Weekend
srker
liveau
rker
niveau
Interface: Windows, Windows en Windows
>3E
TUSSEN INDIE
EN INDONESIË
orium assistent
INTERFACE
ORIUM ASSISTENT
OESTEM
E4
Lteke van Dort werd als
Luk meisje in het toenmalige
liederlands Indië geboren. Ze
loemt zichzelf dan ook 'een
Lnke Indo.' Maar als ze Tante
[jen speelt, is Wieteke zo In-
isch als het maar kan. De me-
norfose is zo volledig en het
lucces daarvan zo compleet, dat
Sommigen Wieteke haar Tante
[jen kwalijk nemen.
'Ik behoor bij
twee culturen.
Mijn land is op
twee plaatsen tegelijk.
Ik heb mijn moederland
meegenomen naar
mijn vaderland'
IBER 1995
uit van oudsher een centrum-
arisch erfgoed uit een roemrijk
|le gunstige ligging tussen de
i Bergen op Zoom óók tot een
effen binnen de afdeling Sociale
Idviseren inzake periodieke heron-
pn met betrekking tot regelingen,
die tot de taakstelling van de
[iet uitzondering van de onderzoe-
plex karakter of waarbij sprake is
problematiek,
pdvies.
herhaaldelijk voorkomende pro-
It.b.v. de beleidsvorming.
bijv. MBO-SD, MEAO).
I het sociaal zekerheidsstelsel, van
lamheden.
ling maximaal 4.257,- bruto per
Ie. De gemeente kent het systeem
chaal. De gebruikelijke rechtsposi-
lericht meer vrouwen, gehandicap-
■erheidsgroeperingen in dienst te
Ide eisen voldoen wordt uitdrukke-
standszorg van de afdeling Sociale
pa het verschijnen van deze adver-
|788,4600 AT BERGEN OP ZOOM.
TRO
Industrial Rescue Equipment t
een Nederlandse Holding, metvesl
i Nederland, U.S.A. en Singapore. Z
lit, produceert en verkoopt hydraul
|reedschappen voor de brandweej
diensten en industriële bedrijven o*q
i wereld. Voortdurend wordt geïnvf
knderzoek en ontwikkeling van niei
n en produktiemethoden. Wereldi
|aam verworven als specialist in hoi
'rauliek. De technologisch hoogwaï
dukten worden alom gerekend toll
|r wereld.
ring is een dienstverlenende afdeling
e organisatie en is verantwoorde!
beheer en de verstrekking van tech
rmatie. Binnen deze afdeling is f
[n MTS'er, grafische vormgeving,
bezig houden met de opmaak »H
dingen, handboeken, stickers, lab
rwijl hij tevens korrektiewerkzaaml*
>ke tekeningenbestand voor zijn rel
imt. Om te slagen in deze verantwoi
ob, recentelijk nog verzwaard doorl
jeving, dient men vertrouwd te zijn n
rare pakketten WP 6.1, CorelDraw!)
iker 5 en Autocad 13. Ervaring melk
van on-line helpsystemen is eenp
18-28 jaar.
2ITATIE
ng kunt u nadere inlichtingen verk'
de heer A. de Boer, Hoofd Afdelk
ring, tel. 01621-89200. Uw schrift
llicitatie kunt u richten binnen
verschijning van dit blad aan de al
eelszaken, Postbus 33, 4940
DONKSVEER.
boratoria, waarvan het hoofdkantoo'
linet vestigingen in Londen, Keulen
en uitgebreid dienstenpakket aan
n dit dienstenpakket is het analyse'01
nemen aan projecten in het kader va®
van ons bedrijf, zoeken wij voor o®
king van monsters en het verwerk®'
geautomatiseerd systeem. Voorts v
e operationele werkzaamheden,
teert aan de laboratoriummanager®
analisten.
tieel, omdat een interne training
Enige belangstelling voor medisd1
en is echter vereist.
te beschikken over cijfermatig 'nZ,c
werken.
iwel in woord als geschrift, is vereist-
ie - graag binnen 14 dagen - richten
H. Teurlings
120
Breda
ZATERDAG 2 SEPTEMBER 1995
I Ze zeggen dat ik de Indische
Lemeenschap bespottelijk maak,
Bat ik daar een karikatuur van
Lsenteer," vertelt Wieteke.
[nat is niet zo. Maar een clown
tje ben ik wél."
r Andreas Schelfhout
.eslagen door het lot, innerlijk
verdeeld, grijs, oud. Zo ingetogen
stil is de zaai dat Wieteke - Tante
n- van Dort nauwelijks een geluidsinstal-
Etie nodig heeft. Ontroerd en heel zachtjes
jigthet publiek de liedjes over het Indië van
.oen'mee.
[acht over Java', 'Afscheid van Indië', 'Hallo,
Irniung'.
tranen glinsteren.
las bij de uitgelaten conferènces over hoe in-
lertijd de Indischgasten zichzelf in Nederland
Terugvonden, wordt de weemoed doorbroken
n klatert het lachen uitbundig door de bij ie-
(ere voorstelling tot de laatste stoel gevulde
jaal. Tante Lien speelt altijd een thuiswed-
irijd.
i de barre, chaotische dagen waarin hals-
[verkop een heel volk vanuit de tropen werd
rgeplant naar guurnat Nederland, zag de
tilburgse dichter Tymen Trolsky hen in 1948
llotseling in het straatbeeld verschijnen:
Ir zie de oude droefheid door hun oude ogen
wen,
Jliijd verliefd blijvend, altijd weemoedig. Met
|un doden
realen ze, gekleed naar hun kleurrijke, Indi-
Icfie mode,
door onze straten en kunnen aan de koude niet
IBennen.
Wieteke van Dort: „Een lach en een traan. De
liedjes die ik zing zijn nogal melancholiek. Dat
langt gewoon samen met de heimwee die wij
Indische Nederlanders allemaal voor Indone-
fiê voelen. De onderwerpen lenen zich daar
lok voor. Ik hoor niet hoe er meegezongen
ordt, wel dat er meegezongen wordt en ik zie
p tranen. Vooral in kleine gezelschappen
pat de ontroering ook op mij over, dan heb ik
Jrote moeite om me goed te houden. Daarom
ïrobeer ik de conferènces heel vrolijk en uit
lekten te maken."
[Op mijn nieuwe cd staat 'Een laatste groet',
t liedje hebben de mensen al jaren, al
ïstens vijftien jaar gevraagd. Ze wilden iets
hebben om bij crematies naar te luisteren. Ik
Jacht, ja kom, daar heb ik geen zin in. Toen zei
[en tante van mij: 'Maar Wiet, dat is toch de
Bootste eer die ze je kunnen bewijzen als je
lat mag doen? Vraag aan Mee Bruins, de dich-
[eres die ook 'Weerzien met Indië' schreef, of
e het voor je kan maken."'
[Dat heb ik schoorvoetend gedaan. Maar Mee
Tel: 'Ik begrijp precies wat ze bedoelen.' Ze
jehreef meteen een prachtig lied met als re-
pls onder de sterren in het westen
s leven is volbracht
Jegt ook het land in het oosten
Vin kinderen goedenacht
I stille kracht
n Tante Lien
Wieteke van Dort als Tante Lien: „Ik bén een van hen, het is voor mij heel indringend, ik onderga het, ik heb nooit afstand.
FOTO ARCHIEF DE STEM
„Als ik dat lied zing, heb ik echt het gevoel dat
mijn vader en moeder, dat mijn hele overleden
familie meeluistert. Vorig jaar Kerstmis trad
ik ermee op voor een zaal vol marinemensen.
Daar zaten veel weduwen tussen, die zo ont
roerd waren dat ik zelf moest huilen op het to
neel. Dan ben ik een van hen, ik bén een van
hen, het is voor mij heel indringend, ik onder
ga het, ik heb nooit afstand."
Brieven
„Misschien krijg ik daarom vijftig tot tachtig
brieven in de week. Dat is veel hoor. Dat zijn
niet alleen bewonderaars, dat zijn ook mensen
met problemen die door instanties behoren te
worden opgelost. Drie vrijwilligers zijn met
die brieven bezig. Iedereen krijgt, soms een
beetje laat, antwoord. Op een gegeven moment
zijn we begonnen met kumpulans, bijeenkom
sten, voor de 'vrienden van tante Lien'. Aan
die bijeenkomsten bleek een enorme behoefte
te bestaan. Zo werd ik de ombudsman van de
Indische Nederlanders. Vooral toen ik me met
die achterstallige KNIL-soldij ging bemoeien.
Daar heb ik me enorm voor ingezet."
Je bent de stem en het gezicht van Indisch Ne
derland?
„Nee, dat kun je beslist niet zeggen. Er zijn er
genoeg die zich niet graag met tante Lien
identificeren. Die vinden dat we ons niet zo
gedragen en vooral niet zo praten. Die vinden
het maar niets, ook als ik uitleg dat ik een
soort clowntje ben. Maar ik begrijp het wel. Ik
heb bijvoorbeeld video's gemaakt van mijn
ouders om alles vast te leggen. Want wat ze
vertellen, is allemaal geschiedenis. Mijn moe
der schrok ervan en zei: 'Wiet, praat ik zó?'
Die had nog nooit van zichzelf gehoord dat ze
een accent had met rollende r's en dikke b's en
al die klinkers die van Indische mensen zoveel
nadruk krijgen. Dat hebben ze bij mij er op de
toneelschool uitgeramd. Maar een feit is dat
Indische Nederlanders vaak volmaakt Neder
lands spreken. Die hoor je niet zeggen: 'hun
hebben' of 'van je eigen'."
Koningsgezind
„In 1957 zijn we naar Nederland gekomen. Ik
was toen veertien. Ik kwam hier voor het eerst
en dat was wel even schrikken. Opeens zie je
Tel.: 076
,-78 250°
Windows 95. Kunt u dat woord,
«combinatie met dat getal, nog
toren, of bent u er doodziek van?
wel een beetje, maar dat komt misschien omdat
"één dag na de W-day, 24 augustus 1995, voor
een tijdje naar Amerika vertrokken ben. Daar is alles
9'oter en mooier, dus ook de reclamecampagne
waarmee Windows 95 iedereen door de strot ge
duwd wordt. Kranten, radio, televisieshows, tijd
schriften, billboards, reclamefolders, winkelpuien,
«es is volgeleuterd, volgeplakt, volgefiimd, volge-
tongen, volgestapeld, volge-weet ik veel wat nog
meer met Windows 95,
Rolling stones lachen zich het apezuur bij al die
commerciële flauwekul. Eerst kregen ze van Bill Ga-
te twintig miljoen gulden als die de bestofte hit
Jwme Up mocht gebruiken voor reclamecampag
ne van Microsoft. Ja, natuurlijk meneer Gates, waar
om niet? Vervolgens wordt die song zowat iedere
minuten op ieder televisiestation, en dat zijn er
bracht^3 vee'v van ten 9e*1ore 9e"
[Wat Start me Up, u raadt het al, ook weer lekker
®gint te verkopen, net zoals al die andere oude
Platen die de mazzel ^hadden om in een redame-
compagne voor spijkerbroeken of deodorants ge
wikt te worden.
geloof het nu allemaal wel, meneer Gates, kunt u
misschien effe dimmen. We komen er met zijn allen
"zelf wel achter hoe goed dat systeem van u is. Al
es ik ook hier de nodige gruwelverhalen over mis-
a's resulfa''at'6S' totaa' verstomc'e comPuters
Intussen, al kost het me de nodige moeite om dat
e te geven, mis ik Windows 95 ais een vrijer zijn
omrf6 vZ'1 ^er 'n ^ew met *wee Toshiba's,
bin no9 s,eec's een onvoorwaardelijke aan
één? Wn lew ben. Want heb je er maar
hpct L (ian 9aat ^'e gegarandeerd de eerste de
Ln *"9 kapot, en heb je er twee tot je beschik-
wg, dan blijven ze allebei heel.
bervfu 1000 heeft 9een fl°PPy<lrive, en een
p geheugen, dat niet uit de voeten kan met
Windows. Er draait een DOS-tekstverwerker op, er
zit een zendprogramma in en een 2400 bauds mo
dem. Het ding is uit de tijd, maar zo stabiel als het
graniet waarop het Empire State Building is ge
bouwd. Het werkt altijd en overal, en heeft me nog
nooit in de steek gelaten.
Vorige en volgende zinnen tik ik weer op de oude
getrouwe, want zijn opvolger, een 1950, doet nog
steeds niet wat er van hem verwacht wordt. Batte
ry—life drieëneenhalf tot vier uur, beweert de ma
nual. Vergeet dat maar, twintig minuten komt meer
in de buurt van de waarheid. Verder zit er een 'so-
vangst mocht nemen en het om ongelukken vra
gende stekkertje aan de zijkant ontwaarde. Een plat
en stijf gevalletje dat als adaptor tussen een tele-
foonstekkertje en het cardmodem fungeert. „Als
daar iemand een boek op laat vallen is dat het ein
de van het verhaal."
Driekwart jaar later heb ik mijn gelijk gekregen, en
heeft de lummel die mijn stekkertje in de vernieling
geholpen heeft door er het ATP-jaarboek op laten
lazeren, zich niet gemeld. Het restant bestaat uit zes
koperen draadjes, die alleen met een vergrootglas te
ontwaren zijn. „Nooit van gehoord of gezien," lach-
Door Léon Krijnen
Reacties: E-mail: 100445.2062@compuserve.com
phisticated' 14.4 modem in, 4 megabyte geheugen,
een harde schijf die er wezen mag en ziet het beeld
er veel aangenamer uit.
Allemaal dingen die het leven prettiger maken, al
leen jammer dat het thuisfront iedere dag minstens
één stuk tekst verwacht en daar is het weer hope
loos fout gegaan met dat nieuwe wonder der tech
niek. Want dat PCMCIA-kaartje dat erin zit, een mo
dem van de afmetingen van een vetgemeste credit
card, blijft een vervelend stuk ongeluk. Een hautain
stuk vreten dat van de tien verschillende telefoonto-
nen die in zijn oor getoeterd worden, er met maar
één, hooguit twee, een gesprek aan wenst te gaan.
En dat nu tot overmaat van ramp ook nog mank ge
raakt is.
„Dat gaat vroeg of laat fout," weet ik zeker gezegd
te hebben toen ik het ding begin dit jaar in ont-
te de verkoper van CompUSA, een zaak zo groot als
een Nederlandse Makro waar alleen maar compu
terspul verkocht wordt, terwijl hij met een meewa
rig gezicht het wrak van mijn stekkertje bekeek.
„Maar waarom koop je geen cardmodem waar de
telefoonstekker rechtstreeks in past. Dan heb je dat
probleem nooit meer, en ik heb hier een 28K.8 voor
nog geen 300 dollar."
Na effe nadenken maar gedaan, denkend aan Mur
phy e n zijn wetten, want als ik dat niet doe, gaat de
ouwe getrouwe gegarandeerd vandaag naar de fi
listijnen. De stijgende ongerustheid bij de hoofdre
dactie neem ik hierbij meteen weg, want ik ga dat
ding niet declareren. Ik hou het zelf en stop het
voortaan in iedere volgende Toshiba waar ik mee
moet werken, privé of van de baas. Kan ik ook op
reis lekker blijven Netscapen, Compuserven en
Webben met een acceptabele
snelheid.
Waarbij vermeld dat Amerika een
paradijs is voor een beetje Internetter. Vlak voor dat
gedonder met die stekker besloot ik om de laatste
versie van Netscape te downloaden van de server
van Netscape. Dat programma bestaat uit één ge
comprimeerde file van 1.6 megabyte, iets te veel
voor één floppy derhalve, en van 2 megabyte flop
py's heb ik wel gehoord, maar ik heb ze nog niet ge
zien.
Downloaden dus maar, maar blijkbaar had ik het
verkeerde moment gekozen, want het duurde met
die 14K.4 drie uur en vierentwintig minuten voor de
boel binnen was. In Nederland heb je een sneller
modem er dan snel uit met de telefoonkosten, maar
in Amerika maakt dat geen mallemoer uit. Waaruit
meteen het grootste voordeel van het lidmaatschap
van Compuserve blijkt. Waar ook ter wereld ik een
portable mee naartoe sleep, ik kan een lokaal num
mer bellen en inloggen. Die download van bijna
drieëneenhalf uur kostte me zegge en schrijve één
kwartje, zijnde het tarief van een telefoongesprek
op Manhattan, ongeacht de tijdsduur. Daar kan de
KPN nog het een en ander van leren.
Maar inderdaad, meneer Gates, toen ik dat nieuwe
modemkaartje ging installeren, miste ik Windows
95 als een chirurg zijn scalpels. Windows 95 zou het
dingetje vanzelf herkend en geïnstalleerd hebben,
maar onder 3.11 werd het installatieproces, in loka
le termen, een pain in the ass.
Die pijn beneden was snel vergeten toen het mode-
mpje uiteindelijk als een tierelier begon te draaien.
Alsof het hoofdkantoor bij het hotel om de hoek zat
kreeg ik de Internet-editie van De Stem te pakken
en kon ik een paar stomverbaasde collega's Tele
tekst, de voetbaluitslagen van de eredivisie, en het
laatste nieuws van het ANP laten zien.
Misschien toch nog maar eens terug naar CompU
SA morgen. De prijzen van extra geheugen schom
melen hier rond de veertig dollar per megabyte en
als ik er vier bij laat proppen in die Toshiba 1950 kan
ik er Windows 95 op draaien. Zou dat wel dedara-
Dit jaar is het vijftig jaar geleden dat In
donesië eenzijdig de onafhankelijkheid
uitriep. Die onafhankelijkheidsverklaring
was het begin van het einde van de kolo
nie Nederlands Indië. Deze weken beste
den we regelmatig aandacht aan het toen
malige Indië en het huidige Indonesië.
Vandaag de laatste aflevering.
dan de Nederlandse vlag wapperen. Daar ben
je zo mee grootgebracht, met liedjes als O
schitterende kleuren van Neerlands vlag, Wat
wappert gij fier langs de vloed en dan zie je
hem echt. Nou, dat is wat. We voelden ons in
Indonesië Nederlandser dan de Nederlanders,
we waren ook heel koningsgezind."
Aanpassingsmoeilijkheden
„Daar heb ik wel problemen mee gehad. In de
tijd van 'Oebele' bijvoorbeeld moest ik tegen
de collega's zeggen: 'Nu wil ik rustig de va
kantiefoto's van de koningin in Lech bekijken
en ik wens geen commentaar.' Later mocht ik
in een Vara-programma een typetje doen. We
speelden een dameskransje waarbij iedereen
zat op te scheppen over de kleinkinderen. Ik
was een Indische dame en liet ook foto's zien:
'Dit is de kleine Constantijn, dit is Willem
Alexander, zo schattig.' Op het laatst neuriede
ik Wien Neerlands bloed door d'aderen vloeit,
van vreemde smetten vrij... En dat lekker
bruin geschminkt. Ik ben een witte Indische
Nederlander. Maar aanpassingsmoeilijkheden
heb ik genoeg gehad."
Zoals?
„Dat je als meisje niet mocht vechten bijvoor
beeld. Dat was in Indië heel gewoon. Ik moest
hier vooral verschrikkelijk wennen aan ai die
blanke mensen die sjouwden, dat had ik nog
nooit gezien. En dat je je fiets buiten kon laten
staan. Dat kon toen nog, die werd toen echt
niet gestolen."
„Wij kwamen hier op va
kantie. We leefden erop
los, we maakten al het
geld op. Mijn ouders
kochten bijvoorbeeld niet
een pondje kersen, maar
een hele kist. En dan aten
we net zolang tot die kist
leeg was. Dat kunnen we
heel goed, onmatig leven.
Toen zei Sukarno: 'Alles
van de buitenlanders is
nu van ons.' Toen hadden
we opeens niets meer en
konden we niet meer te
rug. Van zeer welgesteld
waren we van de ene op
de andere dag straat
arm."
„Mijn ouders hebben dat
fantastisch opgevangen.
Na een week sip kijken,
zeiden ze: 'Luister, we hebben elkaar nog, we
zijn allemaal gezond, we beginnen gewoon op
nieuw.' Dat is het geweldige van alle Indische
Nederlanders. Niemand is bij de pakken neer
gaan zitten, ze zijn allemaal opnieuw begon
nen en hebben alles aangepakt. Mensen met
hoge functies, directeuren van ondernemin
gen, zijn gewoon weer onderaan als klerk,
schrijver of boekhouder begonnen. We hebben
ons enorm aangepast. Eigenlijk te goed en
zonder rancune."
Gefusilleerd
„Mijn vader is tijdens de Bersiap omgekomen.
Hij was de baas van een suikerfabriek die ei
gendom was van Chinezen. Hij is gefusilleerd
door Indonesische vrijheidstrijders. Om een
voorbeeld te stellen. Dat is een heel drama ge
weest. Ze hebben hem midden op het dorps
plein in een Nederlandse vlag gewikkeld. Toen
moesten ze op hem schieten. Maar iedereen
schoot over hem heen. De commandant raakte
geïrriteerd en schoot toen zelf en raakte mijn
vader in zijn maag. Toen zei mijn vader: 'Als je
me dood wilt hebben,
moet je door mijn
hoofd schieten.' Dat
deed die officier. Pas
maanden later hoorde
mijn moeder wat er ge
beurd was."
„Toen ik tien was, her
trouwde mijn moeder
met een ontzettend lie
ve man, een soort
droomprins. We kre
gen een prachtig huis
met een mooie tuin. We
hadden het al leuk,
maar het werd nog leu
ker. Ze hebben ons op
gevoed zonder een
spoortje haat tegen de
Jappen, zonder haat
tegen de Indonesiërs.
Mijn familie heeft daar
toch van generatie op
generatie gewoond. En nu zijn we nergens
meer thuis, altijd verlangen we naar waar we
niet zijn. Toch zie ik het als een verrijking. Ik
behoor bij twee culturen. Mijn land is op twee
plaatsen tegelijk. Ik heb mijn moederland
meegenomen naar mijn vaderland."
Tante Lien:
„Toen wij repatrieerden
Uit de Gordel van Smaragd
Dat Nederland zo koud was
Hadden wij toch nooit gedacht
Maar 't ergste was het eten
Nog erger dan op reis
Aardapp'len, vlees en groenten
En suiker op de rijst."
