Dynamiek aan de Dommel
aar van
ide duiven 1
In Zaamslaf
•ealiseerd
Eindhoven ziet zichzelf graag als een stad in beweging
RTL houdt vast aan
dodencijfer en aan
uitzenden Rawagedeh
I K0N biina aUes
I h°°g temP°
I^'hovendL™' Brahms) kostte
|Ht[et®iBOgmgveelbloed'
iESTEM
SCHIJF
I een eerbetoon
Festival
OP REIS
BETSY GIJS
Ook protest van Bredase bisschop
I Fidelio
Django
15 AUGUSTUS 1995
9. J. du Puy, 5 en 7. F. defied
6 en 8. J. en R. Dane, 10. cw
I Van de Wege/Wisse.
Met Moed Vooruit Boschkaoell
250 jonge duiven, 1160,72mmn
en 10. C. de Cock, 2. P. HeS'-
L. Kerckhaert, 4. D. Dobbelaar'?!
6, 7 en 9. Th. van Damme, - J
I Dobbelaar.
Samenspel Hulst/St.-Janstee J
612 jonge duiven, 1185,58mpm- iï
J. Looyer, 2. Ed. van Goethem 31
I Lex. Thijs, allen St.-Jansteen' A
P.d'Hondt, Hulst, 5. AdrieThiis r'1
E. de Kind, 7. Comb. Danckap
rt/Van Riel, alien St.-Jansteen f
W. Geers, 9. C. de Cock, beidi
Hulst, 10. A. de Meyer, St.-Jai
steen.
Nieuw Leven Koewacht, 142 jona
duiven, 1152,53mpm: 1, 2 en 10
Schalkens, 3, 6 en 9. H. van Dijk -
en 8. R. de La Ruelle, 5 en 7. R «ai
Hijfte.
Herleving Kloosterzande, 3öö jonJ
ge duiven, 1172,46mpm: 1. RenJ
van Goethem, 2 en 10. Jo. Voet 31
R. Mahu, 4, 5 en 9. L. de Waal,
van Goethem, 7. Comb. B
schop/De Waal, 8. T. Pouwels.
De Snelle Duif Clinge, 184 jona
duiven, 1138,89mpm: 1. J. vanSjL
aandonck, 2. I. Mercks, 3. Comty
De Smet/Van Kerkhoven, 4 en 6. jl
van Goethem, 5. P. Scheers, 7,8 en
9. C. van Landeghem, 10. G. i
Letter.
Nog Sneller Breskens, 238 jongi
duiven, 1132,32mpm: 1. S. vand
Lijke, 2. H. Mookhoek en zoon,
en 6. R. de Smit, 4. L. van de Wegt
5 en 8. Comb. Mulken/Mookhoei?
7. J. van Oostenbrugge, 9. H. dj
Poorter, 10. W. Fenijn.
De Snelvliegers Oostburg,
jonge duiven, 1124,52mpm: 1. J. dj
Smet,2 en 5. A. de Wever en dochl
ter, 3, 4 en 6. W. Prenen, 7.71)
Daansen, 8. M. Buijsse, 9. R. vai
Hee, 10. Comb. Zeegers/Verstrae-
te.
De Getrouwe Duif Cadzand,
jonge duiven, 1126,17mpm: 1,6 e
10. Comb. Coppens/Baert, 2 en 7]
P. Goossen, 3, 5 en 8. C. Rieraenj
4. M. de Lijser, 9. P. Denneman.
Rambouillet
De Voorwaarts Zaamslagveer, 202j
duiven, 1250mpm: 1, 5 en 7. I
Hamelink, 2, 3 en 6. A. Schiemai
en zoon, 4, 8 en 10. E. Stroobandj
7. J. de Feijter, 9. D. Nice.
Eendracht Maakt Macht Terneu-j
zen, 192 duiven, 1248,30mpm: 1,2J
5 en 9. Gebrs. Scheele, 3, 4, 7 en 8j
P. Zegers, 6 en 10. H. Zegers.
[s malen traag. Echter niet int
islag.
huisje geplaatst met een J
baantje. Ook wordt er een tijd
lijk trapveldje aangelegd. Latj
wordt dit naar de andere zijl
van de Torenberg verplaatst,
als buurtberwoners zijn tev
den".
Aan de onveilige verkeerssitua
is ook gewerkt. Verkeersdre
pels moeten de snelheid van
automobilisten terugdringen.
~i
1
DINSDAG 15 AUGUSTUS 1995 DEEL I
wrAngelique Spaninks
udhoven. Wie er niet
jont, heeft tenminste één
lordéel. Hij of zij kan er
dsweer naar toe; om te
joelen en te stappen,
„jst te kijken en muziek
luisteren. En over de ma-
teren om er te komen hoef
[al helemaal niet in te zit-
De keuze beperkt zich
jielijk niet tot trein of
[to, ook het vliegtuig, de
jio, de huifkar, de fiets of
japelweg 'de voet' kan ge-
t worden.
idatismaar goed ook, want wat
|er beter om een Stad in Bewe-
ls Eindhoven zichzelf
te leren kennen dan je
(doorheen bewegen. Niet als in
ker of toerist - die zie je sowie-
jiiet zo veel in de Lichtstad -
_j een soort voorbijganger,
moderne flaneur.
t maar een goed ding uit
r „„jch. Dat is de trein naar
fcioven,' merkte een Eindho-
Jüse cabaretier ooit spits op. Zou
Igelijk hebben? Zittend in de in
to of die nu uit Den Bosch,
Burg, Heerlen of Maastricht
ut, heeft het binnenrijden van
ioven inderdaad iets spe-
i. Niet iets moois, romantisch
.„-eliigs, daarvoor kun je beter
f ie meer historische steden van
it Zuiden blijven.
trooistedelij ks
fat dan wel? Laten we het, op het
naar van relativerende spot af,
maar iets grootstedelijks
men. Iets dynamisch waar de
dere Brabantse steden (nog
niet aan kunnen tippen al
louwen ze nog zulke hoge kan-
■complexen en prestigieuze
les. Toegegeven je moet
ien, maar de Philipsge-
iwen die de stad aan de west-
it domineren geven het cen-
uitzonderlijke sfeer en
«trekkingskracht. Je nadert een
[TAD, daarover is vanaf station
n waar het Kempische
w plaatsmaakt voor steen, be
en asfalt geen twijfel meer
gelijk, met de beroemde Phi-
Lichttoren als onmisbaar ba-
i,voorai in avondlijke gloed,
[itde sky-line van dit Manhat-
de Dommel zo aardig
tis het feit dat deze niet zo
1 recent uit de grond gestampt
Eindhoven is in een kleine
tijd gegroeidde op bedrij-
direct weer uit op weg naar
Hengstdijk. We maken een stopi
op het terras van café 't Jag®'
huis. Aan de buitenmuur van'!e!|
café hangt een rijwielhulpkisfl
van de ANWB. Die kisten zijn (Ml
jaar zeer gepromoot, maar w'|
hoeven er gelukkig geen gebn
van te maken.
Een handjevol andere fiets®
volgen ons voorbeeld door op M
terras te zitten. Er worden ver-|
halen verteld dat het deze wee
toch wel erg warm was °m
fietsen. Maar op de dijken voe 1
toch altijd een wind op het voo r
hoofd dus met die warmtev
het toch wel mee, zegteen Ia
tiekeling die aardig wat kil°
ters in de benen heeft.
Trappist
Na het nuttigen van een tra^P^J
en een spaatje (want water u
bidons is ook niet alles) ga I
tocht verder. We steken de P I
vinciale weg over en r---
Lamswaarde en Molenhoe
Ter Hole steken we °Pme""Li.
provinciale weg over en v
gen onze weg naar Vogeiwa
Vlak voor Vogelwaarde nj
we over een weg rne,t,de.j wl
dere naam Grafelijkhei^
mand weet waar die naam
"buurt van ZaamslafH
I Als er zich de laatste jaren in
Brabant iets ontwikkeld heeft
I™ is het wel de festivalcul-
I tuur. Tussen 18 en 27 augus-
itas is het de beurt aan het al
Nr zesde Eindhoven Festi-
"J, in en rondom de Stads-
houwburg aan de Elzent-
I uk een cen-
|®le rol weggelegd voor (in-
["nationaal muziektheater
r®' meer optredens
ISli ^arrse rockcircus
Die Zavherflöte van het
Lr"'. Theatre London, het
15s'10!1 "bto uit Boeda-
Die Geriixismacher van
on Nénette et les
IihTT herder zijn natuur-
li 'Eindhovense' top-
F„a s llet Zuidelijk Toneel
Het Brabants Orkest ver-
ynwoordigd, naast tiental-
edens van de meest
oende theatermakers
"Tiesten.
De Markt, hét centrum
Eindhoven, vol terrassen
op de achtergrond de Heuvel
galerie annex Muziekcentrum.
vigheid en commercie gestoelde
'boom' is rond 1900 begonnen en
heeft tot nu toe nooit meer stil ge
staan. Hijskranen, bouwputten en
altijd wel ergens open liggende
straten en pleinen zijn er de nijve
re getuigen van. Iets waar je je als
voorbijganger gelukkig niet zo
aan stoort.
Boerengat
Voor de tijd dat Eindhoven tot
Lichtstad met 196.000 inwoners
werd, was het echter niet veel
meer dan een typisch Brabants
boerengat, met een klein agrarisch
marktcentrum annex vesting
(Eindhoven) van zo'n 5000 inwo
ners en daar omheen de nog klei
nere dorpen Gestel, Stratum,
Strijp, Tongelre en Woensel. Oké,
het centrum kreeg in 1232 als een
van de eerste Nederlandse plaat
sen stadsrechten maar dat had
eeuwenlang niets om het lijf. Pas
toen in de jaren twintig de 'Ameri-
kaansche groei' inzette werd het
wat met Eindhoven.
Van heinde en verre kwamen de
plattelanders naar de stad om zich
tot fabrieksarbeiders te laten om
toveren. Revoluties op vervoersge
bied konden daarbij natuurlijk
niet uitblijven: de paardentram
kwam en werd opgedoekt, zo ook
de stoomtram. De trein, het ka
naal, de ringwegen, het openbaar
vervoersnet en tot slot natuurlijk
Eindhoven Airport kwamen en
zijn gebleven. En nu gonst het al
weer van de plannen voor een
'hoogwaardig openbaar vervoer
systeem' - iets tussen bus en taxi -
dat het station met Veldhoven en
het vliegveld moet gaan verbin
den. En dit alles in een heuse
Westcorridor; typisch Eindhoven.
Door deze stormachtige ontwik
keling van de stad en zijn verkeer
herinnert nagenoeg niets meer
aan de eeuwen voor
1900. De dorpen zijn opgeslokt
door de stad, het zijn niet meer
dan wijken geworden waarnaar
alleen de digitale namen op het
futuristische busstation verwij
zen. Alleen bij de mensen blijft het
verleden levend. Zo blijkt bij na
vraag nauwelijks een echte Eind-
hovenaar in de stad te wonen; ie
mand komt uit Strijp, Tongelre,
Woensel, Gestel, Stratum of de
rest van de wereld, maar Eindho
ven, nee.
Buiten het aangelegde Prehisto
risch dorp (waar een groepje men
sen zich onlangs nog eens een tijd
'echt ouderwets' terugtrok om van
het jagen en verzamelen rond te
komen) telt Eindhoven -de jonge
re bouwkunst even buiten be
schouwing gelaten- eigenlijk nog
maar twee echt oude monumen
ten: het 17e eeuwse klooster Ma-
riënhage en de 19e eeuwse, neo
gotische Catharinakerk van ar
chitect Cuypers.
Een derde, volgens sommigen on
misbaar volgens anderen aan
grondige modernisering toe zijnd,
Eindhovens 'monument' is het
Van Abbemuseum. Maar wie het
nog wil zien in zijn door de ver
maarde architect Kropholler ont
worpen baksteenstijl mét torentje,
moet snel zijn. Want ook al zijn de
uitbreidingsplannen van architect
Cahen nog omstreden, het lijkt er
op dat museumdirecteur Jan Deb-
baut over niet al te lange tijd toch
over de benodigde ruimte kan be
schikken om Eindhoven met zijn
Van Abbe weer een plaats te ge
ven op de wereldwijde moderne
kunstkaart. Tot die tijd zal hij het
echter moeten stellen met een En
tr'acte, een pauzevoorstelling, in
de voormalige personeelswinkel
van Philips aan de Vonderweg 1.
Gelukkig bieden ook de andere
Eindhovense musea, Kempenland
in de zogenaamde 'steentjeskerk'
(St. Antoniusstraat 5/7), het Daf-
museum aan de Tongelresestraat
en het Natuurhistorisch Museum
(Genneperweg 145) ook de hele
zomer tentoonstellingen.
Waarmee Eindhoven zich tegen
alle verwachting in ook een duide
lijke plaats in het land van Kunst
en Cultuur heeft veroverd is het
Frits Philips Muziekcentrum in
het hart van de stad. Deze zaal,
het hele jaar door bespeeld
door alle grote en verschillen
de kleinere namen uit de klas
sieke en moderne, serieuze en
meer populaire muziek, trekt
publiek uit de hele regio.
Maar niet alleen de kunst
met grote K heeft zijn plek in
Eindhoven. Ook de meer
subculturele circuits hebben
het nodige te bieden. Aller
eerst in de vorm van Plaza
Futura (Leenderweg 65)
een theater- annex bio
scoopcomplex voor de
kleinschaliger en vernieu-
wender programmering.
Daarnaast biedt Cultureel (jonge
ren, maar voor ouderen net zo in-
teressant)Centrum De Effenaar
(Dommelstraat 2) een divers pro
gramma aan live-optredens, film
vertoningen, en swingavonden.
Overigens kan bij deze beide 'uit
spanningen' ook aangenaam gege
ten en gedronken worden. Maar
dat kan evengoed, zo niet nog be
ter, op andere plekken in de stad.
Een kwestie van even zoeken of de
plekjes voorgezegd krijgen. Hou je
bijvoorbeeld van een goed ge
sprek, gezeten op een fraai en rus
tig tuinterras waar je 's middags
begint en 's avond gewoon kunt
blijven zitten omdat er ook gege
ten kan worden dan ben je aan het
goede adres in gebied De Bergen
(Grote Berg, Kleine Berg, Berg
straat). Niet voor niets doopte
men deze straten met betaalbare
en veelzijdige grand cafés als Ber-
lage, de Connaisseur, de Baron en
de Karseboom en Braziliaans eet
café Carioca om tot 'Quartier Vi-
vant'. En wie in 't voorbijgaan ook
even zijn haar wil laten doen, kan
hier terecht bij opvallend veel
trendy kappers.
Een tweede uitgaanscentrum be
vindt zich tegenwoordig op de
Markt, naast de Heuvelgalerie en
het Muziekcentrum. Waar enkele
jaren geleden nog het kale beton
en de harde wind regeerden,
heerst nu een drukte van jewelste.
De hele zomer door staat het plein
vol terrasstoelen, dus wie van
massaal zien en gezien worden
houdt, kan hier zijn hart ophalen.
De Vooruitgang met een Dafje als
centraal meubelstuk is hét verza
melpunt.
Maar het oudste en meest bekende
uitgaanskwartier van Eindhoven
is en blijft het Stratumseind; een
lange straat vol cafés en kroegen,
discotheken en koffieshops. Hier
heerst de jeugd, zoveel is al van
grote afstand duidelijk. Vooral in
het weekend staan de scooters in
lange rijen voor de kerk. Het
nieuwste uitgaanscentrum be
vindt zich tot slot tegenover het
station. Ook daar zijn het vooral
trendgevoelige jongeren die zich
op vrijdag en zaterdag verdringen
voor de iT van het Zuiden, de
DansSalon.
Enge plekken
Nadeel aan het Eindhovense stap
pen is het feit dat de verschillende
uitgaanscentra zo verspreid lig
gen, gescheiden door 'enge plek
ken' en desolate winkelstraten
waar je niet voor je plezier door
heen loopt. Het maakt de stad 's
avonds tot een verzameling mono
culturen, die niet of nauwelijks
mengen.
Nee, dan overdag. Dan ontpopt de
stad zich als een smeltkroes vol
mensen van uiteenlopend pluima
ge, uit Eindhoven zelf en ver daar
buiten. Want hoe je het ook draait
of keert, Eindhoven blijft hét win
kelcentrum van Zuid-Nederland.
Lopen, lopen, kopen, kopen is het
motto dat de mensen in de opge
knapte voetgangersstraten bindt.
Gebaketers bij lunchroom Kluyt-
mans in de Vrijstaat, Bijenkor-
vers en Piazza-people die de over
steek van het drukke 18 Septem-
berplein wagen en Heuvelgaleris-
ten die onderduiken in glad mar
mer en airconditioning. Ook hier
heersen natuurlijk de ketens, van
Hema tot De Slegte en van Mac-
Donalds tot Levi's, maar de boe
tieks, specialiteitenwinkels en
kleinere shops ontbreken niet.
Zoals het een grote stad betaamt
wordt alles op goede dagen aan el
kaar gezongen en gespeeld door al
dan niet eigenheimse straatarties
ten en 'stadsgekken'. Het onmis
bare groepje Peruaanse Indianen
voor de V&D, 'Mijn artiestennaam
is Huberto' op accordeon en een
blondgelokte gitariste die haar
hippierepertoire zittend op een
kleedje vast al twintig jaar vol
overtuiging weet te brengen.
Godslof
Even overtuigd is de man die zijn
godslof dagelijks uitschreeuwt
voor wie het maar horen wil. Hij is
een begrip in Eindhoven. En als
bij voorbeeld het aantal Duitse
voorbijgangers de overhand
neemt, zoals tijdens het jaarlijkse
hardrockfestival Dynamo Open
Air, past hij zijn boodschap een
voudigweg aan. 'Unser Gott...'
Al met al is een lange dag in Eind
hoven zo voorbij. De trein terug is
betrekkelijk rustig. Langzaam
trekken de Philipsgebouwen, het
zo goed als nieuwe PSV-stadion
dat zijn voltooiing nadert en Sta
tion Beukenlaan weer voorbij.
Rest de vraag of Eindhovenaren
als gevolg van deze serie ook eens
de trein naar Den Bosch, Breda of
Tilburg zullen nemen.
Dit is de zesde aflevering in een
reeks artikelen over Zuidneder
landse steden. Eerder verschenen
er portretten van Venlo, Middel
burg, Tilburg, Den Bosch en Nijme
gen.
Heb ik jullie wel eens iets verteld
over moeder en dochter De Boon? Ik
geloof het niet. Violina kent die
dochter een beetje van blokfluitles.
Toen wij in Turkije waren, kwamen
zij daar toevallig aan met hun Ne
derlandse bus. We zagen het reisge
zelschap uitstappen op een plein.
Het was een vreselijk gezicht. De
mensen waren bleek, stijf en volko
men de kluts kwijt. Ze hadden 50
uur opgesloten gezeten in die loei-
hete bus. De stakkers hadden geen
idee waar ze waren en wat ze daar
moesten. Sommigen stapten aan de
achterkant weer in.
Violina zag de
Boontjes naar bui
ten komen en ver
stopte zich gelijk
achter Harmen.
„Doe niet zo gek,"
zei Betsy. „Laten
we die mensen
een slokje fris aan
bieden. Ze zien er
uit als vluchtelin
gen," In de verte
stond een gids te
wijzen naar een moskee. Hij hield
kennelijk een verhaal, maar hij was
helemaal alleen. Niemand van de
club was hem gevolgd. Een paar van
de bustoeristen bonkten huilend op
de luiken van een smoezelig hotelle
tje. Moeder en dochter De Boon lie
pen gearmd rondjes op het plein.
„Kom, Gijs, we maken plaats in de
caravan voor die mensen," zei Betsy.
„Laat ze toch," zei ik, „Kijk eens
hoeveel plezier ze hebben."
De volgende ochtend maakten wij
een bergwandeling en toen zagen
we boven op een rots de Boontjes
staan met hun bagage. Ze wachtten
heel geduldig op
MET
de bus. Ze had
den de aanwijzin
gen van de chauf
feur waarschijn
lijk helemaal ver
keerd begrepen,
want de bus was
een half uurtje
eerder vertrok
ken vanaf het
dorpsplein.
(Wordt vervolgd)
Van onze verslaggevers
Breda/Hilversum - De bisschop van Breda, monseigneur M.
Muskens, vindt net als een groot aantal Indië-veteranen dat
RTL5 de televisiedocumentaire over Nederlandse excessen in
Rawagedeh vanavond niet moet uitzenden.
Gesteld wordt dat de uitzenddag, Rawagedeh op West-Java 431
waarop vijftig jaar geleden Japan burgers hebben geëxecuteerd. In
capituleerde en de Tweede We-
reldoorlog eindigde, uiterst onge
lukkig is gekozen.
RTL wil niet van uitstel horen en
spreekt van een integer gemaakte
film. „Wij willen niemand kwet
sen, maar zien ook geen enkele
reden de documentaire niet uit te
zenden," aldus een woordvoerder
gisteren desgevraagd.
Muskens vindt dat door de film,
die melding maakt van een
slachtpartij in 1947 door Neder
landse militairen waarbij 431 do
den vielen, onterecht de schuld
wordt gelegd bij de veteranen.
„Terwijl de verantwoordelijk
heid bij de Nederlandse regering
ligt," aldus monseigneur Mus
kens. De Bredase bisschop voelt
zich extra bij de kwestie betrok
ken, omdat hij jarenlang in Indo
nesië heeft gewoond.
Schande
Voorzitter Boekholt van de
Stichting 15 Augustus 1945
spreekt van een schande dat RTL
de documentaire uitgerekend op
15 augustus de ether instuurt.
Eerder verzonden organisaties
van Indië-veteranen een brief
aan RTL met een verzoek tot uit
stel. De brief was ondertekend
door voorzitter Lapré van de
Stichting Japanse Ereschulden,
die eveneens een protest heeft ge
stuurd namens de Vereniging van
Veteranenorganisaties.
RTL Nieuws onthulde vorige
week dinsdag dat Nederlandse
militairen in december 1947 in
maken we opnieuw ee
Niet omdat we moe ot
zijn maar mijn steun en
0f dorst'M elkaar.
schreef hT w- u g P°
km scblinbaar moeite-
en onsterfelijk oeuvre bij
o rlrt lcc
MUZIEKRECENSIES
laat ziet*driê*paarden in b8'*e'*'
land. Die paarden mW^
tuurlijk even gevoedera zl,nj
Een Duitse automobilist m J
gezin stopt even. Hij vra s
af wat die twee eenzam veejl
uitvoeren. Het stelt nS.1
voor, denkt hij en trapt ZD
pedaal weer in.
Wij beroeren onze Pe „etert]
weer voor de laatste ette|
via Zaamslag, Spui en
terug naar Terneuzen. w
voelen dan zwaar aan' p;st
suikergehalte in de v
immers allang uitg®w
we zijn na een mooie,
etappe weer thuis,
gaan weer de garage W-
--""iwxja ucuvie uij
tfij was de onovertroffen
«er van de instrumen-
i.de symfonie, de pia-
«ooWV j strijkkwartet, de
Pianoco cehosonate, het
Op g acert' het pianotrio,
echter o >Vens ver^anghjst stond
in },et 8 e«i opera - hij wilde
ook we] P re Publieksgenre
»as »eeri eeilS scoren- Maar hij
I list fboren opera-compo-
I "W-onerl anbere grote maar
I hert &comP°nisten (Schu-
I ^oven zelf hefde die Beet-
vergund was. Hij
werkte er tussen 1802 en 1805
onvermoeibaar aan, tot de pre
mière er eindelijk was. Die werd
een fiasco, de zaal reageerde nau
welijks (het publiek bestond gro
tendeels uit officieren van de
Franse bezettingsmacht in We
nen). Beethoven bleef onverdro
ten aan zijn Fidelio verder sleute
len.
Symptomatisch voor het moeiza
me scheppingsproces is de ouver
ture voor deze opera. Liefst drie
stuks schreef Beethoven er: Leo-
nore I, II en III (de opera zou aan
vankelijk Leonore heten). Die
drie zijn prachtige dramatische
stukken, maar voor de componist
voldeden ze niet. Uiteindelijk
koos hij voor iets heel anders: een
blijmoedig orkeststuk, dat de re
putatie van de grote Beethoven
nauwelijks waardig is.
Na de ouverture begint Fidelio
met een speels en verrassend Mo-
zartiaans duet. Wellicht een cop-
tatio benevolentiae richting pu
bliek, dat immers Mozart (ook
toen al) in zijn hart had gesloten.
Ook het kort daarop volgende
kwartet Mir ist so wunderbar is
een duidelijke Mozart-emulatie,
weliswaar ingeleid door een ro
mantisch 'koor' van vier celli.
Naderhand wordt de opera hele
maal Beethoven. Dat geldt zowel
voor de muziek, vooral de kundi
ge en overwegend warme instru
mentatie, als voor de thematiek,
waarin Beethoven zijn democra
tisch idealisme wil uitdragen in
die tijd vol oorlog en tirannie. Be
luister eens de beklemmende ker
ker-scène aan het begin van het
tweede bedrijf.
Fidelio is, om kort te gaan, een
geslaagde opera, niet te lang en
niet te onwaarschijnlijk, zoals
helaas voor veel opera's wel
geldt. Op 2 cd's ontrolt het hele
drama zich. Over de uitvoering
hoeft niet veel te worden gezegd.
Deze Fidelio is de nieuwste epi
sode in de innige relatie die Ni-
kolaus Harnoncourt aan het op
bouwen is met Beethoven. De
symfonieën en de Missa Solemnis
waren (o.a.) eerdere mijlpalen in
deze vruchtbare symbiose. De ti
telrol wordt gezongen door de
Nederlandse sopraan Charlotte
Margiono. Verdere hoofdrollen
zijn wegggelegd voor Boje Sko-
vhus, Sergej Leiferkus en Barba
re Bonney. (Teldec 4509-94560-2)
HANS ROOSEBOOM
SCHIJF NUMMER 5 in The Defi
nitive Django Reinhardt Series
biedt 24 nummers, die opgeno
men zijn in één week in april
1937. De technische mogelijkhe
den van de opname-apparatuur
(His Master's Voice) waren des
tijds al zo ver gevorderd dat er
nog altijd moeiteloos van te ge
nieten valt.
Django Reinhardt en Stéphane
Grappelli waren de kern van de
Hot Club de France. Als je deze
opnamen beluistert, moet je er
kennen dat deze vijf topmuzi-
kanten nog altijd de standaard
zijn, voor dit soort muziek de
kwaliteitsnorm waaraan de rest
wordt afgemeten.
Harmonisch is deze Euro-jazz uit
1937 duidelijk onderscheiden
van de Amerikaanse evenknie uit
die tijd. De zigeuner-achtergrond
van Reinhardt speelt daarbij een
minder belangrijke rol dan de
Europese achtergrond van het
vijftal in het algemeen. In zekere
zin zijn deze makkers een stukje
verder dan de Amerikanen: hun
jazz-akkoorden zijn geavanceer
der, progressiever, 'moderner'.
Naar deze muziek wil je einde
loos blijven luisteren. Prachtige
lyriek in bijvoorbeeld When Day
is Done wordt direct gevolgd
door razendsnelle swing in Run-
nin' Wild. Toppunt van virtuosi
teit is het eigen Reinhardt/Grap-
pellinummer Mystery Pacific,
een auditieve evocatie van een
trein die zich in beweging zèt en
vervolgens op topsnelheid voort
raast, compleet met stoomfluit
(op viool!). En daarna weer een
sfeervolle vertolking van Elling
tons In a sentimental Mood. Zo
gaat het maar door.
De twee sterren van het gezel
schap, Reinhardt en Grappelli,
zijn zo prominent dat je bijna de
professionele ritmedivisie ver
geet die het hele zaakje soepel
voorstuwt. Dat zijn Pierre Feret
en Marcel Bianchi (ritmegitaren)
en Louis Vola (bas). Naast Djan
go Reinhardt is de tweede hoofd
rol natuurlijk weggelegd voor
Stéphane Grappelli, een levende
legende die een kleine zestig jaar
later nog altijd op het podium
staat... (JSP CD 349)
HR
mm
na
de RTL-journaals van vrijdag
kwam P. Colson (ex-KNIL) aan
het woord, lid van een onder
zoekscommissie die de zaak-Ra-
wagadeh in 1947 heeft doorge
licht. Hij vindt het aantal van
ruim vierhonderd slachtoffers
onvoorstelbaar.
„Dat was nooit aan onze aan
dacht ontsnapt." Colson denkt
dat het geheugen van de bejaarde
ooggetuige niet optimaal is in de
ze kwestie. Zelf denkt hij aan
dertig slachtoffers. „Waarom zou
ik dit exces verzwijgen als ik an
dere gebeurtenissen niet ontken,"
is zijn reactie. „Ik probeer zeker
niets te verdoezelen."
Integer
RTL blijft ervan overtuigd dat
het dodencijfer bij benadering
klopt en de zaak destijds in de
doofpot is gestopt. Die informatie
komt uit de documentaire De ex
cessen van Rawagedeh, die RTL5
vanavond uitzendt. Dit ondanks
het verzoek om uitstel van een
aantal Indië-veteranen. „Het is
een integer gemaakte film," aldus
een woordvoerder.
Hoewel de documentaire, een
produkt uit handen van Alfred
Edelstein en Karin van Coever-
den, gepresenteerd wordt als een
enorme onthulling, worden de
verschrikkingen pas echt duide
lijk als de makers de nodige toe
lichting geven. Zo ziet de kijker
een kerkhof met een gedenksteen
erbij. Om hoeveel graven het gaat
is niet duidelijk, maar volgens
Edelstein zijn het er tussen de
twee- en de driehonderd. De res
terende doden hebben de dorps
bewoners volgens hem bij hun
huizen begraven, of de lijken zijn
door de rivier meegenomen.
De vraag of hij niet bang is
slachtoffer te zijn geworden van
een propaganda-machine, legt
Edelstein naast zich neer. „In
voormalig Joegoslavië wordt er
inderdaad heel wat afgegoocheld
met dit soort cijfers, maar ik
denk niet dat dat bij de inwoners
van Rawagedeh het geval is. Zij
hebben namelijk nooit met het
gebeurde te koop gelopen, in de
jaren vijftig hebben de dorpelin
gen enkel een gedenksteen voor
zichzelf opgericht. We merkten
dat ook bij het maken van de do
cumentaire. Schijnbaar is het
daar onbeleefd om kwaad te
spreken van een ander, we heb
ben enige tijd nodig gehad om de
mensen voor de camera aan de
praat te krijgen. Zij koesteren
geen wraak, maar wilden hun
verhaal vertellen."
(RTL5, 22.55 uur)
