Thuisfront moest
[apan verdedigen
met pijl en boog
Nieuwe generatie leiders staat klaar in Israël
Jubilerende CDU claimt alle
successen welvarend Duitsland
ONOMIE kort
0STEM
BUITENLAND
Singapore op zoek naar de
definitie van 'goede zeden'
DINSDAG 18 JULI 1995 A7
NSDAG 18 JULI 1995
im en Tunesië
t een handelsakkoord met Viet
Tunesië ondertekend. Daarmee
eg naar de formele rehabilitatie
Aziatische land. Het akkoord be
bevordering van de investerin-
en milieubescherming. Tunesië I
voor een verdrag met de EU in
nu een reële kans zich verder te
iBuitenlandse Zaken Habib ben
is de Euro-Mediterane conferen-
act zal worden bereikt tussen de
n aan de Middellandse Zee.
Scott Paper over
papierconcern Kimberly-Clark
jenex-zakdoekjes, Huggies-luiers
Pt voor 10,6 miljard gulden eige-
Laper.
werelds grootste producent van
[doekjes wordt, kan bogen op een
iberly-Clark, actief in 27 landen
voor zijn rekening. Scott, in Ne-
in Gennep en actief in 21 andere
,rd dollar om.
topmanagers anders
boeten voortaan normaal inkom-
laan hen toegekende aandelenop-
le van Financiën nam die stap na
de Greenbury-rapport over de be-
jigement. Het jaarlijkse voordeel
nat op 200 miljoen gulden.
jna 4 procent hoger
letailhandel is in mei met bijna 4
|)an mei 1994. Vooral schoenwin-
feetstijging van 6,8 procent was dit
(reling in deze branche. Dit meldt
latistiek (CBS).In de non-foodsec-
J+10,9 procent) en de doe-het-zelf
omzetstijging te zien. Meer be-
I omzet van wit- en bruingoed, ge-
J procent) en van speciaalzaken in
Iting en vloerbedekking (+2,5 pro-
nche kwam de omzetstijging voor-
markten (+4,5 procent). De omzet
(door in de eerste vijf maanden van
4,55
0,34 e
32,50
19,20
11,00
115,00 f
47,30
138,00
35,50 f
31,10
Wall Street
14/07
17/07
allied signal
45
45
amer.brands
39
amer.tel.tel
54
54%
amoco corp
68%
68%
asarco ine.
36
36%
baan company
33
33%
bethl. steel
17%
17
boeing co
64
64
can.pacific
18
17
chevron
47%
48
chiquita
14%
14
chrysler
50%
50
citicorp
62%
61%
cons.edison
29
28
digit.equipm.
39%
39%
dupont nemours
69%
70%
dow chemical
76%
77
eastman kodak
63%
62%
exxon corp
71%
72%
ford motor
32
32
gen. electric
58%
59%
gen. motors
51%
50%
goodyear
43%
43%
hewlett-pack.
82%
82%
int. bus.mach.
103
107%
int. tel .tel.
115%
115%
kim airlines
37%
37%
mcdonnell
81%
80
merek co.
50%
50%
mobil oil
98%
99
omega financ.
26
26
philips
51%
51
royal dutch
122
123%
sears roebuck
34
33
sfe-south.pac,
27%
27%
texaco inc.
65%
65%
travelers
45%
47
united techn.
80%
81%
westmghouse
13
13%
whitman corp
19
19%
woolworth
14%
15%
Goud
Goud onbewerkt 19,240-19,840
bewerkt 21,440 laten
Zilver
zilver onbewerkt 225-295
bewerkt 340 laten
vk vorige koers
sk slotkoers gisteren
a laten
b bieden
c exclaim
e gedaan/bieden
d ex dividend
f gedaan /laten
g bieden en ex dividend
h laten en dividend
k gedaan en laten ex dividend
I gedaan en bieden ex dividend
orMari Yamaguchi (ap)
-O-In de zomer van 1945
„Masaaki Oshige 13 jaar.
(herinnert zich vijftig jaar
[(rnog heel goed zijn zucht
de strijd. Tijdens de laat-
oorlogsmaanden werkte
in een fabriek in het zui-
van Japan die vliegtuig-
ïdelen maakte.
lirie oudere broers die al in
Keizerlijke Legers vochten,
I Oshige ervan uit dat hij
idig aan de beurt zou zijn om
de strijd mee te doen. Zijn
j stond al op de lijst van
jidaten voor een jonge lucht-
iteenheid.
capituleerde Japan. Zijn
was hem ontnomen. „Sol-
1 worden was de natuurlijke
van zaken," zegt hij. Onder
lenst uit willen komen was
enkbaar en zou hem hebben
lanpeld tot een 'hikokumin' -
Japans persoon - een verra-
het naderen van de herden-
j van de Japanse capitulatie
la augustus komen de herm
aan de laatste oorlogs-
anden boven. Vanaf het vroe-
raorjaar van 1945 was duide-
dat Japan de oorlog niet kon
uen. In de Stille Oceaan
de het ene na het andere ei-
laan de geallieerden verlo-
De militaire leiders weiger-
die werkelijkheid te aan-
.iden. Ze riepen om meer en
offers, niet alleen op het
{veld, maar ook aan het thuis-
it
de drukkend warme dagen
van de zomer van '45 werd er
herhaaldelijk gesproken over een
grote laatste slag waaraan elke
Japanner zou moeten meedoen.
Een van de kreten was 'ichioku
gyokusai' - 'de 100 miljoen als
stralende diamant' - waarmee
werd verwezen naar de schitte
rende rol die voor de 100 miljoen
Japanners in het verschiet zou
liggen.
In de lente van 1945 werd de bur
gers geleerd hoe zij Amerikaanse
soldaten moesten doden, als die
het land zouden binnenvallen.
Eerst in de buik steken met een
bamboespeer, vervolgens afma
ken met het keukenmes, of welk
wapen maar onder handbereik
was. Vrouwen stroopten de mou
wen van hun kimono op en sta
ken met hun bamboesperen in op
strooien oefenpoppen. Daarbij
moesten ze ook nog 'Brute Ame
rikanen!' roepen.
In alle wijken van de Japanse
steden werd per blok opgeroepen
tot extra inspanningen van de
buurtorganisatie, de 'tonarigu-
mi', ter organisatie van de civiele
verdediging en het waken tegen
ondermijnende activiteiten.
Iedereen moest een op het over
hemd of de kimono genaaid em
bleem met zijn of haar naam dra
gen.
In juni 1945 gelastte de keizerlij
ke regering de mobilisatie van
alle Japanse mannen onder de 60
jaar als 'vrijwilliger'. Ministers
die deze nieuwe eenheden beke
ken schrokken vaak van de uit
rusting. De 'vrijwilligers' hadden
speren en pijl en boog. De rege
ring hoopte dat het tentoonsprei
den van Japans fanatisme onder
de bevolking de Amerikanen er
van zou doen afzien Japan bin
nen te vallen. Historici zijn nog
steeds in discussie over de vraag
in hoeverre de beslissing om de
atoombom op Hiroshima en Na
gasaki te gooien, mede werd in
gegeven door de vrees voor een
groot aantal Amerikaanse
slachtoffers bij man-tegen-man-
gevechten in Japan.
Voor de meeste Japanners was
het dagelijks leven tegen die tijd
zeer moeilijk geworden. De be
volking moest de huizen verduis
teren, de winkels raakten leeg,
het voedsel was op de bon. Zwar
te handel werd zwaar gestraft.
„Mijn moeder werd gepakt door
de politie en al onze rijst werd
inbeslaggenomen," vertelt Reiko
Tanaka (60). „Het was zo ellen
dig." De bevolking trok het plat
teland op om daar voedsel te be
machtigen.
Ze aten grassen, waterige soep en
insecten.
„Onze leiders hadden moeten
weten wanneer ze moesten stop
pen," vindt Katsuto Okubo (76)
die in het noorden van China
vocht. „Ze hebben het hele land
uitgeput."
De oorlogspropaganda was alom
aanwezig, tot aan de postzegels
toe. De overwinningen uit het
begin van de oorlog werden in
herinnering geroepen: de over
rompeling van Singapore, de val
van Bataan. Vrijheid van me
ningsuiting bestond niet. Het
Engels, de taal van de vijand,
werd verboden. Elke schijn van
tegenwerking tegen de oorlogs
machine werd aan de beruchte
militaire politie gemeld.
Om de ongebroken trouw aan de
keizer te tonen hing in elke wo
ning zijn portret aan de muur.
Kiyoko Tanaga herinnert zich
dat ze bij luchtalarm onmiddel
lijk naar de school waar zij les
gaf moest rennen om daar het
portret van de keizer te bescher
men. „Als dat was doorgegaan
zou ik zijn ingestort," zegt ze nu.
De geallieerde luchtaanvallen
namen in aantal en hevigheid
toe. In de laatste acht maanden
van de oorlog vluchtten ruim tien
miljoen Japanners uit de steden
naar het platteland vanwege de
Amerikaanse bombardementen,
die uiteindelijk aan 500.000 bur
gers het leven kostten.
Met enige s'chaamte denken de
Japanners terug aan de duizen
den slaven die in die laatste oor
logsdagen in hun midden waren.
Japan had grote aantallen Kore-
anen en Chinezen, en gevange
nen uit andere landen, naar het
eigen land overgebracht om als
dwangarbeider in fabrieken te
werken.
Ze werden onmenselijk behan
deld. „We scholden ze uit. Wij
voelden ons superieur," vertelt
oorlogsveteraan Okubo. „Ik vind
dat nu vreselijk."
Voor wie deze periode heeft mee
gemaakt is het pijnlijk reken
schap te moeten afleggen over de
oorlogsrol van Japan.
In juni werd er fel gedebatteerd
in het parlement over de vraag of
Japan spijt zou moeten betuigen
over de oorlog. Er kwam geen ex
cuus.
„Ik word kwaad als ik jonge Ja
panners die niks van de oorlog
weten hoor zeggen dat iedereen
die toen niet protesteerde zelf
verantwoordelijk is voor de Ja
panse oorlogsagressie," aldüs
Toko Suzuki (72). „We moeten
excuses aanbieden over onze
wandaden, maar ik hoop dat ze
begrijpen dat wij er weinig aan
konden doen."
l'acüsche politieke voormannen van twee generaties: premier Rabin (l.) en oppositieleider Netanyahu
FOTO'S EPA
jul
60,00
611
1,00
okt
60,00
1195
2,00
okt
62,50
293
0,90
okt
60,00
453
0,80 a
o97
55,00
327
5,70
o96
17,00
883
2,90
jul
380,00
320
76,50 b
jul
440,00
323
17,00
jut
455,00
736
4,00
jul
460,00
1079
1,50
jul
470,00
500
0,30 a
aug
460,00
427
5,60 b
okt
380,00
320
75,00 b
jul
435,00
345
0,20
jul
455,00
666
2,40 a
jul
460,00
484
5,00
aug
420,00
3500
0,50 a
aug
440,00
3034
2,00 a
okt
460,00
1405
12,20
apr
430,00
3500
7,00 a
apr
440,00
3500
8,00
apr
460,00
3507
15,70
o96
440,00
303
15,50 a
o97
440,00
337
19,00
jul
70,00
1079
1,10
okt
65,00
339
7,30
okt
70,00
668
4,70
okt
75,00
637
2,90
jul
70,00
1322
2,30
okt
65,00
1307
3,00
jul
90,00
574
0,30
jul
50,00
314
7,70
jul
55,00
293
2,80
okt
55,00
346
4,00
o98
55,00
311
10,60
jul
50,00
451
2,70
jul
52,50
655
0,90 a
okt
55,00
639
1,40
jul
60,00
648
0,40
aug
105,00
952
5,00
aug
110,00
377
2,30 a
nov
115,00
1007
4,00
jul
80,00
1771
1,50
jul
85,00
594
0,40
okt
80,00
85,00
838
4,60 b
okt
1923
2,90
okt
90,00
340
1,50
o98
55,00
316
29,00
iui
75,00
366
0,30
iui
840,00
707
8,00
lr%n Fisher (ap)
em - In Israël staat een
generatie van prag-
i ingestelde leiders te
f Wen van ongeduld om de
'«oorlogshelden af te los-
.generatie van premier Yit-
F Rabin (73) heeft de joodse
r "'1® een halve eeuw lang
j%rd. De ijzervreters die Is-
r aanvoerden in de Zesdaagse
'8® de Yom Kippur oorlog
'o oud of zijn er niet meer;
n Peres wordt 72, Moshe
al langer verleden tijd,
™er Menachim Begin is
-1 en zijn opvolger Yit-
"kamir heeft zich terugge-
i fit het politieke leven.
1867 ^at3in' de oorlogsheld
L, n°g een keer proberen
"fr 'i worden voor hij de
rtij en het vredespro-
11 "e jonge generatie over-
Bïh
i het rechtse Likud-blok
e wisseling van de wacht
tj««gevonden. Nadat Likud
|fij ?Positie terecht kwam,
öf 45-jarige Benjamin
'hu partijleider.
e Parlementaire oppositie
fjhifuwe generatie leiders
5 ue controle over de be-
si 'e instituten en organi-
ik„jlri Israël.
I 'eJ1Ve Aiders zijn anders. Ze
praten beter en dragen maatkos
tuums; het zijn politici. De oude
ren, die bij de oprichting van de
joodse staat aanwezig waren, let
ten niet zo op de etiquette, ge
dragen zich onhandig en zijn
vaak onbehouwen en plomp.
Hoewel hun standpunten zeer
verschillen - zo vertrouwt Neta
nyahu de Palestijnen voor geen
cent, terwijl onderminister van
Buitenlandse Zaken Yossi Beilin
bijna letterlijk zelf een duif is ge
worden - delen de nieuwe leiders
een pragmatische aanpak die het
zelfvertrouwen van het moderne
Israël weerspiegelt.
„De nieuwkomers zijn represen
tatief voor iets nieuws in Israël.
Ze lonken openlijk naar Ameri
kaanse waarden als individualis
me en televisiepolitiek," meent
Uri Dromi, woordvoerder van
Rabin.
Tijdens de verkiezingen in 1996
zal er een openlijke generatie
strijd plaatsvinden als Rabin het
opneemt tegen de 30 jaar jongere
Likud-leider.
Netanyahu is welbespraakt, zo
wel in het Engels als Hebreeuws;
de oude generaals en bureaucra
ten brengen hun gedachten
zwoegend en ploeterend onder
woorden.
Ook met de publiciteit weet
Netanyahu beter om te gaan.
Twee jaar geleden kreeg hij alle
aandacht van het volk door op
televisie een buitenechtelijke af
faire toe te geven. Zijn biecht
werd gezien als de introductie
van opnieuw een Amerikaanse
traditie binnen de Israëlische po
litiek; het ge(mis)bruik van het
prive-leven van politici.
Netanyahu studeerde af aan het
Instituut voor Technologie in
Massachusetts en zijn politiek is
- ondanks zijn harde lijn - een
stuk pragmatischer dan die van
veel van zijn conservatieve par
tijgenoten. Zo had hij er geen
moeite mee de Gazastrook af te
schrijven toen Rabin de Pales
tijnen daar eenmaal autonomie
had verleend. De Likud-leider
wist dat de noodlijdende Ga
zastrook slechts een blok aan het
Israëlische been was. Ten aan
zien van verdere concessies aan
de Palestijnen en de Arabische
landen neemt Netanyahu daar
entegen weer een keihard stand
punt in. Over een land-voor-vre-
de ruil met Syrië zegt hij dat een
dergelijke overeenkomst 'nog
niet eens het papier en de inkt
waarmee zij geschreven wordt
waard is'.
Toch zijn zijn argumenten niet
gebouwd op dat typische gepas
sioneerde nationalisme dat de
voormalige Likud-leiders als Be
gin en Shamir kenmerkte. Neta
nyahu's gedachtengang wordt
ingegeven door veiligheidsover
wegingen.
Een van zijn naaste medewerkers
behoort ook tot de nieuwe gene
ratie leiders. Parlementslid Li-
mor Livnat is de leidende vrou
welijke politicus binnen Likud
en zal een ministerspost krijgen
als haar partij de verkiezingen
wint.
Sinds 1992 zit de 44-jarige Liv
nat in de Knesset en volgens haar
moet Likud zich op sociale kwes
ties richten, en niet op het Ara-
bisch-Israëlische conflict, om
weer de macht te krijgen: „Met
buitenlandse politiek alleen redt
een land het niet. Er blijven de
alledaagse problemen die opge
lost moeten worden."
Livnat klaagt er over dat natio
nale symbolen in Israël taboe
zijn. Zo wordt vlagvertoon be
schouwd als te politiek beladen.
„Ik benijd de Amerikanen. Zij
hebben hun vlag, hun symbolen
en zijn er trots op. Ze schrijven
'In God We Trust' op hun dollar
biljetten. Stel je voor dat wij dat
zouden doen. Ze zouden ons uit
maken voor regelrechte fanatie
kelingen," aldus Livnat.
De toekomstige rivaal van Neta
nyahu zal hoogstwaarschijnlijk
de 45-jarige Haim Ramon wor
den. Het afgelopen jaar ontpopte
hij zich als een goede kandidaat
voor de opvolging van Rabin.
Hij groeide als zoon van Holo
caust-overlevenden op in de ge
mengde Palestijns-joodse bui
tenwijk Jaffa in Tel Aviv.
Dat maakte van hem een duif op
het politiek toneel.
Maar net als die van Netanyahu
is zijn argumentatie welhaast
verstoken van ideologische
standpunten.
Ramon is de bedenker van de
verkiezingsslogan die Rabin in
1992 de overwinning bezorgde:
„Haal de Gazastrook weg uit Tel
Aviv." Hij speelde daarmee in op
de angst van veel Israëliërs tij
dens een periode dat er regelma
tig steekpartijen door Pales
tijnen plaatsvonden.
Tegelijkertijd hield de slogan
ook de boodschap in dat de Pa
lestijnse onafhankelijkheid geac
cepteerd moet worden.
Binnen de Arbeidspartij kent de
charismatische Ramon twee ri
valen; de 53-jarige Ehud Barak
en Yossi Beilin.
Barak is de enige oorlogsheld on
der de nieuwe generatie politieke
leiders.
Tot afgelopen januari was hij
stafchef van het leger.
Hij is een verwoed muzieklief
hebber die klassiek piano speelt.
Beilin, de plaatsvervanger van
minister van Buitenlandse Zaken
Shimon Peres, is de man die ach
ter de schermen het principe
vredesakkoord met de PLO in
1993 uitdacht.
Hoewel een intellectueel, met een
doctorstitel in de politieke we
tenschappen, staat hij bekend als
een politicus die lichtvoetig ge
compliceerde kwesties toege-
moet treedt.
Amerikaanse mariniers hijsen
de VS-vlag op het eiland Iwo Ji-
ma. Dit eiland werd na zeer fel
le gevechten veroverd op de Ja
panners in februari 1945. De mi
litaire leiders in Japan wisten
vanaf dat moment dat de oorlog
niet meer gewonnen kon wor
den, maar bleven het thuisfront
desondanks om grote offers vra
gen.
FOTO AP
Door Vijay Joshi (ap)
Singapore (ap) - Na de bevolking zestien jaar lang te heb
ben ingepeperd dat zij zich netjes en zedig dient te gedra
gen, is Singapore nu aan het denken geslagen over wat de
Singaporese zeden eigenlijk zijn.
In deze multiculturele samenleving is de ongegeneerde boer na
het eten voor de een een goed gebruik, maar voor de ander een
brutale onbeleefdheid. Hoogste tijd om een gemeenschappelijke
gedragscode in te voeren, vindt de Raad voor Nationale Welle
vendheid. Op last van de raad is juli opnieuw uitgeroepen tot de
maand van de etiquette. De 3 miljoen Singaporezen worden ge
acht vriendelijk te lachen, netjes in de rij te staan en hun zitplaats
aan bejaarden af te staan.
Met een mengeling van Chinese, Maleisische, Indiase en Europese
tradities valt het kiezen van goede manieren in Singapore niet
mee, erkent ook de Raad van Wellevendheid. De raad heeft een
college van academici opdracht gegeven de gemeenschappelijke
Singaporese goede manieren vast te stellen.
In 1996 moeten die alomgeldende beleefdheden dan met een cam
pagne aan de man worden gebracht.
Zal boeren en spugen toegestaan zijn? Voor oudere Chinezen en
Indiërs zijn dat aanvaarde gebruiken.
De jongere, meer westers georiënteerde generatie vindt ze vies.
In dit door orde, netheid en braaf burgerschap geobsedeerde
staatje zijn gedragscampagnes schering en inslag. Juli is al sinds
1979 de maand van de etiquette.
Dit jaar gaat de campagne gepaard met een publiciteitsgolf over
zuinig zijn met water.
Vorige maand begon er een anti-drugscampagne. Een van de gro
tere offensieven van de laatste tijd was de 'Spreek Mandarijns-
Campagne' waarin de Singaporezen werden aangespoord de offi
ciële Chinese taal te spreken in plaats van het handvol dialecten
dat hier te horen is.
In het recente verleden werd de bevolking in advertenties en met
vlaggen ondersteunde campagnes aangespoord op tijd te komen
op afspraken, passagiers eerst te laten uitstappen vooraleer zelf
een trein of bus in te klimmen, de eer van Singapore in het buiten
land hoog te houden met goed gedrag en bij een buffet het eigen
bord niet te vol te scheppen.
Dit jaar begint Singapore een speciale, populair ingerichte cam
pagne voor de jeugd.
„Om de jeugd te bereiken moet je wat subtieler zijn. Die houdt er
niet van belerend toegesproken te worden," zegt Noël Hon, voor
zitter van de Raad voor Wellevendheid.
Kortgeleden werd een televisieprogramma van een uur uitgezon
den waarin lokale popsterren ondersteund door een minister de
slogan lanceerden: 'Beleefdheid. Dat is mijn wereld'. Er is een be
leefdheidsstripboek en een beleefdheidslied, uitgevoerd door de
popgroep 'Michael Learns to Rock'.
Hon zegt dat de twee vorige campagnes onder de jeugd met succes
het 'kiasuisme' heeft bestreden.
Kiasu is een Chinees woord dat 'eerst ik' betekent.
Uit een vorige maand gehouden onderzoek is gebleken dat slechts
70 van de 1.000 inwoners vinden dat onbeleefd gedrag is toegeno
men. Een veel grotere groep, 460 op 1.000, had de indruk dat de
hoffelijkheid in Singapore is gegroeid.
Door Frans Wijnands
Bonn - Konrad Adenauer, Ludwig Erhard,
Helmut Kohl. Wat zou er van Duitsland terecht
zijn gekomen zonder deze mannen?
Het zijn moeilijke dagen voor de socialistische SPD.
De 50-jarige Christen-Democratische Unie, de
CDU, walst over historische verdiensten van SPD-
ers als Brandt en Schmidt heen. De Unie toont zich
innig tevreden met zichzelf. In alle toespraken die de
afgelopen tijd binnen en over de jarige volkspartij
zijn gehouden, was in alle soorten bewoordingen de
zelfde conclusie te horen: dat het Duitsland en de
Duitsers zo goed gaat is uitsluitend en alleen te dan
ken aan de christen-democratische unie en haar gro
te leiders.
Van een van hen, Konrad Adenauer, is kortgeleden
een meer dan mansgroot bronzen beeld onthuld.
Vlakbij de Neumarkt in Keulen, de stad waar hij ve
le jaren burgemeester was voordat hij zich - als eer
ste democratische Bondskanselier - wijdde aan de
wederopbouw van Duitsland en het terugwinnen
van internationaal vertrouwen.
Uit toevallig samenvallende burgerinitiatieven in
juni 1945, in Berlijn en in Keulen, ontstond de CDU.
Als een interconfessionele politieke beweging van
het midden. In Oost-Duitsland aanvankelijk getole
reerd door de bezettende Sowjets, maar dat duurde
niet lang. Christen-democratische politici hebben
het nadien - in de schaduw van de communistische
SED - zeer moeilijk gehad. In tegenstelling tot het
vrije westen, waar de Unie tot grote bloei kwam en
met kapitale verkiezingsoverwinningen vrijuit kon
regeren.
In de 46 jaar dat de Bondsrepubliek bestaat, leverde
de CDU 33 jaar de kanselier. En uitgerekend in de
periode dat zij in de oppositie werd gedwongen, her
kreeg de partij het enigszins verlepte elan. Met de
keuze van Helmut Kohl tot kanselier - in 1983 - be
gon een nieuwe machtsperiode voor de CDU, al zijn
de statistische cijfers alarmerender dan wordt toe
gegeven.
„Dat is typerend voor onze partij: de negatieve za
ken schoonpraten; de zaken mooier voorstellen dan
ze zijn," meent ex-
secretaris-generaal
Heiner Geissler, die
de situatie in de
CDU ronduit 'kata-
strofaal' noemt.
Geissler is vrijwel
de enige oud-ge
diende die met zijn
openhartigheid en
kritiek Helmut
Kohl het vuur aan
de schenen kan leg
gen en hem rood
van boosheid kan
krijgen.
En de situatie in en
van de partij is ook
minder rooskleurig
dan op het eerste
oog lijkt. In 1983
won Kohl nog met
bijna 50% van de
stemmen; vorig jaar
haalde hij een vlies
dunne meerderheid
met maar 41,5%. De
kiezers lopen weg,
het ledental daalt.
De partij vergrijst
in snel tempo; oude
ren klampen zich
meer aan Kohl, dan
aan de partij vast.
„Sterke stam, slap
gebladerte," typeer-
CDU-stamvader Konrad Adenauer opent in 1966 voor
de laatste maal het congres van zijn partij. Links de toen
malige bondskanselier Ludwig Erhard.
FOTO ANP
de een Duits weekblad het beeld van de CDU. Maar
wie zulke dingen op een verjaardagsfeest zegt,
wordt er al gauw van beschuldigd dat 'ie spijkertjes
in de feesttaart strooit'. „De CDU lijkt dan eerder
een houtvlot dan een zeilschip, maar dat heeft één
voordeel: de CDU kan en zal niet zinken." Als Kohl
zo'n zin uitspreekt, is het alsof hij tegelijk handenvol
zwemvesten rondstrooit.
Met Adenauer, Erhard en Kohl heeft de CDU onte
genzeggelijk een succesvol drieluik. Adenauer als de
kanselier die bewust het contact in West-Europees
en Atlantisch verband zocht, en vond. Erhard - door
Adenauer altijd onderschat - werd en blijft met zijn
pragmatische sociaal-financiële denken de man van
het 'Wirtschaftswunder', en Kohl krijgt te zijner tijd
zijn standbeeld als de kanselier van de Duitse een
heid en de man die de 'Ost'-politiek van Willy
Brandt succesvol afrondde.
Stuk voor stuk politieke prestaties die de doorsnee
kiezer aanspraken en dat is de kracht van de CDU:
een partij van het midden, voldoende behoudend,
behoedzaam progressief; gebaseerd op christelijke
grondslag maar desondanks bijvoorbeeld bereid een
politiek-moreel acceptabel compromis over de abor
tus-wetgeving af te sluiten. Geen klasse-partij, geen
club van bevlogen ideologen, niet langer de heren
club uit Adenauer's tijd; eerder een supportersclub
van de huidige kanselier.
De CDU is Kohl en omgekeerd; met alle zegeningen
en risico's van dien. Ik ga door tot 1998, heeft Kohl
gezegd. Dan stopt hij, tenzij,... Kandidaat-opvolgers
zijn dun gezaaid en krijgen nauwelijks ruimte zich
te ontplooien. Jongeren in de partij moeten brutaal
worden om Kohl's aandacht te krijgen. Kohl be
heerst de partij. Zijn woord en wil zijn wet. En zo
lang hij de socialistische SPD op afstand kan hou
den, is zijn macht binnen de partij gegarandeerd.
Begin juli onthulde hij in Keulen het standbeeld van
zijn vereerde voorganger, Adenauer. Acht jaar gele
den nam een aantal Keulse burgers - onder wie een
kleinkind van Adenauer - het initiatief daartoe.
Niemand weet eigenlijk waarom er al niet lang een
beeld van hem in Keulen sond. Twee aangezochte
beeldhouwers overleden voordat zij de opdracht
konden uitvoeren. In
1991 begon de
Münchener kunste
naar professor Karl
Wimmer aan het
beeld. Toen hij een
jaar later overleed,
liet hij een beeld zon
der hoofd achter.
Zijn leerling Gerd
Weiland werkte een
jaar aan de kop en
maakte het beeld af.
Het kunstwerk is be
taald met giften uit
de bevolking en het
bedrijfsleven.
De stad Keulen had
er geen geld voor
over.
Ere-gast bij de ont
hulling was Max
Adenauer, de 84-jari-
ge zoon van de vroe
gere kanselier. Hij
was tevreden, vooral
omdat 'het beeld tij
dens een echt Keuls
volksfeest onthuld
werd en niet in een
stijve plechtigheid'.
Toepasselijker kon
het nauwelijks: een
volksfeest voor een
groot man uit een
volkspartij.