Poëzie die slachtoffers eiste Moord van Gerrit Achterberg was lange tijd een literair geheim I NEderlandi p" ïïïSï*,s rï" Liefde, muziek en oorlog op een Grieks eiland ■DE STEM ZOMER-GIDS IpëSTEM Affaires rond schrijvers Eugeen van Mieghem IN BEELD Rob Möhlmann lm32 (TT) Heimelijke genoegens, BELGIË FRANS 1 BELGIË FRANS 2 1| DUITSLAND 1 [radio VRIJDAG 4 AUGUSTUS 1995 Louis de Bernières FOTO ANDREW RICHARDS Door Frank Lambregts Een schrijver die een rijkdom aan persoonlijke drama's in elkaar kan vlechten en daarover een massieve roman met een duize lingwekkend aantal anekdoti sche ontwikkelingen schrijft, wordt al snel vergeleken met Marquez. Dat overkomt ook Louis de Ber nières en hij doet met zijn roman Kapitein Corelli's Mandoline, op geheel eigen wijze, inderdaad mee in de top van de wereldlite ratuur. Hoofdpersoon in het boek is de jonge, schone Pelagia, bewoon ster van het Griekse eiland Ke- fallinia en dochter van de erudie te arts Iannis. Ze is verliefd op een jonge, eenvoudige visser in wie de dolfijnen vertrouwen heb ben. Kefallinia leent zich voor een leven vol pastoraal geluk. Het maagdelijke licht op het ei land geeft in de woorden van Ian nis 'de kleuren hun oorspronke lijke tint van voor de zondeval, alsof ze rechtstreeks afkomstig zijn uit de verbeelding Gods in zijn jongste jaren, toen Hij nog geloofde dat alles goed was.' De Tweede Wereldoorlog doet ook het lieflijke eiland aan en verandert het leven van Pelagia ingrijpend. Allereerst treedt haar verloofde, de dolfijnenvriend, toe tot een lachwekkend groepje communistische guerrillastrij ders, die vooral verderf zaaien onder de eigen bevolking. Ten tweede wordt het eiland be zet door de Italianen. „Bella bambina op negen uur. Ogen links!" beveelt kapitein Corelli zijn mannen als hij Pelagia voor het eerst ziet. Het lot wil dat Co relli bij de dokter en zijn dochter wordt ingekwartierd. Nadat ze de bezetter van hun huis en ei land wekenlang subtiel getrei terd hebben, blijkt hij een mens te zijn. Een muzikant ook nog, die er door Mussolini, 'deze Mo rele en Intellectuele Pygmee', ook maar op uit is gestuurd. Kolderiek Het boek raakt vervolgens door trokken van de mandoline-mu- ziek en de humor van Corelli, die de bezetting van het eiland tot een draaglijke en soms kolderie ke vertoning maakt. Met serieuze wereldliteratuur valt niet snel te lachen, maar door de onderkoelde manier waarop De Bernières de Italiaan se bezetting beschrijft, wordt het hier en daar een hilarisch boek. Pas als ook de Duitsers het eiland gaan bezetten wordt de echte oorlog voelbaar en op den duur zelfs uitermate grimmig. Dan toont De Bernières zich ook nog eens een meester in het beschrij ven van oorlogswaanzin. Kapitein Corelli's Mandoline be schrijft op dorpsniveau de con trasten tussen de landelijke een voud van het leven op een eiland, de levensvreugde van een licht voetige muzikant, de kracht van een zelfstandige vrouw en de ver pletterende macht van de fascis tische oorlogsmachine, die dat al les dreigt te vernietigen, zonder dat er een goede reden voor te ge ven is. De onmogelijke liefde die de be zetter Corelli en slachtoffer Pela gia voor elkaar opvatten lijkt door dit cynische oorlogsgeweld geen enkel bestaansrecht te heb ben. Tijdens de oorlogshandelin gen op het eiland verliezen ze el kaar ook uit het oog. Tientallen jaren na de oorlog be zoekt een oude Italiaanse man het eiland, waar hij een jongen ontmoet die prachtig mandoline speelt. Als de man het instrument zelf ter hand neemt, ontdekt hij dat het zijn mandoline is, die hij destijds heeft achtergelaten in het strijdgewoel. En het jongetje heeft hem gekregen van Pelagia. Tientallen jaren heeft Pelagia ge wacht op haar Italiaanse min naar. Er is maar een ding wat in de oude, grijze vrouw Pelagia op komt als ze zich realiseert wie die oude man is: ze vloekt hem hele maal stijf. Maar in dit geval overwint de liefde de oorlog, zij het op ter mijn. En dat wil De Bernières maar gezegd hebben. Het licht op Kefallinia is na een oorlog en een aardbeving niet zo maagdelijk meer, maar het eiland wordt tegenwoordig nog steeds bezet: door toeristen. Louis de Bernières: 'Kapitein Co relli's Mandoline'. Uitg. Arbei derspers, prijs 45 In de tweede aflevering van de vierdelige serie Affaires rond schrijvers gaat heet om de moord in 1937 van dichter Gerrit Ach terberg op zijn hospita die niet was ingegaan op zijn huwelijks aanzoek. Vier geruchtmakende zaken waarbij auteurs betreokken waren, passeren deze zomerweken in de vrijdagkrant de revue. Vorige week stond op deze plaats de moord op Jacob Israël de Haan in 1924 in Jeruzalem. Door Johan Diepstraten Op 3 of 4 december 1937 kocht Gerrit Achterberg bij een wapen handelaar of een prostituée in Den Haag een Browning-revol ver. Jaren daarvoor had hij al een proces-verbaal gekregen vanwe ge het overtreden van de wapen wet. Achteraf gezien lag het dus voor de hand dat er ongelukken van moesten komen. Op de avond van de 15e december vond de tragedie plaats waarover in de literaire wereld decennia lang geheimzinnig werd gedaan. Zelfs na de dood van de Achter berg in 1962, in de film van Hans Keller die door de Avro werd uit gezonden op 13 november 1963, werd er alleen maar een toespe ling op die fatale gebeurtenis ge maakt. Verontwaardigd reed Simon Vin kenoog een half uur na de uitzen ding op zijn scooter naar de Am sterdamse nachtclub Shehereza- de, besteeg daar het podium en las voor een publiek van honderd mensen een haastig geschreven gedicht voor met als eerste regel: 'Gerrit Achterberg heeft een vrouw gedood.' Televisiecriticus Nico Scheepmaker vermeldde in zijn beoordeling van de film de exacte feiten en de Haagse Post kwam ruim een week later met 'Het mysterie-Achterberg'. De redactie was niet gezwicht voor 'verzoeken van vrienden' van Achterberg om het taboe in stand te houden. In de voortreffelijke biografie (1989) van Wim Hazeu - de belangrijkste bron voor deze aflevering Affaires rond schrij vers - neemt de moord van Gerrit Achterberg op de hospita Roel van Es een centrale plaats in. Boterhammen Op 15 december 1937 liep Bep van Es, de dochter van hospita Roel van Es, naar de bovenste verdieping van het huis in de Boomstraat om kostganger Ger rit Achterberg een paar boter hammen en een glas melk te brengen. Toen het meisje in de kamer verscheen, wilde de kost ganger haar beetpakken. Hierte gen verzette het meisje zich en riep om hulp. Op dit hulpgeroep kwam moeder Roel van Es af. Het politierapport: 'Toen zij in de kamer kwam heeft A. de deur af gesloten, waarop de bewoonster voor het raam naar buiten om hulp heeft geroepen. Hierop heeft A. zijn Browning getrokken en een schot gelost op zijn hospita, dat in haar de linkerzijde doode- lijk heeft getroffen. De zestienja rige dochter, die inmiddels de ka mer had verlaten, werd door de kostganger gevolgd. Hij loste op de trap staande een schot. De ko gel verwondde het meisje aan den hals ter hoogte van de halsader, doch deze werd niet geraakt.' Op slot Later vertelde dochter Bep dat zij Achterberg gedeeltelijk ontbloot op bed aantrof en dat hij haar wilde aanranden. De dader kwam met een andere verklaring. De hele avond had hij gewacht op zijn hospita, maar plotseling stond daar de dochter. Hij pakte haar bij de schouders, schudde haar een beetje heen en weer en riep zoiets als: 'Roep je moeder, ik wil haar spreken'. Zij kwam boven en vervolgens deed Ach terberg de deur achter haar op slot. Toen haalde hij de revolver tevoorschijn, meer om hen bang te maken. Roel raakte in paniek en begon te gillen. Achterberg schoot in het wilde weg, want hij wilde dat ze daarmee zou ophouden. Volledig over zijn toeren vluchtte Achter berg het huis uit en gaf zich enke le uren later aan op het politiebu reau. De hospita en de dochter werden naar het ziekenhuis ge bracht, waar Roel van Es op 39- jarige leeftijd stierf. Derde schot Over het aantal schoten is jaren later nog gediscussieerd, met na me of er een derde schot is ge weest dat ketste. Nog steeds is onduidelijk of Ach terberg zelfmoord wilde plegen in het bijzijn van zijn hospita. Er was immers sprake van een lief desrelatie en een huwelijksaan zoek dat Roel van Es had gewei gerd. Ook de hand van Bep van Es kreeg Achterberg niet. Uit de latere verslagen van psychiaters en reclasseringsambtenaren con cludeert biograaf Hazeu: 'Ach terberg had liefdesgevoelens voor moeder en dochter, op zich niet zo bijzonder, maar geen van drieën kon er mee uit de voeten.' Schuldig heeft Achterberg zich nooit gevoeld over de gebeurte nis. Op de vraag van een psychiater of hij geen deernis voelde met het meisje, antwoordde hij: 'Maar ik heb er toch vijf verzen over ge schreven,' waarmee de kwestie voor hem was afgedaan. Dit vreemde antwoord komt overeen met wat Ed Hoornik in 1941 ge tuigde: 'Het werkelijke leven be staat voor hem eigenlijk alleen maar, voor zover er een Vers uit te halen is. Hierdoor is hij in staat om zich in de meest vreemde si tuaties te begeven.' Gerrit Achterberg in zijn werkkamer in 1951. Agressief Als onderwijzer deed Achterberg, volgens Hazeu, zijn schoolwerk naar behoren, maar hij bekom merde zich verder weinig om het schoolleven. In Opheusden werd hij beschouwd als een eigenaar dige jongen, in zichzelf gekeerd, terughoudend en schuw. Zijn eerste geliefde, Cathrien van Beek, werd zodanig agressief be handeld, dat zij de omgang staakte. Ook de tweede, Bep van Zalingen, kreeg te maken met de agressie. Nadat Bep een aantal malen gehavend was thuisgeko men, kwam er een verbod op de omgang door vader Van Zalin gen. 'Ik wil mijn dochter niet meer zo thuis krijgen,' had hij ge zegd. De keren dat Bep later toch nog met Gerrit op stap ging, werd er veel gepraat, 'maar zoals eer der liep het vaak op een overwel diging uit, waarbij bedreigingen met een revolver niet uitbleven.' Na het definitieve afscheid van Bep in 1932, ging het ook op school mis. Hij had onbesuisde driftaanvallen, en omdat hij handtastelijk zou zijn geweest bij een meisje, kreeg hij een schrij ven van zijn schoolhoofd: 'Het Bestuur onze school heeft mij op gedragen U mede te deelen, dat het wenschte, dat U zich onmid dellijk stelde onder behandeling van een psychiater en dat het Be stuur van dien psychiater zoo spoedig mogelijk een rapport over U ontving. Hangende deze kwestie wordt U door het Be stuur verlof verleend.' Vanaf dit jaar bestaat het leven van Ach terberg uit opnames in psychia trische inrichtingen en ontslag. Als hij niet werd verpleegd, woonde hij thuis. Taxi Stil en teruggetrokken leefde hij op de boerderij van zijn ouders. Tekenend voor zijn gemoedstoe stand is het voorval tijdens de paasdagen in 1933. Het verlangen naar Bep werd onhoudbaar en desastreus. Hij ging naar haar op zoek. Met een taxi reed hij naar Alphen aan de Rijn, maar daar trof hij Bep niet aan. Wim Hazeu: 'Hij gaf de chauffeur een biljet van honderd gulden en dwong hem naar Doorn te rijden. Daar zou de chauffeur een jonge vrouw in de auto moeten krijgen, om haar met Gerrit een bos in te rij den. Dan zou de chauffeur van alles af zijn, maar deze wan trouwde zijn opdrachtgever en verzon een smoes. In Driebergen moest hij in een zaak opbellen. Hij waarschuwde de politie van Driebergen, die direct de politie van Doorn alarmeerde. De taxi werd opgewacht en Gerrit gear resteerd. Hij ging rustig mee, na dat hij de chauffeur toevoegde: 'Het is weer mislukt.' Op de voor- FOTO ARCHIEF DE STEM bank vond men een revolver en losse patronen.' Intiem Het spreekt voor zich dat Achter berg weer werd opgenomen, daarna volgde gezinsverpleging en vervolgens proefverlof. In 1935 ging hij op kamers wonen bij Roel van Es, een gescheiden, bijna acht jaar oudere vrouw. Een huwelijksaanzoek wees zij af, wat Achterberg niet begreep, omdat ze toch intiem waren ge weest. In de avonduren hielp hij de dochter met haar huiswerk. In een opwelling vroeg hij om de hand van de dochter, maar de moeder had geantwoord: 'Nee, nooit, je bent al dertig.' Achter berg vluchtte daarop naar zijn enige steun en toeverlaat, de ver pleegster Annie Kuiper, en zei dat het zo niet langer kon gaan met moeder en dochter. Hij moest daadwerkelijk gaan optreden, maar dit voornemen praatte An nie hem uit het hoofd. Voorlopig althans. Het is paradoxaal, schrijft Wim Hazeu, maar vanaf het moment dat Achterberg in de diepste el lende kwam te zitten, in de ge vangenis en later het gesticht, was hij voor het eerst geheel en al vrij om te dichten, om zijn dich terschap te ontwikkelen. '1937 was dan wel zijn crisisjaar, maar tevens het jaar van de totale Dat het werk van de Antwerpe naar Eugeen van Mieghem (1875-1930) voor het eerst in Ne derland getoond wordt, is op zich niet zo heel bijzonder. Al hoewel er de laatste jaren een oplevende aandacht voor hem schijnt te bestaan, gaat het niet om een grote meester. Althans niet iemand die in de kunstge schiedenis een prominente plaats inneemt. Maar niet in vloedrijk betekent nog niet onin teressant. Wat de tentoonstelling in het Markiezenhof in Bergen op Zoom zeer de moeite van het zien waard maakt, is vooral het onderwerp van zijn schilder- en tekenkunst. Van Mieghem is een kunstenaar die het dagelijkse getob om het karige bestaan in de Antwerpse haven, grofweg gezegd in de 25 jaar na de eeuw wisseling, tot het grote motief in zijn werk heeft gemaakt. Zijn nogal sombere doeken en bladen tonen de treurige sociale werke lijkheid van anonieme mensen die voor niet meer dan karig be taalde werkkracht gebruikt wer den. Als er al werk in de haven was. Het is een vorm van so- ciaal-realisme in de beeldende kunst die in Nederland eigenlijk geen bestaansrecht heeft ver worven. En dat is opvallend ge noeg. Eugeen van Mieghem kende de wereld die hij schilderde. Zijn vader had een kroeg in de haven van Antwerpen en van jongsaf- aan heeft hij het ruige havenvolk over de vloer zien komen. De sjouwers, matrozen, kaaiwer kers, de bazen, de pooiers en hun hoeren, de zakkennaaisters, de Joodse emigranten die begin de ze eeuw vanuit Antwerpen scheep gingen op weg naar de Nieuwe Wereld. Dat moet een kleurrijk zootje zijn geweest dat hem beelden heeft opgeleverd die hij een schildersleven lang is blijven gebruiken. Je zou kunnen zeggen dat Van Mieghem een gezicht gegeven heeft aan de minsten, aan de naamlozen die de brandstof wa ren voor een snel ontwikkelende economie aan het begin van deze eeuw. Mensen die te veel ver dienden om dood te gaan en te weinig om een menswaardig be staan te leiden. De mensen op zijn doeken en bladen hebben, typisch, ook geen naam. Het zijn geen individuen met een eigen heid die de schilder tot leven brengt, maar typen die staan voor een sociale groep. Van Mieghem heeft geen mensen ge schilderd maar specimina van een sociale orde. Die figuren plaatst hij altijd in de omgeving waarin ze hun funktie hebben. Het havenmilieu is dus meestal de achtergrond. In het werk van Van Mieghem is dat een vreug deloze, sombere wereld van wer kers in boezeroenen en baaien rokken, sjouwend en ploeterend of soms onheilspellend wach tend en kijkend. De wereld van Van Mieghem is die van het eerste kwart van de ze eeuw. Zeilschepen nog en stoomboten, paarden en locomo tieven, in onze ogen primitieve hijskranen en in ieder geval nog primitievere zakkendragers. Een Ck Door Frits de Coninck van de redenen om Van Mieghem interessant te vinden is zijn weergave van een stuk sociale geschiedenis. Een functie van de schilderkunst die einde vorige eeuw overgenomen is door de fo tografie. De schilder hield zich niet langer bezig met het kopië ren van wat hij letterlijk om zich heen zag. Dat kon de fotograaf veel beter. De beeldend kunste naar ambieerde een veel indivi dueler expressie, een weergave van zijn eigen beeld van de wer kelijkheid. En dat leidde onder meer tot een grotere abstractie in de kunst. Eugeen van Mieghem heeft geen aansluiting kunnen vinden bij die belangrijke ontwikkeling in de kunst van deze eeuw. Wel licht daarom is hij altijd een mi nor artist geweest, een kunste naar met een beperkte, lokale (Antwerpse) betekenis, die re cent dus de grenzen overschrijdt. De ironie van de geschiedenis wil dat Van Mieghem die zich van de veranderingen in de kunst bewust was, van de Ant werpse Academie werd verwij derd, omdat hij zich verzette te gen het starre schilderen naar de werkelijkheid in donkere tonen en met grote detaillering. De de taillering laat hij in zijn werk in derdaad achterwege, maar in andere opzichten heeft hij toch niet aan de gewraakte conven ties kunnen ontsnappen. En dan te weten dat hij door dezelfde leermeester verwijderd werd die in 1886, tien jaar voor Van Mieg hem, Vincent van Gogh wegens gebrek aan talent de deur had gewezen. Een referentie om van te watertanden. Het mooist zijn de pastels. Hij heeft zich in dat werk op papier beperkt in zijn onderwerp en dat verschaft hem duidelijk voorde len in de compositie. De figuren die hij tekent zijn eenvoudig en aangrijpend, zonder enige her oïek. Wat in zijn grote olieverf schilderijen hindert: teveel din gen willen schilderen, ontbreekt hier. Het verhaal is eenvoudig, vertellend vanuit een betrokken heid. Met kennis van de omstan digheden die het lot van de gete kende mens bepalen. Navrant zijn de krijttekeningen van zijn eerste vrouw, Augustine Pautre. Hij trouwt haar in 1902; drie jaar later overlijdt ze aan tuber culose. Hij tekent haar als moe der, als model en ook als slacht offer: een door ziekte uitgeteerd lichaam dat wacht op de dood. De enigszins houterige lijnvoe- ring ten spijt, grijpen deze beel den aan. Het is kunst vanuit het hart. Eugeen van Mieghem was trou wens toch een loser. Geboren te midden van de armoede, voortij dig van de academie verwijderd, zijn vrouw na drie jaar huwelijk gestorven, de havenstaking van 1907 die ook in de vaderlijke kroeg armoede bracht, de Eerste Wereldoorlog die de Belgen zo veel rampspoed bezorgde, zijn tweede vrouw weggelopen na vijf jaar. En misschien nog wel het ergste voor de kunstenaar: hij verkocht amper. En dat had natuurlijk alles te maken met zijn maatschappelijke stelling- name, De mensen wier kant hij koos, waren te arm om zich een menswaardig leven te verschaf fen, laat staan om kunst te ko pen. De potentiële kopers waren de bourgeois, mensen die er niet direkt opuit waren hun salons te sieren met aanklachten tegen de sociale werkelijkheid die hen nu juist zoveel voordeel bracht. Pas op het laatst van zijn leven vond Eugeen van Mieghem de erken ning die hij zocht: de stedelijke overheid en het Museum van Antwerpen begonnen zijn werk aan te kopen. Eugeen van Mieghem, in Het Markiezenhof, Bergen op Zoom, tot 4 september Het Cantoproject van de realis tische schilder Rob Möhlmann (1956) heeft iets van een grenze loze verzamelwoede, van een monomanie. Hij heeft sedert 1982 121 keer een blikje geschil derd van het verzonnen merk Canto. Dat soepblik heeft hij in een voortdurende andere opstel ling geplaatst temidden van een realistisch, schijnbaar alledaags tafereel. De wikkel is er half af gescheurd zodat het blik kaal en spiegelend tevoorschijn komt. Het is een soepblik na gebruik, een stuk afval dat door Möhl- Werk van de Antwerpse sociaal-realist Eugeen van Mieghem mann hergebruikt wordt en een eeuwig, maar niet bestaand le ven krijgt op zijn schilderijen. Het formaat van de 121 doeken is steeds hetzelfde: 40 bij 30 cm. De techniek is die van de realis tische fijnschilder: uiterst pre cies, een bijna volmaakte na bootsing van de realiteit. E» atmosferische invloed is weerd, het licht en de schai zijn altijd en overal even geil™ matig, niets kan de organist! in de wereld van Möhlmann vej storen. Die wereld is in ï0iï'J men harmonie. Daar zit naWJ lijk iets heel kunstmatigs in, wat met de realiteit op gesp® nen voet staat. Hoe perfecterij de zichtbare wereld op bootst, des te minder I nabootsing te maken me ven. Met al zijn ongerecht® den en onvoorspelbaarh® de realiteit van Möhli» heerst de dood, de dood ui i soepblik. Al die schilderijtjes (of ze er 121 hangen, heb ik over niet eens geteld) zijn op t hoogte vlak naast elkaar i hangen. Een lang lint door de zaal van het M" hof slingert, af en toe u— ken door een kartonnen ver j doos. Zo'n krankzinnige heeft ook weer iets fasc|neJL, en vermakelijks. Het zijn' lijk plaatjes, shots uit een filmlint. Maar wel steeds M zelfde verhaal. Dat af en 'o J erg merkwaardig wordt schilder, bij voorbeeld, he de half afgescheurde naakte blik gebruikt om spiegelbeeld zijn zelfpor te laten verschijnen. Pa beeldgrappen doen je ev langer stilstaan en ki]K vervolgens je tocht lang plaatjeslint te vervolgen. Het Cantoproiect,iri Hetjj zenhof, Steenfeergsestraa^ gen op Zoom: tot 25 c (maandag gesloten). I ■iïïuv Tekst tv I \c Nieuws voor doven en slecht- I'6 horenden prijsgegeven door Aart Staart jes, Manouk van der Meulen en jaap van Meekren lm 59 (TT) Willem Wever, kinderen I stellen vragen 1.726 Cartoon Club I j 53 Degrassi Junior High, jeugdse- I rie .„24 Actie Ander Afrika, wervings- actie voor Mensen in Nood pn au (TT) Journaal Lg p Murder she Wrote, misdaadse- j rie 12121 (TT) Ander Afrika, serie: Tanza- I nla lijp Taggart, politieserie Vj 13 Aktie Ander Afrika. Vervolg |23 ;i Great Railways II, documentai- re-erie: van Kaapstad naar de Verloren Stad 100,50 Journaal )055 Nieuws voor doven en slecht horenden overlevering aan de poëzie J andere weg was er niet. Dei was hoog, te hoog voorwiel aan de slachtoffers.' Inrichtingen Achterberg kreeg geen gei nisstraf, maar tbr die in werd opgeheven. Vele jaren J bleef hij in inrichtingen dieven, moordenaars, aanraj en overige deliquenten. Hiji behandeld door psychiaters 'nog geen strofe van konden citeren. Op 27 juni trouwde hij op 41-jarige! met zijn eerste jeugdliefde j thrien van Beek. Het verleden werd een t, dichten die Achterberg! de periode vóór 1937 we nog veranderd in de jaren vijj Moordballade werd Droomt de, de regel 'O Gij die ik haiJ gebracht' werd 'O Gij die ikj opgewacht' en zo zijn er rianten. Er mocht geen bioi fisch spoor achterblijven, lil biografie verhaalt Hazeu ove: gestrande pogingen om voor ontdekking uit zijn hos!] praten. Het had ook al L om Achterberg ervan te ovol| gen dat hij voor het ruimschoots had geboet. Del faire mocht domweg nie: J sprake worden gebracht, verleden was zijn particulicl zit, maakte deel uit van zijnf tische thema, waar niemandj mocht komen.' Mythe De Operatie Geheimhouding oorzaakte een geruchtenst» die van het leven van AchterU haast een mythe maakte. Dm film van Hans Keiler en den ties op de televisieuitzer.il kwam er een einde aan het en sieve 'weten' van enkele ciiliij vrienden. 'Er zit iets om vaardigs in,' schreef Scheepmaker in 1963, 'dat I critici die Achterberg voorstel als onze grootste dichter van» eeuw, hun lezers tegelijker het 'persoonlijke feit' onthoud dat mede hun oordeel heeft J pen vormen. Als de kennisei gemist zou kunnen wordenl het waarderen van de verzen,f zouden de critici niet bij v ring in geheimtaal spreke»,] de poëzielezers enerzijds i geert en anderzijds het f geeft buitengesloten te word Het zou nog vele jaren i voordat de poëzie van Achtera geïnterpreteerd zou wordenl behulp van de biografische iel die zo lang verborgen waren| bleven. NEDERLAND 2 0700 Journaal 07 06 Tekenfilmfestival 0728 Journaal 02.32 Bobobobs 300 Journaal 3.07 (TT) Lingo j30 Journaal 335 Karaoke 9,00 Journaal j.06 Kook tv 9 27 (NFS) De schatten van Orsay 10.10 (TT) Dromen 10,40 (TT) Vogels dichterbij )1.10 Straatmuzikanten 11.39 Het gezongen woord 12.07 Between the Lines 13.00 Journaal 13.08 Oppassen!!! 13.32 Herexamen (4.19 South Bank Special: Stein beck (5.12 Het terras 1600 (TT) Journaal (6.07 U.K. Today, reportage-serie over opmerkelijke gebeurtenis sen in Groot-Brittannië 1613 Rikkie de raaf, tekenfilm 16.24 Kids for Animals, reportage (6.52 (TT) Voor 't eerst voor 't laatst serie waarin mensen ge volgd worden tijdens belangrij ke gebeurtenissen in hun leven (7.23 'Allo 'allo, comedy 17.58 (TT) 2 Vandaag met 18.00 Journaal, 18.39 Sportjournaal en 18.47 Hoofdpunten uit het nieuws (8.56 Loeki Knol in Jeans, zang- en dansshow (9.28 Dierenmanieren 20.00 The Making of Zomertoer, re portage 20.31 (TT) Blind Date !U3 (TT) TV Show op reis, talkshow met Marco Bakker, Willeke van Ammelrooy en Ans Markus 22.24 In the Heat of the Night, mis- 16.05 Vacaturebank 16.25 Inédits: Re fer d'lcare, 5-delige documentaire-serie gemaakt door amateur-filmers. Deel 1 p7.30 Chips, politieserie 18.30 Info pre mière 18.55 Maguy, serie 19.30 Nieuws 20.10 Les carnets du bourlingueur, re portages 20.45 Compromising Positions, merikaanse komedie uit 1985 van frank Perry met Susan Sarandon, Raul Inlia en Edward Hermann 22.25 Grand pocument: Le cerveau d'Einstein, docu- nentaire 23.35 Nieuws lei Bla-bla, kinderprogramma (8.59 Cheval passion, paardesportma- 'azine 19.30 Nieuws 20.04 Special foot, oetbalmagazine 21.00 Atletiek ope ningsceremonie WK 23.00 Voetbal '3.16 Paarden (tot 23.16)koersen. Herh 345 Morgenmagazin 09.00 Heute •®3 Ferienfieber met Spacecats, pop- r-en-/tekenfilmserie en Ferien für den F™. jeugdfilm 11.00 Heute 11.04 Die p.stumliche Hitparade im ZDF 12.10 P «ns Stunde, natuurdocumentaire: Be- fMungen über die Spinne (2) 12.55 sssschau 13.00 Mittagsmagazin met lann T13'45 Wirtschafts-Telegramm 1 9 Tagesschau 14.03 höchstpersön- F>. portretWildecker Herzbuben 14.30 KL «erUberleben documentaire: Gi lt „J Samburu 15.00 Tagesschau Lr„ stück' tekenfilm 15.10 Ein Min?™ 'ne Gitarre, speelfilm L .ypAJfredissimo! Culinairmaga- E "-00 (TT) Tagesschau 17.10 Bri- (natie a.,a^ne 17 40 Regionale infor- 17 5R \i u Ta9esschau-Telegramm Eenhnf °tene üebe' serie «.25 Ma- nramm' 1r'49 Ta9e»chau-Tele- lo no Grossstadtrevier, serie r li 1) Tagesschau 20.15 (TT) A I^IÖÜUNMOND k»k 9-00 Nederlands produkt k 14 00 Menn° Tamming. 12.00 Reint J fin 'andaao txnn ?eeve' 15-°° RR Express. 17. 8.00-19.00 Pop aan de telefoon BRABANT f'?5 ActcfaMteiten> 7 o^rs'0i?d d00r re9'°naal Hieuwscentrale fi ai c krant ln Brabant ?in BraC8-"Fcra,"kvandeStreek°P *ns in Brahant o - van de streek raa u aler SS Pieurkaio„j.. J107 Van harte, Calender 12 ns A ,harte' anstreekon Ji.'?5.^.uallteiten met en t voor rir''3.11 Radin xr U55 Bericht™ ft08 Muziek en vJeUWSCentrale- 13-8 l05 Actualiteiten o 0p streek' Preek 17 50 Pr! service- 17.35 Pad'° NieuwcentrT3'6 a9enda' '8 08 rabantco-:. e- 18.28-18.33 Samenvattii .1 ond Versch scheurka om 11 service boer e .34 Het I 15.08 f Van str< Nieuws se nieuws

Krantenbank Zeeland

de Stem | 1995 | | pagina 16