Heuselijke 'Figaro' in echte omgangstaal
De stadscollectie van Breda, deel I
EGGER 8
OEKEN
Mooi is wat je
bekend voorkomt
Giphart
Nederland
Boutens
oapa s pyjama
pBSTEM
GROTE GIDS
D3
Jet Gelders Orkest begeleidt Mozarts opera van Nationale Reisopera
Proefschrift over kunst:
Kroon van Peter de Grote
komt naar museum
Boy mans - Van Beuningen
Aan de
Achter Emer
)AG 22 SEPTEMBER 1995 [)2
VRIJDAG 22 SEPTEMBER 1995
jrldoBroersma
(Jolt eerder heeft ze de regie van een opera gedaan. Le nozze
jj figaro van Mozart voor de Nationale Reisopera (NRO) is
5ar eerste. Marina Wandruszka (41) is actrice en regisseur in
jtThaliaTheater in Hamburg. Samen met dirigent Lawrence
jenes (25), die Het Gelders Orkest als begeleidingsorkest diri-
»rt, heeft ze urenlang over de interpretatie gepraat. Ze kozen
0 een menselijke vertolking, want ze wilden stereotiepen in
({personages vermijden. Op 7 oktober is de opera te zien in het
jassé Theater in Breda.
fotokvgo
komt op 2 november naar dJ
Roosendaalse bibliotheek en Em
ma Brunt op 30 november 4
g biedt in het kader van de manifestatie!
1124 september een literatuurdialoog tus-
7e Turkse auteur Orhan Pamuk - van wié
iris van de stilte in Nederlandse vertalin
ioor houden op de 23e een lezing over hun
e op het postmodernisme in de literatuur
.e onder leiding van Michael Zeeman. De-
.30 uur en er wordt simultaan vertaali
ramma in Rotterdam om de dichters Lü'
Ze hebben het onder meer over 'beelde
:n fotografie'. Onder leiding van Chazi
a ook nog meegedicussieerd door Ad va
geus, Rick van Boesschoten, kenner vaij
tberg van het Nederlands Foto Instituut
21 uur.
^rolbezetting heeft de dirigent
jjjen met de artistiek leider van
jjfflO, Louwrens Langevoort,
.jtgekozen. Marina Wandruszka
s er zeer tevreden over. „De be-
(tting is optimaal, zoals men
bij een Figaro wenst. Het
in allemaal jonge mensen. Ze
jssen precies in de rollen."
jiis blij dat ze voor haar eerste
«era met Lawrence Renes, een
iirigent die het Concertgebouw
orkest dirigeerde, werkt. Ze heeft
ijt in Hamburg ontmoet. „We
ïiben elkaar richting gegeven",
jjdt ze. Ook de samenwerking
ritde zangers vindt ze een posi-
(ivc ervaring. „De hele crew
raat één taal en dat is een groot
•duk. Er zijn opera's waar de re-
jsseurs en dirigenten het niet
®t elkaar eens zijn. Maar hier
pat het fantastisch. Ik was eer-
Jrwel erg zenuwachtig, want ik
lid nog nooit met een dirigent
perkt."
Ie had Figaro niet zo vaak ge
ien, maar een opvoering van de-
jopera in het Amsterdamse Mu-
lektheater is haar bijgebleven.
Jliswar toll, ganz toll", herin-
at ze zich.
in Den Haag heeft een bijzonder exen Psychologisch
el Naenia van de dichter P.O. Boutens ii
ndel, waarvan er in 1903 slechts twaal
wordt het zeldzaamste boek uit de Ne
twintigste eeuw genoemd. Bovendii
boek uniek wegens de kleurrijke versi
irop bij de beginletters heeft aangebrai
ls een rouwbeklag bij de plotselinge di
ts van Goudriaan (1885-1900). Tot nu
in een bibliotheek bekend, maar het
1 onberispelijke staat en is fraaier uitgi
jke Bibliotheek is het boek vrijwel zei
zelf geweest, dat hij later heeft geschi
van Duyvenbode.
van Toorop in bezit heeft, kreeg het
en der Koninklijke Bibliotheek na bei
Derwig in 'W.C.-papier laten wapperei
laten
amen-
ierwig
an de
kunst
k had
oek is
onge-
enex-
Igekre-
op het
|or een
pa
laten
maar
eigen-
letter
atte en
lsof je
stukje
je van
ebran-
slaapt
door
ijk ge
iend in
nspan-
en. De
tan de
)or de
laatjes
lit. Bij
1 tafel-
1 damp
tje dat
er niet,
gevuld,
tlf kunt
of een
of meer
ij de E
zie je
art van
iemand
erwtjes
oyjama
e waar
steken
,a naar
ein de
en tik-
:ft. Net
die bij
gkunst
Bij elke letter heeft Derwig
verrassend zinnetje bedacht^
'macaroni in je mok mikken
'een serie stinkende sandalen' e
'grind in het gras gooien'. Ik vu
het aardig dat ze rustig moeilijr
woorden gebruikt als pyjama
een yoghurt etende yak, chagn
nig van de cactus.
Het liefst zou ik haar hele
voor u willen opschrijven vva
het zijn voor stuk originele von
sten, goed van klank en ritn
Maar dan zou u de plaatjes f
zien en die maken het met
tekst tot een juweel van e
boekje. Derwig tekent in ijle p[
loodlijnen en gebruikt niet me
dan aarzelend kleur voor de ac
tergrond, waardoor het sobe
poëtische plaatjes zijn geworae
Er kwam al eerder een boekje V
Janneke Derwig uit: Het laat
streepje.Een verhaal over
die altijd het goede antwoo
weet op school, dat een koe
magen heeft bijvoorbeeld, en
weet zelfs vijf ministers op
noemen. Dat vindt hij z° ve
lend dat hij besluit er een jaa
tussenuit te gaan. Hij gaat won
in een zelfgemaakte boomnu
houdt zich in leven met ac
over gedrukte blikken ete
met wat het bos aan eet
biedt, wat dat zoal kan zijn,
in Eten uit het bos, dus dat
moet ook mee.
Ook hier stopte De^'?.,„0
denkwerk in het verhaal, bi]
beeld: 'In de verte zag Gif
bos liggen. Hij had een he
om moeten lopen. Het bos 1
aan de kant van school,
boekje is bestemd voor
kunnen lezen. Toch is De ,a
in geslaagd een spanned
te maken dat uit heel ko
nen bestaat zonder nutfiM
woorden. Ze maakte na
zelf de tekeningen.
Janneke Derwig: 'W.C.-Pff.j
de wind laten wapperan'
Van Holkema en Waren 0
22,50
IJanneke
Derwig:
'Het
laats1
streepje'. Uitg. Zwijsen,
geveer 15 gulden, vana
de repetities ging het
findruszka allemaal goed af.
,Het is niet moeilijk om van de
angers toneelspelers te maken",
igt ze tijdens een pauze in de ar-
istenfoyer van de Arnhemse
èiuwburg. Ze had verwacht
lit het een probleem zou worden,
nnt Duitse toneelspelers, met
lie ze heeft gewerkt, werken an
te dan een internationale be-
zetting met zangers. „De zangers
zitten met muziek op een ander
niveau. Maar ze spelen het ver-
tal werkelijk. Als het in komi-
sche situaties komisch moet, dan
ton ze dat. Ze spelen net zo psy-
Mogisch als toneelspelers en
tol natuurlijk. Ze zijn ganz toll.
Bit had ik niet gedacht. Ik wist
Ét hoe ver ik met hen kon gaan.
Hit ging fröhlich und harmo-
liicli."
Marina Wandruszka is er zeer en
thousiast over. „Met hen zou men
tonder muziek ook best een film
kitten maken. Als ik een toneel
stuk moest maken, dan zou ik de
rfde mensen nemen. Deze be
zitting is echt een geluk."
Groots
Haar haar mening heeft ze geen
Éuwe Figaro proberen te ma-
ta „Avant-gardistisch kan ik
teniet meer maken. Dat laat ik
wide jongeren over. Ik ben niet
neer zo jong. Wat bij Mozart ge
tart, dat kan altijd en overal ge-
teen. Daarom is het ook zo'n
Stoots stuk. Maar ik hoop wel dat
ten wat andere Figaro maak."
■Er zijn momenten in de opera
het ik de regie rustig heb gehou-
en het aan de muziek over-
De muziek is zo mooi en de
tekst van librettoschrijver Loren
zo da Ponte zo uitstekend. Je
moet er steeds bij lachen omdat
die zo ironisch is. Het is echt om
gangstaal en geen operataai.
De in Wenen geboren Marina
Wandruszka is blij dat Figaro in
het Italiaans wordt gezongen.
„Als hij in het Duits zou worden
uitgevoerd, zou het een aanslag
op deze opera hebben betekend.
Hij moet in het Italiaans, want in
het Duits gaat het niet. Dan had
Mozart hele andere noten moeten
gebruiken. Hij heeft hem op de
Italiaanse taal gecomponeerd. Ik
heb Figaro wel eens in het Duits
gezien, nou dat was verschrikke
lijk."
Over de begeleiding door Het
Gelders Orkest is ze erg tevreden.
„Dat orkest is bijzonder goed en
dat had ik niet gedacht. Ik geloof
dat de Hollanders toch wel
prachtige muziek maken. Mis
schien komt het door de uitstra
ling die het Concertgebouwor
kest naar het buitenland heeft."
Revolutionair
Het verhaal van Le nozze di Figa
ro is gebaseerd op een toneelstuk
van Pierre-Augustin Caron de
Beaumarchais. De opera, die in
1786 in Wenen in première ging,
was voor die tijd revolutionair.
De hele samenleving werd er in
aan de kaak gesteld. Een aristo
craat, graaf Almaviva, wordt er
in belachelijk gemaakt en de gra
vin sluit vriendschap met het ka
mermeisje.
Het huwelijk van de graaf en de
gravin is in een crisis beland. Zij
voelt zich verlaten, omdat hij
naar de gunsten van Susanna
dingt. Zij is de bruid van Figaro,
zijn bediende. De pogingen van
de graaf worden met sluwheid en
list weerstaan. De gravin heeft
zich als Susanna vermomd en de
graaf maakt haar het hof. De gra
vin triomfeert en er ontstaat een
verzoening.
Wolfgang Rauch vertolkt de rol
van graaf Almaviva, Miranda van
Kralingen die van de gravin en de
rol van Susanna wordt gezongen
door Elzbieta Szmytka. Mare
Claessen is Figaro, Christine
Freiberg Cherubino, Joke de Vin
Marcellina, Jan Garritsen Barto-
lo en Ugo Benelli Basilio. En Rein
Kolpa vertolkt de rol van Don
Curzio, Tom Haenen die van An
tonio en Nicoletta Benelli die van
Barbarina. Een zeer internatio
nale bezetting en tijdens de repe
tities is de voertaal afwisselend
Duits, Engels en Nederlands en
af en toe ook Italiaans.
Linkervoet
De vierde acte wordt nog eens
doorgenomen. Thijn van Eijk
mag zijn bijdrage aan het stuk le
veren. Hij is een ingehuurde cla-
vecinist en zit met zijn instru
ment buiten de orkestbak. Het
klavecimbel gebruikt Mozart
Delft (anp) - Leken vinden
abstracte kunst niet mooi,
omdat dit voor hen weinig
herkenbaarheid heeft. Voor
experts is dit wel het geval.
Op grond van kennis en er
varing herkennen zij ab
stracte kunst als onderdeel
van een bepaalde stroming
en daardoor vinden ze het
ook mooi.
Dit is een van de conclusies
van het proefschrift Artful
Judgements van Paul Hek-
kert, die werkt bij de facul
teit Industrieel Ontwerpen
in Delft.
Hekkert deed het onderzoek
om een indruk te krijgen waar
ontwerpers rekening mee moe
ten houden bij het vormgeven
van industriële produkten.
Dat het oordeel over schoon
heid wordt beïnvloed door ver
trouwdheid, werd nog eens be
vestigd door een test bij een
aantal proefpersonen.
Hekkert schotelde hen ver
schillende versies van niet-be
staande produkten voor. Daar
uit bleek dat de proefpersonen
de meest geziene versie de
mooiste vonden. Dit bevestigt
volgens de onderzoeker de 're
clamewaarheid' dat herhaling
belangrijk is. Hoe meer iemand
een produkt heeft gezien hoe
mooier het wordt gevonden,
volgens Hekkert. Toch wijst hij
erop dat een vertrouwd ont
werp op een bepaald moment
als te vertrouwd, oftewel als
saai wordt ervaren. Een goed
voorbeeld hiervan is het ouder
wetse koffiezetapparaat. On
langs is Philips met het afwij
kende ontwerp gekomen van de
Italiaanse ontwerper Alessi dat
een doorbraak op ontwerpge-
bied was en een commercieel
succes. „Op een bepaald mo
ment is de vorm uitgemolken
en raken de mensen er een
beetje op uitgekeken. Dan ont
staat er behoefte aan nieuwe
vorm", aldus Hekkert in het fa
culteitsblad Delft Integraal.
Moment uit 'Le nozze di Figaro
eens in het Duits gezien, nou dat
voor de verbindingen tussen de
scènes. De solisten zingen hun
bijdrage tegen een decor van op
lichtende planten en volières.
Een reuzenschildpad kruipt
voorbij. Regisseuse Marina
Wandruszka was in haar jeugd
gebiologeerd door zo'n dier. Ze
vindt hem er in passen. „De vier-
van de Nationale Reisopera. „Mozart heeft hem op de Italiaanse taal gecomponeerd. Ik heb Figaro wel
was verschrikkelijk." foto Hermann und clarchen baus
de acte is als een droom. De
schildpad geeft er iets irreëels
aan, alsof het een andere wereld
is."
„Hard werken", zegt fagottist Ab
Weegenaar over zijn bijdrage aan
de begeleiding, „het is hollen of
stilstaan." De orkestleden vinden
het eigenlijk vervelend om als be
geleidingsorkest te moeten optre
den, want de opera brengt hen
door het hele land. Maar ja, het
moet van het subsidiërende mi
nisterie.
Het gewone orkestleven, het re
peteren en het geven van symfo
nische concerten ligt gewoon an
derhalve maand stil. „Maar daar
staat ook weer tegenover dat het
hier mooie muziek is en dat
maakt weer een heleboel goed",
aldus Ab Weegenaar.
'Le nozze di Figaro' van de Natio
nale Reisopera komt op 7 oktober
naar het Chassé Theater in Breda
(19.30 uur).
Rotterdam (anp) - De ten
toonstelling Schatten van
de Tsaar, Hofcultuur van
Peter de Grote uit het
Kremlin, moet de grote pu
bliekstrekker worden uit
het seizoensprogramma van
het Rotterdamse Museum
Boymans-Van Beuningen.
Het museum wil daarmee de
traditie voortzetten om zo
nu en dan een veel bezoek
trekkende expositie te orga
niseren.
Eerder waren dat onder meer
Het Goud der Thraciërs en De
Verboden Stad, Hofcultuur van
de Chinese keizers. De laatste
tentoonstelling trok in 1990
ruim 250.000 bezoekers. Schat
ten van de Tsaar zal een hon
derdtal kostbare voorwerpen
omvatten, zoals bewerkte pis
tolen, gewaden, ikonen en reli
gieuze objecten. Hoogtepunt
wordt de kroon van Peter de
Grote (1672-1725) die met tal
loze diamanten is versierd. De
expositie duurt van 10 decem
ber tot en met 4 februari.
De tentoonstelling One Man's
Trash is Another Man's Treasu
re (De één zijn afval is de ander
zijn schat) is een tweede grote
re expositie in het museum. Zij
gaat over de veranderingen die
Europese gebruiksvoorwerpen
in de cultuur van de Noord-
amerikaanse Indianen hebben
ondergaan. Zo werden ge
bruiksvoorwerpen tot cultob-
jecten.
Op de tentoonstelling, die van 1
oktober tot en met 7 januari
duurt, zijn allerlei voorwerpen
te zien, zoals bijlen, messen,
koperen ketels, haarkammen,
schoenen dekens en spiegeltjes,
die door bewerking zijn ge
transformeerd tot voorwerpen
als sieraden, haarornamenten,
ceremoniële dansratels en pijl
punten met traditionele Indi
aanse vormen. Aan het onder
werp van de tentoonstelling
wordt op 13 en 14 december in
het museum ook een sympo
sium gewijd.
Van 24 september tot en met 12
november loopt de tentoonstel
ling kunstenaarsportretten,
waarvan er 150 te zien zijn. Het
gaat daarbij om zelfportretten
vanaf de zestiende eeuw tot he
den in de vorm van schilde
rijen, tekeningen, prenten, fo
to's en sculptuur.
Boymans-Van Beuningen orga
niseert ook een aantal exposi
ties van hedendaagse kunst.
Van 28 oktober tot en met 21
januari zijn recente schilde
rijen van de in Californië le
vende Engelse kunstenaar Da
vid Hockney te zien. Van hem
worden ongeveer vijftig por
tretten getoond die hij van zijn
lievelingsteckels Stanley en
Boogie heeft gemaakt, aange
vuld met dertig stillevens.
Met een show op de binnen
plaats van het museum door de
kunstenaar zelf wordt op 22
oktober een tentoonstelling ge
opend van de 28-jarige Ameri
kaan Matthew Barney. Zijn
werk bestaat uit objecten en vi
deo-installaties die een weer
slag zijn van zijn performan
ces. Daarin verwijst hij niet
langer naar de werkelijkheid,
maar schept hij een mythische
werkelijkheid van faunen, sta
res en zeekoningen.
ta Sculptuur Zonder Titel van
Tom Claassen is een bijzonder
teld, langs alle kanten. Alles
aan dit beeld is autonome vorm.
Afhankelijk van de verbeelding
jan de kijker staat het elke bete
kenis toe, zonder in enigerlei
lichting te dwingen. Het is een
weid dat alleen maar beeld wil
M en dat opvalt en domineert
to welke ruimte het ook staat.
geen enkele ruimte zal het
Sch zomaar onderwerpen en uit
teren. Of het nu de grote hal is
Jan Bredase Stadskantoor, waar
tat normaal thuishoort, of de
kleine benedenzaal in De Bey-
Jfd, waar het beeld tijdelijk te
is. En dat laatste klinkt al
r te beschaafd en te elegant.
Het voluptueuze en kneedbare
oeeld van Tom Claassen heeft de
nnmte gewoon veroverd en vol-
tot bezet en staat weinig anders
zich heen toe. Een pièce de
Resistance, zogezegd.
Het beeld is het topstuk uit de
collectie die de stad Breda heeft
aangelegd sinds 1991, van welke
verzamelactiviteit de stad nu een
?°crt van verantwoording aflegt
n tee delen. Het eerste luik is
11 'f toen in De Beyerd, in no-
ember volgt het tweede luik.
e' is altijd goed dat een open-
are verzameling ook echt pu-
lek getoond wordt. De Beyerd
'THat opzicht uiteraard meer
f J'1 ek dan het voor de burgerij
boeide stadskantoor ooit kan
zijn,
f?5js een stadscollectie in twee-
lin v6 betekenis. Een verzame-
hpl *n opdracht van en
J voor de stad is aange-
J? boor een kennelijk kundige
^Jtessie. De kunst die daarbij
wordt aangekocht is van kunste
naars die in Breda of onmiddel
lijke omgeving werkzaam zijn.
Deze collectie laat dus ook zien
wat er gaande is op het gebied
van beeldende kunst in Breda en
het moet gezegd dat daarbij re
delijke kwaliteitseisen worden
gehanteerd.
Het gaat dan maar om een selec
te groep van kunstenaars die
werk maken dat nationaal of in
een enkel geval (Tom Claassen)
ook verder dan de landsgrens
strekt, van belang is. Een pre
sentatie als die nu plaats vindt in
De Beyerd is een prima gelegen
heid, vrij en neutraal, om de
stadscollectie te toetsen aan cri
teria die enkel aan de beeldende
kunst zelf ontleend worden en
die bevrijd zijn van regionale ge
voeligheden. Met andere woor
den: wat is de actuele kunst uit
Breda waard
Van al wat in dit eerste luik ge
toond wordt, kan eigenlijk niks
zich echt meten met het niveau
van Tom Claassen. Wie zich dan
toch onderscheiden zijn vooral
Inge van 't Klooster, Noor de
Rooy en Eelco Brand. Van Noor
de Rooy hangen er twee grote ci-
bachromes die een opname van
bovenaf zijn van een doos met
potjes pigment. Een diversiteit
aan kleuren die zich door het fo
tografische standpunt losmaken
van het kleine, ronde potje waar
in ze zitten. De kleuren worden
zo uitvergroot tot ronde vlakjes
in een willekeurig patroon. In
het ene geval overheersen de ro
den en gelen, in de andere doos
de witten en blauwen. Die kleu
ren krijgen niet alleen door het
fotografisch isolement zoveel
nadruk maar ook door de tech
niek van de cibachrome.
Het is een manier van afdrukken
waarbij de kleuren verhard en
versterkt worden en de foto een
hogere graad van abstractie ver
werft. Het is de Amerikaanse
Cindy Sherman die dat procédé
tot grote artistieke betekenis
heeft gevoerd. En toch, deze fo
tobeelden kunnen voor de nuan
cering van hun betekenis niet
zonder kennis van de installaties
van Noor de Rooy waarin ze met
echte potjes pigment werkt. Zo
als die in het Ignatiusziekenhuis
in Breda waar ze op schitterende
manier een ondiepe gangkast
met een diversiteit aan kleuren
heeft gevuld.
Inge van 't Klooster heeft twee
vitrinekasten gemaakt, hoog en
smal, staand op poten, verdeeld
in negen kastjes. In het ene geval
zijn het de retorten, trechters,
pipetten en buizen van glas die
overheersen, alles voorzien van
de afbeelding van zeilscheepjes.
Verder twee kastjes met water en
daardoor aangeslagen glas dat
een eigen tekening en dus leven
voortbrengt. De andere vitrine
kast toont kleine globes, schitte
rende melkglazen halve bollen
bijeen gehouden door een roest-
ijzeren standaard; een set ijzeren
pakkingen die een tekening van
de windgod tussen zich in klem
men, een bak met water en vier
kastjes leegte.
Dit alles heeft het aanzien van
een negentiende-eeuws weten
schapsmuseum waar de verwon
dering om de nieuwe wereld en
haar instrumenten voelbaar aan
wezig is en waar de ikonen van
onderzoek en wetenschap door
de romantische verbeelding wor
den verdubbeld in betekenis.
De kunstaankopen van Breda,
1991-1994 in De Beyerd, Bo
schstraat 22, Breda; tot 6 novem
ber.
In een oud en veronachtzaamd
stukje Breda, terzijde van de op
dringerige Haagse Beemden,
maakt beeldend kunstenaar Bir-
gitt van Bracht af en toe een plek
vrij om te exposeren. Niet alleen
haar eigen werk maar meer nog
dat van anderen. In de zomer van
vorig jaar waren de grond om
haar omgebouwde boerenwo
ning en de kamers binnen over
geleverd aan collega-kunste
naars die elk een installatie rea
liseerden. Waarmee gelegen
heidskunst die in commerciële
ruimtes geen schijn van kans zou
hebben, een mogelijkheid van
soms tijdelijk bestaan had, in
vrijheid en vruchtbare inspira
tie. Voor het volgende voorjaar
staat er weer zo'n gezamenlijke
onderneming op stapel waarbij
Sculptuur Zonder Titel (1992) van Tom Claassen.
de deelnemende kunstenaars de
uitdaging aangaan om een vier
kante meter ruimte (tuin, vloer,
wand of plafond, alles is moge
lijk) met beeldend werk te bezet
ten.
Tussen die breedsprakige mani
festaties in heerst in dat huis nu
de stilte van een duo-tentoon
stelling die uiteraard publiek
toegankelijk is. Couzijn van
Leeuwen en Birgitt van Bracht
zelf tonen er schilderijen, teke
ningen en beelden die ontstaan
of verzameld zijn op hun geza
menlijke reis door Ierland, de af
gelopen zomer. En waar het con
tinent kreunde onder een ver
zengende zomer bestond Ierland
het om toch nog regen te produ
ceren. Dat was het gemengde de
cor, de mobiele plek was een
kampeerwagen, de hoofdrolspe
lers twee verschillende mensen
die niet meer aan concreet mid
del in handen hadden dan pen
seel, potlood en krijt. Verder stil
te en leegheid.
foto peter cox
In die omstandigheid is de enige
aanleiding tot schilderkunstige
inspiratie dat wat het hoofd zich
herinnert en het zoekende oog
ziet. Het beeldend verslag van
een reis door Ierland is te zien
aan de Achter Emer. Tussen
schilderijen, tekeningen en
aquarellen staan en hangen tal
van relikwieën die de twee in het
Ierse landschap hebben gevon
den. Soms heel bizar zoals de
collectie schapeschedels die aan
het plafond zijn gehangen.
Wie het werk van Birgitt van
Bracht kent ziet verandering. De
nadrukkelijke heftigheid is ge
bleven.
Net als het non-figuratieve
beeld. Maar die voorstelling in
lijnen en kleuren is diverser dan
ze ooit was. Haar werk is een
handschrift van bewegingen die
korter zijn geworden en daar
door dynamischer lijken. Het
zijn zoekende bewegingen die
over elkaar heen gaan. Net zoals
ze de verschillende technieken
door elkaar heen gebruikt: pig
ment, water, olieverf en olie
stick.
Verrassend zijn haar kleinere
aquarellen. Veel meer dan het
grote werk op papier dat uitgaat
van herinnering, zijn zij uitvloei
sel van waarneming. En dat
schept een natuurlijke eenheid
en ordening die van een vanzelf
sprekende eenvoud is. Het is de
Ideur die het beeld bijeen houdt.
In diverse tonen aardkleur: oud
rood, roestbruin en waterig
groen, kleurtonen waar de tijd
overheen is gegaan. Waar in het
grotere werk de kleur diverser
wordt, neemt de samenhang af
en valt het beeld uiteen in losse
bewegingen.
Het werk van Couzijn van Leeu
wen is zwaarder van beeld, zon
der dat dat overigens meer bete
kenis oplevert. De schildersge-
baren zijn groot, dreigend en ex
pansief. Een beeld van stem
ming en atmosfeer. Maar het ge
brek aan afbakening en bepér-
king, helderheid en contrast be
lemmeren een betekenisvol on
derscheid tussen de verschillen
de bladen. Zo lijkt alles teveel op
alles.
Achter Emer 9, Breda-Noord; tot
1 oktober open op vrijdag, zater
dag en zondag en op afspraak
(076-411025)
