Australië eist excuus van Japan
Onze Top 10
van deze week.
0
0
0
Tsjet
Israël er
O
O
O
Azië herdenkt de
capitulatie van
Japan nauwelijjki
Geen vrede voor doden en overlevenden bij tombe veteranen
O
e
0
Einde oorlog maakte leden keizerlijke familie tot aardse schepsels
ifleld Rol
I Duitse polit
tegen 'Hess*
I had de JÖraat 6r alle belan§
79
89
9.90
5.49
5.25
L89
1.29
179
3.99
119
Extraatje van deze week:
Wapenprogramma Irak
Vredesakkoo
DE STEM
BINNEN BUITENLAND
Wem
Japanse premier Murayama wil wel, maar staat onder druk van conservatieve politici
JM
DE STEM
M
I Chemnitz (dpa/ap) - De polit
I heeft gisteren 84 neo-nazi's op
[geweldplegingen begaan tijder
Idolf Hess-actieweek'.
DINSDAG 15 AUGUSTUS 1995
Door P. Ferguson (ap)
Tokyo - Ieder jaar komen ze weer om
hun gevallen kameraden te eren.
Maar ieder jaar zijn het er minder en
zien ze er breekbaarder uit.
Bij de Yasukuni (Vredig Landj-schrijn
in het centrum van Tokyo worden Ja
panse oorlogsdoden, onder wie enkele
veroordeelde oorlogsmisdadigers, als
goden vereerd. Het heiligdom is dan ook
een symbool van de nog steeds spelende
controverse in Japan over de eigen rol
in de oorlog.
Voor en tijdens de oorlog was Yasukuni
een van de belangrijkste tempels in de
Japanse staatsgodsdienst Shinto, waar
in de keizer als een levende god en mili
taire machtsuitbreiding als een heilige
zaak werden voorgesteld.
De persoonsverering en het militarisme
werden na de oorlog officieel uitgeban
nen, maar de Yasukuni is in veler ogen
nog steeds een plek waar een foute oor
log wordt verheerlijkt.
Op de de dag dat 50 jaar geleden de Ja
panse capitulatie werd aangekondigd,
zijn er groepen oude mannen te zien die
Een Japanse in tranen bij de Yasukuni-schrijn. foto anp
zich meest schuifelend een weg banen ding van de keizerlijke chrysanten
door de menigte. troon, klappen ze in hun handen om de
Voor het centrale altaar, met de afbeel- geesten van de dode kameraden op te
wekken. Sommigen dragen uniformen
uit de Tweede Wereldoorlog en Japanse
strijdvlaggen uit die tijd. De meesten
hebben hun beste pak met stropdas aan
en dragen witte platte hoeden tegen de
zon.
De nu 84-jarige Minoru Uchino was ge
durende de oorlog bij de marine. Tij
dens een torpedoslag zag hij mensen
aan beide zijden aan hun eind komen.
„Ik kom hier om eer te betonen aan de
genen die werden gedood," zegt hij.
De oorlog is duidelijk aanwezig, zo ook
de keizerlijke familie.
Pal naast de tempel is een oorlogsmu
seum gevestigd en in de souvenirwinkel
hangt een groot portret van de keizer en
een beeltenis van de vorst is terug te
vinden op speldjes, aanstekers en ande
re prullen die er kunnen worden ge
kocht.
Dit jaar meer dan andere jaren is de
tombe een netelig probleem voor de re
gering. Tot woede van vele veteranen
laat premier Tomiichi Murayama zijn
gezicht er niet zien.
„Als de moedige helden die we hier eren
neer konden kijken, en zagen dat onze
premier hier niet komt om tot ze te bid
den, zullen ze zich schamen," zegt de
79-jarige Yoshito Yasuda, die getooid is
met luchtmachtemblemen uit de oorlog.
„Het is onaanvaardbaar."
Verwacht wordt dat zeker de helft van
het kabinet vandaag wel een bezoek
brengt aan het heiligdom. Muruyama,
die waarschijnlijk een verklaring zal af
leggen met verontschuldigingen in een
of andere vorm, had zijn ministers ge
zegd dat ze hun eigen oordeel moesten
volgen wat betreft het al dan niet be
zoeken van de Yasukuni-tempel.
Minister van Handel Ryutaro Hashimo
to heeft al laten weten dat hij wel gaat.
Om verdere controverse te voorkomen
spreken de bewindslieden van prive-be-
zoeken.
De veteranen beschouwen de terughou
dendheid van de regering als een bele
diging van hun dode kameraden. „Ik
begrijp niets van de problemen rondom
het eren van onze oorlogsdoden," zegt
Yasuda. „Ik denk niet dat hun geesten
rust vinden totdat wij hen, net als in an
dere landen, onze respect betonen voor
wat ze deden."
Van onze redactie buitenland
Canberra/Tokyo - Japan moet zich formeel excuseren voor zijn
oorlogsverleden en in de geschiedenisboeken de waarheid over
zijn agressie schrijven, eist de Australische premier Paul Ke
ating.
Hij zei dat de 50ste verjaardag van
de capitulatie en de atoombom
men op Hiroshima en Nagasaki in
Japan het gevoel heeft gekweekt
dat het land het slachtoffer was
van de Tweede Wereldoorlog.
„Terwijl zij juist de agressor wa
ren," aldus de premier.
Hij dringt erop aan dat de Japan
se premier Tomiichi Murayama
een verontschuldiging aanbiedt,
waarbij hij gelijktijdig benadrukt
dat Japan afstand heeft genomen
van zijn militaristische verleden.
Volgens Keating is een excuus ook
niets waard zolang het Japanse
ministerie van Onderwijs in de ge
schiedenisboeken op school niet
de volledige waarheid durft te
zeggen.
Verwarring
In Groot-Brittannië is bij de rege
ring en onder veteranen grote ver
warring ontstaan of Japan zich 50
jaar na de oorlog nu wel of niet
heeft verontschuldigd.
De Britse regering meende eind
vorige week dat het formele Ja
panse excuus was gekomen. In een
brief aan premier John Major zei
Murayama dat de oorlog veel vol
keren 'ondraaglijk leed' heeft ge
bracht. Maar vlak nadat het kan
toor van Major de brief als de
langverwachte verontschuldiging
had uitgelegd, zei Murayama dat
hij het zo niet had bedoeld.
Zondag gaf de Japanse ambassade
in Londen een verklaring uit
waarin weer wel werd gezegd dat
Murayama een verontschuldiging
heeft aangeboden. De ambassade
benadrukte dat Major in 1993 tij
dens zijn bezoek aan Tokyo ook al
een Japanse spijtbetuiging heeft
gekregen.
Britse kranten en organisaties van
veteranen en voormalige krijgsge
vangenen reageerden teleurge
steld en smalend op het Japanse
gedraai.
Martin Day, een advocaat van ve
teranen die Japan voor de rechter
hebben gedaagd om smartegeld te
krijgen, zei dat hij het Britse volk
zal oproepen geen Japanse pro-
dukten meer te kopen.
In totaal hebben 73.000 veteranen
uit Groot-Brittannië, de Verenig
de Staten, Australië en Nieuw-
Zeeland de Japanse regering aan
geklaagd. Zij eisen ieder 22.000
dollar schadevergoeding.
Murayama heeft net als voorgaan
de premiers wel enige spijt be
tuigd over de oorlog, maar landen
die het slachtoffer waren van de
Japanse agressie wachten nog
steeds op een excuus van het par
lement, dat meer gewicht zou heb
ben dan de uitspraken van indivi
duele politici.
Murayama staat onder grote druk
van conservatieve politici. Zij vin
den dat Japan zich niet hoeft te
verontschuldigen omdat de oorlog
een legitieme poging geweest zou
zijn het Westen te verjagen uit
Zuidoost-Azië.
Vorige maand slaagden de conser
vatieven er in een resolutie in het
parlement af te zwakken tot een
vaag excuus. Veel landen wachten
met spanning af wat Murayama
vandaag gaat zeggen in zijn toe
spraak bij de herdenking van de
Japanse capitulatie.
(ADVERTENTIE)
Tomaten,
500 gram
Komkommer,
per stuk
Hamburger gepaneerd,
500 gram 4.95
•kilo
ChHele kip,
kilo
Coca Cola, regular; light caffeine free
of light,
3 flessen 1.5 liter naar keuze
>8r
Ch PindakaasJ2rl9j, pikant, sesam J2£9l
of stukjes noot, pot 350 gram
Ch Knëckebrüd, sesam 220 g!L89]
of bros volkoren, pak 200 gram
Ch Extra gevulde groente- tomaten-
of kippesoep, blik 0.8 liter
Cöte d'Or Bon Bon Bloc, praline
of wit duopak 150 gram
D®®
Nü
OhAIbi afwas,
citroen of appel, flacon 500 ml
0h Karnemelk, "7Q
pak 1 liter jw Zf
's Lands grootste kruidenier blijft op de kleintjes letten.
te b ij'M fS'". cn t Vj
Op het moment dat leden van het comité 'Ereschulden Indonesië' ter herdenking van de Japanse capitulatie een krans leggen bij de
Indische plaquette in de hal van de Tweede Kamer, nemen Japanse toeristen foto's op het Binnenhof. foto anp
Als het onderwerp niet zo serieus was, zou de plotSPr
openhartigheid van Irak bijna iets komieks hebben. Jaren!"
heeft het regime van Saddam Hussein alles in het werk q»,!
om de door de Verenigde Naties geëiste informatie oir
enorme wapenprogramma slechts mondjesmaat te verst'
ken. Irak probeerde met name belangrijke informatie over
produktie van biologische wapens en de plannen voor aio
wapens achter te houden.
Maar nu mag plotseling Rolf Ekeus, leider van de s
commissie voorde ontwapening van Irak, naar BaguauKo»
voor 'belangrijke en nieuwe' informatie. Het zou gaan orw
lichtingen over alle terreinen: biologische wapens, raketteil
nucleaire plannen. Irak geeft op voorhand zelfs toe dat hd
die jaren informatie heeft achtergehouden.
De oorzaak van deze plotselingen ommezwaai? Geen and
dan de vlucht van generaal Hussein Kamel Hassan, neef
schoonzoon van president Saddam Hussein èn voormalial
nister van militaire industrialisatie. Naar Jordanië heeft Mi
alleen zijn broer en hun twee vrouwen, dochters van Iraks J
sident, meegenomen, maar ook alles wat hij weet van del™
se wapenprogramma's.
Het regime van Saddam Hussein probeert nu alle schuld
leggen bij deze 'overloper' en zegt dat opzijn initiatief niet#
der alle gevraagde gegevens zijn verstrekt aan de wan
specteurs van de VN. Die truc is té doorzichtig.
Irak beseft dat de kans zeer groot is dat de gevluchteex-mi
ter alles wat hij weet, op tafel zal leggen, in ruil vooreen»
de beloning. Dat is zeer ongunstig voor Irak. Dat ziet zijn gel,
men onthuld en tevens het bewijs geleverd dat het al diel
niet heeft voldaan aan de VN-resoluties. Enig voordeel,ia
vorm van verlichting van de VN-sancties, valt daaruit voor
niet te behalen. Wél als het zelf de gegevens openbaart,
Vandaar deze stap die tevens tegen de 'overloper' is ge
Als Irak zelf alle geheimen onthult, is de informatie vaal
sein Kamel Hassan aanzienlijk minder waard. Dus maai
minder kans op een forse tegemoetkoming van Westerse!
in de vorm van permanente bescherming. Loopt hij dier.
dan is de 'verrader' een gemakkelijker prooi voordewraatj
Saddam Hussein. De Iraakse dictator kent weinig genadev
zijn tegenstanders.
Peking/Seoul (dpa/anp) - Landen in oostelijk Azië herdei
vandaag niet of nauwelijks het einde van de Tweede WaJ
oorlog.
Japan, de eerste niet-Westerse im
perialistische macht van deze
eeuw, capituleerde op 15 augustus
1945 nadat de Amerikanen twee
atoombomen hadden afgegooid.
De Tweede Wereldoorlog was
voorbij en er kwam een eind aan
vier decennia Japanse overheer
sing in Oost-Azië.
Voor veel volkeren in de regio bete
kende de Japanse nederlaag het
einde van een wrede onderdruk
king, die vaak van voor de Tweede
Wereldoorlog dateerde.
Maar tevens grepen koloniën de
gelegenheid aan om de onafhanke
lijkheid uit te roepen, zoals in In
dia, Indonesië en Vietnam gebeur
de. In deze landen, net als in de Fi-
lipijnen, Hongkong, Singapore of
Maleisië, zijn vrijwel geen herden
kingsplechtigheden. Een Indonesi
sche regeringswoordvoerder ver
tolkte de gevoelens van veel Azia
ten door zich af te vragen: „Waar
om moeten we mee juichen voor de
overwinning van de Westerse vol
keren in hun oorlog in Europa en
met Japan?". Ontelbare Aziaten
zijn slachtoffer geworden van Ja
panse oorlogsmisdaden. In Thai
land wordt een herdenkingsplech
tigheid gehouden voor de slachof-
fers van de beruchte Burma-spoor-
lijn, die de Japanners lieten bou
wen om Brits-Indië aan te vallen.
Van de naar schatting 120.000
dwangarbeiders die de aanleg niet
overleefden, kwamen er veel uit
Azië. China, dat van 1927 tot 1945
zwaar te lijden had van de Japanse
expansiedrift, beperkt zich to|
discrete herdenkingen. Peki
de grootste handelspartner a
diteur (Japan) niet voor 1
stoten met gruwelen van m«
een halve eeuw geleden.
Naar schatting 35 miljoen
zen kwamen om in d
maar China heeft al kort na d
log alle claims op schadevi
dingen laten vallen en de i
aan de macht gekomen corr
ten hebben deze lijn voortga
Een uitzondering op de al 0^
gemeende onverschilligheid
aanzien van de 15e augustusij
Zuid-Korea. Een fe
doek herinnert aan 1945, ovj
volle lengte van een vijftien va
pingen tellende wolkenkrabM
de hoofdstad Seoul. Japan]
nexeerde het schiereiland ifll
en dat hebben de Zuidtori
nog lang niet vergeten. Niet ij
het Japanse verleden ervoorj
dat rond de helft van Zuil
aanse jongeren een of andere]
van haat tegen Japan koester
onderzoek blijkt dat ook het
nomische succes van het nart
se Japan afgunst kweekt,
jaar nog ontstond grote vft
waardiging in Zuid-K
een voornemen van de rega
geldend verbod op de invoe
Japanse culturele produkten I
heffen. Ondanks het verbod]
Zuid-Korea voor 12 miljard j
meer in uit Japan dan
keizerrijk van de rija
porteert.
Door Mari Yamaguchi (ap)
Tokyo - Zoals zoveel andere
Japanse ouders bekommeren
ze zich om de bruidskeuze van
de oudste zoon. Ze reizen,
maar brengen ook veel tijd in
en om het huis door. Ze heb
ben hobby's, waarvan tennis
favoriet is.
Echt gewoontjes zijn ze niet,
maar toch staan keizer Akihito
en keizerin Michiko veel dichter
bij het volk dan hun (schoonou
ders, die tot 15 augustus 1945
officieel een semi-goddelijke
status genoten.
Schoolkinderen zongen liederen
ter ere van de keizer en in ieder
huishouden hing een portret van
hem. Als hij met zijn escorte
voorbij kwam moesten de ramen
van de bovenverdiepingen
dicht, opdat niemand letterlijk
op de vorst neer kon kijken.
De radioboodschap die de keizer
op die 15e augustus 1945 uit
sprak kwam voor de Japanners
als een grote schok. Schokken
der dan de inhoud van de bood
schap - de Japanse capitulatie
en het einde van de Tweede We
reldoorlog - was voor velen het
aanhoren van de stem van de
keizer. Nog nooit hadden ze die
gehoord.
De geallieerden stelden dat de
keizer mocht aanblijven, maar
alleen als constitutioneel mo
narch en symbool van de Japan
se staat. Zijn goddelijke aureool
iiTAviJ lioyv»
stand van zijn goddelijke status.
Op een 165 dagen durende reis
door het land maakte hij de be
volking duidelijk dat deze sta
tus een 'fout concept' was.
In Japan worden alle officiële
documenten gedateerd met het
jaar van regering van de huidige
keizer. Hirohito's dood aan kan
ker en de opvolging door zijn
zoon Akihito een jaar later,
markeerden een nieuw tijdperk.
Het was een mogelijkheid met
eventuele spoken uit het keizer
lijke verleden af te rekenen, en
Akihito greep die aan.
Al voordat hij keizer werd, had
hij gebroken met de keizerlijke
traditie. Hij was de eerste die
trouwde met een vrouw uit de
burgerstand, hetgeen voor
troonopvolgers in enkele Euro
pese vorstenhuizen nog steeds
ongebruikelijk is.
Akihito en Michiko stuurden
hun kinderen naar privé-scho-
len met kinderen uit burgerge
zinnen, in plaats van dat ze leer
krachten op het paleis in dienst
namen.
Af en toe mengen ze zich onder
het volk, zoals na de aardbeving
begin dit jaar in Kobe, waarbij
ze op hun knieën neerzegen om
overlevenden van de ramp te
troosten.
Het heilige ontzag voor de kei
zer heeft nu plaatsgemaakt voor
genegenheid. Uit opiniepeilin
gen blijkt steeds weer dat de
keizerlijke familie op de sympa-
FV)ip vpn Hp hpvolkirur kan reka-
m. -v te 't .-
Keizer Akihito
..kritiek taboe..
FOTO ANP
Keizer Hirohito. De 'godenzoon' inspecteert de verwoestingen,
die geallieerde bombardementen in Tokyo hebben aangericht.
FOTO ANP
neer het afwerpen van de twee
atoombommen en het einde van
de Tweede Wereldoorlog wor
den herdacht, moet de keizer
door een mijnenveld van politie
ke gevoeligheden manoeuvre
ren.
Akihito moet er rekening mee
houden dat velen, vooral buiten
Japan, de keizerlijke familie nog
steeds verantwoordelijk houden
voor de oorlog. Anderzijds komt
hij niet onder een herdenking
van de 'eigen doden' uit. Alle
herdenkingsactiviteiten van het
keizerlijk paar zijn daarom van
tevoren, nauwgezet in een draai-
zerin maakten een bedevaart
naar Japanse plaatsen die het
meest door de oorlog werden ge
troffen: Okinawa, Hiroshima,
Nagasaki en door geallierde
brandbommen en vuurstormen
verwoeste delen van Tokyo. Ze
bezochten deze plaatsen echter
niet op de herdenkingsdagen
zelf.
Ondanks de aanpassingen aan
de moderne wereld kent het hof
nog steeds vele traditionele ge
bruiken en taboes, en veel bu
reaucratie. Kamerheren waken
ervoor dat leden van de familie
ffpen onderwerp worden van
Weinig Japanners kunnen zich
dan ook voorstellen dat amou
reuze escapades en echtelijke
strubbelingen als binnen het
Britse koningshuis zich onder de
keizerlijke familie voor zullen
doen.
Japanse roddelbladen moeten
zich tevreden stellen met 'ont
hullingen' over kroonprinses
Masako, die ooit zo onbetame
lijk was haar echtgenoot, kroon
prins Naruhito, voor zich te la
ten bukken om een gevallen oor
bel op te rapen.
Kritiek op de keizer is nog
steeds uit. den boze. Publieke fi-
lopen kans doelwit te wj
van rechtse activisten. Hfl
toenmalige burgemeester 1
Nagasaki, Hitoshi M°t0
in 1990 zei dat Hirohito»
verantwoordelijk was v
oorlog, werd hij door eefll
dende Japanner neertfWj
Motoshima raakte erns 5j
wond. J
De media houden zich I
te, soms zelfopgelegde ffl
het gaat om de keizenhJ
lie. In 1992 voerden ze »|1
een nieuwsstop in over
prins Naruhito's stapPf«
huwelijksmarkt.
Verslaggevers en to»8
zich niet aan het protocol!
den, wordt verdere
het paleis ontzegd^ j
Vorig jaar m
Michiko in en v
voor enkele n.---
weten dit aan rep J
media, waarin werd Q
de keizerin hooghal I
centrisch was. ■Na. ichtgel
storten hield deze
abrupt op.
„Dit moet een
menleving voorste i ll J
kunnen niet vrliu spreH
baar over de kei J
zegt journalist^
Masayasu HoSaH'enjiurf
deze vorsten j
uol „Jtiek op
nog steeds taboe,
panse samenleving w
van de keizer U® j(i
Wereldoorlof ter I
Volgens deze vorsk^ i
list is kritiek op ,at del
c+ppds taboe, on®» a
noorChris Halkes
ROBERT Mugabe is van zij:
tuk gevallen. De eens alom
Sen president van Zimbabw
Z|ch ontpopt als homo-hat
verbijstering van de activis
ooit zijn vrijheidsstrijd tej
blanken in Rhodesië steunde
Ze zitten ermee in de maag, de e
Lijders tegen apartheid en syi
Lten van verzetsbewegingen ii
ijlt Afrika. Robert Mugabe (72
Zit van Zimbabwe en het schc
Mid van de intelligente en v
Afrikaanse leider, de vrijheids
jje het oude Rhodesië na de 1
„vemarne in 1980 ontwikkelde
stabiel en vreedzaam land, is ont
I Van onze redactie buitenland
- De Tsjetsjeense
Russisch ultimatum om zie
|pe Russische premier Tsjer
Iconsequenties in het voorui
niet voor 18.00 uur pla
[achte ontwapenen.
Het ultimatum werd gesteld na-
!fat president Jeltsin in het
Iremlin overleg had gevoerd met
jpadviseurs en zijn 'ontevreden-
eid' met de situatie in Tsjetsje-
Jéhad uitgesproken,
be Tsjetsjeense militaire com-
jmandant Asian Maschadov ver
wierp het ultimatum als een po-
om eem eenzijdige uitvoe-
van het vredesverdrag te
[dicteren. Volgens het akkoord
dat op 30 juli werd gesloten moe-
les de Tsjetsjenen demobiliseren,
naar dienen ook de Russische
toepen zich uit de regio terug te
tokken. Jeltsin beschuldigt de
Tsjetsjenen ervan het vredespro
ces te dwarsbomen. Het vredes-
roord staat al enkele dagen op
ringen. De Tsjetsjenen weige-
Iren zich te ontwapenen. De Rus-
I sen zijn onder geen beding bereid
kun troepen uit de regio terug te
trekken. Jeltsin werd gisteren
over de Tsjetsjeense crisis inge
licht door minister van Binnen
landse Zaken Koelikov, de Russi
sche onderhandelaar en minister
minderheden Michailov en
ijernomyrdin. Kort na het ge-
arek kondigde Tsjernomyrdin
[het ultimatum af. Weigeren de
j het is voor het eerst dat de politie
van de deelstaat Saksen gebruikt
maakt van de mogelijkheid tot
[preventieve hechtenis.
in Duitsland is het al tot
gekomen. In Potsdam
j-~ en schopten twee skin-
toads een 19-jarige Israëliër in
[elkaar. In Maagdenburg werden
gisteren twee skinheads voorlo-
""^vrijgelaten die hadden be
negen gehandicapten te
--fl lastig gevallen en mis
handeld. De skinheads sloegen
1 °eia een tram. Geen van de om-
j deed iets tegen het wan-
gedrag van de neo-nazi's.
Bonn werd de extreem-rechtse
nnenkaanse uitgever van Duitse
w Hans Schmidt gearres-
boor Willy Werkman
Av'v - De militaire span
ingen in het Midden-Ooste:
Pen°P' nu ook Israël in in
overleg is met Was
hui over de militair
do Jordanië moet wo:
M®1 geboden, als Sadda:
^sein het zal wagen
'and aan te vallen.
Vitlnk6? ontv'ng Israëls premie
N dak Rabin de Amerikaans
ShihJCOn?.andant generaal Jacl
I vonri n' bet kennelijk nodi,
IsraBn°°r sP°edoverleg
dit ges» V6®6n' En h06Wel
bekS ek ln Jeruzalem
atie ,J1S gemaakt, gaat de
hl Qjken °P die van 1970,
st°nd^rrihe lePr op het pul
Qi Israsi a ü116 bmnen te vallei
len. Plan hielp verijdi
e4intni<uheerste in die dage
militipo 6 aos> toen Palestijns
CenHan Y\sser Arafat F"
En lsraofeamac over te nemei
hoon tP uaaase konmg °P
nauw bouden> stuurde 1
massale met washingto
naar oePenversterkinge
Jordanip noordelijke grens mc
»uxe en c-R
da
Jac
rodi
naa
ove
niet
sitU
toe
pur
I tr°k haar ei\ ,Syrië- Damasci
JordaarKp s,°'daten terug en h<
J^koninkrijk was w,
