De fotograaf is een moordenaar T* *W\ w i i ii i i 1 s i i i a A AA a Prijspakket naar Hulst DE STEM GIDS Virtual reality komt binnen bereik van de consument l Tiende titel Van Lith DAMRUBRIEK •T A Ja BRIDGERUBRIEK Tips SCHAAKRUBRIEK Het Tegengif 4 1 tui H m ;ia ■-KT* A A si A fl A A HM A fl n D ■1 A HI E 1 J A A SU ^^RDAG^SSEPTEMBER 1995 pËSTE3VI Door Nico Koolsbergen De fotograaf blijkt een moorde naar. Goed, het zweet parelt op zijn voorhoofd en hij staat even te wankelen op zijn benen. Maar hij grijnst wel, terwijl hij net ergens tussen de vijftien en twintig men sen heeft neergeschoten. En hij vond het nog leuk ook. „Ik schrik er wel een beetje van," bekent hij een paar minuten la ter. „Dat gekreun als ze dood gaan. Maar beter zo, dan in het echt." Een grote schurk is hij niet, het ging om virtual reality. De fotograaf heeft net met zo'n science-fictionhelm op het hoofd een tijdje Doom2 gespeeld. En hij heeft het allemaal beleefd als werkelijkheid. De VR-helm wordt een consu menten-artikel. Heel veel compu terspellen zijn er al op voorbe reid, ook al staat dat er niet op. De prijs van het ding is nog ste vig. Een helm van het merk Forte kost nu bijna tweeduizend gul-" den. Maar het is nog maar kort geleden dat er tientallen groene biljetten voor moesten worden neergeteld. Binnen een jaar zal de prijs zakken naar zo'n duizend gulden, denkt Eef Foncken, die deze helmen als enige - voor zo ver hij weet - in Nederland ver koopt. Cybergate Foncken drijft samen met ande ren sinds enkele maanden een winkel in Tilburg met de nieuw ste snufjes op multimedia-ge- bied. Het bedrijf is recent uitge breid met een nieuwe afdeling: Cybergate. Mét VR-helmen. Tot- nutoe was virtual reality een zaak voor beurzen en demonstra ties. Nu kan iedereen met het ver schijnsel kennis maken wanneer hij dat wil. In Cybergate staan De VR-helm wordt betaalbaar. Handschoenen en loopbanden die bewegingen omzetten in signalen voor de computer, komen eraan (de afgebeelde handschoen is een oudje). foto peter stigter acht computers in slagorde. Met allerlei spellen - ook zónder schieten en geweld, maar wel te gen bescheiden gebruikskosten. Voor ervaringen met en zonder VR-helm. Voor spelletjes alleen of tegen elkaar, want de acht computers zijn samengevoegd tot een netwerk. En binnen afzien bare tijd moet ook de computer aar thuis via telefoon en modem Cybergate kunnen bellen om mee te doen. Het beeld binnen de helm is niet beter dan op het computer scherm. Maar doordat je er echt middenin zit, de omgeving mee beweegt als je je hoofd draait en het geluid van rondom komt, worden zelfs onbeholpen plaatjes werkelijkheid. Zo sterk, vertelt Eef Foncken, dat hij ieder aan raadt in het begin niet langer dan een kwartiertje in de namaakwe- reld te blijven. Anders raak je compleet gedesoriënteerd. Verkennen Virtual reality en (multime- diajcomputers zijn echter meer dan spel. Ze bieden nieuwe mo gelijkheden aan veel mensen. De stomme kan communiceren via telecommunicatie, de rolstoelrij der meerennen in een VR-wereld. Cybergate helpt ook bij het ver kennen van deze mogelijkheden. „Vrijdagavond is onze stevige avond, maar woensdagmiddag hebben we een kinderprogram ma," zegt Foncken. Gehandicapten kunnen ervaren wat de computer hun te bieden heeft, wetenschappers hebben de kans mensen te bestuderen die in de virtuele wereld ondergedom peld zijn. Foncken werkt graag mee. - knoeier "I, wel bedacht zand heuvel voor zetsel stad in West- Ouitsland 2 0 asteu ropeaan werk lust lucht- klep y vlug r ia 9 T T 10 keuken toestel kippen- stok zuiver gewicht achter r 16 onkruid bont soort T monster lapje donder god kleurling T 11 zeer buigzaam groente lieden van adel w 4 agave vezels bijbelse naam r opstan deling heimelijk oor sprong meubel stuk gewest 12 adres kaartje vrouw, zoogdier 8 scherm- wapen aan leggen vreemde munt 6 r 1 niemen dal zakelijk leider grond soort mist T 3 sinds land bouw werktuig spoor staaf in spanning soort stof treinstop- plaats bouw land vogel 20 jongere 19 zwaar lijvig L 14 7 groeistof Russisch vliegtuig houthak kersbijl niet wa terdicht ver dienste 5 persoon lijk voor- naam- woord inhouds maat T gods dienst muziek noot 15 vrucht Euro peaan 17 couplet 13 bouw loods latten- kist Welke woorden vormen de letters in de vakjes 1 t/m 10 en 11 t/m 20? 9 10 11 12 13 14 15 16 17 18 19 20 M. van Waterschoot uit Hulst is de winnaar geworden van het prijspakket van vorige week. Net als veel andere inzenders wist hij de sleutel woorden Buitenspel en Droogbloem te vinden. Ook deze week kunt u weer meedingen naar zo'n leuk verrassingspakket. Al wat u hebt te doen, is de de puzzel oplossen, de gevonden sleu telwoorden op een voldoende gefrankeerde briefkaart zetten en die briefkaart voor woensdag a.s. sturen naar: De Stem puzzelredactie: postbus 2147,4800 CC in Breda. Met ingang van vandaag wordt de wekelijkse schaakrubriek in De Stem verzorgd door Rob Clerc. Door Rob Clerc Karen van Lith is voor de tien de achtereenvolgende keer kampioene van Nederland ge worden, een volstrekt unieke prestatie. De 29-jarige Brabant se stond jarenlang op eenzame hoogte, maar de laatste jaren wordt de concurrentie steeds sterker. Met name Erna Wanders neemt snel in speelkracht toe en zij leek dit jaar de serie van Van Lith te onderbreken. Een remise in de slotronde bleek voldoende voor Wanders, maar zij verloor verrassend. Daar door werd een barrage tussen Van Lith, Wanders en Verhoef, allen 12 uit 9, noodzakelijk. Daarin toonde Van Lith zich de sterkste door beide partijen te winnen. Wanders versloeg Ver hoef en mag ook deelnemen aan het wereldkampioenschap dat in december in het Malinese Bamako gehouden wordt. Allereerst een fraaie overwin ning van de Groningse Wan ders op veelvoudig oud-kam pioene Barbara Graas. Vervol gens de beslissende partij uit de barrage. E. Wanders-B. Graas (19-7-1995) 1. 32-28 18-22 2. 34-29 12-18 3. 40-34 7-12 4. 37-32 19-23 5. 28x19 14x23 6. 41-37 23-28 7. Door Rob Clerc 32x23 22-27 8. 31x22 17x19 9. 45-40 1-7 10. 38-32 10-14 11. 46- 41 19-23 12. 35-30 14-19 13. 40- 35 11-17 14.42-38 7-11 15. 44-40 17-22 16. 50-45 22-27 17. 32x21 16x27 18. 30-24! Vanaf dit mo ment dicteert wit het spel en probeert de zwarte voorpost te isoleren. 18... 19x30 19. 34x14 23x34 20. 40x29 9x20 21. 33-28! 11-17 22. 39-33 2-7 23. 43-39 18-22 24. 37- 31 7-11 25. 45-40 5-10 26. 40-34 10-14 27. 31-26 12-18 28. 35-30! 20-25 29. 28-23 8-12 30. 48-43 4- 9 31. 30-24 14-19 32. 23x14 9x20 33. 38-32 27x38 34. 43x32 Zon der vrees voor 18-23 29x16-11 enz. 34... 22-27 35. 32x21 11-16 36. 33-28 16x27 37.28-23 3-9 38. 41-37 9-14 39. 47-42 17-22 40. 49-44 22-28 41. 23x21 18-23 42. 29x7 20x49 43. 21-16! 14-20 44. 7-1 49-35 45. 42-38 25-30 46. 1- 45 14-20 47. 37-31 13-19 48. 31- 27 15-20 49. 38-33 19-24 50. 33- 28 6-11 51. 16x7 30-34 52. 39x19 35x23 en zwart gaf het op. Voor wie dit soort partijen kan spelen lijkt een nationale titel een kwestie van tijd. In de slotronde moet de 26-jarige Wanders aan zenuwen ten onder zijn gegaan. In de barrage toonde Van Lith haar klasse. E. Wanders-K. van Lith (5-8- 95) 1. 33-28 18-23 2. 39-33 12-18 3. 44-39 7-12 4. 31-27 20-24 5. 49- 44 14-20 6. 37-31 10-14 7. 41-37 1-7 8. 46-41 5-10 9. 34-29 23x34 10. 40x29 20-25 11. 29x20 15x24 12. 31-26 17-22 In de partij Thijssen-Valneris, zie rubriek van vorige week, deed de we reldkampioen 12...18-23. 13. 28x17 11x31 14. 36x27 10-15 15. 32-28 18-23 16. 37-32 13-18 17. 42-37 9-13 18. 47-42 4-9 19. 44-40 7-11 20. 40-34 11-17 21. 45-40 14-20 22. 50-45 Een be langrijk alternatief was 27-21. 22...24-30! De enige serieuze voortzetting. Er ontstaat nu een ongebruikelijke opsluiting. 23.35x24 19x30 24. 28x19 13x24 25. 40-35 18-23 26. 41-36 2-7 27. 37-31 7-11 28. 27-21 16x27 29. 32x21 9-13 30. 42-37 13-18 31. 21-1617-22 32.16x712x1 33.48- 42 8-12 34. 31-27 22x31 35. 36x27 3-8 36. 37-31 1-7 37. 27- 21. Niet 26-21? 23-28!!+. 37... 6- 11 38. 21-16 11-17 39. 42-37. De combinatieve mogelijkheden komen voor zwart aan het licht na 33-28? 23x32 38x27 17-21 26x17 12x32 42-38 18-23 38x27 jjet brave bes 7:11! 16x7 8-12 met eindspel. 39... 17-22 40. 26-21 7.11' Wl 16x7 12x1 42.37-32? 41 B Het beslissende moment 21-16 of 31-26 is remise meest waarschijnlijke result— Een variant: 21-16 8-13 nil 22-28 33x22 18x27 37-32 T 32x21 23-28 38-33 28-32 x 32x23 21-17 23-28 43-38 i 39x28 30x39 enz. 42...24-29! Natuurlijk. 43 31! 20x40 44.35x44 22-28! 41 y 23-29! Na deze twee krachi ten staat wit voor een pos neel bankroet. 46. 21-16 u 47. 31-26 30-34 48. 39x30 21I 49. 44-40 28-33 50. 38-32 51.43-38 29-33 52. 38x29 34] 53. 26-2 1 8-12 54. 32-28 231 55.27x381-756.21-1712x21 rr^7^4 58-40-34 39x30 38-33 30-35 en wrt gaf het (V 18-23+) op. 43 Door Ruud van den Bergh Door de International Bridge Press Association wordt ieder jaar namens Bols een prijs uit gereikt aan de inzender die de beste tip heeft geleverd. De on langs helaas overleden oud bondsvoorzitter Andre Boek horst beschreef de Bols-Tips van 1987-1990 in een leerzaam boekje. De inzending 'Let op de kleine kaarten" hieruit, van de Braziliaan Chagas uit 1987, geeft een indruk over de waar de van deze Bols-Tips. Je zou niet vermoeden dat voor ruitentwee in dit spel een hoofdrol is weggelegd: Het bieden: Z-1K1; W-lRui; N- dbl.; O-pas; Z-3SA; W-pas; N- 6SA en allen passen. De uit komst hartentwee was via de vrouw voor de heer, waarna de leider ook hartenboer incas seerde. Om in de buurt van twaalf slagen te komen moest ruitenvrouw in ieder geval goed zitten en daarom nam de leider de ruitensnit; de vier ging naar de boer. Kennelijk had West dus ruitens en hartens en daar om werd klavervrouw bij Oost gezocht. Oost legde die vrouw op klaverboer die in Zuid werd genomen. Klaverzes ging naar de heer en het was niet moeilijk nu de snit op klavernegen te ne men. Het volgend probleem was: slechts een schoppenslag verliezen. De grootste kans is dat de schoppenhonneurs ver deeld zitten. Omdat Oost de klaveren en de schoppens zou hebben, werd aangenomen dat klavernegen ook bij Oost zat. Maar om de schoppens goed te doen, waren er twee entrees in Noord nodig. Dit was over: Door klavertien kwam West in de problemen. Hij kon geen harten missen en evenmin een schoppen, want dan zou Zuid een kleine schoppen naar de boer spelen. Hij deed ruiten tien weg en nu icon ruitenheer met het aas worden overgeno men en schoppenboer worden gespeeld. Oost dekte met de vrouw, Zuid nam en kon met ruitentwee naar de drie voor de snit op schoppennegen. V - - *876 5 5 A *7 N V- W 0 - z *H4 - - 2 V 9 Z gever A B 5 niem. kw. 8 6 5 3 H 543 108 742 B 9 8 *87653 A2 H V N 7643 W O 10 Z 10 6 H B 104 *92 AHVB9 AV72 V9 Z gever B 5 NZ kw. 9 7 65 A B 3 HB53 H43 10842 V 10865 *4 N W O Z V9762 V3 97 V972 A 108 VAHB H 4 2 A 10 8 6 B 5 97 A3 5 H43 108 V10 - N W O Z V9762 - 9 *9 A 108 A H2 10 Op vijf rondjes troef deed Oo: twee schoppens en klaverboé en -tien weg. Nu volgden rui tenaas en -vrouw en RUITEf ZEVEN ging naar de heer, D was nu de situatie: Eerst werd klaveraas ges waarna ruitenvijf volgde. Ooi dacht dat Zuid deze slag inrijl hand moest overnemen el deed schoppenzeven weg zodaj schoppenvijf de twaalfde s.' opleverde. Het verhaal verl niet of Oost klaagde over te| slechte licht aan tafel. Hier konden OW er niets aan doen dat 6SA gemaakt werd, maar in het volgend spel had Oost beter moeten opletten: Het contract werd 6Ha voor Zuid nadat Oost schoppen had tussengeboden. Uitkomst was schoppentien die via de boer voor Oosts vrouw was. Daarna was schoppenheer voor het aas. Door Theo Hommeles Het begin van de match om het wereldkampioenschap, tussen Anand en Kasparov in New York, was niet bepaald opwin dend te noemen. Het was voor al opvallend dat Kasparov in zijn eerste witpartij opende met het rustige 1. d2-d4. Ik geloof zeker niet dat hij dat zal blijven doen. Maar het is wel aardig dat de spanning er zo een beetje in blijft zitten. Zodra Kasparov namelijk op de eerste zet zijn koningspion beetpakt zal het duidelijk worden wat hij in petto heeft tegen het Open Spaans, dat Anand in zijn re pertoire heeft. Op diens weg naar deze finale was Anand er erg succesvol mee tegen Adams en Kamsky. In plaats van u echter een van de geslaagde partijen van de uitdager te tonen laat ik u zien hoeveel moeite hij ermee heeft om zelf zijn geliefde systeem te bevechten. In de finale van het Europees Kampioenschap voor clubteams in Lyon 1994, werd hij door Ivan Sokolov namelijk op de eigen speelwijze vergast. Hoe dacht Anand zelf over de beste bestrijdingswijze? Anand - Sokolov 1. e2-e4 e7-e5; 2. Pgl-B Pb8 - c6; 3. Lfl bS a7-a6; 4. Lb5 a4 Pg8-f6; 5. O-O Pf6xe4; Het Open Spaans. 6. d2-d4 b7-b5; 7. La4-b3 d7-d5; 8. d4xe5 Lc8-e6; 9. Pbl-d2 Pe4 - c5; 10. c2-c3 d5 - d4; 11. Pf3-g5 de proppen dat hij samen met Jeroen Piket had uitgedokterd. 11. Le6-d5!; 12. Lb3xd5 Dd8xd5; 13. Pd2-b3 Pc5xb3; 14. a2xb3 Lf8-e7; 15. Pg5-f3 Pc6xe5; 16. Pf3xd4 Pe5 - g6; 17. Ddl-f3 Dd5xf3; 18. Pd4xf3 c7-c5; 19. Tfl-dl O-O; 20. Lel e3 Tf8-c8; 21. Kgl-fl Pg6-f8; 22. Pf3-e5 Le7-f6; 23. Tdl - d5 Lf6xe5; 24. Td5xe5 Pf8-e6; 25. f2-f4 g7-g6; 26. g2 g4 Kg8-g7; 27. f4-f5 g6xf5; 28. g4xf5 Kg7-f6; 29. Te5-d5 Tc8-d8; 30. Tal-dl? ld aanll •Mis ml» Jgf g W'l m WKm Deze verrassende paardzet werd door Karpov in zijn match met Kortsjnoi geïntroduceerd. Als zwart het paard neemt met 11. Dxg5; dan volgt 12. Df3 en wit wint het stuk altijd terug, bijv: 12. Kd7; 13. Ld5 Lxd5; 14. Dxd5+ Ld6; 15. Pc4 met be tere kansen voor wit. Sokolov komt nu met een nieuwtje op Anand heeft tegen zijn eigen opening niets kunnen bereiken. Met 30. Txd8 Pxd8; 31. Lxc5 Kxf5; had hij op remise af moe ten gaan. De tekstzet laat Soko lov de gelegenheid alle torens te ruilen, waarna zwart de bete re pionnenstructuur overhoudt. 30. Td8xd5; 31. Tdlxd5 Ta8-d8!; 32. Td5xd8 Pe6xd8; 33. Le3xc5 Kf6xf5; 34. Kfl - e2 Kf5 - e4; 35. Lc5 - e7 Pd8 - e6; 36. Le7-f6 Pe6-f4+; Ke2-d2 Pf4-d5; 38. UH f7-f5; 39. Lg7-f8 PdH 40.Kd2-e2f5-f4;41.UH f4 - f3+; 42. Ke2 - el Pe3-«j 43. Kei - d2 Pc2-al!; b3 - b4 Pal - b3+; 45. Kak Pb3 - cl; 46. Kel-flP'1'1 47. b2-b3 Pd3 - cl; 48. er Pclxb3; 49. c4-c5 Pb3-* Ld6-g3 Pd4-c6; 51. Lf Ke4-e3; 52. Lel-c3 Kef'1 53. Lc3 - el a6 - a5; 3* geeft het op. 54. bxa5 bt Lh4 b3; 56. Lf6 Pd4; 1 promotie voor de b-pi* De partij werd gespeelJ" tweede bord. Aan het maakte de baas zelf (W* remise met Lautier. Hij® zijn vuist hebben f* maar is door dit voor j vens weinig wijzer geworae vermoed echter dat zijn° nen al gesmeed zijn- fn J cente verleden bedien» zich met wit enkele male het enigszins omstredens gambiet. Hij boekte er ge zeges mee, onder and 1 gen Anand. Maar rnogerg j de hij het tegengif v0 Open Spaans nog even kast laten staan. land Bornholm is peens buitenbeentje, rtligt tegen Zweden rchurkt. De kust is -lig, de stranden be- het fijnste zand en loensen zijn er stug. |nBornholm is braaf. ,r iphan van Grinsven jongensachtig, zoals al-leen trikanen dat kunnen zijn. En 1 is Pete Hunner de veertig al sseerd. Hij is glasambachts- woont op het kleine Deense .Md Bornholm dat dicht tegen leden ligt aangeschurkt. Poli- wetenschappen studeerde ll-jjer. En kunstgeschiedenis. woonde in Kansas en in New Mico. De liefde dreef hem eerst 'ar Kopenhagen en daarna naar "rnholm. Het gemak waarmee lis de beeldspraak oplepelt, ver- dat hij die vaker heeft ge- ikt: „Het leven in Amerika is 'rijdende sneltrein, als je „jven uit moet, dan haal je 'm nooit meer. In Kopenhagen gaat je trein wat langzamer. Maar in jimholm wacht de trein op je tot weer instapt." - sentie van het leven op het tijna buitengewestelijke Deense land teruggebracht tot enkele ien. Net zo min als de rest van memarken, heeft Bornholm in, fjorden of strenge win- ters. En zelf zeggen ze dat het jand niet zo duur is als de rest de Scandinavische broeders, wel het door wisselende lachtshebbers regelmatig ver- janselde eiland dichter bij Iweden ligt dan bij Denemarken illen Bornholmers al sinds «nsenheugenis graag bij Dene- urken horen. In 1658 was het «ver. De Zweedse gouverneur en garnizoen werden over de ing gejaagd en de eilandbewo ners sloten zich weer bij Dene marken aan. Waarom eigenlijk? Tegenwoordig in de eilandbewoners vooral tróts Bornholmers te zijn. Het is een zelfstandige provincie en de rest van het land heet consequent 'daar'. De vraag 'Ben je in Ko fenhagen geweest?', wordt niet gesteld. Dat is 'Ben je Daar ge weest?' Bornholm trekt een half miljoen toeristen per jaar, veel Duitsers enZweden. Ze worden vooral ge lokt door de stranden aan de zuidkust. De mooiste zijn te vin den bij Dueodde, twintig kilome ier strand, in de zuidoostpunt. En met zomaar strand. Het stuif zand werd vroeger onder meer gebruikt om zandlopers mee te rallen. Het is het fijnste zand, angstaanjagend wit ook. De vuurtoren van Dueodde kijkt uit over zand, duinen en zee. Wie de bijna tweehonderd treden naar boven wil lopen, hoeft slechts vier Deense kronen in een busje te stoppen dat naast de ingang staat. Want toezicht is er niet al- jbjd. Datzelfde geldt voor de wankele voedselstalletjes die overal langs weg staan. Zo bieden boeren hun verse waren aan, aardappels, "Ppels, eieren. De prijzen staan erbij èn een blik of doosje om het Seld in te doen. Als de avond valt P de koopwaar naar binnen wordt gehaald, zit dat geld er nog altijd in. [Jongeren is de tweede grootste stad 'an het eiland. Op 1 mei 1994 'oonden er 3.871 mensen, maar zullen er inmiddels weer er zÜn- Want Bornholm «Tippelt leeg. Zo'n 45.000 inwo- I® telt het eiland nog, tweedui- minder dan een paar jaar ehen- Als in zoveel afgelegen tertsen trekken de jongeren J>'°P zoek naar werk, een be ate toekomst. °ewel Bornholm nog grossiert vissersplaatjes he visindustrie op het ei- riib T hso is de vierde belang- JKSte vissershaven van Dene- it» w de laatste jaren enor- „plP 1 aPPen opgelopen. Tien jaar Ier Jif j0n een jongeman zon- 'er2ieidmg er no§ ë°ud geld in ■- nen; tegenwoordig nauwe- ler eeiJ belegde boterham. Als invLik mag worden, is de vis lent, en als de vis gevon- Worden11 worden- mag die niet ZZ gev,an.gen. Wie er naar 'erhaafTV ]gt een nioedeloos ken ai t boren over quoterin- irartic!! vangsten en een ghsch ingekrompen visserij- We j^fen van het plaatsje "ten wiim0 S 1chter elkaar noe" dwoonct tr een file'' zegt een ;rnler) Vlrdringt een b®d- ioot diB Z1t rond een vissers- Wacht* W,° gelost- Meeuwen 'en visseltrf aasgleren; afgeklo- wijJn Sekoppen op de kade be- «ge mate??nld l0°nt Glibbe" fubber W„ oranje en zwart nische nat r schepen in rit- 'erdovenri ?ne?' De stank is oor- is de ha„- de z°mermaanden g een dag later als

Krantenbank Zeeland

de Stem | 1995 | | pagina 46