra c
a :i3 COU
n. ra
■*-• "H,
C m 5-C C
CT-S "i-K5
j dl - ID N U
;-°^:s.ra.sLj
T) m
OJ 0J v.
O «3 n 'N -
a E
f-Ja
Sfl'
u OJ CU
i
•S ra J3
+J II
ui 2 o
■o JS
c s -
O ra
n m,u
i/i ra ui
.E 0, -O ra
"O O ra
ra c Q. ra
"5.ra g -Q
E ra 2 c
ra o "O S ra
c c
ra ra ra S ra
c S -
Q. QJ
5 CL E 0J
S^-°o
£i c 9
ai 5 ra
N O N .^.-o
C ~P O
S ffg--
c E "c
QJ
C (0
ro T3
"O i_
ro
5 2
<u u j
oj c -a
r- x: oj
j_i n, U»
7 ~pO) 07
7 07 O QJ
3 -O +i
c|ofo
N ra
poor Ron Gregoor
i e reorganisatie van de Nederlandse ge-
I meenten, waarbij de provincies Noord-
Brabant en Zeeland nu aan bod zijn,
ten nog zo broodnodig en gewenst zijn, het
Krengt een hoop menselijk leed met zich mee.
i dan niet alleen bij die actiegroepen en be
stuurders die helemaal niet opnieuw ingedeeld
illen worden. Of de burgers die daardoor
meer belasting gaan betalen.
|Want," zo zegt de organisatie-adviseur Paul
JMschen uit Moerdijk, „ik heb niet de indruk
lit nu zoveel mensen zich echt druk. maken
L die herindeling. Het zijn meer de burge-
pesters die zich roeren." Hij kan het weten,
put Welschen is al jaren betrokken bij de be
stuurlijke reorganisatie in ons land. Ook in
prabant.
Toblemen hebben wel de gemeenteraadsle-
len. Want die moeten hun lijsten samenvoe-
I!! met die van de buurgemeente. Bij de gro
lt landelijke partijen zal dat allemaal nog wel
prevallen, maar de plaatselijke groeperingen
illen zich helemaal opnieuw moeten organi
seren. Wethouders zijn niet zeker van hun ze
pen burgemeesters moeten maar afwachten
r zij terecht komen. Maar vooral voor de
imbtenaren, die allemaal opnieuw moeten
Solliciteren en bijna zeker weten dat zij niet
peer op hun oude post terugkomen, is de ko
pende tijd zeer onzeker.
t er alles van. Hij was van het begin
slaan betrokken bij dit proces in Nistelrode.
Ben proces dat aanvankelijk voortvarend leek
verlopen, maar uiteindelijk bijna uitdraaide
|P een ramp.
pn paar weken nadat iedere ambtenaar was
prbenoemd en het personeelsplaatje was in-
fcvuld, kreeg Gresel uit Den Haag te horen
per niet alleen sprake was van een fusie tus-
pa Nistelrode en Heeswijk-Dinther, maar dat
p: de Tweede Kamer behaagde daar ook nog'
h aan toe te voegen. Een plaats van ruim
inwoners drukt zijn stempel op zo'n
pees. De gevoelige procedure rond de benoe-
mg van de ambtenaren kon opnieuw begin-
l(l Daar waar Nistelrode er zo vroeg bij was
""'e de nieuwe gemeente Bernheze er ter-
Hjwernood in om de zaken voor elkaar te
Mgen.
el is 41 jaar, geboren in Limburg en geto
pt- in Oost-Brabant. „Ik ben een Braburger,
ï'enLimbander. Ik voel me hier prima thuis.
P'tishier een beetje Brabants Limburg." Zes
pts hij nu burgemeester.'Vier jaar was hij
r' ui Nistelrode, sinds de nieuwe gemeente
I -Anthonis op de landkaart is ingevuld, is hij
p de burgervader. Daarvoor was hij wet-
j Veldhoven en werkzaam bij het
l'Msgewest Den Bosch.
e vormt sinds '94 met de andere dor-
pHeesch, Heeswijk- Dinther, Vorstenbosch
F-hoosbroek de nieuwe gemeente Bernheze.
P'l werd er geen burgemeester, „De burge-
f r van Heesch, de plaats die er op het
f PMje bijkwam was een vrouw. Ja, en dan
P-je het wel," zegt hij lachend. „Er zijn te
1 vrouwelijke burgemeesters. Als het
f nog goede kandidaten zijn, dan worden ze
I "Werd,Hij heeft overigens geen spijt dat
|L dodelijk terecht kwam in het naburige
Anthonis, want dat was toch zijn eerste
N Welschen uit Moerdijk is organisatie-ad-
C' werkt nu al acht iaar bii K™0
l^ment Consulting N.V. in Utrecht en
het if' h^rijven die reorganiseren. Sinds
Lf0?1™ugsproeeI in '88 Nederland over-
L l hou<3t hij zich daar nadrukkelijk mee
t T1 Croningen begon het allemaal aan
■etn van de jaren tachtig. Daarna volgden
W 1 R m ^dden-Limburg en Zuid-Hol-
itre f Brabant bemoeide hij zich onder an-
peffen w f berindeling van de gemeenten
TOei j.?'andi Bernheze en St. Anthonis. Nu
Ltd d Processen in Oisterwijk, Moer-
J^Qen ®eeiv en Donk, zijn collega's bij
lemen onder meer Geertruiden-
Paul Welschen, organisatie-adviseur bij het gemeentehuis van Geertruidenberg: „Vaak behouden de dorpen voorlopig hun raadhuizen als hulpsecreta
rie. Die sluiten dan vaak binnen twee jaar, omdat blijkt dat er maar weinig mensen komen. foto de stem johan van gurp
berg/Raamsdonksveer en Woensdrecht onder
de loep.
Noord-Oóst-Brabant was het eerste stuk van
de provincie dat voor herindeling in aanmer
king kwam. Die werd nog in de vorige kabi
netsperiode gerealiseerd. Gresel vindt dat een
ongelukkig tijdstip. „Achteraf denk ik wei
eens dat de reorganisatie hier-een soort vin
geroefening is geweest. Je kunt je afvragen of
dat allemaal wel zo'n gelukkige zet is geweest.
Er is geprobeerd een betere samenhang te krij
gen in dit gebied. 'Dat is niet gelukt. Dat komt
ook omdat het hier een moeilijk beheersbaar
gebied is, het deel van Brabant met de minste
onderlinge samenhang. Immers, het ontbreekt
hier aan een stedelijk karakter.
Andere regio's hebben Breda, Tilburg, Eind
hoven en Den Bosch als grote centrumgemeen
ten. Hier heb je geen grote steden, zelfs geen
middelgrote. Daarbij komt nog dat in die tijd
het CDA zowel in de provincie als binnen het
kabinet een machtige stem had. Er zijn plaat
sen samengevoegd, die niets met elkaar heb
ben. De rest van de provincie is nu, bijna twee
jaar later toch een aanzienlijk stuk grootscha
liger ingedeeld. Dat heeft tot gevolg dat Oost-
Brabant altijd achter de feiten aan zal lopen."
Voorbereiding
Sinds Noord-Oost Brabant op 1 januari '94
werd heringedeeld, bestaat de gemeente Sint
meentehuis bijvoorbeeld is veel te klein. Op de
ochtend dat ik op bezoek ben bij Gresel, moet
hij even weg om de aanbesteding van de nieu
we aanbouw van het. stadhuis bij te wonen.
Het raadhuis wordt twee keer zo groot. „We
realiseren eerst de nieuwbouw, naast het be
staande gemeentehuis. Als dat klaar is gaan
we het oude raadhuis renoveren."
De herindeling in zijn eerste gemeente Nistel-
Anthonis uit de kernen Landhorst, Ledeacker,
Oploo, Stevensbeek, Wanroij en Westerbeek,
met Sint Anthonis als centrum. Een centrum,
dat nog niet als zodanig is ingericht. Het ge-
rode liep zoals gezegd bepaald niet van een
leien dakje. Nistelrode zou samengaan met
Heeswijk-Dinther. De plaats van 7500 ge
voegd met die van 8500 zou samen een ge
meente van 16.000 inwoners vormen. Beide
gemeenten wilden maar al te graag en haast
ten zich om de reorganisatie gestalte te geven.
Een van de onderdelen van die voorbereiding
was het aannemen van personeel. „Op 11 mei
'93 hadden wij alle functies in het ambtelijk
apparaat ingevuld. De mensen waren voorlo
pig benoemd. Vrijwel iedereen gelukkig. Was
op 11 mei dus iedereen onder de pannen, in
juni konden we opnieuw beginnen en moesten
alle benoemingen ongedaan gemaakt worden.
Want Heesch, zo besloot Den Haag, dat aan
vankelijk zelfstandig zou blijven, deed uitein
delijk ook mee. In september moesten we weer
helemaal opnieuw beginnen. Oude afspraken
golden opeens niet meer. Bernheze werd een
gemeente met 27.000 inwoners. Een aantal
zondagen hebben wij nodig gehad om iedereen
een functie te geven. Uiteindelijk lukte het om
op 23 december de mensen benoemd te heb
ben. Dat was net op tijd, want op 1- januari
ging de herindeling in."
Dat herindelingsproces was geen pretje, voo
niemand. „Die periode is heel vervelend ge
weest. Want je spreekt met ambtenaren, dis
naar een ander gemeentehuis moeten, die an
der werk, andere collega's krijgen. Ieder ge
meentehuis heeft zijn eigen cultuur. Het val'
niet mee om daar te wennen. Daar komt nof
eens bij dat op een klein gemeentehuis ambte
naren hun eigen toko hebben, hun eigen taken
Dan komen ze ineens in een grotere organisa
tie. Daar wordt een aantal van die taken afge
pakt. Daarbij komt nog dat die ambtenaaj
over zijn eigen toekomst spreekt met een wet
houder, waarvan het maar zeer de vraag is o:
hij blijft zitten en met een burgemeester, dit
misschien wel aan de andere kant van Braban'
terecht komt. Dat is een rare gewaarwording.'
In de regel wordt al vrij snel een organisatie
bureau bij het herindelingsproces betrokken
„Dat gebeurt op het moment dat de college;
van de betrokken gemeenten zeggen dat ze sa
men willen. De eerste vraag is dan van hur
kant: laat een objectieve buitenstaander daai
eens tegenaan kijken. Daarbij komt ook nog
eens dat het reorganiseren op zd'n grote schaal
niet dagelijks voorkomt. Daar willen ze graag
een deskundige bij," zegt Welschen.
Gigantisch
Er komt in de praktijk een hoop kijken bij eer
dergelijk grootschalig reorganisatieproces bi;
gemeenten.
Welschen: „Belangrijk is de nieuwe organisa
tiestructuur. De personeelsbezetting is daai
een gevolg van. Wat voor soort functies heb je
nodig, wie zet je daar weg en hoe plaats je al
le medewerkers? Ook kijk je in zo'n proces
naar de huisvesting, hoe je gaat automatise
ren. Welke taken de nieuwe gemeente moei
uitvoeren, welke missie een dorp of stad heeft
Tenslotte moeten op allerlei terreinen taker
van gemeenten op elkaar worden afgestemd
Dat is een gigantische klus."
Wanneer moeten gemeenten met die voorbe
reidingen beginnen? „Als partijen eruit zijn
denk ik dat 1V4 jaar voor de datum van ingang
voldoende is. Je moet ook weer niet al te vroeg
beginnen, omdat er nog zoveel kan gebeuren
in die tussentijd. Aan de andere kant, je hebt
die VA jaar zeker wel nodig, als je tenminste
niet wil stranden bij alleen het herplaatsen
van het personeel. Wil je een goedTreleid uit
stippelen, dan moet je de tijd nemen."
Prinsenbeek
Prinsenbeek en Nieuw Ginneken weigeren
voorlopig om met Breda te praten. Is dat ver
antwoord? Welschen: „Als je wacht tot de
Tweede Kamer een beslissing heeft genomen,
dan kan het zijn dat je nog een half jaar hebt
voordat de herindeling officieel ingaat. Dat is
op zich heel kort.
Dan kom je inderdaad niet veel verder dan het
plaatsen van het personeel. Een mogelijkheid
is om nu toch al met Breda te gaan praten,
maar tegelijk te proberen zelfstandigheid te
bepleiten. Ik begrijp het bezwaar daar wel
van, je verliest dan je geloofwaardigheid. Bre
da heeft bovendien net een grote reorganisatie
achter de rug. Die stad gaat straks, als de her
indeling een feit is, heus niet opnieuw Reorga
niseren."
In de meeste gemeenten, die gaan herindelen
functioneert een project organisatie, dat be
staat uit de gezamenlijke colleges van b en w.
Daarnaast is er een bestuurlijke klankbord
groep actief; daarin zitten alle fractievoorzit
ters. Vanuit het ambtelijk apparaat zijn ei
nogal wat werkgroepen actief om het beleid
van de betrokken gemeenten op een lijn te
brengen. Zo is er een werkgroep financiën, die
kijkt naar de belastingen in de diverse ge
meenten. Er is een groep die de ruimtelijke or
dening onder handen neemt, die bijvoorbeeld
de procedures rond het verlenen van bouwver
gunningen op elkaar afstemt. Er is een over
leggroep met de vakbeweging. Alles wordt op
elkaar afgestemd.
„Het allergrootste probleem voor iedereen is
die onzekerheid," zegt Gresel. Voor hemzell
duurde die onzekerheid erg lang. Maar zijn
benoeming in St. Anthonis is destijds in een
vloek en een zucht rondgekomen. „Op 3 de
cember startte de procedure, op 13 december
ging de voordracht naar de minister en op 20
december' was ik benoemd.
Leefbaarheid
Op 1 januari van het jaar van ingang van de
nieuwe herindeling, in zijn geval was dat
1994, is de gemeente klaar voor de nieuwe
start. De ambtenaren zijn benoemd, er is een
burgemeester, in december is de gemeenteraad
gekozen en heeft die op zijn beurt een coalitie
gevormd. En dan?
„Dan begint het werk pas. Want dan moet je
van zeven verschillende dorpen een geheel
zien te maken. Kijken hoe je de herindeling
voor de bevolking zo draaglijk mogelijk kunt
maken. Wij hebben gekeken naar de zeven
dorpen, ruim 10.000 hectare bevattend. In on
ze eerste begroting hebben wij de leefbaarheid
daar centraal gesteld. Alles is daaraan onder
geschikt gemaakt. Alle dorpen hebben een
dorpsraad, die ons adviseert en voor een deel
verantwoordelijk is voor zaken die in het dorp
spelen. Vanaf het begin hebben we ernaar gfe-
streefd in ieder dorp een aantal noodzakelijke
voorzieningen te vestigen. En wat belangrijk
is: we moeten het wij-gevoel zien te creëren.
Wij streven naar een versterking van de basis
voorzieningen ih de kernen in plaats van deze
te centraliseren."
VERVOLG OP WEEKEND-3
- ZIE WEEKEND-E2
ZIE WEEKEND-E3
- ZIE WEEKEND-E4
