ESTEM Ujf&*even Nieuwe organisatie int rechten voor kunstenaars Vrouwen kwetsbaarder voor alcohol dan mannen is r?tch mat You Say Dauwkost Ook voor echte airco's trekt Nederland de portemonnee OP REIS BETSY GIJS Guru A.P.E./Red Snapper St. Germain Zucchero Acteur Harry Guardino overleden apTCvSai [ai bakje rauwkost en een halve da mineraalwater. Die behoren jlgeruime tijd tot mijn dagelijk se 'werk-uitrusting'. Het water jdls al veel langer, zo realiseer de ik me toen een voormalige stagiaire - eenmaal in een tijde- i dienstverband aanbeland - louter herkende door die js. Alleen zo wist-ie nog dat jjjem indertijd tijdens zijn we len op de eindredactie had be- «leid. Ik had duidelijk een on uitwisbare indruk gemaakt... kaalde ik vroeger in de loop van de avond twee halve-literflesjes „et water uit mijn tas, tegen woordig zijn dat een flesje en een klein koelkastdoosje gevuld jet diverse soorten rauwkost: lomkommer, rode en/of gele pa- ptilca, kerstomaatjes, radijsjes, jukjes wortel. Al naar gelang de seizoenen. Aanvankelijk leverde dat bakje tó wat commentaar bij de col lega's op. „Gaan we gezond doen?," was nog een van de minst cynische opmerkingen. De- ze werden vooral uitgesproken tor degenen die bij voorkeur tlke avond de automaat in het bedrijfsrestaurant met een be zoek vereerden en niet eerder te- rugkeerden dan'dat ze een 'lek kere vette hap' hadden veror berd. Mijn bakje vol gezondheid vervulde hen op zo'n moment rol afgrijzen. Ik ben met het trouw meenemen van dat bakje groente begonnen toen ik me, met alle dieetplan- nen en -schema's uitgestald, rea liseerde dat mijn dagelijkse por tie groenvoer er vrijwel dagelijks bij inschoot. Om vijf uur 's mid dags heb ik nu eenmaal lang niet altijd trek in een warme maaltijd vol gezonde ingrediënten. Het te om zo'n tweehonderd gram rauwkost mee te nemen naar mijnwerk bracht uitkomst. Het heeft me een paar weken ge kost om te wennen aan deze, wijwei dagelijkse, 'boost' van vi taminen. Dat er zoveel, al dan niet plagerige, opmerkingen over werden gemaakt motiveer de me eigenlijk alleen nog maar om door te gaan. Inmiddels kijkt niemand er meer van op als ik het bakje uit mijn tas haal en tussen mijn toetsen bord en beeldscherm installeer. Sterker nog, degene die zich aan vankelijk zo'n tegenstander van al dat gezonds toonde, is nu doorgaans de eerste die een stukje komkommer komt pikken. Ook anderen laten zich niet on betuigd zo nu en dan een greep in het bakje groenvoer te doen. Se hebben wel hun voorkeur. Ik neb voorgesteld een groente winkeltje te beginnen. Regen bracht de afgelopen dagen welkome verkoeling. Vanaf morgen slaat de zon opnieuw gena deloos toe, is de verwach ting. En dus wordt het weer puffen op het werk, zuchten in de tuin en zweten in de slaapkamer. Ventilators zijn in deze tijden niet aan te sle pen, maar ook voor echte air co's trekt Ne derland de por temonnee. Het gevecht tegen tropische hitte, die ons maar paar dagen per jaar echt las tigvalt. Door Carl Mureau De verkoper in de elektronicazaak legt het vriendelijk uit. Die luxe venti lator, draaiend met voet en drie snelhe den, kost maar 89 gulden en brengt enig comfort in hete dagen. „Maar hij koelt niet, hij ver plaatst slechts lucht." Willen we echt een prettig kli maat in huis, willen we de lucht bewerken, dan is een airco nodig. Wat die kost? „Voor 1200 gulden heeft u een verrijd bare, groot genoeg voor de slaap kamer." Er is een markt voor. Per jaar wordt in Nederland 150 miljoen gulden uitgegeven aan appara tuur voor klimaatbeheersing, we ten ze bij York Nederland in Bre da. Die 150 miljoen gaat voor de helft op aan grote installaties voor ziekenhuizen of bedrijven, de andere helft wordt besteed aan kleinere airco's, geschikt voor woon- en slaapkamer. Die laatste sector is een groeimarkt. Is het allemaal nodig? Heeft zo'n airco in huis wel nut? Volstaat de ventilator? Of is het misschien net zo wijs om gordijnen en ra men overdag hermetisch te slui ten en 's avonds wijd open te gooien? Is die airco op het werk nu wel zo prettig? Of zetten we daar liever het raam gewoon open? Een ding is duidelijk: zulke ex treme temperaturen als nu in de Verenigde Staten, waar 200 men sen stierven vanwege de hitte, hoeven we hier gelukkig niet te vrezen. Maar een beetje mechani sche verkoeling is, zeker bij zo'n volk dat graag klaagt over het weer, nooit weg. Dus is het aardig om eens te kij ken wat zoal aan apparaten ver krijgbaar is en dat is een hele hoop. De Consumentenbond, Zomer- Koelte is te WOENSDAG 19 JULI 1995 DEEL Een ventilator koelt niet, maar verplaatst lucht. Niettemin is zo'n ding best lekker bij warm weer. noch een van haar zusterorgani saties, heeft er helaas een verge lijkend warenonderzoek op los gelaten. Paar tientjes Bij zaken als Blokker heb je voor een paar tientjes al een simpele ventilator voor op het dressoir. Lekker koel. Wie meer oog heeft voor design, of zo'n apparaat aan het plafond bevestigd wil zien, kan er ook een paar honderd gul den aan uitgeven. Die ventilators werken volgens een heel eenvou dig principe. Ze verplaatsen lucht, die strijkt langs je huid, dat onttrekt wat extra vocht aan het lichaam en zo krijgen we een koel gevoel. En toch koelt zo'n ventilator geen lucht, hoe luxe de uitvoering ook moge zijn. Per saldo voegt zo'n fan zelfs warmte aan de kamer toe, vanwege zijn stroomgebruik. Voor het regelen van klimaat in kantoor, woon- of slaapkamer is echt meer nodig. Een warm lichaam moet zweten om af te koelen. Hoe droger de lucht om ons heen is, des te beter het transpiratievocht kan ont snappen. Zo zijn we bij de echte airco's aanbeland. Dat zijn de apparaten die lucht verversen, afkoelen, fil teren, verplaatsen én ontvochti- gen. Een verrijdbaar model, zo groot als een forse stofzuiger, volstaat voor een doorsnee slaap- of een kleine woonkamer. „Deze kost voor de particulier zo'n 2700 gulden," zegt Peeraer, die er zelf ook een heeft staan. „Kan niet anders in deze tijden," valt zijn baas R. Kleijer, algemeen direc teur van York Nederland, hem bij. Per nacht onttrekt zijn verrijdba re airco een volle kan water (twee liter) aan de slaapkamerlucht, zegt hij, om maar aan te geven dat deze apparaten het juiste kli maat leveren voor de broodnodi ge transpiratie. Het duo is ervan overtuigd dat de airco straks ook in veel woningen een geaccepteerd goed zal zijn. We bouwen tegenwoordig geen koele kastelen meer met meters dikke muren en stevige luiken, maar panden met dunne muur tjes en veel glas en daarin heeft de zon vrij spel. In kantoren, be drijfspanden, winkels is een 'kli maatbeheerser' nauwelijks nog weg te denken. In de auto rukt de airco op en ook het woonhuis zal eraan geloven, voorspelt Peeraer. „Je ziet steeds meer particulieren geïnteresseerd raken." De markt is groeiende. Klachten Maar hoe zit het dan met die .klachten? Het is toch nog niet zo lang geleden dat de kranten bol stonden over sick buildings. En ook nu wordt er nog wat afge- mopperd. De klimaatbeheersers uit Breda weten er alles van, maar zeggen dat de tijden toch echt veranderd zijn. Natuurlijk beknibbelt een bedrijf nog wel eens op het ideale sys teem en dat betekent wat minder comfort. Natuurlijk moest Ne derland wennen aan die centraal geregelde luchtbehandelaars. Ook werd het onderhoud nog wel eens uitgesteld en ook dat komt het binnenklimaat niet ten goede. Zo vertelt Kleijer over een ge bouw waarin werknemers 'lam me poten' kregen doordat de air- co-filters nooit vervangen waren. Dat apparaat zoog alleen nog lucht af, blies haast geen lucht meer terug, waardoor in het kan toor onderdruk ontstond... Maar ook al voldoet de luchtbe handeling aan alle wensen, zitten temperatuur en luchtvochtigheid netjes binnen de grenzen van be haaglijkheid (netjes opgenomen in de Arbo-wet), dan nog blijven klagers bestaan. Dat heeft ook te maken met wat psychologie. „Wat de een als prettige tempera tuur ervaart, vindt een ander te koud. Iedereen zit anders in el kaar," zegt Kleijer. Ook niet onbelangrijk: het indivi dualisme. Velen vinden het maar niks dat ze het raam niet zo maar open kunnen zetten, of dat ze moeten accepteren dat het zonne scherm omlaag gaat. „Ik garan deer u: Als mensen de apparatuur zelf kunnen regelen, voelen ze zich prettig," zegt Kleijer. „Ik heb het eens meegemaakt bij een kantoor in Nijmegen. Daar zat een Duitser die al tijd last had van 'kalte Füsse'. Ze hebben hem donke re vloerbedekking gegeven en een ei gen thermostaat die niet aangesloten was. Hij was perfect gelukkig." Suggestie speelt een rol. En als iemand zich senang voelt op zijn werk zal hij minder snel moppe ren over de warmte, kou, tocht of herrie. P. Kemerink, mana ger operationele za ken van de Arbo- dienst West-Bra bant (voorheen de Bedrijfsgezond heidsdienst), kan dat volmondig be vestigen. Maar om alles af te doen met suggestie, dat gaat hem te ver. „Als mensen een eigen thermostaat krijgen die niet aangesloten is, dan komen ze daar zo achter met een thermometer die ze van thuis meebrengen. Dan voelen ze zich nog meer belazerd." Open kaart Zijn dienst advi seert bedrijven open kaart te spelen. Wordt er wat be knibbeld op het comfort dat de airco foto de stem/johan van gurp kan bieden, zeg dat dan eerlijk. Het is nu eenmaal zo dat extra comfort een extra investering betekent. „En laten we wel wezen: in de tropen is dat harder nodig dan hier. Wij hebben gemiddeld maar een paar dagen per jaar te maken met temperaturen van boven de dertig graden. De vraag is of je daar een heel duur klimaatbe- heersingsysteem voor moet aan schaffen." Wat voor het bedrijf geldt, maakt de werknemer zelf mee wanneer hij als gezinshoofd voor de keuze staat. Gezeur in huis over een te warme keuken, of een slaapka mer die maar niet koel te krijgen is, ook al staan alle ramen wa genwijd tegen elkaar open. Een airco heeft dan zijn voordelen, maar ze kost ook een aardige duit, en bewijst maar een klein deel van het jaar haar nut. Nee, zelf heeft Kemerink geen airco in huis, en ook geen ventila tor. Hij volstaat met een door dacht sluitingsbeleid voor de gor dijnen, in combinatie met een aangepast leefritme. Hij geeft desgevraagd een gratis advies, dat geldt voor mensen met en zonder airco. „Gebruik je ver stand. Doe iets rustiger aan en zorg dat je voldoende drinkt. Dan is het best uit te houden." En een paar daagjes puffen per jaar moeten we misschien maar voor lief nemen. Dan blijft er bo vendien nog wat te mopperen. Alvast een fijn weekend! Echt, wij komen ontiegelijk veel be kende Nederlanders tegen als we op vakantie zijn. Die tweede man van rechts, weet je wie dat is? Ralph Inbar! Eerlijk is eerlijk, zelf had ik eerst niets in de gaten, toen we in Co- chon-sur-Mer over zo'n altijd weer heerlijk Frans dorpspleintje slenter den. Ik krijg dan altijd de neiging om met stokbroden onder mijn arm te gaan lopen, maar dat doet er nu even niet toe, want toen wij daar zo liepen, stond Harmen plotseling stokstijf stil en riep: „Bananasplit!" Ik wilde er eerst niet aan, maar hij bleef bij hoog en bij laag beweren dat die man die daar zo zoge naamd onge dwongen stond te jeu de boulen Ralph Inbar was en verdomd, toen ik wat beter keek, MET moest ik hem gelijk geven. Dichterbij komen om te fotografe ren, durfde ik niet, want voor je het weet wordt je betrokken in zo'n stiekem gefilmd geintje. Betsy daar entegen wandelde meteen het hele pleintje rond op zoek naar de ver borgen camera en volgens haar zat dat ding dus in die lantarenplaal links. De hele verdere dag hebben toch steeds een beetje paranoïde rond ons heen gekeken of we Inbar nog ergens anders zagen. Toen we weer thuis waren, lag er trouwens wel een brief uit Cochon- sur-Mer op ons te wachten. Bleek dat we gefoto grafeerd waren toen we er door rood reden. Of we maar eventjes 300 francs wilden dokken. I (Wordt vervolgd) Amsterdam (anp) - Voor het eind van dit jaar komt er een orga nisatie die de rechten zal innen voor kunstenaars die hebben meegewerkt aan audio- en audiovisuele produkties. De intitatiefnemers, de Kunstenbond FNV en de Nederlandse Toon kunstenaars Bond, hebben dat laten weten. De instanties hebben in Hilversum besloten een dergelijke organisatie op te zetten. De kunstenaars hebben recht op de vergoedingen krachtens de Wet op de Naburige Rechten die in 1993 werd ingevoerd. De nieuwe organisa tie zal heffingen innen op lege cassettes waarmee thuis produkties kunnen worden gekopieerd. Verder komen er rechten op produkties die worden uitgeleend en die via kabel of de satelliet worden doorge geven. Muzikanten hebben in de vorm van de SENA al een organisa tie die rechten int op muziek die wordt afgedraaid in openbare ruim ten. Het is de bedoeling dat de nog op te richten organisatie nauw gaat samenwerken met de SENA. Hoeveel geld de rechten zullen opbren gen, is niet bekend. Washington (ips) - Chronisch alcoholisme beschadigt het hart van een vrouw sneller dan dat van een man. Dat blijkt uit een medisch onderzoek in Spanje en de Verenigde Staten. Vorsers van de Universiteit van Barcelona en van het medisch in stituut Thomas Jefferson in Phi ladelphia bestudeerden twee jaar lang alcoholici in Barcelona. Zij stelden vast dat er minder alco hol nodig is om het hart van een ®T Jazzmatazz Volume I naakte Guru, de rapper van Gang Starr, in 1993 eem pracht- waarop hij hiphop op een weergaloze manier samensmolt met live-jazz, gespeeld door top- ousici, Na twee jaar zijn mijn gebeden verhoord en komt Guru ®e' Jazzmatazz Volume II, the "eui reality. Wederom een we- reidplaat. ^'lazzmatazz-II meer van het zelfde had laten horen, was ik al tevreden geweest. Maar Gu- 111 zou Guru niet zijn als hij niet "aar een nieuwe dimensie had gezocht. Dit keer brengt hij niet n e® synthese tot stand met l®| ®aar tevens met reggae, to* en soul. "'ijst van gast-artiesten (ruim ertlg) is op Jazzmatazz-II nog en indrukwekkender dan P deel I. Een aantal van hen was "H op vorige cd van de partij, jje jazz-muzikanten Do- d Byrd, Courtney Pine en ™!e Jordan. Nieuw zijn de ar- sten uit andere muzikale vel- Jamiroquai, Me'Shell, Ini moze, Chaka Kahn, om enke- n°emen. Ook collega-rap- KoolVkoiH.TU •(°,a' Big ShUg en even h) zijn van de partij, Seil ®kele jonge zangeres- Jfcamato».! liet Guru zich m„ J meeste nummers door één den m,1? °/,zanSer(es) begelei- meena I zich steeds door levert mensen bijstaan. Dat od t VM?assende combinaties funk-diva Chaka Khan kennis met de jazzy sax van Branford Marsalis. Op Medicine ontmoet reggae-zanger Ini Ka- moze de trompet van Donald By rd, in For You blijken de grom mende bass van Me'Shell en de sax van Kenny Garret uitste kend door een deur te kunnen. En op Young Ladies krioelt rag- ga-queen Patra rond het orgel van Reuben Wilson. Dat alles is natuurlijk voorzien van vette, zwoele en vlotte hiphop-beats én de typische rapstijl van Guru Himself. In totaal bevat de cd twintig van deze nummers, dus wat valt er verder nog te zeggen? Kopen die plaat! (Chrysalis/Emi) PAUL VERLINDEN DE TERM 'triphop' heeft het de finitief gewonnen van de 'Bris- tol-sound'. Het maakt ook niet hoe je de combinatie van hip- hopbeats, techno en jazz noemt, als het beestje maar een naam heeft. Tricky, Portishead en Massive Attack zijn toevallig afkomstig uit Bristol, maar ook in andere (Britse) steden grijpt de triphop rage steeds meer om zich heen. In Manchester bijvoorbeeld, waar Adrian Corker en Paul Conboy het duo A.P.E. vormen. Op de debuut-cd Stripligth schildert A.P.E. een welddadig klankenlandschap. In een dro merige, filmische sfeer komen de nummers voorbij, met relaxte ritmes in de hoofdrol en fluit, akoestische bass, spaanse gitaar en mondharmonica in aardige bijrollen. Een enkele keer is er Guru: verrassende combinaties. een rapper of een dromerige zan geres te horen. Striplight is geen plaat om van uit je dak te gaan, onder je dak kun je er daarente gen enkele aangename uurtjes mee vertoefen. (Dorado/Pias) Meer in de (post)teehno-richting, maar ook behoorlijk 'triphoppy' is Red Snapper. Deze Britse groep heeft drie eerder versche nen ep's plus enkele remixes bij een gevoegd op één cd, Reeled en Skinned. Eigenlijk mag je het woord techno niet gebruiken bij Red Snapper want er komt geen synthesizer aan te pas. De band gebruikt alleen echte instrumen ten: bass, gitaar, drums, fluit en saxofoon. Door de ritmes en me- FOTO THIERRY LE GOUES lodiën die hiermee gecreëerd worden ontstaat echter een jazzy techno-sfeer. De ene keer beweegt de plaat zich loom voort zoals in het stemmige In Deep (het enige nummer met zangeres), dan is de muziek weer een stuk gejaagder zoals in het van een tribal-drum- beat voorziene Hot Flush (ook in een Sabres of Paradadis-remis te horen is) en in Wesley Don't Surf heeft de muziek een meer psy chedelisch karakter. Een won derbaarlijk allegaartje dus, dat op mij in elk geval een zeer pret tige indruk achter laat. (Warp/Pias) PV OP DE een of andere manier heeft de house een heilzame uit werking op de popmuziek. Ener zijds worden er aan de ambient- en techno-kant nieuwe manieren ontdekt om sfeermuziek te creë ren, anderzijds hebben er lieden dankzij house muziek gaan ma ken, waar ze zich anders wellicht afzijdig zouden hebben gehou den en die nu met hun opgedane ervaring 'uitwaaieren' over an dere muzieksoorten. Een voorbeeld van die laatste groep muzikanten is de Frans man Ludovic Navarre. Aanvan kelijk maakte hij met compaan Guy Rabiller onder naam Sub System simpele house die gelei delijk aangevuld werd met tech no, garage, ambient en zelfs dis co. Toen Rabiller opstapte, ging Navarre in zijn eentje verder en als geluidsvirtuoos werd hij de klankbepalende man van het FNAC-label. Tegenwoordig opereert hij als uitvoerend artiest onder de naam St. Germain en met Boule vard, the complete series heeft hij een zeer indrukwekkende cd afgeleverd. Met levende muzi kanten op piano, trompet, sax, fluit en percussie plus een batte rij aan elektronica schept hij op Boulevard acht schitterende sfeerstukken, waarin jazz, blues, house, reggae en hip hop ver mengd worden tot een onont koombare groove. Als je niet beter zou weten, zou je denken dat op Boulevard het puikje van de Amerikaanse pro gressieve jazz aan het werk was, maar het zijn dus een stel Franse muzikanten die onder leiding van zeg maar rustig een geniale knoppenvirtuoos een fantas tische plaat hebben gemaakt. Er zijn het afgelopen weekend op North Sea Jazz weinig of geen bands geweest die zo'n hoog peil van composities koppelden aan zoveel originaliteit als St. Ger main. (F Communications, Play It Again Sam) WIM VAN LEEST MET ADELMO Fornaciari, be ter bekend als Zucchero gaat het nog niet best. Na de uitstekende albums Blue's en Oro, incenso e birra leverde hij met Miserere een plaat af die noch in commer cieel noch in artistiek opzicht veel opzien baarde. Niettemin bereikte hij vorig jaar zo'n beet je het hoogtepunt in zijn carrière toen hij als zo ongeveer enige niet-Engelstaiige muzikant werd uitgenodigd voor het Woods- tock-herdenkingsfestival. Er zijn muzikanten na minder in het niet verdwenen, maar Zuc chero poogt zijn loopbaan verder uit te bouwen met de nieuwe plaat Spirito DiVino. De titel van die plaat is dubbelzinnig en verwijst zo wel naar de geest in de fles als naar heilige geest. Mu zikaal gesproken verlaat deze nieuwe plaat de te bombastische sferen van Miserere en keert Zucchero terug naar de rhythm blues, funk en ballads van voorheen. Spirito DiVino werd op de Itali aanse zang na in de VS opgeno men en in zekere zin is de plaat een muzikaal eerbetoon aan New Orleans. Als gastmuzikanten doen onder meer Clarence Clem- mons, Jeff Beck, Sheila E. en Meters-gitarist Leo Nocentelli mee. In instrumentaal en vocaal opzicht valt er op Spirito DiVino weinig af te dingen, wel op het peil van de composities. Voodoo, voodoo en Datemi una pompa lijken versimpelde stampers in de sfeer van Nice (Nietzsche) che dice en Overdose, de ballads ha len het niveau van Diamante of Senza una donna niet en op de single Papa perché klinkt Zuc chero wel heel erg doorsnee Ita liaans. De felheid in de up-tempostuk- ken en de poëtische zeggings kracht die het vroegere werk van Zucchero kenmerkten, zijn op Spirito DiVino maar heel be perkt aanwezig. Deze nieuwe cd is vooral een plaat die volgens sjablonen lijkt te zijn gemaakt. Met dat raamwerk is weinig mis, maar binnenin blijkt nauwelijks iets te zitten. (Polydor) WVL vrouw te beschadigen. Bij vijftig vrouwelijke alcoholis ten die werden gevolgd bleek de degeneratie van de hartspieren groter te zijn dan bij honderd mannen - ook al werd in het li chaam van de vrouwen maar 60 procent zoveel alcohol gevonden als bij de mannen. „Vrouwen die drinken zoals mannen zullen dezelfde gevolgen dragen, maar dan wel in grotere mate," zei de leider van het on derzoeksteam, Dr. Emmanuel Rubin van het Thomas Jefferson instituut. „Onze studie weerlegt het alge meen aanvaarde geloof onder medici dat vrouwelijke alcoholici minder last krijgen van hartkwa len," zegt het rapport. Naast de problemen met de harstpieren veroorzaakt alcoho lisme ook een verzwakking van het beendergestel, een aandoe ning waarvoor vrouwen gevoeli ger zijn dan mannen. Vrouwen lijken ook een grotere kans op leverbeschading te lopen, en ook beschadiging van de her senen door overmatig alcoholge bruik komt sneller voor bij vrou wen dan bij mannen. Palm Springs (ap) - De Ameri kaanse acteur Harry Guardino is maandag op 69-jarige leeftijd aan longkanker overleden. Guardino speelde vaak de ruwe bolster en was ondermeer te zien in de films 'Houseboat' (1958) met Cary Grant en Sophia Loren. Ook speelde hij in 'Dirty Harry' (1971) en 'Lovers and Other Strangers' (1971). Guardino acteerde ook voor het theater en de televisie. Zo was hij Hamilton Burger in de serie 'Per ry Mason'(1973-74).

Krantenbank Zeeland

de Stem | 1995 | | pagina 21