DE STEM
XV
Zapvinger bedreigt de mensheid
Stress herkennen
Riaggs gaan met cursussen stress op de werkvloer te lijf
'Ik werd 's nachts wakker
met werk in mijn hoofd'
Informatie
mtmm
FEEL SUZUKI
Preventie
Taboe
Statussymbool
Beroepen
RET-therapie
MBER 1995
lCtie van Lijf leven is elke woens-
donderdagochtend van 10.00 tot
mr bereikbaar voor nadere informa
ties en tips. Tel. 076-236537. Schrij-
Ook: Dagblad De Stem^redactie
lieven,
Lijf
leve
l '.fïLn Postbus 3229, 4800 MB Breda.
Vanuil Zeeland:
richting Bergen op Zoom,
Roosendaal, Breda,
Tilburg afslag Tilburg
(volg de borden
ind.terrein Loven)
;in Loven) 013-56528
□ar zijn sportieve uiterlijk bij en
'jden in de nieuwe Baleno puur
zen is.
iet langer na, breng de Suzuki-
:oekje en iaat met een uitbun-
ens de nodige stof opwaaien,
iki Baleno. Niet klein te krijgen-
eg 15, 01620 - 5 58 50.
lijk, Emmabaan 4, 01146 - 1°
L|k gek, dat ben ik op
ifoen ik dit jaar Noorwe-
U00S als bestemming
ii zomervakantie zat
ook al lang van te
J'te verheugen op de
jen die ik daar zou
Noorwegen is im-
Cfl vis-land bij uitstek,
■jatheb ik geweten.
Laakten een tocht langs
jen en overnachtten
g in een ander hotel,
fverbleven daar op basis
Mpension, dus hoefden
(mis noch over het avond-
p noch over het ontbijt
tezorg te maken,
nboord van de veerboot
,j richting Noorwegen
(jt, kon ik mijn hart
sins ophalen. Een voor-
sbtmet avocado, krab en
en een visachtig
ügerecht, dat helaas ver
bleek onder een
ie laag yoghurt-achtige
m ...Morbiest
Dooi
avond, in ons
a Noorse hotel, viel ik
diner-buffet van
«smakelijke verbazing
jt andere. Mosselen, krab,
alen, verschillende soor-
ing, makreel, zalm op
manieren klaarge-
ikt, het kon niet op. En zo
ijliet bijna elke avond. Ik
not.
iwas ik blij dat er een
r dagen later één hotél
kdat ons wat'het avond-
9 betrof geen enkele keus
kregen gekookte
liappelen, goed gare
lijfjes filet en een berg ge-
iegroenten. We waren er
ae, de dag daarvoor
Ben we quasi geklaagd
e 'alweer zalm' aan het
Kwaren.
es-intermezzo maakte
de volgende dagen
t«w volop konden ge
in van de vele soorten vis
fe de Noorse keuken voor
in petto had. Alleen bij
ptontbijt koos ik toch liever
d, kaas, soms een
en wat jam. Rond
1 was ik doorgaans
f weer helemaal klaar
sm0rebr0d met
of zalm, vaak ge
teerd met roerei.
absolute uitsmijter bleef
I® zo hoort het natuurlijk
>y bewaard voor onze
We avond in het land van
f Vikingen. Het was een
dan voortreffelijke
öltijd met zowel vis als
En een perfect toetje,
'kelijk om je vingers bij
Men.
®aal thuis had de weeg-
"d gelukkig ook nog een
voor me in petto,
s mijn stevig bunke-
aders kan ik het toch
t noemen, was deze
vrijwel dezelfde stand
t® staan.
betere reden om nog va-
te eten heb ik niet. 1
'Druk, druk, druk
is tophit nummer 1
'Als je het niet druk hebt, tel je eigenlijk niet mee.'
FOTO'S DE STEM/JOHAN VAN GURP
Door René van der Velden
Breda - Op diverse plaatsen
gaan ze dezer weken weer van
start, cursussen die het werk
plezieriger moeten maken.
Anders gezegd: preventieve
cursussen om stress te voorko
men.
Nog niet zo lang geleden had nie
mand ooit van stress gehoord, in
de jaren '90 worden er in Neder
land jaarlijks 30.000 mensen af
gekeurd wegens psychische pro
blemen. Bij ruim dertig procent
van die mensen is stress in het
werk de oorzaak. In sommige be
roepsgroepen is stress de oorzaak
bij 75 procent van de uitvallers.
In Breda worden de problemen
op het werk onder meer aange
pakt door de afdeling Preventie
van het Riagg. Mich van Hees
probeert als preventiewerker
problemen te voorkomen. Hij
geeft cursussen als vergroten van
de stressbestendigheid en beter
communiceren met collega's. Drs.
Ellen Rompa behandelt mensen
als bedrijfspsycholoog. Zij geeft
individuele begeleiding aan pro
bleemgevallen en probeert hen zo
kort mogelijk uit het arbeidspro
ces te houden.
Van Hees: „In 1991 bleek dat een
op de zeven mensen psychische
klachten had die met het werk te
maken hebben. Dertig procent
van de uitstroom naar de wao
had te' maken met psychische
klachten. Met uitschieters per be
drijfstak. De overheid zei: wao en
ziekteverzuim moeten naar bene
den en de arbeidsomstandighe
den moeten beter. Daarom zijn
we in '91 met het project 'Gezon
der werken' gestart. Bestaande
uit cursussen, voorlichting en in
dividuele begeleiding."
Rompa: „Bedrijven en overheids
instanties zijn verplicht iets te
doen, maar doen alleen de ver
plichte nummertjes, zoals perio
diek onderzoek en dergelijke."
Het tweetal houdt zich bezig met
stress, letterlijk vertaald: span
ning. Een lastig fenomeen want
het is een van de laatste taboes in
het vrijgevochten Nederland. „Je
kunt beter een gebroken been
hebben, dan kun je lekker een
paar weken blijven liggen," aldus
Rompa.
Over de oorzaken van de specta
culaire opmars van het verschijn
sel stress hoeft dit tweetal niet
lang na te denken.
Van Hees: „Er is sprake van een
verzakelijking. Het draait meer
dan ooit om produktiviteit en
kostenbeheersing. Er moet steeds
een schepje bovenop."
Rompa: „Er worden hele lagen
uit de organisaties gehaald. Men
sen moeten steeds meer taken tot
zich nemen. Ze hebben het druk
ker."
Toch, zegt Rompa, nieuw is het
verschijnsel allerminst. „Nee, het
heeft altijd bestaan. Toen mensen
in grotten woonden en dieren te
genkwamen waar ze bang voor
waren, was er ook stress."
Stress is ook niet per definitie ne
gatief. „Als ik een grote prijs in
de Staatsloterij win, heb ik ook
stress. Een verhuizing levert
stress op. Of de dood van een
dierbare. Iedereen heeft een be
paalde mate aan stress nodig.
Maar stress wordt meestal nega
tief geïnterpreteerd. Daar rust
een taboe op."
'Maar er is meer. Het druk heb
ben, wat het voorportaal van
stress kan zijn, is volgens Rompa
een heus statussymbool gewor
den. „Als je iemand vroeger vroeg
'hoe gaat het met je?', was het
antwoord 'goed'. Als je dat nu
vraagt, is het antwoord 'druk,
druk, druk'. Als je het niet druk
hebt, tel je eigenlijk niet mee. Je
moet goed zijn en hard werken.
Doe je dat niet, dan doe je niet
mee in de vaart der volkeren. Als
je toegeeft dat je je werk niet aan
kunt omdat het te veel of te
zwaar is, dan moet je toegeven
dat je riiet mee kunt. Druk, druk,
druk is top hit nummer een."
Van Hees: „Mensen zijn gewoon
bang om slechter te functioneren.
Doen ze een stapje terug, zijn ze
weg. Daarom durven mensen hun
mond niet open te doen. Het toe
geven van stress mag niet. Men
legt de factor graag buiten zich
zelf en zegt niet 'ik kan het niet
meer aan'."
Rompa: „In deze tijd van reorga
nisatie na reorganisatie neemt de
onzekerheid toe. Mensen voelen
zich bedreigd, hebben angst. Tot
voor kort konden ze slechts te
recht bij de huisarts. Dan komen
de pillen en poeders op tafel.
Maar de belastbaarheid en
draagkracht van de mensen' is ge
woon niet toegerust op de eisen
van de samenleving."
Van Hees: „De samenleving is
steeds harder aan het draaien. De
flexibiliteit van mensen moet
worden vergroot en dingen moe
ten bespreekbaar worden ge
maakt. Aan de andere kant moet
de samenleving ook beseffen dat
mensen geen robotten zijn."
'Gevaarlijke beroepen' zitten vol
gens het Riagg-duo in de com
merciële dienstverlening met
banken en transport als negatie-
,!iac,ie: René van der Velden
i' Martin Damen
Een doorsnee zapper wisselt tientallen keren per avond van net.
FOTO DE STEM/JOHAN VAN GURP
Van onze verslaggever
Welke vreselijke ziekten be
dreigen de zapper? Behalve
dat hij of zij geestelijk in de
war kan raken van de woord
spelletjes, de antieke succes
series, het popkabaai en de
seks die tientallen tv-stations
onafgebroken op ons loslaten,
kunnen er lichamelijke klach
ten rijzen. Na de voetbalknie
en de tennisarm komt de zap
vinger eraan. Het CEC in
Zandvoort start daarom de
cursus 'Geoefend zapper'.
Het idee is van Jan van der Meer,
al tien jaar docent aan dit Consu
mentenvideo Educatie Centrum.
Hij is bloedserieus, want de wijs
vinger van de mens heeft het an
no 1995 zwaar te verduren. Hele
volksstammen zitten overdag
achter het computerbeeldscherm
een muis te bedienen. „Met duim
en middelvinger houden ze de zij
kant vast en de wijsvinger drukt
maar steeds op die muistoets,"
zegt hij.
Komen ze thuis dan gaan ze op
dezelfde manier door, maar nu
met de afstandsbediening van de
WOENSDAG 20 SEPTEMBER 1995
DEEL F
ve uitschieters en gemeentelijke
overheden en onderwijs. In
laatstgenoemde sectoren vormen
psychische klachten de oorzaak
voor 75 procent van de uitvallers.
Bedrijven waar fusies en reorga
nisaties om de hoek komen kij
ken, zijn volgens het Riagg extra
kwetsbaar.
De gevaarlijke leeftijd voor het
krijgen van stress is 40 tot begin
50.
Een derde van de mensen met
stress kan de problemen zelf het
hoofd bieden. Tien procent wordt
doorverwezen naar psycholoog of
psychotherapeut voor langdurige
behandeling. De anderen zijn
aangewezen op de bedrijfspsy
choloog. Aanpak: met behulp van
de bekende RET-therapie van de
Amerikaanse psycholoog Ellis
vaardigheden aanleren om een
andere kijk te krijgen op dezelfde
situatie.
Om stress te voorkomen, gaan er
binnenkort bij het Riagg Breda
drie cursussen van start. Eind sep
tember start de cursus 'Omgaan
met en verminderen van werk
stress'. In oktober start de cursus
'Beter communiceren op het
werk'. En speciaal voor vrouwen
begint eind deze maand de cursus
'Vrouw, kind en baan'. Deelname
aan een cursus kost 250. Voor
nadere informatie tel. 076-
226644.
televisie. In niet-aflatende pogin
gen Loekie de Leeuw en andere
reclame-uitingen te ontwijken.
Een doorsnee zapper, wisselt tien
tallen keren per avond van net.
Dat kan spierletsel veroorzaken.
Jan van der Meer kwam op de ge
dachte toen hij kennissen hoorde
over het instellen van SBS6 en
Veronica. Dat was me een getob,
dat was me een gedoe. Hij denkt
dat veel mensen deze nieuwe ze
geningen voor het land nu nog
niet in hun toestel hebben gepro
grammeerd. Want makkelijk is
het allemaal niet en dat geldt
voor heel veel elektronische
speeltjes.
Ook dit soort zaken komt op de
zap-cursus aan bod. Want goed
zappen is een kunst. Het kan
vaak sneller, er bestaan afstands
bedieningen voor een heleboel
apparaten tegelijk. Zo'n appa
raat, de Simplex-afstandbedie
ning, is bij de kosten van de cur
sus inbegrepen.
De eerste sessies van de halfdaag-
se cursus (kosten ƒ125) zijn al
achter de rug. De volgende zijn
op 21 en 28 september en op 7 ok
tober. Inlichtingen op nummer
023-5717701.
Ellen Rompa en Mich van Hees gaan met begeleiding en cursus
sen stress te lijf: 'Het druk hebben is een statussymbool geworden.'
Stress is gemakkelijk te herkennen.
De symptomen beslaan drie hoofdgroepen:
1. GEDRAGSVERANDERING
rusteloosheid
werkverzuim
verandering in prestaties
roken, drinken, gebruik van pillen
slaapproblemen
verandering van eetlust
2. LICHAMELIJKE VERANDERING
verhoging bloeddruk en hartslag
verandering ademhaling (zuchten)
verandering spierspanning
afname spijsvertering
transpireren
3. PSYCHISCHE KLACHTEN
angst
geïrriteerdheid
somberheid
geen interesse
verveling
weinig zelfrespect
geringe tolerantie
vergeetachtigheid
Van onze verslaggever
„Eigenlijk stelt het niks voor. Zes avondjes kletsen met een
pot koffie erbij. Maar het heeft mij enorm geholpen." Rudi
de Smet uit Terheijden (41) volgde begin dit jaar een cursus
'Omgaan met en verminderen van werkstress' en gaat nu
weer 'fluitend c.q. vals zingend naar zijn werk'.
De Smet, werkieider bij het Hoogheemraadschap West-Brabant
in Breda, is een bijzonder tevreden cursist. En over taboe gespro
ken, hij is volgens de cursusleiding de enige die bereid is om over
zijn 'omgaan met werkstress' te praten. Om anderen er op te wij
zen hoe nuttig zo'n cursus kan zijn.
„Ik sprak iemand die overspannen was en herkende bepaalde
symptomen daarvan. Verantwoordelijkheden die je denkt zelf te
moeten dragen,
werk dat je te
veel in beslag
neemt. Dan ga
je naar huis
met werk in je
hoofd. Word je
's nachts wak
ker, heb je nog
werk in je
hoofd. Bij mij
kwam het zo
ver dat ik
droomde dat ik
in een kistje
lag en mijn col
lega's lachend
voorbij kwa
men. Het
graaft steeds
dieper. Ik had
het zelf niet in
de hand. Ik
werd kortaf,
agressiever,
ging dingen
veel meer
zwart-wit zien.
Mijn karakter
veranderde. Ik
was altijd moe
en kreeg overal
pijnen. Ik was
nog niet ver
weg maar ik
was me er van bewust dat ik alle ingrediënten op mijn bord had
voor werkstress."
Deze ervaringen waren voor De Smet aanleiding om iets aan de
problemen te doen. De volgende dag stapte hij naar zijn baas om
over de werkzaamheden te praten en toen hij een advertentie zag
van een cursus werkstress meldde hij zich aan.
Hij kwam in een groepje van acht cursisten. „Een onderdirecteur,
een bedrijfsleider, een secretaresse, allemaal mensen die voor
honderd procent hun werk goed willen doen. Wat ons geleerd
werd? Gewoon, anders werken, beter plannen, assertiever optre
den, een betere taakafbakening maken. Je legt je accenten an
ders."
De Smet probeert collega's en anderen die volgens hem toe zijn
aan een cursus er warm voor te maken. Met weinig succes. „De
meeste mensen houden het voor zich, willen hun problemen niet
erkennen. En het Riagg is besmet. Zodra het woord Riagg valt,
word je gestigmatiseerd."
Rudi de Smet...tevreden cursist...
FOTO DE STEM/JOHAN VAN GURP
