E
STEM
iuperaanbieding
Wfeek^ d
uit in Scheveninge
jkduin en Den Haag
ble
1 W<MM) brHiftj
Het verkeer is een
slagveld,
het verblijf duur
en de horeca
concurreert
zichzelf kapot
De Kretenzers
praten liever niet
over de donkere
wolken die boven
hun eiland
samenpakken
Een pemuda vertelt
Heroïnemarkt stort ineen
Bert van Leeuwen: de EO in levende lijve
JSTUS 1995
lord Limburg, De Li
1 m buJ
Zomei^iids
1
ZATERDAG 5 AUGUSTUS 1995 DEEL
PHHNTHSV 1)
PHHNTHSIR
BerggeiststiaBe
S0321 Brühl bjjl
Van 1 aprilt/in3
dageliibs van j-„
Gemahheliih te li
I via aufodaan S53-
fE WOUD
Irte Woud bij
[t.h. mooie
DINGEN. Vrij
1-49.7743.210
Zo'n 2 Miljoen
Vakantieganger'
lezen elke zaterda[
Reizen en Recreal
ENLAND
JSAMOS-KRETA-LESBOS-LEFK^
alle vertrekdata augustus
I vanaf 799,-, 15 dgn. vanaf 999,-
appartement, transfer en ned. reisleid?
alle vertrekdata september
vanaf 775,-, 15 dgn. vanaf 875,-
appartement, transfer en ned. reisleicrf
OOR DE VIJF GRATIS BROCHURES I
uitgebreide beschrijvingen van eiland ej
lie ook veel culturele historische inforh
Diverse mogelijkheden voor oktober.
HOLIDAYS Tel. 08894-24848 lid SGR.
DT-BRITTANNIË
7 dgn v.a.
i/ertr. 14/8. via
len 18/9 per
^muller reizen
ENGLISH COUNTRY J
TAGES, 3500 keuzes,
renbrochure. YES TO
04192-20033.
PARITE
lantiewonrngen.
TZEN Holten
■Lid SGR.
Schitterende 8-
JRSIE vakantie
[iet Boedapest/
liz/Tac/Poesta
r bus en **hotel/
bt„ 14 okt. v.a.
sr. Brochure?
HEIZEN 010-
122 uur.
399,- ZOMER-Z'
VAKANTIES Balatonrr"
Hongarije. Zeer voord:
10/17 dgse zonvakantie
"Hotel AGRO, 100m|
strand! Incl. HP en luns
GRATIS excursie f
pest! 28 juli, 4-11-1*
aug. al v.a. 480,-! se.
8-15 sep. 10/17
399/599,-. Broc|
REKRO REIZEN
4142233 tot 22 uur
Maurrtshuts met z'n 17de-
eeuwse meesters, de paleizi
talloze andere attracties en
natuurlijk Scheveningen
haar strand, duinen, het
Holland Casino Scheveningen]
en het Circustheater. Heeft ur
een dagje op zitten, dan kunti
's nachts gelukkig even bijkok
men in het hotel. De volgendi
dag doet u het vast en zeker
rustiger aan!
1 overnachting inclusief ont-i
bijt (in een van de 24 hotel» i
UIJl till «BH *-
die u bij uw telefonische
reservering kunt kiezenl
welkomstdrankje bij
aankomst in het hotel
koffie èn gebak in Hotels
Indes of de Bonneterie
gratis boekje 'Kunst- en
antiefcwandefïng Den Hmj
gratis entree Holland Casind
Scheveningen
Den Haag-chequeboek 199S
Den Haag-informatiepakket
vM<4077r) f-j
«enen in
Hl'ttyH tM
1M
even helemaal
zijn, zonder dat het u
logen kost? In dat
iet bijzonder voorde-
agse arrangement
aien in Scheveningen
jin' ideaal voor u. Maar
uw partner of wan-
et de kinderen op pad
nt Scheveningen en
zijn badplaatsen waar
levensgenieters veel
ren valt. U kunt er uiter-
tker luieren op het
rustig wandelen in de
genieten van The
m of the Opera in het
heater en flaneren op de
ine Scheveningse
langst en beven kijkt Grieken-
ij naar het toeristisch seizoen dat
jaar dreigt uit te lopen op een
,p,De grote stroom toeristen
,[t weg onder de hete zon die voor
Grieken inmiddels schuil gaat
iter donkere wolken. Kreta rea-
nde als door een adder gebeten
de op het eiland levensgevaar-
zwaar gewonde Marie-Anne de
i haar zoon repten van een
ite overval. 'Het is een verkeers
zak' roept Kreta dat niets wil
ten van slecht nieuws dat er ech-
iedere dag op straat ligt.
Soma in van Damme
Winkelen in
nogelijk: 'bijna voor
Igen lang genieten
zetlige stad Den Haag,
t arrangement 'Win-
it Haagse'! Uiteraard
gelegenheid om
I te winkelen, bijvoor-
b Haagse passage,
3 winkelcentrum van
I. Tussendoor kunt u
^an een kopje koffie
ik bij Hotel des Indes
lonneterie. En bent u
uitgewinkeld, dan
e Haag nog meer voor
het Omniversum,
Iam, het Museon, de
entsgebouwen, het
IITJES OM VAN TE SMUlIf
boulevard. Dóérkuntuo
igens meteen 'in stijl een
Hike kop koffie met gebak
nuttigen in de Kurzaal v>n
wereldberoemde KurhaULj
nauwelijks een
meter verderop bevindt 2'W
het Holland CaslntiScW»
ningen! Het zit er dikin "j*
nachts heerlijk sleept m uw
hotel. De volgende daflku
Den Haag gaan verkennein-
1 overnachting
bijt (in een van de 24 M*
die u bij uw telefonisch
reservering kunt kiezen)
welkomstdrankje bij
aankomst in het bote
-gratis koffie èn geb*knfJj
IteigenbergetKeh,»»:
of in Ketje s Mix In
gratis entree Scheve
lee Life Centre leen"
nieuwe onderwate
gratis boekje'Histon'2
wandeling Scheve"'™1"
gratis entree Hollend C
Scheveningen kMt
Den Haag informaMP
noemde prijzen zijn slechts geldig tot en m
serveer daarom vandaag nog. Arrangemente
i de week ingaan. Bel voor informatie en res^
l Promotie Den Haag, telefoon 070-350
ijdag van 8.30 - 17.00 uur en zaterdag van 0.
1
Stichting Promotie den Haac 0
c wfl yroay wiccr wforwtfe
IITJES OKI VAN TE
««tf
"""mK
ntie D0n
de ingevulde bon op naar: Stichting Prom
us 85456, 2508 CD Den Haag
Het aantal toeristen op Kreta is dit jaar dramatisch teruggelopen. Er zijn al schattingen dat er 30 procent minder vakantiegangers zijn.
Mooi weer spelen op Kreta
r-»MT-«enSMaWMea» ■B»l'j&ÏBWBIV |lC
Het is er een oud gebruik dat
springlevend is. Op plekken
langs de weg waar dierba
ren verongelukt zijn, wor
den miniatuur-kerkjes en
kapelletjes geplaatst.
Ter nagedachtenis van de geliefde
overledene. Soms als dank, omdat
de dood zich op het laatste moment
bedacht en het leven voorrang gaf.
Op het eiland Kreta staan veel van
die Madurodam-kerkjes. Het zijn
kleurrijke bezienswaardigheden
voor de talloze toeristen die er foto's
van maken voor in het album thuis;
tragedies verstopt in een vakantie
plakboek.
Ai die kerkjes langs de wegen zou
den waarschuwingen moeten zijn
voor de vaak roekeloze vakantie
gangers die er met de scooter, motor
of huurauto op uit trekken om het
eiland te verkennen.
Wie op het eiland Kreta het Engel
stalig krantje Kriti-News van 27 juli
doorbladert, ontdekt al snel dat die
waarschuwingen in de wind worden
geslagen. Summer Battleground De
ath toll on roads continues to rise
staat er met vette letters boven een
paginagroot artikel over het bloede
rig leed op de Kretenzer wegen.
Vrij vertaald: Het zomerse slagveld
op de wegen groeit. Iedere dag het
zelfde nieuws, waar je ook bent.
Rethymnon, Hania, de hoofdstad
Heriaklon of in het bergdorp Lassit-
hi, overal rijdt de dood mee op auto
bumper of bagagedrager van scoo
ter.
„Het is hier inderdaad levensge
vaarlijk," zegt de jonge taxichauf
feur. Op weg naar het vliegveld van
Heriaklon laat hij de snelheidsmeter
trillend naar de 120 dansen. „Vooral
in het donker moet je uitkijken. Dan
rijdt er van alles op de weg. Een slok
op, ach, je kent dat wel." Het is
avond en bijna tien uur.
Kreta praat er liever niet over. Het
grootste eiland van Griekenland
heeft namelijk zorgen, grote zorgen.
De stroom toeristen die ieder jaar
Kreta overspoelt, is tot nu toe uitge
bleven. Weliswaar is het seizoen nog
lang niet afgelopen, maar het altijd
zonnige Kreta ziet de bui al hangen.
De eilandbewoners hebben dan ook
absoluut geen behoefte aan slecht
nieuws. Als bij het scooterverhuur
bedrijf Different in het plaatsje
Chani Kokini een Nederlandse me
dewerker verhaalt over een Neder
lands meisje dat ongeveer drie we
ken geleden verongelukte, schudt
zijn Griekse compagnon het hoofd.
Niet over praten, is de boodschap.
„Maar waarom moet je daar over
zwijgen?," vindt de Nederlander die
niet nader aangeduid wil worden
dan met Ben, „Het gebeurt nu een
maal. En vaak, dat moet er eerlijk
aan toegevoegd worden, is het te
wijten aan overmoed. Laatst duikel
de er een jongen met zijn motor bij
de zee van een rots. Omdat hij pal bij
de afgrond zijn motor liet spinnen.
Ja, dan ben je natuurlijk een beetje
dom."
Maandagochtend 25 juli, drie uur 's
nachts. De 27-jarige Mithalis Kyria-
kidis uit het dorpje Gergeri vliegt
uit een bocht en knalt tegen een
boom. De auto vat vlam. Twee inzit
tenden verbranden levend, een inzit
tende wordt met ernstige brandwon
den overgebracht naar het zieken
huis.
Giannis Miliaras is hoofd van de
verkeerspolitie op Kreta en zegt in
Kriti-News: „Helaas overtreden veel
mensen de verkeersregels. Inhalen
waar het niet mag, veel te hard rij
den en met alcohol achter het stuur.
We komen het iedere dag tegen."
Maar Miliaris steekt de hand ook in
eigen Kretenzer boezem: „Ik moet
toegeven dat de wegen op Kreta niet
bepaald in een goede conditie verke-
ren. Soms brengt dat de verkeers
deelnemers in grote moeilijkheden
en zijn ongelukken niet te voorko
men.
Geen woord te veel gezegd. Het we
gennet op het eiland is verouderd.
Weliswaar is er naar en van Heriak
lon een nieuwe weg aangelegd, maar
die wordt inmiddels door veel va
kantiegangers en de Kretenzers zelf
als racecireuit gebruikt.
Moeiteloos maken de automobilis
ten van de tweebaansweg met de ve
le haarspeldbochten een vierbaans-
weg. Wie te langzaam rijdt wordt
gewoon naar de kant van de weg ge
drukt. Door het intensief gebruik
„Misschien is het wel eens goed dat Griekenland geconfronteerd wordt met deze teruggang. Dan gaat het
land eindelijk eens inzien dat je ook wat moet doen om de toeristen te houden,zegt een ingewijde.
slijt de asfaltlaag snel waardoor je
constant het gevoel hebt over ijs te
rijden.
De bergweggetjes zijn bochtig en
bezaaid met kleine steentjes. Een
schuiver is dan snel gemaakt. „En
als je dan geen helm op hebt, kun je
aardig gewond raken," zegt Ben.
„Ons bedrijf koopt ieder half jaar
nieuwe helmen en we zeggen tegen
de mensen, zet dat ding nou op.
Maar ja, als ze de bocht om zijn en ze
zetten die helm af, ben je natuurlijk
machteloos."
Volgens Richard, een medewerker
van een ander verhuurbedrijf, is het
dragen van een helm verplicht.
„Maar geen mens die er naar om
kijkt. Vooral de toerist mag alles.
Die toerist hebben ze hier hard no
dig, die brengt het geld binnen. En
voor dat geld wordt van alles ge
daan."
Richard werkt sinds een paar maan
den bij het pas opgericht verhuurbe
drijf (auto's) en is het af en toe
spuugzat. „Nu gaat het een beetje,
maar in het begin hadden we de no
dige tegenwerking. In deze branche
heb ik welgeteld een collega met wie
ik vriendschappelijk omga. De rest
is haat en nijd."
Iedere drachme telt. Zeker als er
minder drachmes binnen komen dan
verwacht was. Volgens de laatste
cijfers is het aantal toeristen dat
Griekenland aandoet, met ongeveer
twintig procent gezakt. Met name op
Kreta en Rodos worden rake klap
pen uitgedeeld. Daar wordt zelfs ge
sproken over een teruggang van der
tig procent.
Niemand op Kreta die het zomaar
toegeeft. Maar de lege stoelen in de
tientallen restaurants zeggen ge
noeg. Hier en daar is zelfs al een
deur definitief op slot gedraaid. „Er
gaan nog meer koppen rollen," zegt
Richard. „De mensen hebben veel
geïnvesteerd, krijgen niet genoeg
klandizie, dus te weinig geld en
moeten noodgedwongen de tent
sluiten."
Rijdend over-het- aantrekkelij
ke eiland waar de zon een
stralende bondgenoot is, ont
dek je echter genoeg tenten
die nog niet eens afgebouwd zijn.
Overal duikt het beton op. Funda
menten voor nog meer appartemen
ten en restaurants. „Het wordt te
veel," verzucht een hotelhouder.
„Op deze manier is er geen sprake
meer van gezonde concurrentie."
Ben van het verhuurbedrijf Diffe
rent oordeelt hard. „Misschien is het
wel eens goed dat Griekenland ge
confronteerd wordt met deze terug
gang. Dan gaat het land eindelijk
eens inzien dat je ook wat moet doen
om de toeristen te houden. Jawel, er
wordt veel gebouwd. Maar kijk eens
naar de infrastructuur. De wegen
zijn toch bar slecht en alles wordt zo
schrikbarend duur."
De prijsstijgingen mogen er inder
daad zijn. Een hotelkamer kost ge
middeld 4000 drachmen, dertig gul
den, meer dan een seizoen geleden.
Een colaatje of biertje is veel duur
der dan in bijvoorbeeld de omrin
gende en concurrende landen als
Turkije en voormalige Oostbloklan
den als Bulgarije en Roemenië. Of
verder weg Portugal en Spanje.
Ben: „Laat ons toch geen rad voor de
ogen draaien. Voor 1500 gulden zit
je tegenwoordig ook al twee weken
op Bonaire. Ver weg, in schitterende
hotels met alles er op en eraan. Thai
land kost misschien een paar hon
derd gulden meer dan Kreta of Rho-
dos. Dat gaan ze hier merken, omdat
er voor de hoge prijs te weinig gebo
den wordt."
Toch lopen er in Limenas Cherso-
nisou nog genoeg Nederlanders
rond. Traditioneel de plaats waar de
Nederlanders een plaatsje vinden.
Ron uit Hendrik Ido Ambacht is er
al voor de derde keer. „Omdat je
hier alles bij de hand hebt. Strand,
restaurants, bars en disco's, alles
binnen loopafstand."
Of Ron er volgend jaar weer is? „Mi-
schien ga ik eens elders kijken. Want
inderdaad, het is wel een stuk duur
der geworden. Portugal lijkt me toch
ook wel wat. Daar is het een stuk
goedkoper en kun je ook al goed
stappen. We zien wel."
De Grieken zien het met lede ogen
aan. „Maar het is eigen schuld," ver
zekert Giannis Kefalogiannis, ex-
minister van toerisme. „De regering
heeft er veel te weinig aan gedaan.
Het ging goed, dus waarom zou je
veel geld spenderen aan bijvoor
beeld wervende campagnes? De toe
risten kwamen toch wel. Nu zal het
echter moeilijk zijn om het tij te ke
ren."
Inmiddels zoeken de Grieken
koortsachtig naar de oorzaken. Ook
op Kreta waar regelmatig gevraagd
wordt om toch vooral goed te schrij
ven over het eiland. En iedereen wil
je laten geloven dat het eiland crimi-
neelvrij is. Maar wie Kriti-News
leest, weet wel beter.
Zo werd er onlangs een bank in Am-
madoura bruut overvallen en gingen
de daders aan de haal met 25.000
drachmen. Twee Joegoslaven wer
den opgepakt na een reeks van in
braken langs de kust bij Cherso-
nisou. „Zie je wel, het zijn de bui
tenlanders," zeggen de Kretenzers
dan snel.
„Met die buitenlanders hebben we
inderdaad wel eens problemen,"
zegt Constantin Kasapakis. Hij is
hoofd van de toeristenpolitie in het
district Chersonisou. „De Nederlan
ders? Valt reuze mee hoor.,Ze roepen
wel eens wat hard als ze gedronken
hebben, maar ach, dan laten we ons
even zien en dan gaat het weer."
In het ongeveer twintig kilometer
verderop gelegen Malia gaat het er
volgens de eilandbewoners iets min
der rustig aan toe. Malia is sinds een
jaar of vier, vijf, op Kreta dé vakan-
tieplaats voor de Engelsen.
Georgios is van Athene en heeft al
meer dan twintig jaar een schitte
rend vakantiehuisje aan het strand
van Malia. Maar nu wil hij er weg.
„Dit is echt ongelooflijk. Het was
hier zo mooi. Vanuit mijn huisje kon
ik kilomters ver kijken. Nu zie ik al
leen hotels, appartementen en bars."
Dat zou eventueel nog te pruimen
zijn, ware het niet dat die hotels, ap
partementen en bars boordevol En
gelsen zit. „Engelse hooligans," ver
betert Georgios. „Ze komen dronken
aan en gaan dronken weg. Tussen
door vernielen ze zowat alles wat ze
tegenkomen. Jazeker wil ik weg.
Maar wie koopt mijn huisje? Als je
hier een keer komt kijken, zie je ge
noeg."
„Valt allemaal wel mee," is de logi
sche reactie van een bar-eigenaar.
„Die mensen drinken een pilsje, en
af en toe zijn ze wat luidruchtig.
Vernielingen? Zie ik vrijwel nooit.
De politie hoeft zelden in te grij
pen."
Richard van het autoverhuurbedrijf
begrijpt wel waarom. „Toeristen
mogen hier veel. Het lijkt wel of ze
heilig zijn. Heel veel wordt met de
mantel der liefde bedekt. De Grie
ken zelf worden veel harder aange
pakt. Dat leidt uiteraard ook wel
eens tot botsingen."
Terwijl Malia ligt te smelten in
de zon, moet er in de hoofd
straat stapvoets gereden wor
den. Midden op straat wagge
len twee stomdronken Engelse jon
gens. Het is twee uur in de middag.
„Wat maakt het uit," zegt Nick uit
Birmingham. „We vermaken ons
perfect. Ik mag dit eiland wel."
De andere toeristen zijn er al lang
verdwenen. „Je ziet er geen Duitser
of Nederlander meer," zegt Geor
gios. „Die zitten nu elders. En eer
lijk, soms denk ik wel eens, is het
niet veel te druk geworden op dit ei
land? Toerisme is goed, begrijp me
niet verkeerd. Veel mensen op Kreta
leven ervan. Maar ik denk dat het op
deze manier kapot wordt gemaakt."
Inmiddels blijven de Kretenzer:
glimlachen naar al die toeristen en
proberen ze lastige vragen over het
toerisme weg te stoppen achter
fraaie cijfers over hoge inkomsten
en veel toeristen.
„Waarom al die vragen?," zegt een
hoteleigenaar. „Er is niets aan de
hand. Het gaat prima, het seizoen is
nog lang, het komt allemaal wel
goed. Of willen jullie in Nederlanc
misschien Turkije promoten? Omdat
jullie daar ruzie mee gehad hebber
en het nu weer goed willen maken?"
Het is een van de vele uitspraken die
illustratief zijn voor de wanhoop op
eiland. „Want het is inderdaad veel
minder," geeft een receptionist van
het dure Cretan Village Hotel ir
Chersonisou na veel vragen einde
lijk toe. Achter hem liggen veel sleu
tels in de kastjes. Die liggen er
ochtends, maar ook 's avonds.
Dinsdag 26 juli. Net buiten het stad
je Agios Nikolaos raakt de 29 jarige
Schot Gary Falton de controle over
zijn motor kwijt. Om vijf over vijf in
de ochtend rijdt hij tegen een weg
versperring. Een paar uur later
overlijdt hij in het ziekenhuis.
Lil
ZIE ZOMERGIDS 2
ZIE ZOMERGIDS 3
ZIE ZOMERGIDS 4
U
tt
