Hebron lijdt nog steeds onder moordpartij Gevangenen Zuid-Afrika nog steeds slecht af I Omstreden landhervormingen Zuid-Afrika Reddingsplan voor Venetië 'De Grote Zw DE STEM BUITENLAND draadU telefooi ZATERDAG 22 JULI 1995 Door Deborah Horan (ips) Hebron - Abed Obeid staat aan de deur van zijn klein houthandeltje - een van de weinige zaken die nog open zijn in de vroeger belangrijke winkelstraat Ikhwan il-Musi- limin in Hebron. De meeste winkels hebben hun deuren moeten sluiten door maatre gelen die vorig jaar werden afgekondigd na de grote moordpartij in de stad. Obeid's winkeltje, legt hij uit, is alleen maar open omdat hij moet werken aan een speciale bestel ling. De meerderheid van de 200 winkeliers in deze straat moest het voorbije jaar hun zaak opdoe ken. Het Israëlische leger sloot de drie kilometer lange straat af voor alle verkeer, en schafte de nabijgelegen groentemarkt af. De maatregelen werden van kracht kort nadat de joodse kolo nist Baruch Goldstein eind fe bruari 1994 29 Palestijnen dood de die aan het bidden waren aan het graf van Abraham. Volgens de Israëliërs is de maat regel nodig om de veiligheid van de joodse kolonisten te kunnen verzekeren. Dat kan volgens hen best gebeuren door te zorgen dat zo weinig mogelijk Palestijnen in het centrum van de stad komen. De Palestijnen zeggen dat de be scherming van de 30 kolonisten families de stad in een wurggreep houdt en van Hebron een bele gerde stad maakt. Ongeveer 1.500 Israëlische soldaten zijn in de stad gelegerd. Palestijnse economen zeggen dat de winkels in het centrum van de stad vroeger goed waren voor een omzet van vier miljoen dollar per jaar. Nu zijn veel winkeliers af hankelijk geworden van verwan ten in Saudi-Arabië of Jordanië, die hen geregeld geld sturen. „Toen de markt is afgeschaft, werd de hele handel van de stad getroffen," zegt Taher Muhtaseb, vice-voorzitter van de Kamer van Koophandel van Hebron. „Dit is een economische catastrofe." Israëliërs en Palestijnen discus sieren op dit ogenblik over de tweede fase van het Palestijnse zelfbestuur. Dat houdt ook de te rugtrekking in van het Israëli- Palestijnen voeren het lichaam af van een man die werd doodgeschoten door de Israëlische politie na rellen naar aanleiding van de moordpartij bij het graf van Abraham in Hebron vorig jaar februari. foto epa sche leger uit Palestijnse steden op de westelijke Jordaanover. Maar over Hebron is nog niets ge zegd. Eigenlijk had de terugtrekking begin juli moeten aanvangen, maar dat is niet gebeurd. Een verder uitstel kan het vredespro ces doen ontsporen. Maar in plaatsen zoals Hebron, waar ex tremisten van beide kampen naast elkaar leven, is er ook kans op escalaties als het leger zich wel terugtrekt. De wederzijdse haat en wantrouwen is groot. „Als we dit probleem niet aan pakken, leven we niet meer in de realiteit," zegt Nabil Abu Zneid van de universiteit van Hebron. Omdat de kolonisten in het cen trum van de stad leven, is het voor de Israëliërs moeilijk hun soldaten terug te trekken. Ondertussen leven de Palestijnen al een jaar in moeilijke omstan digheden. Dikwijls is er een lang durig uitgaansverbod, de Pales tijnen mogen 's nachts nauwe lijks met de auto rijden, soms breekt geweld uit tussen de Pa lestijnen en de kolonisten. De sfeer is zo slecht dat represaille acties onvermijdelijk lijken zodra de soldaten niet meer in de buurt zijn. De regering van premier Rabin staat niet sterk genoeg om de 400 kolonisten uit Hebron te verwij deren. Daarom hoopt ze de Pales tijnen te overtuigen een gefaseer de terugtrekking van het leger uit Hebron te aanvaarden. De Palestijnen zeggen dat ze mis schien akkoord kunnen gaan met een gefaseerde terugtrekking, waarbij de steden in het noorden eerst aan de beurt komen. Maar ze willen wel weten wanneer de soldaten steden zoals Hebron zullen verlaten. „Het is toch te gek dat 30 families de politiek kunnen beheersen en 150.000 Palestijnen kunnen isole ren," zegt de burgemeester van Hebron, Mustafa Natshe. „We worden buiten het vredesproces gehouden. We verwachten een moedige beslissing van premier Yitzhak Rabin." De kolonisten in Hebron en het naburige Kiryat Arba zeggen dat ze met hun aanwezigheid juist hun doel bereiken. Ze willen het land voor de joodse staat opeisen en terugtrekking van het Israëli sche leger zo goed als onmogelijk maken. „Het is jammer dat we niet met dubbel zo veel zijn," zegt Eliakim Haetzni, een advokaat uit Heb ron die vroeger in de gemeente raad van Kiryat Arba zetelde. „Maar goed, de regering zal met ons rekening moeten houden." Haetzni beweert dat sinds de ak- Eén van Zuid-Afrika's meest beruchte gevangenissen is die op Robben-eiland. foto ap Chris Louw (ips) Pretoria - De in Parijs geves tigde International Prison Watch Group (IPWG) zegt dat gevangenen in Zuid-Afrika een jaar na de installatie van een democratisch verkozen regering nog altijd slecht be handeld worden. Het rapport doet in Zuid-Afrika de dis cussie over het gevangeniswe zen weer opleven. Volgens de IPWG heerst er in de Zuidafrikaanse gevangenissen nog steeds rassendiscriminatie, en komt foltering nog altijd voor. De organisatie noteert overigens dat het lot van de gevangenen vo rig jaar wereldwijd achteruit ging, en dat nooit meer mensen in de gevangenis zaten. Jody Kollapen, woordvoerder van 'Juristen voor Mensenrech ten', zegt dat hij betwijfelt dat er in de Zuidafrikaanse gevangenis nog even veel gefolterd wordt als vroeger, 'maar het gebeurt nog steeds'. Hij herinnert aan een recent ge val, waarbij jonge kinderen die in bezit waren van een schroeve- draaier door de politie werden opgepakt. „Ze werden gearres teerd en drie dagen lang in een politiecel vastgehouden. Ik ben er niet zeker van of hetzelfde zou gebeurd zijn als de kinderen blank waren geweest. Dan waren ze waarschijnlijk naar huis ge bracht." Volgens de IPWG telt Zuid-Afri ka, na Ruanda, de Verenigde Sta ten en Rusland, relatief de groot ste gevangenispopulatie. Op elk 100.000 Zuidafrikanen zitten er 273 vast. En dat is vermoedelijk een onderschatting van de wer kelijkheid. Kollapen zegt dat de gevangenisbevolking in Zuid- Afrika wellicht 'dichter bij de 330 per 100.000 inwoners' ligt. De regering geeft zelf toe dat de toestand in de gevangenissen ver van voorbeeldig is. De minister voor het Gevangeniswezen, Sip- ho Mzimela,voer onlangs uit te gen het ministerie van Openbare Werken, dat slechte gevangenis sen bouwt en er niet in slaagt ze goed te onderhouden. Toen Mzimela vernam dat de ge vangenissen nog altijd gebouwd worden volgens normen die date ren uit 1935 sprak hij van 'crimi nele onverantwoordelijkheid'. „Deze mensen hebben geen ideeen," voegde hij er aan toe. De gevangenissen zijn voortdu rend overbezet. Drie gevangenis sen werden gesloten omdat de toestand er onmenselijk was, maar dat leidde slechts tot nog grotere overbevolking in andere instellingen. Zo werd de Pollsmoor-gevange nis in de Westelijke Kaap - waar president Nelson Mandela vast gehouden werd kort voor zijn vrijlating - gebouwd voor 2.800 gevangennen. Op dit ogenblik verblijven er 6.400 gevangenen. De IPWG noemt de afschaffing in mei van de doodstraf het enige lichtpunt. Lang niet alle Zuida frikanen zijn het daar mee eens. De rechters, die meestal benoemd werden door het apartheidsbe wind, zijn tegen de afschaffing van de doodstraf. Ook de Natio nale Partij van vice-president Frederik Willem de Klerk is er te gen. Zij eist een referendum over deze zaak. De Nationale Partij meent dat de golf van geweld die Zuid-Afrika kent alleen onder controle kan worden gebracht, als de dood straf opnieuw wordt ingevoerd. Minister Mzimela daarentegen zegt dat men iedereen altijd een sprankeitje hoop moet laten, ook als hij tot levenslang werd ver oordeeld. „Doe het licht nooit he lemaal uit, laat altijd een vlam metje branden," zei hij. De rechters hebben andere klachten. Zij maken zich steeds zenuwachtiger over wat ze de verwarrende situatie noemen in de gevangenisstraffen. De gevan genisleiding heeft het recht om straffen te verminderen of om ge vangenen voorwaardelijk vrij te laten. De rechters beklagen er zich over dat 'onzichtbare bureaucraten' de straffen die ze uitspreken wij zigen en daardoor van de rechts spraak 'een absolute grap' ma ken. Kortgeleden gooide een rechter bij het hooggerechtshof vertwij feld de handen in de lucht. Rech ter Theo Grobbelaar zei dat hij 'tot op het bot' geschokt was toen hij hoorde dat Nthuthuzeli Nts- hepe, die in mei voor een twee voudige moord twee keer levens lang plus 50 jaar kreeg, over 20 jaar zal vrijkomen. Dit besluit van de gevangenisdi rectie werd ontdekt toen detecti ves na Ntshepes ontsnapping uit de gevangenis documenten in be slag namen. De procureur-generaal van de Westelijke Kaap, Frank Kahn zei voor de Zuidafrikaanse televisie dat rechters bij het uitspreken van een vonnis alle relevante ele menten in rekenschap nemen. Het is dan ook maar logisch, zei Kahn, dat zij moeten worden ge consulteerd als er sprake is van een aanzienlijke verlichting van de straf of als gedacht wordt aan vrijlating. Als het de regering ernst is met het aantrekken van buitenlandse investeerders, zou ze er best aan doen eerst geld te investeren in het verbeteren van het gerechte lijk apparaat, voegde hij er nog aan toe. koorden van Oslo van september 1993 honderden gezinnen naar Kiryat Arba zijn verhuisd. Het gaat zowel om immigranten uit Rusland en India die op zoek zijn naar huisvesting, als om Israëli sche nationalisten die de regio om religieuze redenen opeisen. Misschien zal de toevloed van ko lonisten vertragen nu de Pales tijnen een eigen gewapende poli tiemacht krijgen. Maar dat de ko lonisten uit Hebron en Kiryat Ar ba zullen inpakken verwacht Haetzni niet. „Zelfs in de som berste jaren van deze regering van verraders groeiden we met 30 procent aan," Zegt hij. Niet alleen de kolonisten zijn in Hebron hardnekkig. Deze stad telt ook heel wat militante Pales tijnen die tegen de akkoorden van Oslo zijn gekant. „Het is geen toeval dat de meeste bloedige in cidenten in Hebron voorkomen," De dader van de moordpartij in Hebron: Baruch Goldstein zegt Abu Zneid, die tot de ak koorden van Oslo werden geslo ten de Palestijnse Bevrijdingsbe weging PLO vertegenwoordigde in Washington. „Hebron herhergt de meest fana tieke kolonisten en de meest ex tremistische Palestijnen," zegt Abu Zneid. "De situatie is ge spannen. Elk ogenblik kan het hier ontploffen." De onderhandelaars hebben er een hele klus aan. Israël wil dat PLO-voorzitter Yasser Arafat aanvaardt dat het haar soldaten in Hebron houdt tijdens de ko mende Palestijnse verkiezingen. Dat is een afwijking van de ak koorden van Oslo. Daarin staat dat het Israëlische leger zich aan de vooravond van de verkiezin gen zal terugtrekken uit de be langrijkste centra. De Palestijnen zeggen dat het niet mogelijk is verkiezingen te organiseren, terwijl Israëlische soldaten in de straten patrouille ren. Hun aanwezigheid, stellen de Palestijnen, maakt het moei lijk politieke meetings te houden. „Verkiezingen betekenen dat we op weg zijn naar onafhankelijk heid en vrijheid," zegt Natshe. 2Soldaten staan symbool voor be zetting en onderdrukking." De inwoners en winkeliers van Hebron hebben ondertussen geen andere keus dan te hopen op be tere tijden. „We kijken uit naar een normaal leven," zegt Natshe. „Gedaan met de avondklok, de wegversperringen, het prikkeld- draad. Dat zou voor ons het einde van de bezetting betekenen." Jorge Pina (ips) Rome - De Italiaanse regering heeft plannen goedgekJ voor werken die Venetië moeten beschermen tegen ovi stromingen, luchtverontreiniging en de dagelijkse ij van meer dan anderhalf miljoen toeristen. De Noorditaliaanse stad wordt algemeen beschouwd als een van de mooiste ter wereld, en ze is de belangrijkste attractie voor toeristen die naar Italië komen. Na een eindeloze reeks studies, projecten en discussies kon een regeringscommissie meedelen dat de plannen volgend jaar zullen worden uitgewerkt. Eerst wordt nog een milieu-ef fecten-rapport opgesteld. Er zal een systeem worden aan gelegd van verplaatsbare dij ken die kunnen worden geslo ten, telkens het niveau van het water in de lagune stijgt en er gevaar is voor overstroming. De commissie wil ook wat doen aan het transport van giftige stoffen in de lagune. Vooral de olietankers zullen worden aan gepakt. De technische details van het plan, dat vijf jaar zal vergen om volledig te worden uitgevoerd, zullen op 31 de cember worden bekendge maakt. Venetië moet ook beschermd worden tegen de miljoenen toe risten die er elke week toestro men. Ook de vervuiling door indus trie en landbouw bedreigt stad. Rond de stad zal een enorm nitair cordon worden gebom Het nitriet- en fosfaatrijkem ter dat vanuit het platteld naar Venetië stroomt zal J den gefilterd. Het stadsbestuur is al be® nen met de systematischere, ging van de rivieren en kanalj in de stad. Vele tonnen be; grote tegen de la j.thosstraat 14 Breda/Princenhagr- worden de funderingen »aB huizen, die dikwijls op deraa van instorting staan, versterk Minister van Arbeid Paolo Bj ratta zei dat het nodig is 'J en efficiënt op te treden, omdi nieuw uitstel niet kan toegestaan'. De burgemeester van Veneti Massimo Cacciari waarschm de ook voor de 'vlucht' van 1 plaatselijke bevolking. Vel| verhuisden naar de nabij»! gen stad Mestre. Venetië teltd nog 400.000 inwoners. Cacciari zegt dat Venetië stad van toeristen' is gewon)} terwijl de eigen inwoners; ten leven met voortdurend gende prijzen en verslecht de levensomstandigheden. ^™ijderd %j|Jjacques Anquetil (1957, '6 Jferckx (1969, '70, '71, '72 (1978, '79, '81, '82 en '85) t nllRonde van Frankrijk. Mor ;ich bij die wielergroothec rijk verschil met z'n voorg ba Grande Bouclé als eers je vijfde keer op rij op ziji Overstromingen in de monumentale Italiaanse stad Veneti Een onlangs gepresenteerd reddingsplan moet dit soort ta/ei len in de toekomst voorkomen. foto* peloton? Pak honderd? Eddié Koch (ips) Pretoria - Het landhervor mingsprogramma dat presi- dent Nelson Mandela heeft in- gediend, waarbij miljoenen landloze mensen grond ter be schikking krijgen, is van di verse kanten onder vuur ko men te liggen. Bij haar aantreden in 1994 be loofde de Zuidafrikaanse rege ring dat 30 procent van alle land bouwgrond in de komende vijf jaar zal worden herverdeeld, en dat de armen op het platteland met meer bang hoeven te zijn dat ze willekeurig van hun grond worden verdreven. De minister van Grondzaken De- rek Hanekom werkt aan een breed programma dat deze rege ringsbeloftes moet waarmaken. Zijn ministerie heeft al een reeks wetten in die zin uitgevaardigd. Maar het eerste verzet daartegen is losgekomen. De eerste rimpels in het kalme water ontstonden nadat minister van Defensie Joe Modiso berich ten had bevestigd over weerstand van zijn ministerie. Defensie is de grootste grondeigenaar in het land, en verzet zich tegen een herverdeling van niet of weinig gebruikte gronden. Modiso stuurde een memoran- dum naar zijn collega's in de re- gering, waarin hij meedeelde dat het leger geen zin heeft om een deel op te geven van de 135.000 hectare die het bezit in Lohatla in de noordelijke Kaap. Drie ge meenschappen die onder de apartheid uit de streek werden verwijderd, hebben een formele vordering ingediend om hun ei gendomsrechten terug te krijgen. Volgens berichten in de Zuidafri kaanse pers reageerde de minis ter van Landzaken woedend toen hij het memorandum van zijn collega van defensie vernam Mo- dise werd verplicht zijn memo randum in te trekken'. Eerder dit jaar werden maatrege len genomen om gemeenschap pen die onder de apartheid van hun grond werden verdreven, de kans te geven hun grond opnieuw in bezit te krijgen. In alle negen provincies loopt al een program ma om grond terug te geven aan de armste gemeenschappen. In mei werd een wetsontwerp ge publiceerd dat meer dan een kwart miljoen mensen bescher ming biedt tegen willekeurige uitdrijving. En eind juni keurde de regering drie wetten goed die bescherming bieden aan miljoe nen gebruikers van grond in de voormalige thuislanden. De wet ten moeten voorkomen dat men sen nog langer onteigend worden. Minister van Binnenlandse Za ken Mangosuthu Buthelezi te kende bezwaar aan. Volgens hem is dit een zoveelste poging van de tederale regering om de macht ïfrh-i mm Minister van Binnenlandse Zaken Buthelezi van de traditionele chefs in Kwa- Zulu-Natal te ondermijnen. De belangrijkste van de drie wet ten, de 'wet op de tijdelijke be scherming van informele land rechten', bevriest tijdelijk de ei gendomsrechten in de vroegere thuislanden. De officiële regis tratie van de eigendomstitels slaat nergens meer op, en geeft geenzins de huidige toestand weer. Door de wet krijgen de bestuur ders tijd tot eind volgend jaar om een alomvattend programma uit te werken dat de administratieve nachtmerrie in de vroegere thuis landen moet oplossen. Buthelezi uitte zijn kritiek tegen deze maatregelen op een meeting van zijn Inkatha Vrijheidspartij in KwaZulu-Natal. Volgens hem vormen ze, samen met het voor nemen van de centrale regering om de lonen te betalen van de traditionele leiders, een nieuwe poging van de regering om de tra ditionele bevoegdheid van de chefs om het land te beheren, af te nemen. Volgens zijn collega's in de rege ring zweeg Buthelezi toen het ka binet eind juni de wetten goed keurde. Vooral in KwaZulu-Natal en in de oostelijke Transvaal is de toe stand gespannen. In beide regio's hebben blanke boeren zwarte fa milies verdreven van de grond die ze bewerkten. Hun vee werd in beslag genomen, en in sommige gevallen werd de boerderij in brand gestoken. De blanken vre zen dat zwarten die al tientallen jaren op 'hun' grond wonen die grond nu als hun bezit zullen op eisen. De pachters en de landar beiders dreigden eerst met een gewapende revolte, daarna met een massale staking. Tijdens het conflict werd vee aangevallen en werden omheiningen omgetrok ken. In drie gevallen wet" ren vermoord. Aanvankelijk kregen wetten ook positieve e ren van de landeigen8" voorzien immers ook in1* cedure die toelaat pachtefj drijven die zich niet aant-j tract houden. Deze tr werd door de eigenaal5 juicht, omdat ze een zeW van stabiliteit brengt in1®] vol conflict en chaos. Maar de bezwaren zwaarst door. De org3®* werkgevers in de landt)® tor, die zegt 7.000 boeiwj tegenwoordigen, heeft aan?| digd het verzet teger wetten te bundelen. De pachters reageert») een waarschuwing dat®j overgaan tot 'massale'1? zeiden ook niet bereid te betalen voor de f van blanke boeren teWK Wat betreft dramatiek hebben sommige sporten een streepje Voor. Zo zal een ongeluk met Schaken of biljarten niet zo gauw gebeuren. Al is het wellicht wel eens voorgekomen dat een ver liezend schaker de winnaar om zeep geholpen heeft of dat de keu gebruikt werd voor de letter lijke genadeslag. De dood be- zoekt tijdens het spel maar enke le sporten: autoracen, boksen, motorracen, rugby, paardrijden, misschien nog een paar sporten waar ik zo gauw niet op kom, en soms fietsen. Afgelopen week werd de Tour de France pas f voor de vierde keer in Vj |n bestaan getroffen ff) een dodelijk onge- hetgeen als een wonder betiteld kan lorden. Bovendien be zweek Tommy Simpson aan het slikken en niet aan de val en fietste Alphonso Hélière, die In 1910 de primeur had, op een rustdag de zee in en verzoop. Die twee tellen dus eigenlijk niet eens mee. Hoeveel kilo meters gaan er in een Tour? Ongeveer drie duizend gemiddeld? Hoeveel renners in een m beet, Drieduizend maal honderd maal tweeëntachtig, dat is slechts twee doden in meer dan vierentwintig miljoen kilometer. Je zou haast zeggen dat deelnemen aan de Tour de France veiliger is dan vliegen of het dagelijk se verkeer. Geen wonder dat de or ganisatie niet goed wist wat ze met die dode (aanmoest. Het werd, :oals dat wel vaker gaat als er jnverwacht iets ergs gebeurd is, en geval van tenenkrommende laatsvervangende schaamte, fan amateuristische onhandig heid. Hetgeen zelfs een pissig commentaartje ontlokte vanuit het Vaticaan, waar men zich ove rigens wel vaker meent te moe ten bemoeien met dingen die mensen tef ontspanning doen. Dat Virenque en Indurain toch naar het podium gesleept wer den, terwijl het lijk van Castarelli nog afgelegd moest worden, dat was natuurlijk niet zo handig. Dat die Virenque na afloop van de hulidiging riep dat hij het alle maal niet geweten had, daar ge- oof ik geen fluit van. Die kale limmer met flaporen maakte iet nog bonter. Terwijl de rigor nortis bij zijn landgenoot nog )iet eens ingetreden was, belde Pantani naar Boxmeer: of ze daar 'el In de gaten hadden dat hij iwee bergetappes gewonnen ad en of ze daarom maar even ®t allang getekende contract ;00r die kermiskoers wilden 'penbreken. Directeur Leblanc gtiaakte het ook van eieren: 'Een amp voor het wielrennen, een 'amp voor de Tour', weeklaagde ]™l- Alsof hij niet eens wist dat [het slachtoffer vrouw en kind na- |et, en dat was ook niet zo han- Mg, 'et moet gezegd, een dag later 'aakte het peloton een hoop l°ed in een indrukwekkende be- 9rafenisstoet van 230 kilometer. leek de apotheose van een orlogsfilm, toen de overlevende lotorola's in slagorde over de l5,at fietsten, gevolgd door een "jigend leger olgend jaar ligt in het rijtje r.PPewinnaar, gele trui, groene u' en bolletjestrui ongetwijfeld r?n nauw luisterend scenario aar voor het geval de onver- We opvolger van Casartelli HrJaan, mocht dienen. Want een vor,is natuurlijk verrekte Eu 1 maar van onhandig- amateurisme en gebrek L "Jraeleven willen hotemeto- |Zna,niat beschuldigd worden, wals Rochefoucauld al meer dan lSnd*rd iaar 9eleden °P" ■Jen u praa'der begrafeni5- meer de ijdelheid der 'ene de eer der 9estor' Léon Krijnen. oC3

Krantenbank Zeeland

de Stem | 1995 | | pagina 8