Weekend
Interessante
infiltranten
en
informanten
DE STEM
„Het gaat fout Cees."
Met die woorden loopt Henk Merkx op
zaterdagmorgen 30 januari '93
de boerderij van boer Cees Buijs
binnen voor een kop koffie.
„De neuzen staan
richting Zevenbergen."
En dat kon toch nooit de wens van de
bevolking zijn? Nog diezelfde avond be
ginnen ras-Zwaluwnaar Merkx en ex-
politicus Cees Buijs een lobby tegen de
herindelingsplannen van de politiek.
Tweeënhalf jaar duurt hun strijd.
Tot op 15 september j.l. ook Den Haag
om gaat. Zwaluwe gaat naar Made.
Waar Rosmalen geannexeerd werd door
den Bosch en de Bredase veelvraat de
omringende dorpen opslokte, kregen de
Zwaluwmaren wat ze wilden: één grote
grote groene gemeente.
Over het succes van een dorpslobby.
Waar anderen bij
de herindeling
hun zin niet kregen,
kregen de Zwaluwnaren
wat ze wilden
1 nmSnmSBEHE&ur
Hoe een niet aflatend duo Zwaluwe uit de greep van Zevenbergen wist te houden
PESTEM
Vlaanderen is tege
aanleg van de
Hoge Snelheids Li
Of, zoals ze dat
daar noemen,
de Hoge Snelheids
het broertje van
de Franse TGV.
Tenminste het Vla?
boven Antwerpen.
Op zondag 22 okto
trekken bewoners
plaatsen, waar de
dreigt langs te raze
naar Antwerpen.
Om te protesteren.
Er staan daarna nc
acties op het progr
Want als het aan
'die van Brasschaa
en Brecht' ligt,
komt die
snelle trein er niet.
Nergens, nooit.
^mogelijkheden
ZATERDAG 23 SEPTEMBER 1995
Door Dirk Vellenga
Het gaat helemaal fout met het Nederlandse
0,J. Simpson-debat. Elke dag wordt de hoe
veelheid drugs die onder toezicht van hoofd
commissarissen op de markt wordt geflikkerd
groter. Elke dag komen er meer schuldigen
bij. Wat moeten we met die IRT-serie? Ge
vreesd mag worden dat de kijkcijfers nu wel
snel terug zullen lopen.
Ze hebben het steeds over infiltranten en in
formanten. Ik zal de lijst voor u afmaken:
commandanten en speculanten, intriganten
en komedianten, bajesklanten en aanverwan
ten. Nu bent u ingelicht, van alle kanten.
Wat ik ervan begrijp is het volgende. Bij de po
litie weten ze niet meer wat ze aanmoeten
met al die slechtheid van tegenwoordig Na
dat ze al hun energie hadden gestoken in een
nieuw logo, kwamen ze tot de ontdekking dat
buiten op straat ondertussen alles uit de hand
was gelopen. Vervolgens hebben ze zich ge
wend tot een organisatiebureau. Namelijk de
Georganiseerde Misdaad. De naam zegt het,
daar weten ze iets van organisatie.
Hoe pakken we de misdaad aan, vroeg de po
litie aan de misdaad. Nou, doe als een boef,
was het antwoord. Breng een fikse partij hasj
in het land. Wij zorgen wel voor de contacten.
Dat deed de politie. Tja, als je ze niet kunt ver
slaan, moet je gewoon met ze meedoen. Het
werd eigenlijk een stille fusie, die door het
Europese Hof nog niet is opgemerkt. Vervol
gens verloren ze de drugs uit het oog en kon
den de criminelen niet vervolgd worden.
In Den Haag vond men ondertussen de bal
konnetjes-politiek uit. Iedere Nederlander
heeft recht op een paar cannabis-plantjes
voor op het balkon of in de logeerkamer. En
we mogen allemaal ongestraft een paar ge
zellige grammetjes in de coffeeshop halen. Op
die manier denken Sorgdrager en anderen de
grote smokkelaars zo te ontmoedigen dat ze
een eerzaam beroep kiezen.
Aardig is in dit verband wellicht een bandje
dat ik onlangs op de rechtbank heb gestolen.
Het is een gesprek dat kennelijk is opgeno
men met zo'n richtmicrofoon. Je hoort de
stem van een politieman die anoniem wenst
te blijven en die van een georganiseerde mis
dadiger.
„Ja, nog even over dat transportje in Den
Haag," zegt de laatste. „De puurste cocaïne
die er bestaat. De hoogste zakenjongens en
populairste showfiguren in Hilversum zitten er
naar te snakken. Heel mooi spul."
„Natuurlijk doen we mee," zegt de agent.
„Op een dinsdag of zo? Dan hebben wij wel
een paar jongens beschikbaar."
„Ja, maar wij willen geen verkeersopstoppin
gen. Het moet snel en ongemerkt. Als jullie
even zorgen voor een soort escorte."
„Tuurlijk. Als we de derde dinsdag in septem
ber prikken, dan weet ik wel iets."
„Ik snap 'm. Goed plan. Maar we moeten ze
ker weten dat niemand argwaan krijgt en z'n
mond voorbij praat. Ik denk even aan een
prins Bernhard die zo dik is met bepaalde
mensen van de media."
Maak je geen zorgen. We bedenken wel iets.
Als-ie nou eens net op die dag in het zieken
huis ligt... Dat moet lukken."
„Daar rekenen we op. Zet die koffer maar vast
klaar."
Op die bewuste dinsdag liep minister Zalm
met het koffertje vol kostbare cocaïne door
het centrum van Den Haag. De mensen juich
ten en zwaaiden enthousiast met hun vlagge
tjes. Nooit werd een drugsrunner zo goed be
waakt. Zonder problemen kwam hij aan. Het
was het gedurfde begin van de volgende mil
joenen-deal tussen politie en misdaad.
Het spijt me, maar ik kan u de afloop van dit
spannende verhaal nog niet vertellen. Ik hoop
dat het koffertje op tijd is leeggehaald. Maar
zoiets weet je nooit zeker. Op Schiphol is het
laatst ook fout gegaan met de koffer van die
Amerikaan.
Stel dat het verwisselen op het Binnenhof niet
op tijd lukte. Dan krijg je hele rare dingen. Dat
paars opeens wit bepoederd is en bulkt van de
energie, bijvoorbeeld En dat ze de politie ge
woon de middelen geven criminelen te arres
teren en Van Traa weer aan zijn échte werk
toekomt.
Cees Buijs (links) en Henk Merkx: Eigenlijk zou de nieuwe gemeente ook nog Zwaluwe moeten gaan heten"
foto de stem johan van gun
Een succesvolle dorpslobby
Door Marja Klein Obbink
We zijn dwars door alle politieke
partijen en stromingen heenge
gaan," constateert een verge
noegde Henk Merkx in zijn woning in Hooge
Zwaluwe, waar hij samen met Cees Buijs te
rugblikt op een paar woelige jaren. Ze hebben
de strijd gewonnen. Het kabinet is om. Ze ver
wachten niet dat de behandeling in de Tweede
Kamer nog veel problemen zal geven.
De eer komt voor 98 procent Henk Merkx toe,
zegt Buijs. „Niet waar," zegt Henk: „Cees is
mijn raadgever en peetvader. Hij corrigeert
mij. Ik heb hem nodig omdat ik zelf vaak te
emotioneel reageer. Cees heeft tenslotte jaren
lange politieke ervaring hier in de raad opge
daan."
Terug naar zaterdag 30 januari '93 waarop het
tweetal op een jazz-avond in de Domp in La
ge Zwaluwe 'bekende en vertrouwde perso
nen' benadert. Een week later zit Merkx in
Bavel waar hij luistert naar een gloedvol be
toog van wijlen CDA-senator A. Kaland over
herindeling. Daar ontmoet hij ook de huidige
gedeputeerde A. van Harten uit Ulvenhout,
die hem bevestigt dat 'een duidelijke weerga
ve van de betrokkenheid van de bevolking wel
degelijk meeweegt bij een beslissing door de
provincie.'
Als een dag later de Zwaluwse gemeenteraad
unaniem instemt met de plannen van het
CDA/WD-college om naar samenvoeging van
Zwaluwe en Zevenbergschen Hoek te streven,
slaat Merkx alarm.
Er moet een referendum komen. „Gevoelsma
tig wist ik dat dit nooit de wens van de inwo
ners van Zwaluwe kon zijn. Waarom niet? Wij
zijn zandboeren, daarboven dat zijn kleiboe
ren." Cees Buijs: „Nee, dat is geen gekheid.
Dat is een heel andere geaardheid." Merkx:
„Ik ben in mijn hele leven twee keer in Zeven
bergen geweest. En dan was het nog alleen
maar bij een bank," lacht hij.
Richting Made leek hen veel logischer. Toch:
de bevolking moest het uitmaken. Ook Terhe-
ijden was een optie.
Afgeschreven
Tot Merkx erachter komt dat het Zwaluws
college Made al lang heeft afgeschreven.
Merkx tovert uit zijn tientallen centimeters
dikke dossier een brief tevoorschijn, die hij
heeft opgediept in de bibliotheek van de pro
vincie. Het verslag van een openbaar overleg
over de gemeentelijke herindeling rond Breda
leert dat 'zijn' college heeft verklaard dat 'een
samenvoeging met Made en Drimmelen niet
bespreekbaar is'. „Dat zou een onevenwichtige
combinatie worden. Daarbij heeft Hooge en
Lage Zwaluwe geen functionele relatie met
Made."
Merkx, fel: „Ik was perplex. Let wel: er was
nog nooit in het gemeentebestuur een openba
re discussie gevoerd over de voor- en nadelen
van herindeling en de mogelijke opties."
Op 13 februari brengen Buijs en Merkx een
bezoek aan A. Kanters in 's-Gravenmoer,
waar net een enquête over de herindeling is
gehouden. Daar leren ze wat er op zo'n formu
lier moet komen te staan en hoe je de stemmen
moet tellen.
In Zwaluwe stelt Merkx zich kandidaat als se
cretaris van het enquête-comité. „Ik wou geen
voorzitter zijn, maar ik wou wel veel werk
verrichten." Negen leden telt het comité.
Merkx: „Geen politieke mensen, maar wel in
vloedrijke lieden." Zoals de voorzitter van de
voetbalclub, de voorzitters van de harmonie in
15 mei 1993: De stemmen van het referendum over de herindeling worden geteld. 73,3 procent van de bevolking kiest voor een sa
mengaan met Made. foto marcel bekken
Moerdijk en Lage Zwaluwe, een middenstan
der en ook enkele CDA-leden buiten de raad.
Een maand later bespreekt een afvaardiging
van het comité met de burgemeester en wet
houders van Zwaluwe hun plannen voor een
enquête. Merkx is daar niet bij. „Ik was te
emotioneel."
Waarom hij het deed, weet hij niet meer, maar
korte tijd later belt Merkx met burgemeester
Elzinga van Made. „Die vertelt mij dat zijn ge
meente al in december een brief naar Zwalu
we heeft geschreven waarin zij stelt dat Hoo
ge Zwaluwe en ook Wagenberg bij Made ho
ren." Uit de brief: Uit oogpunt van geografi
sche ligging en algehele maatschappelijke
oriëntatie, dan wel qua bindingsgerichtheid
van de inwoners is het niet logisch en realis
tisch om Hooge Zwaluwe en Wagenberg in te
delen bij Zevenbergen. Toevoeging bij Made is
het eerste alternatief."
Merkx: „Tot op die dag had Zwaluwe niet eens
op die brief gereageerd!"
Begin mei bespreekt het comité met het ge
meentebestuur de inhoud van de vragenlijst
van de enquête. Hoe de politici reageerden?
Goed hoor. Ja, natuurlijk waren ze in hun eer
aangetast, maar dat lieten ze niet merken."
Vanaf die tijd houdt Merkx de gedeputeerden
J. de Geus en L. van Nistelrooij plus enkele
statenleden per brief op de hoogte van de
plannen. „Het echte lobbyen was begonnen,"
stelt Merkx.
Grote dag
Zaterdag 15 mei is de grote dag. Het comité
rijdt met geluidwagens door de woonkernen
en verspreidt de formulieren. De uitslag is
vernietigend voor het Zwaluws gemeentebe
stuur: 73,3 procent van de bevolking kiest
voor een samengaan met Made.
Buijs: „Burgemeester de Groot is toen gelijk
omgegaan. Vanaf die dag zou hij de wens van
de bevolking respecteren."
Er gaan er nog meer om: zoals de huidige wet
houder Gijs Broeders die eerst als CDA-raads-
lid het college-voorstel volgt, maar later als
lid van het Algemeen Zwaluws Belang en - na
een eclatante verkiezingsoverwinning van het
AZB - als loco-burgemeester het voortouw
neemt in de herindelings-lobby richting Made.
Merkx cs. zitten niet stil. Rond diezelfde tijd
ontvangen GS in Den Bosch een brief van be
stuur van de St.Jan-basisschool in Hooge
Zwaluwe. Daarin staat dat dat een afschei
ding van het buurtschap de Heikant van Hoo
ge Zwaluwe - zoals toen nog het GS-voorstel
was - de doodsteek voor het voortbestaan van
hun school zou betekenen. Wie er op het idee
van die brief kwam...? Merkx en Buijs glunde
ren.
GS kiezen voor een samenvoeging van Zwalu
we, Klundert en Zevenbergen.
In Zwaluwe torst de politiek de twijfel.
Een nieuwe partij treedt voor het voetlicht:
het Algemeen Zwaluws Belang splist zich af
van het CDA. AZB-voorman Gijs Broeders en
Henk Merkx vinden elkaar. Of ze elkaar nodig
hadden? Welnee, zeggen Buijs en Merkx in
koor, „Het AZB had óns nodig. Wij wilden ze
een ruggesteuntje geven." Buijs: „Henk Merkx
was op dat moment de burgemeester van Zwa
luwe."
PvdA
Nadat het AZB zich tegenstander van een sa
mengaan met Zevenbergen verklaart, volgen
in november '93 het CDA en de WD. Alleen
de Partij van de Arbeid blijft vasthouden aan
Zevenbergen, tot het laatst toe.
Merkx: „De PvdA is bestuurlijk al een fusie
aangegaan met de PvdA in Zevenbergen."
Rancuneus voegt hij daar aan toe: „Wij heb
ben tijdens onze lobby veel hinder ondervon
den van de PvdA, omdat wij nooit konden ver
klaren dat de voktallige gemeenteraad achter
ons stond, Ik ben benieuwd of de PvdA hier nu
consequenties uit trekt..." Het duo Merkx-
Buijs gaat in '94 de politiek in de provincie be
praten. Bij CDA-lid mevrouw Scholtens, die
in Oosterhout woont, gaan ze zelfs thuis op
bezoek. Buijs: „Ik vond dat nogal overdreven,
zei ik tegen Henk. Ik denk ook niet dat het ge
holpen heeft, want de provincie bleef voor Ze
venbergen kiezen."
Op 15 februari '94 gaan er 80 brieven vanuit
Zwaluwe naar Den Bosch, vergezeld van tien
argumenten vóór samenvoeging met Made. De
postzegels a 1,60 worden betaald door twee
anonieme Zwaluwse sponsors.
Er komt een hoorzitting in Den Bosch. Voor de
commissie bestuurlijke organisatie voert Gijs
Broeders het woord. Maar de hoorzitting
blijkt een farce. De deelnemers halen de pers
met de bewering dat er door de commissiele
den totaal niet geluisterd is naar argumenten.
Merkx: „Na een korte schorsing dreunden de
commissieleden hun verhaaltje op, dat ze al
ver van tevoren hadden voorbereid."
Netjes
Er gaat een protestbrief uit naar de minister
van Binnenlandse Zaken. Merkx c.s is dan ook
al aangesloten bij de actiegroep 'Netjes',
waarin alle actiegroepen tegen de herindeling
uit de regio hun krachten bundelden. Die
naam was niet zomaar gekozen: Den Bosch
had niet 'netjes' naar de argumenten en pro
testen vanuit de bevolking geluisterd. Voor de
commissie van Splunder die de naleving van
de wet moet controleren, legt burgemeester G.
de Groot nog eens uit uit dat het allemaal niet
zo democratisch in zijn werk is gegaan.
Intussen bezoekt een Zwaluwse delegatie de
woordvoerders van WD, PvdA en D66 het
provinciehuis.
Merkx en Buijs gaan nog verder: zij doen aan
huisbezoek. En wel bij CDA-statenlid P. van
Geel in Helmond. Tevreden- keren zij naar
Zwaluwe terug. „Hij had het begrepen," con
stateert Buijs. Des groter is hun verbazing al
Van Geel in de Statenvergadering opeens al
het blad aan een boom omdraait. Buijs:
zijn praatje in eerste termijn praatte hij c
richting uit. Dat gaat goed, dachten
Maar in de tweede termijn kwam Van
niet eens meer op de optie Made terug. I
verklaarde hij dat gedeputeerde De Ge
dens het eten in de pauze zijn machts
had gebruikt. Hij dreigde met aftreden."
Dat was een jaar geleden. Er was toen al
nieuw kabinet. Merkx: „Staatssecretaris 1
van de Vondervoort is van de PvdA,
voorstander van grootschaligheid." 1
te volgt...
Tot burgemeester De Groot in februari van dj
jaar kort voor zijn vertrek uit Zwaluwen
een laatste grote daad verricht: hij brengt ee
bezoek aan minister Hans Dijkstal. „Ik lf
hem onze voorstellen voor een Groot-M:
met Zwaluwe en Terheijden en Groot-Zf
bergen met Willemstad en Fijnaart r
haarfijn uit. Ik voelde dat hij dat haar o:
naar had," verklaarde hij tegenover e
slaggever.
Wat hij er niet bij vertelt is dat Henk MerB
hem kort voor dat bezoek een paar tekening»
heeft toegestopt. „Geef die maar aan d
staatssecretaris." Daarop zijn haarfijn degej
meentegrenzen van alle alternatiefplannen ur
gekleurd, vergezeld van de inwonersgetaM
Henk: „Elke leek kon daar zijn conclusie r
trekken: ons plan van een grote
meente ten oosten van de A16, was een eveig
wichtig plan. Zowel geografisch als qua ui
nersaantal."
Die tekening, die móet de doorslag gegi
hebben, menen Buijs en Merkx nu. ZegnUi
len er nog steeds over na. Henk, zelf W
WD-raadslid: „Die tekening dook ploWf
ook op in de lobby van de WD..." j
Is het toevallig dat in januari van dit jaar J
WD-afdelingen in Noord-West-Brabant
krachten bundelen om te streven naar eens1
meente Groot-Made met onder andere Wj
en Lage Zwaluwe en een gemeente W
Moerdijk waarvan Zevenbergen de ken
vormen?
Henk: „Dat is te veel eer. Vergeet niet i
huidige wethouder van de WD, J® '1
in i nW
Buuren, ook elk strohalmpje
lobbyen." a
Als Gijs Broeders een paar maanden 'a51
loco-burgemeester een bezoek breng J
staatssecretaris T. Van de Vondervoort j]
hij het gevoel dat de neuzen in I
goede kant op staan. „Er werd zo veel»1
A16 gepraat..."
Op 24 mei volgt een laatste stuiptrekking j
het duo Buijs en Merkx. In een brief aan J
stal herinneren zij aan de uitslagvan J
quête en vragen zich hardop af of de ge
nissen rond het referendum over we
Groot-Amsterdam soms ook niet op Zw 1
van toepassing kunnen zijn. Merkx^
„Daarop hebben we nooit anti
Vorige week vrijdag viel het kab:
Zwaluwe, Terheijden en Made en Vn
gaan samen, inclusief Zevenbergsc"®^
Er zijn veel borrels geschonken m
Merkx j
Er komt een Groot-Made. Of wordt he'
meente Groot-Amer? Het kabinet s
om de nieuw te vormen gerr
de te noemen. Voor Merkx is er f
mogelijk. Half schertsend doet I
om de nieuwe gemeente Zwaluwe te
Hij kan het niet laten: „Zwaluwe v 1
kern van de nieuwe gemeente. Zo*® j
fisch als historisch. Ja, het moet
worden."
thijhetv0j
Door Ron Gregoor
Het is duidelijk, mei
hier in Brasschaat is
le trein. Een groot
Peerdsbos verdwijnt. Dat is doi
dat is een prachtig natuurgebiec
dat, welke gewone mens maal
van die snelle trein? Niemand
alleen de hoge heren, rijke zak
hun dikke nek de blitz willen
in een uurtje naar Parijs willen,
veel te klein voor een trein die zi
heden haalt."
In de Standaard Boekwinkel
baan in Brasschaat legt eigenaa
de gevoelens van zijn dorpsger
zien het niet zitten hier. En ze w>
zamerhand kwaad. In Franki
werkt zoiets wel. Daar is zoiet
daar zijn de afstanden ook na;
nee. Eer hij goed op snelheid
trein weer afremmen. Weggegoo
„Om nu te zeggen dat dit het g
dag is, dat is wat overdreven. M;
hier hebben er wel een mening c
het niet. Ons kan het niet zovei
maken dat toch allemaal niet mi
voor onze kinderen en kleinki:
erg," zegt een bejaard echtpaa:
dat aan de andere kant van de 1
Actieleider
Jef Konings is actieleider tegen
de HSL. De gemeenten langs
plaatsen die grenzen aan het t
vengebied onder Roosendaal t
Zoom hebben de handen ineen
strijden tegen de komst van w;
Jand de Hoge Snelheids Lijn
"Ier, niet daar, nergens," maakt
sons duidelijk. „En binnen de
daarvoor staan, zijn wij bereid
om de komst van zo'n idioot ding
den." s
W Konings is in het dagelijks le'
rapeut. „Bij jullie noemen ze d,
Peut. Jef is ook fractievoorzitte:
de grootste partij in de geme
rasschaat. „Ik zit pas een maai
e raad, sinds de laatste verkiezi
Ngië kent Konings eigenlijk e
vatli Hij was jarenlang voorzitter
pean Triathlon Union. Organisee
sn Europese kampioenschappen.
J *as de oprichter van die Eu
heb hier in België een bond c
«er gaan praten met de Nederl
l Tsjechen en Fransen, heb
ampioenschap georganiseerd,
andehjk een Europese bond
Mussen dertig landen landen i
pg jaar besloot Konings de
den I® duiken- "Ik was niet p
de r- net 20 §oed voor de
1st kunnen staan. Ik wilde
J1* omgeving." Hij kwa.
atenlijst en werd gekoze:
te rzitter- Partijgenoten, maar
^oe£stV°0rSPellenhem<
Konings heeft een drukke prakt
de Maar de laatste weket
vr>J? atiek rond de mogel
ziin 6ei\ Hogesnelheids Trein 1
Ver a.a, ackt- Want in Brassch
de vr„J„gfn.de.HST geboren. En
g<
lie
e
t pc
JeX00tlte P0ktieke partij
eider gebombardeerd
RemLl rnnnenng: Door de
Persnpif komt, zo is de bedoB
de TGveiHVTnbinding- De Fn
Trein en Vlamingen de H<
Snelheid.sPreken sinds kort
klaar riaS Jn' Frankrijk heeft
gestréw af raast de trein al jaren
sestrekte landschap. In Zuid-Po1
