Billen m
de ijskast
Een andere zuster aan het bed
Kuren in zee
de cadeau poUT
ie a
du bois
Het menselijk lichaam,
een reis
van top tot teen
VS geven groen licht
voor impotentie-middfe
2 lour
'Aids-patiënt leeft niet
langer door medicijnen
DE STEM
ZOMER-GIDS
rm
u^'ATMï;vm catmiba^.,
Wet BIG maakt van verpleegkundige zelfstandig deskundige
DESTEM
Onderzoekers vinden veiüf
antistolling kunsthartklep
WOENSDAG 19 JULI 1995 Q]
Waarom hoor je op een receptie één arm afstand te
bewaren? Hoe lang was de langste baard van de va
derlandse geschiedenis? Wat moest een verpleegkun
dige vroeger met bloedzuigers?
Vandaag het eerste deel van een serie over het mense
lijk lichaam. Een reis van top tot teen. Van a tot z. De
komende weken iedere woensdag op deze pagina.
Door Mick Salet
Adamsappel
Dit vooruitstekende stukje van
het strottehoofd heeft z'n naam te
danken aan Adam. Die woonde,
zo staat in het oude testament,
met Eva in een goddelijk gebied.
De zon scheen, de vogels floten,
en er was maar één ding dat niet
mocht van God: eten van de boom
met de verboden vruchten.
En wat deden Adam en Eva? Pre
cies, ze aten tóch een verboden
appeltje. God was woedend. Te
gen Eva zei hij: „Ik zal vermeer
deren de moeite uwer zwanger
schap! Met smart zult gij kinde
ren baren!" En tegen Adam zei
hij: „In het zweet uws aanschijns
zult gij brood eten, totdat gij tot
de aardbodem wederkeert, omdat
gij daaruit genomen zijt, want
stof zijt gij en tot stof zult gij we
derkeren!"
Daarna gooide hij ze het paradijs
uit. En alsof het allemaal niet erg
genoeg was, zou God óók nog een
stukje van de appel in de keel van
Adam hebben laten steken. De
adamsappel. Als schandteken dat
van vader op zoon over zou gaan.
Ader
Anderhalve eeuw geleden werden
er in de geneeskunst nog bloed
zuigers gebruikt voor het aderla
ten. Mét het bloed zouden de
beestjes de bron van allerlei ziek
ten uit het lijf zuigen. Ons land
had speciale kwekerijen voor me
dicinale bloedzuigers. En zusters
en ziekenoppassers werd geleerd
hoe ze die beestjes aan moesten
zetten.
„Men hoort somtijds menschen
op de slechtheid der bloedzuigers
schimpen, terwijl hunne onkunde
zoo ver gaat, dat zij de dieren met
het breede staarteinde dwingen
wilden aan te bijten en het hoofd
einde tusschen de vingers vast
hielden," grinnikte de Groningse
geneeskundige Gerhardus Meijer
in een handboek uit 1848. Hij
leerde de verpleegkundigen van
vroeger hoe het wél hoorde. Je
moest de juiste bloedzuigers bij
de apotheek kopen, je moest ze
goed op de huid zetten én je
moest zorgen dat de patiënt ge
wassen was. Want de bloedzui
gers beten niet als de huid te vuil
was of onder de zalf zat. „Ook op
plaatsen des ligchaams, waar de
huid zeer dik is, zetten zich de
bloedzuigers niet aan, b.v. aan de
hielen of in de hand."
Om de beestjes beter te laten bij
ten, kón je de aangewezen plek
insmeren „met laauwe melk, met
water, waarin eenige suiker is
opgelost, ja, men kan daartoe ook
bloed van eene geslachte kip ne
men." Dan dronken de bloedzui
gers direct. Tot ze hun buikje vol
hadden en er gewoon bij neervie
len.
„Na het afvallen van alle bloed
zuigers wordt de nabloeding nog
zoo lang onderhouden, als het de
geneesheer bevolen heeft. Soms
wijlen echter blijven er eenige
bloedzuigers hangen. Deze heb
ben zich niet behoorlijk volgezo
gen, maar zitten heel stil, even
alsof zij sliepen. Men mag hen
niet met geweld afscheuren, maar
men rake ze met eenen vinger
aan, en wanneer zij dan nog niet
loslaten, dan strooije men hen ee
nige korrels zout op den rug, als
wanneer zij dadelijk afvallen."
Tot slot had het handboek een
waarschuwing: „Het zetten van
bloedzuigers is geene onbedui
dende zaak, en reeds meermalen
is een klein kind aan eene enkele
bloedzuigersbeet doodgebloed."
Arm
De arm is als sociale duimstok te
gebruiken. Wie een medemens
dichter dan een halve arm nadert,
komt in de intieme zone. Wie
twee armen afstand houdt, blijft,
in de openbare zone. De meeste
mensen voelen die afstanden in
stinctief aan. Als een onbekende
je té dicht nadert, doe je onwille
keurig een stapje achteruit. Als je
op een receptie met iemand staat
te praten, voél je welke afstand
wenselijk wordt gevonden. Men
sen die je té dicht naderen, ko
men onbeleefd of agressief over.
Maar waar liggen de grenzen? Er
is een theorie die onzichtbare zo-
negrenzen trekt.
Eerst heb je de intieme zone. Die
is, met je ellebogen tegen je li
chaam, een onderarm lang. Op
deze afstand kun je de adem van
de ander horen en ruiken. Op de
ze afstand kun je de ander diep in
de ogen kijken. Dit is de zone
voor de mensen die je het liefst
zijn. Als andere mensen binnen
deze zone komen, voelt dat on
aangenaam.
Dan heb je de persoonlijke zone.
Die is een gestrekte arm lang.
t is
L»
l'-t mrkémfm rpm Sm
- "J mans*- fat nm Ap
dl-
Een Fransman leest een krant, waarin de gruwelijke moord op Renée Hartevelt uit de doeken wordt
foto ap
de Hoornsche Poort stond, en als
dan bereikte dezelve de opper
vlakte van het onder de brug
doorstromende water."
Bil
De moord op Renée Hartevelt.
Het blijft een misselijk makend
verhaal dat je niet zou geloven als
het niet echt gebeurd zou zijn. De
Rolling Stones hebben er nog een
song over gemaakt. Too much
blood.
Renée was een Nederlandse stu
dente in Parijs. Op een dag, het
was juni '81, was ze opeens ver
dwenen. Haar huisbaas en stu
dievrienden schakelden de politie
in. Het signalement werd geno
teerd, maar verder kon de politie
nog niets doen. Tot er even later
iets ontzettends ontdekt werd. In
het Bois de Boulogne had een
man twee koffers in het water
proberen te dumpen. Hij was ge
zien, gevlucht en getuigen had
den de politie geroepen, omdat de
koffers met bloed besmeurd wa-
Binnen deze zone heb je greep op
de wereld en laat je mensen toe
die je vertrouwt.
Daarna heb je de sociale zone.
Dat is je eigen persoonlijke zone
plus de persoonlijke zone van een
ander. Een zone van twee ge
strekte armen dus. Dat is voor
mensen een soort sociaal territo
rium.
En tot slot heb je de openbare zo
ne. De wijde wereld die verder
dan twee gestrekte armen van je
vandaan is.
Baard
Scheepstimmerman Pieter
Dirksz uit Edam staat te boek als
de man met de langste baard van
de vaderlandsche geschiedenis.
Omdat het Guinness Record Boek
er in de zestiende eeuw nog niet
was, is de lengte van de baard
niet precies bekend, maar het
moet iets van tweeënhalve meter
zijn geweest. In ieder geval lang
genoeg om zijn achternaam in
Baarts te veranderen. De Delftse
dokter Willem Greve noteerde
naderhand dat de man uit Edam
zijn baard meestal opgebonden in
een netje droeg. „Dikwerf maak
te hij denzelven los om te kam
men, terwijl hij op de brug buiten
Er bleek een in stukken gesneden
lijk in te zitten. Na onderzoek
stelde de patholoog-anatoom
vast dat het lichaam niet com
pleet was. Er ontbraken lippen,
borsten en grote stukken van de
dijen en de billen. Aan de hand
van kledingstukken in de koffers
en de signalementen van vermiste
personen in de politiecomputer
stond snel vast wie het slachtof
fer was. Renée.
Ook de dader kon gauw gepakt
worden. Vooral dankzij een taxi
chauffeur die zich herinnerde dat
hij een mannetje met twee koffers
naar het Bois de Boulogne had
gebracht en óók nog wist op welk
adres hij hem had opgepikt. De
politie deed er meteen een inval
en arresteerde de Japanner Issei
Saga wa. Tegen de muur stond het
geweer waarmee hij Renée ge
dood had. En in de ijskast lagen
een lip, een borst en twee stukken
bil. Waar hij de rest gelaten had,
vroeg een inspecteur. „Opgege
ten," zei de Japanner, „rauw!"
Issei Sagawa had Renée gewoon
geslacht omdat het hem een sen
satie leek vers vrouwenvlees te
eten. De kannibaal verdween in
een psychiatrische inrichting in
Japan, maar werd na zijn vrijla
ting een bekende Japanner die
ook nog een bestseller over zijn
morbide misdrijf schreef.
Borst
De uitvinding van de stethoscoop
staat op naam van de Franse arts
René Laënnec. En is voor een deel
te danken aan de preutsheid van
de vorige eeuw. In 1816 werd
Laënnec bij een jonge vrouw met
een hartziekte geroepen. Omdat
het niet netjes en ook niet zo zin
vol was om het oor op de blote
borsten van de patiënte te hou
den, rolde de dokter een stuk pa
pier tot een stevige rol en zette
die op de hartstreek van de
vrouw. Met zijn oor op die simpe
le stethoscoop hoorde hij hartto-
nen en ruisjes beter dan wanneer
hij zijn oor direct op de borstkast
had gehouden. Dat was niet
nieuw, maar bracht René Laën
nec wel op een schitterend idee.
De stethoscoop, dus.
Clitoris
„De clitoris is een heel bijzonder
orgaan," stelt de arts en seksuo-
loog Rik van Lunsen, „omdat het
het enige onderdeel van de ge
slachtsorganen is dat geen aan
wijsbare functie heeft bij de
voortplanting. De clitoris heeft
alleen een functie bij de seks. Als
je een feministische bril opzet,
zou je kunnen zeggen dat de na
tuur speciale aandacht heeft ge
had voor het seksuele genot van
vrouwen.
Volgende week woensdag: De el
leboog van Jan Wouters.
Door onze verslaggever
Nijmegen/Utrecht - Over ruim twee jaar krijgt
de patiënt die een injectie nodig heeft een an
dere verpleegkundige aan het bed.
Niet meer het automatische verlengstuk van de arts,
maar een grotendeels zelfstandig functionerende
beroepsbeoefenaar die met kennis van eigen zaken
en wettelijke bevoegdheden geneeskundige hande
lingen verricht.
Meer dan tien jaar nadat het wetsvoorstel bij de
Tweede Kamer werd ingediend zal eind 1997 de
zeer complexe en uitvoerige wet Beroepen in de In
dividuele Gezondheidszorg (BIG) in werking tre
den.
De wet BIG regelt de registratie en titelbescher-
ming van beroepsbeoefenaren in de gezondheids
zorg, bepaalt hun vrijheid van geneeskundig hande
len en besteedt aandacht aan de erkenning van spe
cialismen en de nieuwe tuchtrechtregeling. Dat al
les om de kwaliteit van de beroepsuitoefening te be
vorderen en de patiënt te beschermen tegen ondes
kundig en onzorgvuldig handelen.
De patiënt zal er niet wakker van liggen, maar voor
de 150.000 verpleegkundigen betekent de wet BIG
een grote sprong voorwaarts.
„Eindelijk duidelijkheid. Eindelijk verlost van die
vreemde en vaak onwerkbare constructie waarbij
verpleegkundigen handelingen verrichten die juri
disch aan de arts worden toegerekend. De patiënt
kan er straks op vertrouwen dat er een bevoegd en
bekwaam persoon een injectie toedient, ook al is dat
geen arts," zegt Elly van Soelen van NU '91, de be
roepsorganisatie van de verpleging.
Voorbehouden
Verpleegkundigen verrichten al sinds jaar en dag
handelingen die eigenlijk aan artsen zijn voorbe
houden.
Injecties, catheterisaties, puncties, er zijn genoeg
ziekenhuizen, verzorgingstehuizen of thuiszorgsi
tuaties waar artsen niet continu beschikbaar zijn en
verpleegkundig personeel als een soort verlengde
arm van de dokter functioneert. De arts heeft welis
waar ooit de opdracht daartoe gegeven, de medica
tie vastgesteld en blijft daarvoor de verantwoorde
lijkheid dragen, de verpleegkundige verricht de fei
telijke handeling.
In de meeste gevallen levert dat geen problemen op,
omdat arts en verpleegkundige goede afspraken
hebben gemaakt. Maar niet zelden gaat het mis en
wreekt zich het feit dat deze ingeslopen praktijk
geen juridische basis heeft.
Er zijn in het verleden genoeg tuchtrechtzaken ge
weest waarin die tekortkoming aan de orde is ge
weest.
Ervaring
Van Soelen: „Er is vaak geen sprake van eenslui
dende of duidelijke richtlijnen. De mate van zelf
standig functioneren van een verpleegkundige is
vooral afhankelijk van de werkwijze en opvattingen
van een arts of de werkdruk. Die zijn overal ver
schillend. In een groot academisch ziekenhuis zijn
er vaak artsen genoeg om kleine geneeskundige
Door Jetty Ferwerda
Het doet altijd zo gezond en
verantwoord aan. Schoonheid-
sprodukten die alle goedheid
van de natuur in zich vereni
gen. En de ecotrend van de
laatste vijf jaar heeft daar flink
aan bijgedragen. Cosmeticafir-
ma's houden niet op de markt
te bestoken met produkten die
'puur natuur' zijn. Zo kan het
dus gebeuren dat plotseling de
positieve werking van zee-al
gen en zeewater in de belang
stelling staan. Kuuroorden ad
verteren met speciale thalas-
sotherapieën en crèmes en lo
tions bevatten ineens zeewier-
of marine-extracten. Zo ver
werkt Guerlain speciale algen-
extracten in de huidverzor-
gingsprodukten van Odélys en
gebruikt Chanel zeewier als
verzorgend ingrediënt in haar
vernieuwde nagellak. Zee-al
gen, het woord doet denken
aan de zilte, jodium-achtige
geur van het strand bij eb. Aan
groene stroken in het water die
de kuiten kriebelen. Aan glib
berige rotsen. Maar zee-algen
die gezond voor de huid zijn?
Aan zeewater en -algen worden
al eeuwen lang geneeskrach
tige en ontspannende eigen-
schappen toegeschreven. Wie is
niet z'n voetschimmel kwijtge
raakt na regelmatig pootje ba
den in zee tijdens de vakantie?
Hippocrates schreef al in de
vierde eeuw voor Christus het
gebruik van zeewater voor. De
Franse bioloog Rene Quinton
ontdekte in 1904 dat de samen
stelling en concentratie van het
menselijk bloedplasma bijna
identiek is aan die van zuiver
zeewater. Beide bevatten in de
zelfde verhouding minerale
zouten, proteïnen en spoorele-
menten. Essentieel voor een
goede gezondheid. Quinton
toonde eveneens aan dat dieren
konden overleven met zeewater
in hun bloed. Bij kinderen met
cholera gebruikte hij injecties
met isotoon zeewater waardoor
uitdroging sneller verbeterde.
Aan de bioloog dankt Bretagne
zijn eerste thalasso-instituten.
Zee-algen bezitten veel vitami
nen en mineralen. Ze stimule
ren de ontgifting van de weef
sels, hebben een gunstige uit
werking bij stress, overge
wicht, cellulite, spier- en ge
wrichtsproblemen. Er zitten
kalium, magnesium, jodium en
spoorelementen in, die de
bloedcirculatie activeren
waardoor het lichaam haar
overtollige vet, vocht, gif- en
afvalstoffen gemakkelijker af
voert en het ontspanningspro
ces sneller gaat. Ook de huid
spieren krijgen hun balans, ste.
vigheid en vitaliteit terug.
Een basiskuur bestaat uit
water en -algenbaden mefoih
derwatermassages, in combi-
natie met zee-algenpakkingen
voor gezicht en lichaam en ma
nuele massages. Alle goe([e
stoffen zijn onttrokken wtzw.
water en -algen (afkomstig van
speciale kweekvelden in de
Noord Atlantische Oceaan)
in geconcentreerde vormteru».
gebracht in (letterlijk) badzout
zeep, voedingssupplementenen
huidverzorgende produkten.
Huidige thalasso-kuuroorden
werken nog steeds vanuit de
heilzame werking van het zee
water en de zuivere lucht uit de
tijd van Quinton. Behandelin
gen met zee-algen en -modder
behoren tot de belangrijke on-
derdelen van die kuren. Deze
instituten liggen in Frankrijk
uitsluitend aan zee en dethera-
pieën worden onder leiding van
artsen uitgevoerd. In Neder
land is het begrip thalasso-the-
rapie wat breder, hier betekent
het 'alles wat mogelijk is mel
produkten uit zee'.
Kuurhotel Jacqon in Bergen
(een paar kilometer van zee)
bijvoorbeeld past thalasso-ku-
ren toe. Daar kan het dus ge
beuren dat je in een massage-
bad stapt met wat bruinig en
ziltig ruikend water dat ver
mengd is met verpulverde zee
algen en zeezout. Een water
temperatuur van 37 graden
slechts, dat in eerste instantie
koel aanvoelt maar uiteindelijk
ontspannend werkt. Herinne
ringen aan een vakantie aan de
Bretonse kust komen naar bo
ven. De huid voelt na het re
laxed bubbelen stevig aan en
ruikt ziltig. In Nederland en 49
andere landen is e
toonaangevende mei
gespecialiseerd in produkten
uit de zee. Thalgo is de
rijkste, dit merk heeft ook
disch patent op een
verwerking van algen,
gie is een merk dat zich
reiniging, ontslakking en het
herstellen van de mineralenba-
lans in het lichaam. Wie toeval
lig tijdens de zomervakantie
een bezoek brengt aan de Bre
tonse kust kan zich te goed
doen aan de weldaden van de
zee. Een bezoek aan een thalas-
so-kuuroord is zeker de moeite
waard. In Dinard en Saint Ma-
lo zijn thalasso-centra geves
tigd waar men terecht kan voor
een dagkuur vanaf 160
NEDERLAND 1
1.22
1.05
2.32
3.00
3.07
3.32
3,57
«.00
.08
.32
iblt
..ondertiteld via Teletekst
'oe Tekst tv
43 Nieuws voor doven en slecht-
.renden
50 Studio op stelten met Oren
je kop; Kleurrijk, verhalen over Ne-
*5and met een kleurtje en Ratjetoe,
jitiatieserie
,34 press Gang, jeugdserie
Thunderbirds, poppenserie
Markant Nederland, reporta
ge: Festival Mundial
,a p 1/2, documentaire-serie
0 (TT) Sex met Angela, praatpro-
ramma
|0O (TT) Journaal
]24 (TT) Weeroverzicht
,32 Homefront serie
23 inspecteur van politie Lena
Jent hal, mini-serie (1). Er zijn twee
dmoorden gepleegd op alleenstaan-
mannen. Inspecteur Lena Odenthal
aatop zoek naar de dader
,05 close-Up: Gespeelde levens,
jeluik over de geschiedenis van het N
■rlandse toneel (slot)
42 journaal
j;l Studio Sport: WK schermen in
?n Haag
NEDERLAND 2.
60 Journaal
(7 America's funniest home v!
Journaal
Alle dieren tellen mee
Journaal
(TT) Lingo
Journaal
Tele-archief
Journaal
Kook tv
Rondom tien
Van gewest tot gewest
Uitstappen!
(ZW) Charlie Chaplin
Achter de dijk
Geknipt
Woordroof
Journaal
Het pakhuis
The Wonder Years, serie
Viila Achterwerk
(TT) Journaal
Little Women, animatieserie
Oe troon van koning Kuns
Skippy, jeugdserie
.26 De vogelaar en zijn uilenbo
ituurfilm
(TT) 2 Vandaag, actualiteiten
(TT) Studio Sport met o.a. d
our, 16de etappe en een Tourjournaal
26 Ik weet het beter, spelletje
9.55 Straatmuzikanten, docume
ire-serie: Jeruzalem
9.24 (TT) Speurtocht in de natuu
ocumentaire
.16 Otto in Afrika, documentair
Brie
11.55 Tracks of Glory, mini-serie (af
Ë.27 Antenne, documentaire-seri
per de premiers van Israël (3): Men
Jem Begin
13.57 Journaal
Londen (ap) - Aids-medicijnen lijken wel de symptomenvam
ziekte te vertragen, maar niet het leven van de patiënt te w
lengen. Dat blijkt uit een Brits onderzoek.
handelingen te verrichten of om daarop toezicht te
houden, in een klein ziekenhuis krijgt de verpleeg
kundige vaak door omstandigheden gedwongen die
taken toebedeeld. In veel gevallen is dat wel goed
geregeld, maar de vraag waar bevoegdheden van
verpleegkundigen beginnen en eindigen is tot nu toe
nooit duidelijk beantwoord. Er zijn bijvoorbeeld
verpleegkundigen die vinden die ze niet voldoende
ervaring hebben in het geven van injecties en die de
verantwoordelijkheid dus niet willen dragen of het
gevoel hebben te grote risico's te lopen."
Deskundig
Met een recent advies van de Raad BIG, het orgaan
dat de nieuwe kaderwet uitwerkt, is er nu zicht op
niet mis te verstane duidelijkheid gekomen.
Verpleegkundigen, zegt de raad, moeten een aantal
injecties, catheterisaties en puncties zelfstandig en
zonder toezicht of tussenkomst van een arts kunnen
uitvoeren. Daarmee wordt de beroepsgroep, die nu
kennelijk al veel praktijkervaring heeft, eindelijk
ook wettelijk deskundig verklaard.
Voordat daarvan evenwel officieel sprake kan zijn,
zullen alle 150.000 Nederlandse verpleegkundigen
eind dit jaar moeten worden geregistreerd zodat,
volgens de wet BIG, de beroepsgroep juridisch kan
worden beschermd. Met het voeren van die be
schermde titel kunnen verpleegkundigen ook aan
publiek en verzekeraars duidelijk maken op welk
gebied zij daadwerkelijk deskundig zijn.
Aan de andere kant betekent een toekenning van
medische bevoegdheden ook dat de verpleegkundi
gen voor het eerst onder het tuchtrecht zullen ko
men te vallen. Want ook al zal de uitvoering van de
wet BIG aan de patiënt voorbij gaan, hij zal be
schermd moeten worden tegen eventuele onzorg
vuldigheden van geëmancipeerde verpleegkundi
gen.
Mondhygiënisten
Eenzelfde lange weg naar een grotere mate van zelf
standig medisch handelen ligt de mondhygiënisten
nog in het verschiet. Deze snel groeiende paramedi
sche beroepsgroep functioneert nu nog in het ver
lengde van de tandarts, maar is ook hard op weg
naar meer bevoegdheden die de dagelijks praktijk
in de tandartsstoel ook voor de patiënt kan verge
makkelijken. Immers, waar nu de mondhygiënist
voor het aanbrengen van een plaatselijke narcose
nog voortdurend moet terugvallen op de tandarts,
zal die ook binnen afzienbare tijd zelfstandig moe
ten kunnen injecteren.
Het onderzoek, dat werd uitge
voerd onder 436 Aids-patienten,
wijst zelfs uit dat degenen die pas
met medicijnen beginnen wan
neer de ziekte zich heeft gemani
festeerd ongeveer een jaar langer
leven dan degenen die al begin
nen met medicijnen zodrda ze
weten dat ze seropositief zijn.
De leider van het onderzoek, de
arts Mark Poznansky, zegt te ho
pen dat het onderzoek, waarvan
de uitkomsten staan beschreven
in het zaterdag verschijnende
nummer van het tijdschrift Bri
tish Medical Journal, onder des
kundigen een discussie op gang
zal brengen over de vraag 'wat
patiënten nu eigenlijk hebben
aan onze medische bemoeienis.'
Met andere woorden: lonen de
bijverschijnselen van medicijnen,
zoals misselijkheid en overgeven,
BELGIË FRANS 1
.45 James Bond jr., tekenfimser'
10 Camp 2000, serie 17.35 The Wa
ris, serie 18.30 Info première 18.
aguy, serie 19.30 Nieuws 20.10 To
france, 16de etappe 20.20 La riviè
pérance, serie 22.05 Inédits: Trent
années ambigues, documentaire-s
23.15 J'aime la télé, reportage-ser
ben, maar slechts beperkt f
slechts voor even. Dat wordtin
dit onderzoek nog eens
zegt de Aids-deskundii
Henry Sacks.
De onderzoekers spoorden
patiënten op die voor ze Aidste
gen ongeveer drie jaar
reeks verschillende Aids-mr
li £1
cijnen gebruikten en vergelen
ardiés
BELGIË FRANS 2
45 A bicyclette (programma in kad
1' de France) 14.15 Tour de Fran
'de etappe 17.33 Parcours, golfma
je 18.00 lei Bla-bla, kindermagazi
1.59 Parcours, golfmagazine 19.
20.11 Tour de France 20.21
hun ziekteverloop met dat van!
patiënten die pas medicijnen? ^c|ette
gen gebruiken toen ze erg z*r
waren. Degenen die al in
vroeg stadium medicijnen s
bruikten kregen minder infec'
ziekten, maar stierven als ze
maal ziek werden gemiddeld c.
jaar eerder dan degenen die;
met medicijnen begonnen na a j
te zijn geworden.
20.36 Tour de France 21.06
pratte 21.21 Tour de France 21.51
22.06 Tour de France 22.
r sur les marchés Dow Jones
Washington (afp) - De Amerikaanse autoriteiten hebben
maand het groene licht gegeven voor de distributie van het»
ste officieel geregistreerde middel tegen impotentie.
hooguit een keer per etr
bruiken. De fabrikant
wil het medicament in s
op de markt brengen.
Caverject werkt op basis van-
prostadil, een afgeleide va»-
hormoon Prostaglandin
medische wereld gebruikt -
hormoon al bij de beha®
van sommige hartkwale"
producent testte het mid®
zeventienhonderd patiënte"
Tien tot twintig miljoen Af
kanen hebben in de loop"8®
leven tijdelijk of langdurig --
van impotentie.
Het medicijn Caverject,
keurd door de almachtige Food
and Drug Administration, kan
binnen vijf tot twintig minuten
een erectie veroorzaken. Het
middel werkt in tachtig procent
van de gevallen. Caverject ont
spant de spier die de bloedstroom
in de penis regelt.
Een mogelijke bijwerking is een
abnormaal lang aanhoudende
erectie. Patiënten moeten het
spul direct in de penis spuiten, de
eerste keer in aanwezigheid van
een controlerend arts. Belang
stellenden mogen Caverject
Leiden (anp) - Onderzoekers in Leiden hebben een veilig gct". 5
vonden in de dosering van medicamenten, die mensen met een
matige hartklep moeten gebruiken om te voorkomen dat er op";
stolseltjes ontstaan. Een juiste dosering is van belang omdat e®
ge dosering kan leiden tot bloedingen in hersenen, ruggemW
ders. Patiënten die een kunstmatige hartklep krijgen, moeten
ven lang medicijnen gebruiken die de bloedstolling remmen.
De patiënt zal er niet wakker van liggen, maar voor de 150.000 verpleegkundigen betekent de wet
BIG een grote sprong voorwaarts. foto eo
