DE STEM
Het eigenbelang op de troon
Grot
Gids
Gloire
Taiwanees
genadeloos
Willem I,
een vrek,
droeg
een kroon
van hout
en glas
Op de bres voor de
nazaten van Alexander
nflSTEM
[en uiterst
Juister spel
OP REIS
BETSY GliS -19 wrvoisd'
Decennium van bedreigde inheemse volke
Zomer-Gids
Door Hans Rooseboom
Vijfentwintig jaar (1815-1840) stond hij aan het hoofd
van Nederland, onze eerste koning, Willem I. Hij was de
krachtdadige initiatiefnemer van het nieuwe Nederland.
Hij zette het land op poten, na de ravages die Napoleon in
Europa had aangericht.
naai hier vlak bij mij in de buurt,
het Apeldoorns Kanaal op de
Veluwe."
De koning kon dergelijke privé-
escapades uithalen omdat de
controlerende functie van de
Tweede Kamer destijds nog niet
veel voorstelde. „En bovendien
werd de begroting opgesteld voor
tien jaar!"
De komst van de spoorwegen - en
daarmee de vooruitgang - heeft
de koning om dezelfde reden ja
renlang tegengehouden. „Willem
I zag in de spoorwegen een ge
vaarlijke concurrent voor zijn
kanalen! Toen uiteindelijk toch
de eerste lijn geopend werd, tus
sen Amsterdam en Haarlem in
1839, was daarbij de gehele ko
ninklijke familie aanwezig, be
halve de koning."
U komt in uw boek tot een heel
ander beeld van koning Willem I
dan gebruikelijk.
„Willem I wordt vaak voorge
steld als een eenzame reus, te
midden van ingedutte, rentenier
ende medeburgers. Maar zo is het
niet. Hij duldde gewoon niemand
naast zich! Hij was iemand die
alles alleen deed. Hij regelde zijn
zaken zelf, zonder pottenkijkers.
Overigens is mijn beeld van Wil
lem niet helemaal nieuw, want
vooral Belgische historici hebben
altijd ongezouten kritiek op de
koning gehad."
Kwam dat niet vaker voor, ko
ningen die zich verrijkten vanuit
hun machtspositie
„Zeker kwam dat vaker voor. Dat
Zo staat het in de geschiedenis
boeken. „Willem I, de nation
builder, de Kanalenkoning. Zo
wordt hij genoemd. Vergeet u het
maar. De koning heeft al die ka
nalen alleen laten graven om er
zelf beter van te worden."
De historicus J. G. Kikkert ver
telt een ontluisterend verhaal,
Hij woont in Oostvoorne, op een
steenworp afstand van een van
die koninklijke kanalen die Wil
lem I liet graven, het Voorns Ka
naal.
Het gesprek vindt plaats naar
aanleiding van Kikkerts biogra
fie Geld, roem eer, over het le
ven van koning Willem I. J. G.
Kikkert heeft zich al vaker in
boekvorm bezig gehouden met de
Oranje-dynastie. Niet helemaal
uit bewondering voor dat ge
slacht, zo zal blijken.
Het boek Geld, macht eer („in
die volgorde") is een mooi voor
beeld van ontmythologisering.
Hoofdconclusie: Willem I was
niets anders dan een geldwolf,
een gehaaide kapitalist die alleen
aan zijn eigenbelang dacht. Hij
gebruikte zijn positie als koning
van Nederland naar hartelust.
Om zijn eigen eer te redden stort
te hij bovendien het land in een
bankroet.
„Willem I was een enorme vrek",
zegt Kikkert. „Met alle miljoenen
die hij verdiende deed hij niets.
Toen hij in 1815 tot koning werd
gekroond droeg hij een houten
kroon met glazen juwelen."
Maar terug naar die kanalen.
Hebben wij niet op school geleerd
dat de Zuidwillemsvaart en al die
andere kanalen bedoeld waren
om het achterland te ontsluiten,
om de industrialisatie te stimule
ren? Was dat niet een mooie ge
dachte van de koning?
Kikkert: „Die kanalen hadden
maar één bedoeling: geld opbren
gen. Ze waren een privé-onder-
neming van de koning. Om de vijf
kilometer werd er tol geheven en
de opbrengst vloeide in de ko
ninklijke kas. Er waren zelfs ver
plaatsbare tolhuizen die snel de
kanalen op en neer werden geva
ren. De kosten voor de aanleg van
die kanalen waren minimaal,
want ze werden gegraven in arme
gebieden waar de lonen laag wa
ren: de Zuidwillemsvaart in
Oost-Brabant, het Voornes Ka-
*J. G. Kikkert: „De monarchie is prima zolang ze zich tot het rodeloperwerk beperken."
FOTO DE JONG VAN ES
Frans betekent niveau. In de
cultuur, de politiek de liefde.
Fransen geloven het zelf en de rest van
de wereld laat hen graag in die waan. De grote koks,
invloedrijke schrijvers-filosofen, intellectuele filmers, belezen be
stuurders en vrijmoedige minnaars stammen allen uit het land van de
Maagd van Orléans, denkt Jean-Francois le moyen. En als hij een
stap buiten zijn eigen grenzen zet, wordt hij in zijn vooroordeel be
vestigd. Geen diepzinnig artikel over kunst, keuken ofkletsika of er
worden Fransen in genoemd.
Frankrijk heeft daarom een zending, vindt de jonge president. De in
geslapen wereld wacht op initiatieven uit Parijs. En monsieur Chirac
is degene die ze nemen moet. Zijn overwinning op Lionel Jospin was
niet zo indrukwekkend dat hij niet wat extra grandeur gebruiken kan.
Nieuwe atoomproeven, verzint hij, en spierballentaai over Bosnië,
daarmee is de krant in de zomermaanden snel gehaald.
Maar aanzien en ontzag vragen nog iets meer. Daarvoor is een min
derwaardige, verwerpelijke tegenstander vereist. Parijs heeft er een
onder handbereik. Les misérables Bataves. Dat onbeduidend volkje
aan de andere kant van de taalgrens, die halve Scandinaven. Die vrij
gevochten en tegelijkertijd berekenend lafhartige bende aan de oevers
van de eigen Meuse.
Maastricht is nog steeds bijna een scheldwoord in het Frans, de laffe
overgave door het Nederlandse soldatendom bij Srebrenica is een
volgend bewijs van het inferieure karakter van de Hollandse noor
derling en vergeet vooral niet de bedreiging van de mensenrechten en
de gezondheid van de internationale jeugd die uitgaat van de libertai
re Hollandse handelsgeest. Wie jong is krijgt vanuit Amsterdam hash
en zwaardere stuf, zelfs tegen zijn zin, zo goed als opgedrongen.
Het is nooit anders geweest. Frankrijk heeft altijd neergezien op de
zompige klei in het noorden. Minachtend, maar tegelijkertijd boos.
Alle grote Franse geesten hebben ooit wel Nederland nodig gehad. Ze
leefden er als balling of moesten er hun gewaagde boeken publiceren.
Descartes, Bayle, Diderot en Voltaire, zonder Nederland was hun
roem nooit zo groot geweest. Verlaine liet zich hier onthalen, maar
een vriendelijk woord van dank kon er niet vanaf. Baudelaire heeft
Nederland nooit gehaald. Hij bleef steken in Brussel, maar zodra hij
een woord Vlaams ontwaarde, nam afgrijzen bezit van hem. Een
Vlaamse maecenas die hij ontmoette sprak niet over de schoonheid of
het artistieke niveau van zijn verzameling, het ging slechts over de be
leggingswaarde.
Lage-Landers zijn sjacheraars. Of het nu gaat om veiligheid, waar
digheid, gezondheid of simpelweg over lekker en mooi. Er mag geen
verlies mee geleden worden en liever nog winst. Grandeur en gloire
interesseren hun niet. Maar hoe kan het ook anders in die kilte van
het platte Noorden, vlakbij Kopenhagen, Lapland en Gotenborg.
Laten we blij zijn met die rol. We hebben er zodoende tenminste nog
een. Nederland als gidsland. Als het kleine, verachtelijke, maar nood
zakelijke loodsvisje voor de opgeblazen dreigende Gallische haan
van gloire.
Willem, zich verrijkte is niet uit
zonderlijk. Uitzonderlijk is dat
hij het niet door anderen liet
doen. Dat hij alles zelf deed. Geld
verdienen was zijn lust en zijn le-
Hoe kon deze man eigenlijk, na
20 jaar in ballingschap geleefd te
hebben, koning worden
„Daar hij heeft hij zelf voor ge
zorgd. Hij keerde in 1813 terug in
Nederland, nadat de hele familie
Van Oranje in 1795 het land
moest ontvluchten bij de komst
van de Fransen. Willem bereidde,
eenmaal terug in Nederland, een
greep naar de macht voor, en. hij
zag zijn kans schoon in 1815. Na
poleon keerde toen plotseling te
rug van zijn gevangeniseiland El-
ba, kroonde zichzelf opnieuw tot
keizer, en Willem I benoemde
zichzelf tot koning, als het ware
ongemerkt, want de grote mo
gendheden hadden wel wat an
ders aan hun hoofd."
Wot zweefde deze Oranje-Nassau
voor ogen, waarom streefde hij
het koningschap nat
„Eigenlijk zweefde hem een heel
groot koninkrijk voor ogen, veel
groter dan Nederland, België en
Luxemburg wat het uiteindelijk
werd. Willem wilde ook de Duitse
Nassau-bezittingen in het rijk
opnemen. Een groot, aaneenge
sloten rijk waarin drie talen wer
den gesproken: Nederlands,
Frans en Duits."
Waarom is dat grote land er niet
gekomen!
„Omdat de koning tijdens het
Wener Congres, waar Europa op
nieuw op de kaart werd gezet,
uiteindelijk voor het grote geld
koos: dat wil zeggen voor de ko-
lonieën, zowel Oost- als West-In-
dië. In die wingewesten viel ge
weldig veel geld te verdienen.
Voor de teruggave van de kolo-
nieën na de Napoleontische oor
logen gaf Willem de rest van zijn
gebiedsaanspraken in Europa
op."
Voor we verder op zijn zakelijke
avonturen ingaan, heeft hij als
koning niet toch enige verdienste
voor het land gehad
„Hij bracht rust. Dat heeft hij be
reikt. In de jaren vóór 1795 was
Nederland in feite in burgeroor
log, met felle partijen tegenover
elkaar: patriotten (democraten)
versus prinsgezinden. Na 1815
waren alle partijtwisten verdwe
nen. Willem nam zelfs patriotten
in de regering op. Er was rust, en
die had hij bitter hard nodig om
zijn grote zaken te doen.
Kunt u wat van die zaken noe
men
„Allereerst moet ik zeggen dat hij
helemaal niet de succesvolle ini
tiatiefnemer was waar hij voor
doorgaat. Heel veel van zijn on
dernemingen mislukten jammer
lijk en hij verloor veel geld. Maar
met het overweldigende succes
van de Nederlandse Handel
Maatschappij kon hij alle andere
verliezen compenseren.
„De koning heeft bijvoorbeeld op
heel uitgebreide schaal gewroet
in de Centraalamerikaanse poli
tiek. Al die landjes, El Salvador,
Nicaragua, Honduras, Costa Ro-
ca en Guatemala waren in de ja
ren '20 van de 19e eeuw bezig
zich te bevrijden van het Spaanse
juk. Het was een voortdurende
bron van onrust. De reden voor 's
konings gewroet was zijn belang
stelling voor de aanleg van een
Kanaal door Centraal-Amerika.
Alweer een kanaal waaraan hij
veel hoopte te verdienen. Overi
gens opereerde hij in die gebie
den als 'groothertog van Luxem
burg', en niet als koning van Ne
derland. Hij wilde niet te veel in
de gaten lopen, want de herinne
ring aan Nederland als wereld
macht leefde nog sterk."
Heeft hij al zijn geld - omgere
kend 500 miljoen gulden - ver
gaard tijdens zijn koningschap of
zat er ook al wat in de familie.
„De familie van Oranje-Nassau
was inderdaad steenrijk, maar de
basis voor zijn persoonlijke kapi
taal legde Willem I rond 1813
door op de beurs te speculeren.
Het was de tijd van de val van
Napoleon en die politieke onze
kerheid betekende grote schom
melingen in koerswaarden. Wil
lem, die in Den Haag woonde,
had een hele goeie bankier in
Amsterdam."
„Daarnaast verwierf Willem I
particuliere landgoederen in
Oost-Pruisen en Silezië (het hui
dige Polen), bij elkaar zo groot
als half Nederland. Die goederen
brachten enorm veel geld op.
„Maar het grootste bestanddeel
van de winsten van de koning, ze
ker twee derde, kwam uit de ko
loniën. Zijn belangen daar waren
enorm. Hij richtte er zelfs een
speciaal leger voor op, de voorlo-
vrijdag 21 juli 1995 DEElD
mor Johan Diepstraten
Koning Willem I, staatsieportret door Joseph Paelinck
FOTO SCHEFFERS
per van het KNIL. Willem is de
uitvinder geweest van het ver
schijnsel Vreemdelingenlegioen,
lang voor het Franse. Direct in
1815 maakte hij gebruik van de
horden afgedankte soldaten die
door Europa zwierven. In Har
derwijk werd een depot inge
richt. Het riool van Europa, werd
het genoemd.
„Hij heeft zich zelfs nog schuldig
gemaakt aan slavenhandel. In de
jaren '20 en '30 werden er op zijn
bevel duizenden Ghanezen ver
kocht naar Nederlands Indië. Na
de afschaffing van de slavernij in
1863 - waarmee Nederland de
laatste mogendheid ter wereld
was - konden deze Ghanezen
naar hun land terug. Ze waren
behoorlijk vernederlandst, en in
Ghana leven ze nog altijd bij el
kaar, in een plaats die Dutch Hill
heet.
Hoe is het mogelijk dat deze
egoïstische geldverdiener toch als
een grote vaderlander in de ge
schiedenisboeken staat
„Zijn vader en grootvader waren
als staatshoofd onbeduidende fi
guren, en zijn zoon en zijn klein
zoon konden niet in zijn schaduw
staan. In een spanwijdte van vijf
generaties - bijna twee eeuwen
tussen 1700 en 1900 - kon koning
Willem I makkelijk overleven als
'grote' figuur. Groot was hij niet,
maar uiteindelijk had hij toch
enige betekenis.
„Zijn betekenis was dat hij er
was. Als hij, met zijn mateloze fi
nanciële ambities, zich na de Na
poleontische oorlogen niet op het
toneel gemeld had, dan was Ne
derland waarschijnlijk een pro
vincie van Pruisen geweest. Of
we waren nette Fransen gewor
den. Dat is niet zozeer zijn ver
dienste, als wel zijn historische
betekenis.
Wat vindt u zijn grootste zonde
„Heel erg is dat hij het land ge
ruïneerd heeft. Om zijn eigen eer
te redden. Na de Belgische Op
stand in 1831, met de overbodige
Tiendaagse Veldtocht, heeft hij
de zaak nog acht jaar gerekt, in
een poging om zijn gezicht te red
den tegenover zijn collega-vor
sten. Want in het dorp Europa
hielden de vorsten elkaar nauw
gezet in de gaten. Na die acht jaar
was het land volledig bankroet.
Hij heeft Nederland opgeofferd
aan zijn persoonlijke eer. Maar
zijn particuliere financiën had hij
veiliggesteld."
Uw boek heet Geld, macht Eer.
Waarom die volgorde
„Geld was het doel, het enige
doel in het leven van deze koning.
Geld dat nergens toe diende. Hij
gaf geen feesten of ontvangsten,
hij gaf geen geld aan eten uit, en
hij leefde uiterst eenvoudig.
'Macht' streefde hij na omdat
macht tot geld kan leiden. En eer,
dat was iets onvermijdelijks voor
de zeer hoge adel waartoe hij be
hoorde.
Geen malse kritiek allemaal.
Bent u toch een voorstander van
het koningshuis
„Ik ben geen voorstander van de
monarchie, maar ik ben een te
genstander van het opheffen van
de monarchie. Want dan moeten
we weer wat anders zoeken. De
monarchie is prima zo lang ze
zich beperken tot het rode-loper-
werk. Maar koningin Beatrix bij
voorbeeld gedraagt zich als een
soort schaduw-premier. Die be
moeit zich intensief met alles,
zonder er verantwoording voor te
hoeven afleggen. Daar komt bij
dat ze meer geld hebben dan het
land. Het huis van Oranje heeft
60 procent van de aandelen Shell,
dat zijn miljarden. Als ze dan
overal een vinger in de pap willen
dan is dat geen gezonde toestand.
De vraag is of ze nog als staats
hoofd kunnen fungeren. Die rijk
dom gaat overigens nog veel ver
der terug dan koning Willem I.
De allereerste Oranje, Willem de
Zwijger, werd meer dan vierhon-
derd jaar geleden al de machtig
ste edelman gewoon omdat hij de
rijkste was. Ook de Oranjes na
koning Willem I waren net zulke
grote geldverdieners, maar vanaf
Wilhelmina doen ze het veel ver
dekter.
„Verhalen over de buitensporige
rijkdom der Oranjes moet je al
tijd in buitenlandse bladen lezen.
In Nederland mogen deze dingen
niet worden gezegd."
I J. G. Kikkert: 'Geld, macht eer.
Willem I, koning der Nederlanders
en Belgen, 1772-1943'. Uitg.
Scheffers. Prijs 49,90.
Violina zal een jaar of twaalf ge
weest zijn toen ze om lenzen be
gon te zeuren. Betsy probeerde
haar nog wijs te maken dat die er
niet waren voor min 8, maar Violi
na bleek al geïnformeerd te heb
ben en ze waren er dus wel.
En echt, ze zag er een stuk leuker
uit zonder die jampotjes. Ze keek
nog wel een beetje scheel, maar
onze angst dat ze wel nooit een
vriendje zou krijgen, werd wegge
nomen toen ze met Harmen aan
kwam zetten.
Maar ja, lenzen hebben twee ver
velende eigen
schappen: 1 ze
kunnen vallen
en 2 als ze val
len, dan zie je
niet of nauwe
lijks te liggen.
Afijn, Violina
was dus met Har-
men wezen hou
sen in de disco
en daar was ze
een lens kwijtgeraakt. Ze
het jankend bij terugkeer toen het
alweer lang en breed ochtend was
en wij al aan een croissantje zaten.
Wij meteen terug naar die disco
pm te zoeken. Bleek dat de vloer
al geveegd was en al het vuil in;
zakken gedeponeerd. Een speur
tocht door die zakken leverde
geen lens op. Wel vond Billy
ballonnetje dat hij meteen
opblazen, maar gelukkig kon Bet
sy hem daar nog net van weerhou
den.
Uiteindelijk werd de lens
Harmen getra-
„Gek hè, dat
zo'n ding zo ver
weg kan sprin
gen," zei hij.
\J MET (Wordt
Het scherp van de snede,
Lzeer en Ruig spel - alle drie
jmd door de BBC - en Kind
list is Corrupt corps het vijf-
Resnick-mysterie van John
iey op de Nederlandse markt,
thrillerliefhebber leest Har-
voor de couleur locale in de
[ustriestad Nottingham, de
Je dialogen en de persoonlijke
|Wikkeling van die o zo treuri-
dikzak Charlie Resnick. 'Wie
Harvey heeft gelezen, wil ze
maal lezen,' luidt de aanprij-
op de kaft. Het is nog waar
lok-
Corrupt corps gaat Resnick te-
in de tijd. Ooit stond Resnick
in oog met de idioot Prior die
in een garage met een dub-
joops jachtgeweer om zeep
[je helpen. Die waanzinnige
ierd keurig opgeborgen, maar
jn straftijd zit erop en hij zint
P wraak. Waarschijnlijk ver-
jjst de oorspronkelijke Engelse
iel Wasted years naar zijn ver
ijlde jaren in de gevangenis.
Nederlandse titel Corrupt
ups geeft veel beter aan waar
i thriller over gaat. De eigen-
Ijke hoofdpersoon is een vroege-
medewerker van het recher-
leteam die het niet zo nauw met
e regels nam. Al vrij snel ver-
noedt de lezer dat de corrupte
olitieman in dat verre verleden
jn uiterst duister spel heeft ge-
waarvan Prior het slacht-
'fferwerd. Wie het laatste hoofd-
'vandaan lagen heeft gelezen, weet dat Har-
ey deze keer een ingenieuze plot
leeft bedacht, wat doorgaans
iet het sterkste onderdeel van
ijn thrillers is.
erug in de tijd met Charlie Re
liek betekent ook terug naar de
jd dat hij nog keurig getrouwd
us met Elaine. Van de andere
irillers is bekend dat hij dat vijf
ceerd in de bos
jes die een eind
je van de
Van onze verslaggever
Breda - Op een flat in Breda-Noord wordt een droom gekoes De moord op Chen Jiangsu door
terd. De droom gaat over een klein maar opmerkelijk volk J"1
een vallei in het noorden van Pakistan. De tijd dringt: deK
lash zijn bijna uitgestorven. Ze stammen volgens de legende
van de soldaten van Alexander de Grote, die rond 300 vo
Christus Azië veroverde.
Ooit waren de Kalash een volk
verspreid over Pakistan, Afgha
nistan en Kashmir. Nu zijn er nog
maar 2500 over. De Pakistaanse,
in Breda wonende beeldend kun
stenaar Mohammed Bugi is al
vijftien jaar een vurig pleitbezor
ger voor de belangen van dit be
dreigde 'inheemse volk'.
In 1980 bracht hij zijn eerste be
zoek aan de Kalash - en hij was
direct onder de indruk van de ho
ge morele en ethische standaar
den van deze mensen.
Bugi wil zijn strijd voor de Ka
lash inbedden in het Decennium
van de Inheemse Volken, dat de
Verenigde Naties heeft ingesteld
voor het tijdperk 1995-2005. Zo'n
5000 volken op aarde vallen on
der de noemer 'vergeten, ont
heemde of onderdrukte inheemse
volken'. Bij elkaar vormen derge
lijke volken 5 procent van de we
reldbevolking.
Spiritueel
Vanaf zijn eerste bezoek is Mo
hammed Bugi helemaal weg van
de Kalash. Ze liegen en bedriegen
niet, ze zijn totaal spiritueel, zo
ondervond hij. Al eeuwen en eeu
wen leven zij volgens dezelfde
tradities. Tradities die terug zou
den gaan tot de oude Grieken.
„Toen Alexander de Grote met
zijn Griekse (Macedonische)
troepen de valleien van de Ka
lash bereikten, troffen zij een
volk aan dat net als zij de god
Bacchus aanbaden. Veel soldaten
besloten er te blijven."
Afgezien van de enorme uitdun
ning van hun gelederen gaat het
momenteel redelijk met de Ka
lash. Het huidige Pakistaanse be
wind, van Benazir Bhutto, is de
Kalash gunstig gezind. Zo krij
gen ze een financiële compensa
tie als er hout gekapt wordt in de
ijn echtgenote zorgde lange tijd
sensatie in het stadje Lu-
j'. Met deze zakelijke mede
ding begint de roman De vrouw
a ie slachter van de Taiwanese
dirijfster Li Ang. In de inleiding
fordt dan ook gesuggereerd dat
et relaas is gebaseerd op een
worden ook bijgé hantebericht.
let gedrag van de desbetreffende
touw wordt daarin moralistisch
TOordeeld, want een vrouw
ient in Taiwan een reine engel te
ijn, ook al wordt ze door haar
nan beestachtig onderdrukt. De
bergen. Ze
staan door Nederlandse
sche vrijwilligers. En er zijn N
derlanders betrokken bij eei
programma van wegenbouw
de regio.
Bugi heeft brieven
aan de wereldleiders over debt «htere openingszin is de op-
narde positie van de Kalash. As
verwezenlijken: drie musea, g'
heel opgetrokken in hout, helt ®"varkenskeler. Het is het soort
fuwelverhaal over vrouwenver
ering- en mishandeling zoals
'at °°k al eerder via de Chinese
De n® 'kratuur en film tot ons is geko-
ïen.
'e (tracht van de taal van de
•hrijfster Li Ang is net zo tref-
®d als die van Jung Chen in
uar Wilde Zwanen, zij het dat
"ar iedere poltieke of historische
•arwijzing ontbreekt en dat de
maal gewijd aan de kunst van
Kalash. Hout is het materia
waarmee de Kalash-kunstenaai
uitsluitend werken.
moeten ter plaatse in
verrijzen.
„Om geld binnen te krijgen wij
van afbeeldingen van Ka®
kunst postzegels, posters enki
lenders maken. Ik heb ook es
boek geschreven over alle aspec
en de cultuur van de Kalash.
boek bestaat nog niet."
Is er misschien sprake van
daad mijn roots. Van
kant ben ik verwant mettle®
lash.
Mijn kunst is van die kant dooi
slaggevend beïnvloed. Waai"
zou ik mij
inspireren? Ik ben een groot®
wonderaar van Vincent
iaat voor een ontzagwekkende,
koningin Beatrix, Benazir Bh 'hokkend realistische vertelling
iver hoe het zover heeft kunnen
omen. Pas aan het slot vindt de
loederige moord daadwerkelijk
laats.
Ie vrouw van de slachter is het
daas van het meisje Lin Chi dat
ïnwege eerverlies erf armoede in
e familie als 13-jarige wordt
to, Boutros Gali, Helmut Kc
„We hebben
kans van slagen. Het decenni
voor inheemse volken duurt
jaar, dus in die tijd moet er ie
kunnen gebeuren."
Musea
Wat wil hij? Met hulp van Ui» dgehuwelijkt aan e'en bruut van
en Unicef wil Bugi zijn dn» man, een veertigjarige slach-
die bekend staat als Chen-
ten van het leven, de geschieden; «ddadigheid nog verbijste-
ïs. Li Ang behoort samen
"et haar echtgenoot tot de be-
®gnjke vertegenwoordigers
soonlijke betrokkenheid? Is M !an de dissidentenbeweging in
zelf een Kalash? „Het zijn
taiwan.
ije schrijfster is een voorvecht-
1 van de vrouwenemancipatie
haar land dat traditiegetrouw
ouwen een ondergeschikte rol
ett toebedeeld. Hoewel het
i ueinviueu. iiv.*
door iets westers w K hard is aangekomen in Tai-
n werd het daar bekroond,
]r,s®a het met succes is uitge-
Gogh, maar het zijn de mys® «jt in Frankrijk en Amerika.
en de geschiedenis van de Kal'1 ederlandse uitgave is een
die mij hebben gevormd.' p. 'nkende vertaling uit het
S? r C.M.L. Kisling.
neer de moeder van Lin Shi
ia v®n Pure honger aan een sol-
heeft gegeven en is verdwe-
j 7«m°0rd?) komt haar doch-
in -,i T hoede van een oom
in gezin. Haar neerslachtige
S wordt ten onrechte aan-
lezien
voor wellust.
Het werk van Buai is beïnvloed door de kunst van de
foto®
D0nj ,sie wordt voor een paar
•hen r6S uitgehuwelijkt aan
sla„L. Jlangshui, een varkens-
S^'.die met sadistisch ge
il mJ? Z1in bloederige werk doet
sevenveel plezier de meis-
'Reltnoij bordeel laat gillen als
(Tea zeugen'.
'etido°Ver ziin PaePjonge, onwe-
vrouw gedraagt de man
m „^beestachtig. In bed gaat
hitsoVir. r ZÜ bet telkens
eeuwt van pijn. Kreten die
