Poëzie die slachtoffers eiste
Moord van Gerrit Achterberg was lange tijd een literair geheim I NEderlandi
p" ïïïSï*,s rï"
Liefde, muziek en oorlog
op een Grieks eiland
■DE STEM
ZOMER-GIDS
IpëSTEM
Affaires rond schrijvers
Eugeen
van Mieghem
IN BEELD
Rob Möhlmann
lm32 (TT) Heimelijke genoegens,
BELGIË FRANS 1
BELGIË FRANS 2 1|
DUITSLAND 1
[radio
VRIJDAG 4 AUGUSTUS 1995
Louis de Bernières
FOTO ANDREW RICHARDS
Door Frank Lambregts
Een schrijver die een rijkdom aan
persoonlijke drama's in elkaar
kan vlechten en daarover een
massieve roman met een duize
lingwekkend aantal anekdoti
sche ontwikkelingen schrijft,
wordt al snel vergeleken met
Marquez.
Dat overkomt ook Louis de Ber
nières en hij doet met zijn roman
Kapitein Corelli's Mandoline, op
geheel eigen wijze, inderdaad
mee in de top van de wereldlite
ratuur.
Hoofdpersoon in het boek is de
jonge, schone Pelagia, bewoon
ster van het Griekse eiland Ke-
fallinia en dochter van de erudie
te arts Iannis. Ze is verliefd op
een jonge, eenvoudige visser in
wie de dolfijnen vertrouwen heb
ben. Kefallinia leent zich voor
een leven vol pastoraal geluk.
Het maagdelijke licht op het ei
land geeft in de woorden van Ian
nis 'de kleuren hun oorspronke
lijke tint van voor de zondeval,
alsof ze rechtstreeks afkomstig
zijn uit de verbeelding Gods in
zijn jongste jaren, toen Hij nog
geloofde dat alles goed was.'
De Tweede Wereldoorlog doet
ook het lieflijke eiland aan en
verandert het leven van Pelagia
ingrijpend. Allereerst treedt haar
verloofde, de dolfijnenvriend, toe
tot een lachwekkend groepje
communistische guerrillastrij
ders, die vooral verderf zaaien
onder de eigen bevolking.
Ten tweede wordt het eiland be
zet door de Italianen. „Bella
bambina op negen uur. Ogen
links!" beveelt kapitein Corelli
zijn mannen als hij Pelagia voor
het eerst ziet. Het lot wil dat Co
relli bij de dokter en zijn dochter
wordt ingekwartierd. Nadat ze
de bezetter van hun huis en ei
land wekenlang subtiel getrei
terd hebben, blijkt hij een mens
te zijn. Een muzikant ook nog,
die er door Mussolini, 'deze Mo
rele en Intellectuele Pygmee', ook
maar op uit is gestuurd.
Kolderiek
Het boek raakt vervolgens door
trokken van de mandoline-mu-
ziek en de humor van Corelli, die
de bezetting van het eiland tot
een draaglijke en soms kolderie
ke vertoning maakt.
Met serieuze wereldliteratuur
valt niet snel te lachen, maar
door de onderkoelde manier
waarop De Bernières de Italiaan
se bezetting beschrijft, wordt het
hier en daar een hilarisch boek.
Pas als ook de Duitsers het eiland
gaan bezetten wordt de echte
oorlog voelbaar en op den duur
zelfs uitermate grimmig. Dan
toont De Bernières zich ook nog
eens een meester in het beschrij
ven van oorlogswaanzin.
Kapitein Corelli's Mandoline be
schrijft op dorpsniveau de con
trasten tussen de landelijke een
voud van het leven op een eiland,
de levensvreugde van een licht
voetige muzikant, de kracht van
een zelfstandige vrouw en de ver
pletterende macht van de fascis
tische oorlogsmachine, die dat al
les dreigt te vernietigen, zonder
dat er een goede reden voor te ge
ven is.
De onmogelijke liefde die de be
zetter Corelli en slachtoffer Pela
gia voor elkaar opvatten lijkt
door dit cynische oorlogsgeweld
geen enkel bestaansrecht te heb
ben. Tijdens de oorlogshandelin
gen op het eiland verliezen ze el
kaar ook uit het oog.
Tientallen jaren na de oorlog be
zoekt een oude Italiaanse man
het eiland, waar hij een jongen
ontmoet die prachtig mandoline
speelt. Als de man het instrument
zelf ter hand neemt, ontdekt hij
dat het zijn mandoline is, die hij
destijds heeft achtergelaten in
het strijdgewoel. En het jongetje
heeft hem gekregen van Pelagia.
Tientallen jaren heeft Pelagia ge
wacht op haar Italiaanse min
naar. Er is maar een ding wat in
de oude, grijze vrouw Pelagia op
komt als ze zich realiseert wie die
oude man is: ze vloekt hem hele
maal stijf.
Maar in dit geval overwint de
liefde de oorlog, zij het op ter
mijn. En dat wil De Bernières
maar gezegd hebben.
Het licht op Kefallinia is na een
oorlog en een aardbeving niet zo
maagdelijk meer, maar het eiland
wordt tegenwoordig nog steeds
bezet: door toeristen.
Louis de Bernières: 'Kapitein Co
relli's Mandoline'. Uitg. Arbei
derspers, prijs 45
In de tweede aflevering van de vierdelige serie Affaires rond
schrijvers gaat heet om de moord in 1937 van dichter Gerrit Ach
terberg op zijn hospita die niet was ingegaan op zijn huwelijks
aanzoek. Vier geruchtmakende zaken waarbij auteurs betreokken
waren, passeren deze zomerweken in de vrijdagkrant de revue.
Vorige week stond op deze plaats de moord op Jacob Israël de
Haan in 1924 in Jeruzalem.
Door Johan Diepstraten
Op 3 of 4 december 1937 kocht
Gerrit Achterberg bij een wapen
handelaar of een prostituée in
Den Haag een Browning-revol
ver. Jaren daarvoor had hij al een
proces-verbaal gekregen vanwe
ge het overtreden van de wapen
wet. Achteraf gezien lag het dus
voor de hand dat er ongelukken
van moesten komen.
Op de avond van de 15e december
vond de tragedie plaats waarover
in de literaire wereld decennia
lang geheimzinnig werd gedaan.
Zelfs na de dood van de Achter
berg in 1962, in de film van Hans
Keller die door de Avro werd uit
gezonden op 13 november 1963,
werd er alleen maar een toespe
ling op die fatale gebeurtenis ge
maakt.
Verontwaardigd reed Simon Vin
kenoog een half uur na de uitzen
ding op zijn scooter naar de Am
sterdamse nachtclub Shehereza-
de, besteeg daar het podium en
las voor een publiek van honderd
mensen een haastig geschreven
gedicht voor met als eerste regel:
'Gerrit Achterberg heeft een
vrouw gedood.' Televisiecriticus
Nico Scheepmaker vermeldde in
zijn beoordeling van de film de
exacte feiten en de Haagse Post
kwam ruim een week later met
'Het mysterie-Achterberg'. De
redactie was niet gezwicht voor
'verzoeken van vrienden' van
Achterberg om het taboe in stand
te houden. In de voortreffelijke
biografie (1989) van Wim Hazeu -
de belangrijkste bron voor deze
aflevering Affaires rond schrij
vers - neemt de moord van Gerrit
Achterberg op de hospita Roel
van Es een centrale plaats in.
Boterhammen
Op 15 december 1937 liep Bep
van Es, de dochter van hospita
Roel van Es, naar de bovenste
verdieping van het huis in de
Boomstraat om kostganger Ger
rit Achterberg een paar boter
hammen en een glas melk te
brengen. Toen het meisje in de
kamer verscheen, wilde de kost
ganger haar beetpakken. Hierte
gen verzette het meisje zich en
riep om hulp. Op dit hulpgeroep
kwam moeder Roel van Es af.
Het politierapport: 'Toen zij in de
kamer kwam heeft A. de deur af
gesloten, waarop de bewoonster
voor het raam naar buiten om
hulp heeft geroepen. Hierop heeft
A. zijn Browning getrokken en
een schot gelost op zijn hospita,
dat in haar de linkerzijde doode-
lijk heeft getroffen. De zestienja
rige dochter, die inmiddels de ka
mer had verlaten, werd door de
kostganger gevolgd. Hij loste op
de trap staande een schot. De ko
gel verwondde het meisje aan den
hals ter hoogte van de halsader,
doch deze werd niet geraakt.'
Op slot
Later vertelde dochter Bep dat zij
Achterberg gedeeltelijk ontbloot
op bed aantrof en dat hij haar
wilde aanranden. De dader
kwam met een andere verklaring.
De hele avond had hij gewacht op
zijn hospita, maar plotseling
stond daar de dochter. Hij pakte
haar bij de schouders, schudde
haar een beetje heen en weer en
riep zoiets als: 'Roep je moeder,
ik wil haar spreken'. Zij kwam
boven en vervolgens deed Ach
terberg de deur achter haar op
slot. Toen haalde hij de revolver
tevoorschijn, meer om hen bang
te maken.
Roel raakte in paniek en begon te
gillen. Achterberg schoot in het
wilde weg, want hij wilde dat ze
daarmee zou ophouden. Volledig
over zijn toeren vluchtte Achter
berg het huis uit en gaf zich enke
le uren later aan op het politiebu
reau. De hospita en de dochter
werden naar het ziekenhuis ge
bracht, waar Roel van Es op 39-
jarige leeftijd stierf.
Derde schot
Over het aantal schoten is jaren
later nog gediscussieerd, met na
me of er een derde schot is ge
weest dat ketste.
Nog steeds is onduidelijk of Ach
terberg zelfmoord wilde plegen
in het bijzijn van zijn hospita. Er
was immers sprake van een lief
desrelatie en een huwelijksaan
zoek dat Roel van Es had gewei
gerd. Ook de hand van Bep van
Es kreeg Achterberg niet. Uit de
latere verslagen van psychiaters
en reclasseringsambtenaren con
cludeert biograaf Hazeu: 'Ach
terberg had liefdesgevoelens voor
moeder en dochter, op zich niet
zo bijzonder, maar geen van
drieën kon er mee uit de voeten.'
Schuldig heeft Achterberg zich
nooit gevoeld over de gebeurte
nis.
Op de vraag van een psychiater of
hij geen deernis voelde met het
meisje, antwoordde hij: 'Maar ik
heb er toch vijf verzen over ge
schreven,' waarmee de kwestie
voor hem was afgedaan. Dit
vreemde antwoord komt overeen
met wat Ed Hoornik in 1941 ge
tuigde: 'Het werkelijke leven be
staat voor hem eigenlijk alleen
maar, voor zover er een Vers uit
te halen is. Hierdoor is hij in staat
om zich in de meest vreemde si
tuaties te begeven.'
Gerrit Achterberg in zijn werkkamer in 1951.
Agressief
Als onderwijzer deed Achterberg,
volgens Hazeu, zijn schoolwerk
naar behoren, maar hij bekom
merde zich verder weinig om het
schoolleven. In Opheusden werd
hij beschouwd als een eigenaar
dige jongen, in zichzelf gekeerd,
terughoudend en schuw. Zijn
eerste geliefde, Cathrien van
Beek, werd zodanig agressief be
handeld, dat zij de omgang
staakte. Ook de tweede, Bep van
Zalingen, kreeg te maken met de
agressie. Nadat Bep een aantal
malen gehavend was thuisgeko
men, kwam er een verbod op de
omgang door vader Van Zalin
gen. 'Ik wil mijn dochter niet
meer zo thuis krijgen,' had hij ge
zegd. De keren dat Bep later toch
nog met Gerrit op stap ging, werd
er veel gepraat, 'maar zoals eer
der liep het vaak op een overwel
diging uit, waarbij bedreigingen
met een revolver niet uitbleven.'
Na het definitieve afscheid van
Bep in 1932, ging het ook op
school mis. Hij had onbesuisde
driftaanvallen, en omdat hij
handtastelijk zou zijn geweest bij
een meisje, kreeg hij een schrij
ven van zijn schoolhoofd: 'Het
Bestuur onze school heeft mij op
gedragen U mede te deelen, dat
het wenschte, dat U zich onmid
dellijk stelde onder behandeling
van een psychiater en dat het Be
stuur van dien psychiater zoo
spoedig mogelijk een rapport
over U ontving. Hangende deze
kwestie wordt U door het Be
stuur verlof verleend.' Vanaf dit
jaar bestaat het leven van Ach
terberg uit opnames in psychia
trische inrichtingen en ontslag.
Als hij niet werd verpleegd,
woonde hij thuis.
Taxi
Stil en teruggetrokken leefde hij
op de boerderij van zijn ouders.
Tekenend voor zijn gemoedstoe
stand is het voorval tijdens de
paasdagen in 1933. Het verlangen
naar Bep werd onhoudbaar en
desastreus. Hij ging naar haar op
zoek. Met een taxi reed hij naar
Alphen aan de Rijn, maar daar
trof hij Bep niet aan. Wim Hazeu:
'Hij gaf de chauffeur een biljet
van honderd gulden en dwong
hem naar Doorn te rijden. Daar
zou de chauffeur een jonge vrouw
in de auto moeten krijgen, om
haar met Gerrit een bos in te rij
den. Dan zou de chauffeur van
alles af zijn, maar deze wan
trouwde zijn opdrachtgever en
verzon een smoes. In Driebergen
moest hij in een zaak opbellen.
Hij waarschuwde de politie van
Driebergen, die direct de politie
van Doorn alarmeerde. De taxi
werd opgewacht en Gerrit gear
resteerd. Hij ging rustig mee, na
dat hij de chauffeur toevoegde:
'Het is weer mislukt.' Op de voor-
FOTO ARCHIEF DE STEM
bank vond men een revolver en
losse patronen.'
Intiem
Het spreekt voor zich dat Achter
berg weer werd opgenomen,
daarna volgde gezinsverpleging
en vervolgens proefverlof. In
1935 ging hij op kamers wonen
bij Roel van Es, een gescheiden,
bijna acht jaar oudere vrouw.
Een huwelijksaanzoek wees zij
af, wat Achterberg niet begreep,
omdat ze toch intiem waren ge
weest. In de avonduren hielp hij
de dochter met haar huiswerk. In
een opwelling vroeg hij om de
hand van de dochter, maar de
moeder had geantwoord: 'Nee,
nooit, je bent al dertig.' Achter
berg vluchtte daarop naar zijn
enige steun en toeverlaat, de ver
pleegster Annie Kuiper, en zei
dat het zo niet langer kon gaan
met moeder en dochter. Hij moest
daadwerkelijk gaan optreden,
maar dit voornemen praatte An
nie hem uit het hoofd. Voorlopig
althans.
Het is paradoxaal, schrijft Wim
Hazeu, maar vanaf het moment
dat Achterberg in de diepste el
lende kwam te zitten, in de ge
vangenis en later het gesticht,
was hij voor het eerst geheel en al
vrij om te dichten, om zijn dich
terschap te ontwikkelen. '1937
was dan wel zijn crisisjaar, maar
tevens het jaar van de totale
Dat het werk van de Antwerpe
naar Eugeen van Mieghem
(1875-1930) voor het eerst in Ne
derland getoond wordt, is op
zich niet zo heel bijzonder. Al
hoewel er de laatste jaren een
oplevende aandacht voor hem
schijnt te bestaan, gaat het niet
om een grote meester. Althans
niet iemand die in de kunstge
schiedenis een prominente
plaats inneemt. Maar niet in
vloedrijk betekent nog niet onin
teressant.
Wat de tentoonstelling in het
Markiezenhof in Bergen op
Zoom zeer de moeite van het
zien waard maakt, is vooral het
onderwerp van zijn schilder- en
tekenkunst. Van Mieghem is een
kunstenaar die het dagelijkse
getob om het karige bestaan in
de Antwerpse haven, grofweg
gezegd in de 25 jaar na de eeuw
wisseling, tot het grote motief in
zijn werk heeft gemaakt. Zijn
nogal sombere doeken en bladen
tonen de treurige sociale werke
lijkheid van anonieme mensen
die voor niet meer dan karig be
taalde werkkracht gebruikt wer
den. Als er al werk in de haven
was. Het is een vorm van so-
ciaal-realisme in de beeldende
kunst die in Nederland eigenlijk
geen bestaansrecht heeft ver
worven. En dat is opvallend ge
noeg.
Eugeen van Mieghem kende de
wereld die hij schilderde. Zijn
vader had een kroeg in de haven
van Antwerpen en van jongsaf-
aan heeft hij het ruige havenvolk
over de vloer zien komen. De
sjouwers, matrozen, kaaiwer
kers, de bazen, de pooiers en hun
hoeren, de zakkennaaisters, de
Joodse emigranten die begin de
ze eeuw vanuit Antwerpen
scheep gingen op weg naar de
Nieuwe Wereld. Dat moet een
kleurrijk zootje zijn geweest dat
hem beelden heeft opgeleverd
die hij een schildersleven lang is
blijven gebruiken.
Je zou kunnen zeggen dat Van
Mieghem een gezicht gegeven
heeft aan de minsten, aan de
naamlozen die de brandstof wa
ren voor een snel ontwikkelende
economie aan het begin van deze
eeuw. Mensen die te veel ver
dienden om dood te gaan en te
weinig om een menswaardig be
staan te leiden. De mensen op
zijn doeken en bladen hebben,
typisch, ook geen naam. Het zijn
geen individuen met een eigen
heid die de schilder tot leven
brengt, maar typen die staan
voor een sociale groep. Van
Mieghem heeft geen mensen ge
schilderd maar specimina van
een sociale orde. Die figuren
plaatst hij altijd in de omgeving
waarin ze hun funktie hebben.
Het havenmilieu is dus meestal
de achtergrond. In het werk van
Van Mieghem is dat een vreug
deloze, sombere wereld van wer
kers in boezeroenen en baaien
rokken, sjouwend en ploeterend
of soms onheilspellend wach
tend en kijkend.
De wereld van Van Mieghem is
die van het eerste kwart van de
ze eeuw. Zeilschepen nog en
stoomboten, paarden en locomo
tieven, in onze ogen primitieve
hijskranen en in ieder geval nog
primitievere zakkendragers. Een
Ck
Door Frits de Coninck
van de redenen om Van Mieghem
interessant te vinden is zijn
weergave van een stuk sociale
geschiedenis. Een functie van de
schilderkunst die einde vorige
eeuw overgenomen is door de fo
tografie. De schilder hield zich
niet langer bezig met het kopië
ren van wat hij letterlijk om zich
heen zag. Dat kon de fotograaf
veel beter. De beeldend kunste
naar ambieerde een veel indivi
dueler expressie, een weergave
van zijn eigen beeld van de wer
kelijkheid. En dat leidde onder
meer tot een grotere abstractie
in de kunst.
Eugeen van Mieghem heeft geen
aansluiting kunnen vinden bij
die belangrijke ontwikkeling in
de kunst van deze eeuw. Wel
licht daarom is hij altijd een mi
nor artist geweest, een kunste
naar met een beperkte, lokale
(Antwerpse) betekenis, die re
cent dus de grenzen overschrijdt.
De ironie van de geschiedenis
wil dat Van Mieghem die zich
van de veranderingen in de
kunst bewust was, van de Ant
werpse Academie werd verwij
derd, omdat hij zich verzette te
gen het starre schilderen naar de
werkelijkheid in donkere tonen
en met grote detaillering. De de
taillering laat hij in zijn werk in
derdaad achterwege, maar in
andere opzichten heeft hij toch
niet aan de gewraakte conven
ties kunnen ontsnappen. En dan
te weten dat hij door dezelfde
leermeester verwijderd werd die
in 1886, tien jaar voor Van Mieg
hem, Vincent van Gogh wegens
gebrek aan talent de deur had
gewezen. Een referentie om van
te watertanden.
Het mooist zijn de pastels. Hij
heeft zich in dat werk op papier
beperkt in zijn onderwerp en dat
verschaft hem duidelijk voorde
len in de compositie. De figuren
die hij tekent zijn eenvoudig en
aangrijpend, zonder enige her
oïek. Wat in zijn grote olieverf
schilderijen hindert: teveel din
gen willen schilderen, ontbreekt
hier. Het verhaal is eenvoudig,
vertellend vanuit een betrokken
heid. Met kennis van de omstan
digheden die het lot van de gete
kende mens bepalen. Navrant
zijn de krijttekeningen van zijn
eerste vrouw, Augustine Pautre.
Hij trouwt haar in 1902; drie
jaar later overlijdt ze aan tuber
culose. Hij tekent haar als moe
der, als model en ook als slacht
offer: een door ziekte uitgeteerd
lichaam dat wacht op de dood.
De enigszins houterige lijnvoe-
ring ten spijt, grijpen deze beel
den aan. Het is kunst vanuit het
hart.
Eugeen van Mieghem was trou
wens toch een loser. Geboren te
midden van de armoede, voortij
dig van de academie verwijderd,
zijn vrouw na drie jaar huwelijk
gestorven, de havenstaking van
1907 die ook in de vaderlijke
kroeg armoede bracht, de Eerste
Wereldoorlog die de Belgen zo
veel rampspoed bezorgde, zijn
tweede vrouw weggelopen na
vijf jaar. En misschien nog wel
het ergste voor de kunstenaar:
hij verkocht amper. En dat had
natuurlijk alles te maken met
zijn maatschappelijke stelling-
name, De mensen wier kant hij
koos, waren te arm om zich een
menswaardig leven te verschaf
fen, laat staan om kunst te ko
pen. De potentiële kopers waren
de bourgeois, mensen die er niet
direkt opuit waren hun salons te
sieren met aanklachten tegen de
sociale werkelijkheid die hen nu
juist zoveel voordeel bracht. Pas
op het laatst van zijn leven vond
Eugeen van Mieghem de erken
ning die hij zocht: de stedelijke
overheid en het Museum van
Antwerpen begonnen zijn werk
aan te kopen.
Eugeen van Mieghem, in Het
Markiezenhof, Bergen op Zoom,
tot 4 september
Het Cantoproject van de realis
tische schilder Rob Möhlmann
(1956) heeft iets van een grenze
loze verzamelwoede, van een
monomanie. Hij heeft sedert
1982 121 keer een blikje geschil
derd van het verzonnen merk
Canto. Dat soepblik heeft hij in
een voortdurende andere opstel
ling geplaatst temidden van een
realistisch, schijnbaar alledaags
tafereel. De wikkel is er half af
gescheurd zodat het blik kaal en
spiegelend tevoorschijn komt.
Het is een soepblik na gebruik,
een stuk afval dat door Möhl-
Werk van de Antwerpse sociaal-realist Eugeen van Mieghem
mann hergebruikt wordt en een
eeuwig, maar niet bestaand le
ven krijgt op zijn schilderijen.
Het formaat van de 121 doeken
is steeds hetzelfde: 40 bij 30 cm.
De techniek is die van de realis
tische fijnschilder: uiterst pre
cies, een bijna volmaakte na
bootsing van de realiteit. E»
atmosferische invloed is
weerd, het licht en de schai
zijn altijd en overal even geil™
matig, niets kan de organist!
in de wereld van Möhlmann vej
storen. Die wereld is in ï0iï'J
men harmonie. Daar zit naWJ
lijk iets heel kunstmatigs in,
wat met de realiteit op gesp®
nen voet staat. Hoe perfecterij
de zichtbare wereld op
bootst, des te minder I
nabootsing te maken me
ven. Met al zijn ongerecht®
den en onvoorspelbaarh®
de realiteit van Möhli»
heerst de dood, de dood ui i
soepblik.
Al die schilderijtjes (of ze er
121 hangen, heb ik over
niet eens geteld) zijn op t
hoogte vlak naast elkaar i
hangen. Een lang lint
door de zaal van het M"
hof slingert, af en toe u—
ken door een kartonnen ver j
doos. Zo'n krankzinnige
heeft ook weer iets fasc|neJL,
en vermakelijks. Het zijn'
lijk plaatjes, shots uit een
filmlint. Maar wel steeds M
zelfde verhaal. Dat af en 'o J
erg merkwaardig wordt
schilder, bij voorbeeld, he
de half afgescheurde
naakte blik gebruikt om
spiegelbeeld zijn zelfpor
te laten verschijnen. Pa
beeldgrappen doen je ev
langer stilstaan en ki]K
vervolgens je tocht lang
plaatjeslint te vervolgen.
Het Cantoproiect,iri Hetjj
zenhof, Steenfeergsestraa^
gen op Zoom: tot 25 c
(maandag gesloten). I
■iïïuv Tekst tv
I \c Nieuws voor doven en slecht-
I'6 horenden
prijsgegeven door Aart Staart
jes, Manouk van der Meulen en
jaap van Meekren
lm 59 (TT) Willem Wever, kinderen
I stellen vragen
1.726 Cartoon Club
I j 53 Degrassi Junior High, jeugdse-
I rie
.„24 Actie Ander Afrika, wervings-
actie voor Mensen in Nood
pn au (TT) Journaal
Lg p Murder she Wrote, misdaadse-
j rie
12121 (TT) Ander Afrika, serie: Tanza-
I nla
lijp Taggart, politieserie
Vj 13 Aktie Ander Afrika. Vervolg
|23 ;i Great Railways II, documentai-
re-erie: van Kaapstad naar de
Verloren Stad
100,50 Journaal
)055 Nieuws voor doven en slecht
horenden
overlevering aan de poëzie J
andere weg was er niet. Dei
was hoog, te hoog voorwiel
aan de slachtoffers.'
Inrichtingen
Achterberg kreeg geen gei
nisstraf, maar tbr die in
werd opgeheven. Vele jaren J
bleef hij in inrichtingen
dieven, moordenaars, aanraj
en overige deliquenten. Hiji
behandeld door psychiaters
'nog geen strofe van
konden citeren. Op 27 juni
trouwde hij op 41-jarige!
met zijn eerste jeugdliefde j
thrien van Beek.
Het verleden werd een t,
dichten die Achterberg!
de periode vóór 1937 we
nog veranderd in de jaren vijj
Moordballade werd Droomt
de, de regel 'O Gij die ik haiJ
gebracht' werd 'O Gij die ikj
opgewacht' en zo zijn er
rianten. Er mocht geen bioi
fisch spoor achterblijven, lil
biografie verhaalt Hazeu ove:
gestrande pogingen om
voor ontdekking uit zijn hos!]
praten. Het had ook al L
om Achterberg ervan te ovol|
gen dat hij voor het
ruimschoots had geboet. Del
faire mocht domweg nie: J
sprake worden gebracht,
verleden was zijn particulicl
zit, maakte deel uit van zijnf
tische thema, waar niemandj
mocht komen.'
Mythe
De Operatie Geheimhouding
oorzaakte een geruchtenst»
die van het leven van AchterU
haast een mythe maakte. Dm
film van Hans Keiler en den
ties op de televisieuitzer.il
kwam er een einde aan het en
sieve 'weten' van enkele ciiliij
vrienden. 'Er zit iets om
vaardigs in,' schreef
Scheepmaker in 1963, 'dat I
critici die Achterberg voorstel
als onze grootste dichter van»
eeuw, hun lezers tegelijker
het 'persoonlijke feit' onthoud
dat mede hun oordeel heeft J
pen vormen. Als de kennisei
gemist zou kunnen wordenl
het waarderen van de verzen,f
zouden de critici niet bij v
ring in geheimtaal spreke»,]
de poëzielezers enerzijds i
geert en anderzijds het f
geeft buitengesloten te word
Het zou nog vele jaren i
voordat de poëzie van Achtera
geïnterpreteerd zou wordenl
behulp van de biografische iel
die zo lang verborgen waren|
bleven.
NEDERLAND 2
0700 Journaal
07 06 Tekenfilmfestival
0728 Journaal
02.32 Bobobobs
300 Journaal
3.07 (TT) Lingo
j30 Journaal
335 Karaoke
9,00 Journaal
j.06 Kook tv
9 27 (NFS) De schatten van Orsay
10.10 (TT) Dromen
10,40 (TT) Vogels dichterbij
)1.10 Straatmuzikanten
11.39 Het gezongen woord
12.07 Between the Lines
13.00 Journaal
13.08 Oppassen!!!
13.32 Herexamen
(4.19 South Bank Special: Stein
beck
(5.12 Het terras
1600 (TT) Journaal
(6.07 U.K. Today, reportage-serie
over opmerkelijke gebeurtenis
sen in Groot-Brittannië
1613 Rikkie de raaf, tekenfilm
16.24 Kids for Animals, reportage
(6.52 (TT) Voor 't eerst voor 't
laatst serie waarin mensen ge
volgd worden tijdens belangrij
ke gebeurtenissen in hun leven
(7.23 'Allo 'allo, comedy
17.58 (TT) 2 Vandaag met 18.00
Journaal, 18.39 Sportjournaal
en 18.47 Hoofdpunten uit het
nieuws
(8.56 Loeki Knol in Jeans, zang- en
dansshow
(9.28 Dierenmanieren
20.00 The Making of Zomertoer, re
portage
20.31 (TT) Blind Date
!U3 (TT) TV Show op reis, talkshow
met Marco Bakker, Willeke van
Ammelrooy en Ans Markus
22.24 In the Heat of the Night, mis-
16.05 Vacaturebank 16.25 Inédits: Re
fer d'lcare, 5-delige documentaire-serie
gemaakt door amateur-filmers. Deel 1
p7.30 Chips, politieserie 18.30 Info pre
mière 18.55 Maguy, serie 19.30 Nieuws
20.10 Les carnets du bourlingueur, re
portages 20.45 Compromising Positions,
merikaanse komedie uit 1985 van
frank Perry met Susan Sarandon, Raul
Inlia en Edward Hermann 22.25 Grand
pocument: Le cerveau d'Einstein, docu-
nentaire 23.35 Nieuws
lei Bla-bla, kinderprogramma
(8.59 Cheval passion, paardesportma-
'azine 19.30 Nieuws 20.04 Special foot,
oetbalmagazine 21.00 Atletiek ope
ningsceremonie WK 23.00 Voetbal
'3.16 Paarden (tot 23.16)koersen. Herh
345 Morgenmagazin 09.00 Heute
•®3 Ferienfieber met Spacecats, pop-
r-en-/tekenfilmserie en Ferien für den
F™. jeugdfilm 11.00 Heute 11.04 Die
p.stumliche Hitparade im ZDF 12.10
P «ns Stunde, natuurdocumentaire: Be-
fMungen über die Spinne (2) 12.55
sssschau 13.00 Mittagsmagazin met
lann T13'45 Wirtschafts-Telegramm
1 9 Tagesschau 14.03 höchstpersön-
F>. portretWildecker Herzbuben 14.30
KL «erUberleben documentaire: Gi
lt „J Samburu 15.00 Tagesschau
Lr„ stück' tekenfilm 15.10 Ein
Min?™ 'ne Gitarre, speelfilm
L .ypAJfredissimo! Culinairmaga-
E "-00 (TT) Tagesschau 17.10 Bri-
(natie a.,a^ne 17 40 Regionale infor-
17 5R \i u Ta9esschau-Telegramm
Eenhnf °tene üebe' serie «.25 Ma-
nramm' 1r'49 Ta9e»chau-Tele-
lo no Grossstadtrevier, serie
r li 1) Tagesschau 20.15 (TT) A
I^IÖÜUNMOND
k»k 9-00 Nederlands produkt
k 14 00 Menn° Tamming. 12.00 Reint J
fin 'andaao txnn ?eeve' 15-°° RR Express. 17.
8.00-19.00 Pop aan de telefoon
BRABANT
f'?5 ActcfaMteiten> 7 o^rs'0i?d d00r re9'°naal
Hieuwscentrale fi ai c krant ln Brabant
?in BraC8-"Fcra,"kvandeStreek°P
*ns in Brahant o - van de streek
raa
u aler
SS
Pieurkaio„j.. J107 Van harte,
Calender 12 ns A ,harte'
anstreekon Ji.'?5.^.uallteiten
met
en
t voor
rir''3.11 Radin xr U55 Bericht™
ft08 Muziek en vJeUWSCentrale- 13-8
l05 Actualiteiten o 0p streek'
Preek 17 50 Pr! service- 17.35
Pad'° NieuwcentrT3'6 a9enda' '8 08
rabantco-:. e- 18.28-18.33 Samenvattii
.1
ond
Versch
scheurka
om 11
service
boer e
.34 Het I
15.08 f
Van str<
Nieuws
se nieuws