Westen bluft over versterken van Gorazde
Psycholoog Dutchbat verwacht
geen Srebrenica-syndroom
Colin I
VN gaan zich vrijwel
zeker hergroeperen
Bosniërs betogen tegen Westers beleid
'Mama, ik heb
verschrikkelijke
dingen
Geen afstel
VN'er bij Tuzla werd 4af
en toe gek van geruchten
DE STEM
BINNEN/BUITENLAND
DESTEM
Alleen met Amerikaanse luchtsteun en veel doden kan enclave worden beschermd
Bovendien zal president
Clinton in het licht van
zijn herverkiezingscampagne
zeker niet willen ingaan
tegen de stemming in
het Congres en
onder het volk.
DE STEM
COMMENTAAR ?et afval uit 0ost-Europa-
Rode Kruis haalt
gewonde moslims
weg uit enclave
Zeven Europ<
Braziliaanse
munitie
zorgt voor
vuurwerk
DINSDAG 18 JULI 1995
Ititie
Door Martijn Delaere
Den Haag - Srebrenica is gevallen,
Zepa is opgegeven, maar het Westen
- en dan met name Frankrijk - dreigt
pal te gaan staan voor de moslim-en
clave Gorazde. Met nadruk dreigt,
want als de Bosnische Serviërs hun
oor goed te luisteren leggen, dan ont
waren zij tussen al het geblaas de
oude vertrouwde grootspraak.
Parijs laat niet meer met zich sollen,
maar kan alleen iets doen tegen de Ser
vische inname van 'veilige' enclaves
met assistentie van de VS. Ook Groot-
Brittannië De Franse minister van De
fensie Charles Millon schijnt volgens de
Sunday Times gevraagd te hebben om
tweehonderd gevechtshelikopters. Een
tikfout waarschijnlijk, want twintig, de
omvang van een bataljon, ligt meer
voor de hand.
Volgens dezelfde krant heeft Washing
ton die heli's toegezegd - wat overigens
door niemand is bevestigd - maar ie
mand die denkt dat de Amerikaanse
president, laat staan het Amerikaanse
Congres, Apache gevechtshelikopters
op de Serviërs zal afsturen om Gorazde
te redden zal wel bedrogen uitkomen.
Na de val van Srebrenica schreeuwde
Frankrijk van de daken dat de 'veilige
gebieden' in Bosnië gewapenderhand
beschermd moesten worden tegen de
Serviërs. Even wilde president Chirac
het door de Nederlanders verlaten Sre
brenica 'heroveren', maar dit plan werd
in de Europese hoofdsteden met hoon
gelach ontvangen.
Het voorstel om dan in ieder geval de
enclave Gorazde te beschermen, nadat
Zepa overigens al was opgegeven, kon
het afgelopen weekeinde rekenen op
meer sympathie.
Bijvoorbeeld van de Britten die immers
190 Royal Welch Fusiliers in de enclave
hebben gestationeerd (samen met 86
Oekraieners).
Het Franse plan om Gorazde te verster
ken - wat dus iets anders is dan evacue
ren - is afhankelijk van Britse steun bij
het transport van troepen en Ameri
kaanse luchtsteun met helikopters en
jachtbommenwerpers. Iedere militair
kan vertellen dat bij een dergelijke
operatie nabij en in Gorazde onherroe
pelijk slachtoffers zullen vallen.
De op het eerste gezicht weinig gevaar
lijke operatie in Somalië kostte het le
ven aan de bemanning van een Ameri
kaanse Black Hawk transporthelikop
ter, die door een ongeregeld zooitje bo
ven Mogadishu neer beneden werd ge
haald. Het ontzielde lichaam van één
van de piloten werd als oorlogstrofee
door de straten van de Somalische
hoofdstad gesleept.
De kans dat een Britse transportheli
kopter bij de nadering van de van alle
kanten omsingelde stad Gorazde door
de Serviërs wordt neergeschoten, is le
vensgroot. En ook de Amerikaanse
Apache en Cobra gevechtshelikopters
zijn hun leven
niet zeker.
Transportheli
kopters zijn on
bewapend en ex
treem kwetsbaar
voor grondvuur.
Gevechtsheli
kopters moeten
de transportheli
kopters tegen
vijandelijke
grondeenheden beschermen,
lijk kunnen de Apaches de uitgestegen
infanteristen de nodige vuursteun ge
ven met hun zware boordkanon of Hel-
lfire-raketten, maar \Bosnië is geen
Irak.
Tijdens de Golfoorlog was de vijande
lijke luchtverdediging door de gealli
eerde luchtmacht lamgelegd of ver
nield, waren er duidelijke linies en
hadden de Apache-vliegers onbeperkt
zicht. Iedereen die de kaart van Bosnië
bekijkt en het landschap rond de encla
ves beziet, weet dat van onbeperkt
zicht geen sprake zal zijn.
Bovendien zijn er geen klassieke linies,
maar kan de vijand zich overal en ber-
gens bevinden. Achter iedere boom en
in ieder bosje.
Voor de operatie om Gorazde te ver
sterken in vijandelijk gebied zouden
ook ge
vechts
vliegtuigen
moeten
worden in
gezet.
Ameri
kaanse A-
10 tankja
gers en F-
15E jacht
bommen
werpers bijvoorbeeld.
Om het neerschieten van deze jagers te
voorkomen, moet de Bosnisch-Servi-
sche luchtverdediging - die naar ver
luidt nog steeds wordt gecoördineerd
vanuit Belgrado - worden gestoord
door een SEAD-'package' (suppression
of enemy air defenses). Amerikaanse F-
111 Raven, A-6E Prowlers of F-4G
Wild Weasels. Alles bij elkaar een hele
luchtvloot.
Maar zelfs als de Servische SA-6 en
SA-11 radargeleide luchtafweerraket-
Natuur-
ten worden lamgelegd, dan nog moeten
de geallieerde helikopters vrezen voor
van de schouder gelanceerde hitte-zoe-
kende raketten. De Bosnische Serviërs
beschikken over dergelijke wapens, de
SA-7 bij voorbeeld. Een vlieger ziet
niet op zijn boordcomputer dat een hit-
te-zoekende raket is afgevuurd.
Juist omdat de kans op slachtoffers bij
het vervoer van de troepen en hun be
scherming levensgroot is en de missie
zou kunnen leiden tot volledige betrok
kenheid van de Verenigde Staten, is de
kans levensgroot dat het Congres nee
zal zeggen tegen het sturen van ge
vechtshelikopters.
De president hoeft niet per sé toestem
ming te vragen aan het Congres en kan
de troepen zestig dagen lang op pad
sturen, maar daarna is het afgelopen.
Bovendien zal president Clinton in het
licht van zijn herverkiezingscampagne
zeker niet willen ingaan tegen de stem
ming in het Congres en onder het volk.
Gorazde kan alleem maar versterkt
worden als Washington, Parijs en Lon
den bereid zijn om (veel) slachtoffers te
accepteren en feitelijk oorlog te voeren
tegen de Serviërs. Daartoe zijn de VS
en Groot-Brittannië in ieder geval niet
bereid, en zolang dat zo blijft weten de
Bosnisch-Servische leiders dat er weer
eens gebluft wordt.
!ps; - De Italiaanse jus-
is een onderzoek gestart
maffia-organisaties die
utrokken zijn bij het illegale
"er en dumpen van radio-
pe afval zou worden gestort in de
VERVOLG VAN VOORPAGINA
„We moeten streven naar een po
litieke oplossing."
„Militair optreden is niet realis
tisch. We kunnen ons beter con
centreren op versterking van de
vredestaken van de VN. Degenen
die over militaire opties spreken,
vraag ik of zij bereid zijn een oor
log te starten. Het is zeer waar
schijnlijk dat militair ingrijpen
leidt tot grote verliezen," aldus
Kozyrev.
Volgens Derycke is hergroepe
ring van dè blauwhelmen zeer
waarschijnlijk. In de praktijk zou
dat kunnen betekenen dat meer
VN-militairen naar Gorazde en
Sarajevo worden gestuurd. „Men
wil zich concentreren op Gorazde
en Sarajevo, om symbolische en
politieke redenen," aldus Deryc
ke.
De verwachting is dat als Zepa
valt, Gorazde de volgende encla
ve is die de Bosnische Serviërs
willen veroveren. In tegenstelling
tot Srebrenica is de bevolking
van Gorazde niet ontwapend.
Volgens een Nederlandse diplo
maat zitten daar 5.000 tot 10.000
moslims die bereid zijn verzet te
bieden. Versterking van de encla
ve met blauwhelmen zou de
Bosnische Serviërs moeten af
schrikken.
Van Mierlo ontkende dat hij aan
zijn collega's van de EU uitge
breid verslag had gedaan van de
gruwelijkheden door de Serviërs
na de verovering van Srebrenica.
„Maar de wetenschap over wat is
gebeurd, brengt je wel voor een
moreel dilemma."
De evacuatie van Zepa kan alleen
als de Bosnische regering daar
mee instemt, de bevolking zelf
wil en de Serviërs de ontruiming
toestaan. Volgens Van Mierlo
heeft de Bosnische regering al in
gestemd met de evacuatie.
Bildt zei dat de internationale ge
meenschap nu maar eens moet
ophouden met het maken van
goede voornemens. „We moeten
de retoriek van de mooie VN-re-
soluties in overeenstemming
brengen met de realiteit van Bos
nië." De voormalige Zweedse
premier pleitte voor meer geloof
waardigheid tussen wat aan ver
gadertafels wordt gezegd en be
sloten en wat in het veld wordt
gedaan.
Belgrado (dpa/afp) - Medewer
kers van het Internationale Rode
Kruis hebben gisteravond de
ruim honderd zieke en gewonde
moslims geëvacueerd, die na de
val van Srebrenica waren onder
gebracht in Bratunac en Potoca-
ri. De moslims gaan eerst naar
Bijeljina, dat in handen is van de
Bosnische Serviërs, en vandaag
gaan ze verder naar de moslimen
clave Tuzla. Drie medische teams
van het Rode Kruis zijn naar Bra
tunac gegaan. Artsen zonder
Grenzen zal de gewonden bege
leiden. Bosnische Serviërs scho
ten eerder op een Noors VN-kon-
vooi, dat de gewonden wilde op
halen.
Woede bij een van de duizend demonstranten in Den Haag. Het beleid van de Westerse landen inzake Bosnië schiet in hun ogen op al
le fronten tekort. foto anp
Den Haag (anp) - Enkele honderden men
sen hebben gistermiddag in het centrum
van Den Haag gedemonstreerd tegen het
huidige Bosnië-beleid van de Westerse re
geringen. De stemming onder de demon
stranten, de meesten van Bosnische af
komst, was emotioneel.
Luid schreeuwend en joelend trokken de be
togers de binnenstad in, hoewel de manifesta
tie op het Malieveld was gepland. Een uur en
een luidruchtige mars rond het Binnenhof la
ter keerde de stoet na overleg met de politie
terug. De demonstranten namen geen genoe
gen met een manifestatie op een veld.
„Op het Malieveld spreken we in de lucht. De
mensen en de regering moeten het zien,"
schreeuwde een betoger naar de organisator
van de manifestatie, Caspar ten Dam van het
Comité Voormalig Joegoslavië. Ook de Stich
ting Hulp aan Bosnië en Herzegowina en de
ambassade van Bosnië-Herzegowina in Brus
sel waren betrokken bij de organisatie.
De feitelijke regie lag echter al snel in handen
van de Bosniërs. De politie, die de betogers
met zachte dwang probeerde tegen te houden,
zette ijlings meer mensen in.
De meeste betogers waren Bosniërs die hun
vaderland zijn ontvlucht en in opvangcentra
in Nederland, België en Duitsland verblijven.
De gemoederen liepen soms flink op, ook tus
sen de betogers onderling, maar de politie
hoefde niet in te grijpen.
Door Gerard van Gils (anp)
Zagreb - Een paar jongens verstarren, als
ergens in het gebouw op de VN-basis Ple-
so, waar zij psychologische opvang krij
gen, plotseling een deur wordt dichtge
smeten. Anderen merken tijdens de
groepssessies dat zij trillen of reageren
overdreven alert.
„Het is een normale reactie op een abnormale
situatie die je hebt meegemaakt," zegt militair
psycholoog overste P. Venhovens, die dit
weekeinde de 75 vrijgelaten Dutchbat-men-
sen een 'debriefing' afnam.
„Dit soort verschijnselen moet je nü hebben;
je moet de dingen herbeleven. Als je er over
drie maanden nog mee kampt, wordt het kwa
lijker. Dan is er sprake van een post-trauma-
tische stress-stoornis."
Venhovens licht op het terras van het Holland
Huis, de kantine van de Nederlanders op de
basis Pleso in Zagreb, toe hoe de dagen ervoor
de opvang van de 75 militairen is verlopen. De
Dutchbat-leden zijn op dat moment onderweg
naar huis. Het Nederlandse deel van Pleso
maakt een uitgestorven indruk.
De overste, die als psycholoog al eerder erva
ring opdeed in Joegoslavië en ook in Ruanda,
kan over de verhalen van de militairen niet te
veel in detail gaan. De legertop heeft een
spreekverbod opgelegd om de 300 blauwhel
men, die nog in Potocari zijn, niet verder in de
narigheid te brengen.
Venhovens was al op Pleso, toen daar zater
dag een eerste groep van 20 man medisch per
soneel uit Srebrenica aankwam. De psycho
loog behoort tot het bataljon dat naar de en
clave zou gaan om daar collega's af te lossen.
Venhovens vakbroeder Sanders zit nog in Po
tocari.
Defensie vloog in allerijl nog een psycholoog
en twee maatschappelijk werkers over naar
Zagreb, nadat ook 55 militairen - afkomstig
van de observatieposten in Srebrenica - na
een week gijzeling vrijkwamen.
Op kamp Pleso startten gelijk de groepsge
sprekken. Volgens de handboeken moet je zo
iets onmiddellijk, binnen 24 uur, doen en niet
wachten tot de militairen weer in Nederland
zijn.
„Eerste hulp bij psychologische ongelukken,"
noemt Venhovens het. Zulke sessies zijn ver
plicht voor de militairen; de 'stoeren' kunnen
zich er niet aan onttrekken.
De psycholoog: „We hebben gekozen voor de-
briefings per organieke eenheid, het medisch
personeel uit Potocari apart en de jongens die
met elkaar op observatieposten hebben geze
ten in afzonderlijke groepen."
Hoewel ook een individuele benadering denk
baar is, zweert Venhovens bij het groepspro
ces.
„De jongens hebben veel gezamenlijk meege
maakt en moeten dat ook met elkaar verwer
ken. Mensen die heel stil zijn, worden in zo'n
sessie actief aangesproken. Wie dat per sé wil,
kan natuurlijk apart hulp krijgen, ook straks
in Nederland."
Wat los kwam was een veelheid aan persoon
lijke belevenissen, maar volgens Venhovens
valt daarin toch wel een lijn te ontdekken.
„Die jongens hebben het flink voor hun kiezen
gekregen. Ze voelden zich bedreigd door beide
bevolkingsgroepen. Bij sommige gegijzelden
is zelfs een bepaalde sympathie gegroeid voor
de Serviërs, omdat zij zich door hen beter be
handeld voelden dan door de moslims. Som
mige jongens vinden de moslims onbetrouw
baar.
De 38 gijzelaars uit Bratunac en 17 uit Simici
vertelden de hulpverleners dat de Servische
militairen hen niet hebben bedreigd. Maar de
groep in Bratunac heeft wel in grote onzeker
heid gezeten, omdat zij geen informatie had
over wat er aan de hand was.
Venhovens: „Als je op de hoogte bent van de
situatie, kun je die over het algemeen ook veel
beter aan. Kennis is macht. "De wetenschap
machteloos te zijn, aldus de psycholoog, ver
groot ook het gevoel van onveiligheid.
„Deze jongens hebben een tijd lang slecht te
eten gehad.
Ze stonden onder een grote psychische druk
en hebben schokkende dingen meegemaakt.
Ze zijn beschoten en moesten dagenlang in de
bunker zitten. Ze hebben de vluchtelingen ge
zien; sommigen waren erbij toen de mannen
van de vrouwen en kinderen werden geschei
den. Als er kinderen in het spel zijn, hakt dat
er enorm in, zeker als je zelf een gezin hebt.
Dat is op grote schaal zo ervaren, zonder dat
ik nou wil zeggen dat zij een psychisch wrak
zijn geworden."
Over de toekomst van de 75 vrijgelaten mili
tairen is Venhovens redelijk optimistisch. „Ik
verwacht geen al te grote problemen, zowel in
hun privé-omgeving als in hun werk. Tijdens
de gesprekken hebben we iedereen gevraagd,
of ze hun verblijf in Srebrenica de moeite
waard vonden. Bijna allemaal stonden ze er zo
tegenover; slechts twee jongens wisten het nog
niet.
Venhovens denkt dat de kans klein is dat de
75 militairen aan post-traumatische over
spanning gaan lijden.
„Iets wordt pas een syndroom als het je dag en
nacht bezighoudt. Je krijgt flash-backs, je
waant je terug in de situatie van weleer. Men
sen krijgen schrikreacties, sluiten zich af voor
hun omgeving, worden depressief, willen geen
gevoelens meer delen, hebben geen zin meer
om te vrijen."
De psycholoog verwacht niet dat er zoiets zal
ontstaan als een Srebrenica-syndroom. Hij zal
dan ook zijn bazen niet adviseren bij de op
vang in Nederland af te wijken van het draai
boek dat Defensie altijd al volgt.
Dat voorziet erin dat de Bosnië-veteranen
maandenlang intensief worden begeleid. Zij
krijgen gesprekken om weer op gang te ko
men, reünies en hebben hun vaste maten (het
buddy-systeem).
Als collega's merken dat iemand in de proble
men komt, waarschuwen zij de hulpverlening.
Venhovens: „De stress-stoornis is vooral voor
gekomen bij Vietnam-veteranen. Maar toen
die terugkwamen, werden zij uitgemaakt voor
kindermoordenaars. Onze jongens kunnen re
kenen op veel begrip van de publieke opinie.
De verwerking gaat nog maanden duren. We
moeten die met zijn allen op gang zien te hou
den. Pas als de mannen hun gevoelens gaan
lopen verbergen, ontstaan er problemen."
IN ZIJN LAATSTE vergadering voor het zomerreces, heeftk,
kabinet een definitief besluit over de Westerschelde Op
Verbinding (WOV) verdaagd tot na dat zomerreces. Dathi
kent dat eind augustus het onderwerp opnieuw moet wor
gepland ter bespreking in een van de kabinetszittingen da
na.
Het is in de jarenlange geschiedenis van plannen maken
tot een verantwoorde oeververbinding te komen, het zovei
ste uitstel. En als het erom gaat te voorspellen óf de Vl/Oli
ooit komen zal, hielden de optimisten en de pessimisten
kaar door de jaren heen aardig in evenwicht.
Ondanks het hernieuwde uitstel van vrijdag, staan nu de01
misten weer op winst. Want de mededeling over het uit'
door premier Kok, werd begeleid door de uitspraak van mir,
ter Jorritsma van Verkeer en Waterstaat dat zij over deWl
intussen wel een volledig akkoord heeft bereikt met mini»
Zalm van Financiën.
Dat kan slechts betekenen dat Zalm de financiering enexn|
tatie van de WOV voldoende solide acht. Daarmee hebben
twee belangrijkste vakministers in feite de bouw van de WO
inclusief de financiële risico's daarvan, geadopteerd. De ka
dat GS van Zeeland straks opnieuw wordt gevraagd hun hu
werk alsnog en voor de zoveelste keer over te maken, is nu<
genlijk uitgesloten.
Gedeputeerde Hennekeij vertaalt de uitspraken van mini
Jorritsma ook zo: „Er is sprake van een besluit tot aanleg,,
de WOV." Die interpretatie is geenszins overdreven. Onde'r
baar dat van het Haagse uitstel nog een afstel kan komen.
ÏÏeïlandse Zee. De regering
al dat ze redenen heeft om te
Sen dat twee maffia-organi-
ües uit Calabrië en Napels in
De betogers eisten opheffing van het wapene
mbargo tegen Bosnië, zodat het Bosnische re
geringsleger zich kan verdedigen tegen de
Bosnisch-Servische agressie. „Als de VN het
niet kan of niet wil doen, dan moeten we het
zelf doen. De Nederlandse blauwhelmen hoe
ven zich niet schuldig te voelen. Zij waren
daar met te weinig mensen en te weinig mate
rieel," aldus een 28-jarige uit Sarajevo ge
vluchte Bosnische vrouw.
Meermalen maakten de demonstranten VN-
secretaris-generaal Boutros Ghali uit voor
fascist. Ook keerde hun woede zich tegen het
beleid van Frankrijk en Groot-Brittannië,
omdat die tegen de opheffing van het wape
nembargo zijn en nauwelijks Bosnische
vluchtelingen hebben opgenomen.
Soesterberg (anp) - „Wie heeft die muziek besteld?!" Evenii
moment van irritatie onder de tientallen familieleden die
vliegbasis Soesterberg in gespannen afwachting zijn van
man, vriend, broer, kind of vader. De blaaskapel slooft zich
om behalve evergreens ook modernere klanken te producei
die een fatsoenlijk gesprek onmogelijk maken.
Maar als het half drie is geweest,
gaat alle aandacht uit naar de lan
dingsbaan. Luid gejoel maakt
plaatst voor lichte teleurstelling
als de eerste F-27 die neerdaalt,
niet de blauwhelmen aan boord
blijkt te hebben. Een half uurtje
later kunnen echter de spandoe
ken met 'Brian, hier ben ik', 'Mar
cel is back, dat vind ik te gek' om
hoog.
„Hé, te wouw!roept de moeder
van Bernd Gerritsen. Ze heeft
EU-p
zichtbaar moeite haar tranen bin
nenboord te houden. Begrijpelijk,
want het was pech, pech en nog
eens pech voor haar 22-jarige
zoon. Op 30 mei zou de dienst
plichtige ziekenverzorger al af
zwaaien, om precies een maand
later te trouwen met zijn Angeli-
que. Alles was al geregeld.
Nu moet het eerst allemaal maar
even rustig betijen, vindt moeder
Ruth. Zij heeft geen idee in hoe
verre haar zoon alles heeft ver
werkt. „Ik heb hem heel even ge
sproken, dat was vrijdagnacht om
half één. Ik zat recht overeind in
m'n bed toen bleek dat hij het was
aan de telefoon. Over wat hij heeft
meegemaakt, mag hij niet praten.
Het enige wat hij heeft gezegd is:
'Mama, ik heb verschrikkelijke
dingen gezien en beleefd'."
Na de hereniging van de 75 Dut-
chbat-militairen met hun families
blijkt al snel dat de manschappen
zich strikt houden aan hun
spreekverbod over de Bosnisch-
Servische wandaden. „Het is flink
spannend geweest," is alles wat
Bosnië-ganger Bos geheimzinnig
grijnzend kwijt wil. Voor Bos telt
vooral de hereniging met zijn
vrouw en jonge zoontje,
derwerp waar fotografen
meramensen minstens
aandacht voor hebben.
Minister Voorhoeve knoopt
en daar een praatje aan. Den
gestelde vraag? „Hoe het is me
300 achterblijvers, natuurli
Zelf benadrukt hij telkens dat
onmogelijk was geweest om
brenica te verdedigen. De N«
landse missie was een humam
re, geen militaire.
„We hebben altijd geweten da
enclave militair gesproken nie
verdedigen was. Daarom
we de Navo ook gevraagd
luchtactie af te blazen."
„Bedankt!," is de zichtbaard:
bare reactie van een van deter
gekeerden.
De 20-jarige Maarten Fagh ha
zeven maanden opzitten
in Bratunac gijzelaar werdvai
Bosnische Serviërs. Zonderva
zegt zijn zus Lisette. Zij w:
haar broer op met een viel
toepasselijk cadeau: een handt
foon. Of hij weer teruggaat?ïai
Dirk neemt het woord: „Hijh
tot 15 januari getekend enhij»
nog niet of hij bijtekent. Hij li»
tot nu toe steeds gezegd dat
veel voor die mensen
kunnen doen. Kijk je mij in
hart, dan is het natuurlijk sti
pen. Maar het is zijn beslissir
Dat geldt ook voor een evento
welkomstfeest. „Dat laten we'
hem afhangen. Gisteren op
journaal zag hij er redelijk
spannen uit. Als hij wil, wordt
gigantisch. Al z'n vrienden l«
ben al gebeld. Hij zegt het
We hebben ze koud staan."
Door Frans Lindenkamp
Sao Paulo - Een neergestorte
luchtballon zou de oorzaak
zijn voor de ontploffing van
50 munitie-depots in de Gu-
anabara-baai van Rio de Ja
neiro. Dat denkt de Brazili
aanse marine van wie de
kruitmagazijnen zijn.
Volgens een verklaring zijn bij de
explosies - die tot op 50 kilome
ter afstand te horen waren - 23
matrozen gewond geraakt. Acht
van hen zijn er ernstig aan toe.
Daaraan wordt echter getwijfeld.
Vlak voor de ramp waren hon
derd man op het terrein werk
zaam. Het nieuws over de ramp
komt moeizaam los, omdat de
Braziliaanse marine het gebied
hermetisch heeft afgesloten om
'nieuwsgierige journalisten tegen
.zichzelf in bescherming te ne-
I'nieu
eenBhchz
m enEmen'
Door Nico Schapendonk
Raamsdonk - „Je wist soms niet meer wat je geloven moet. i
kwamen de verhalen van alle kanten op je af. We gingen d
maar af op wat onze kapitein ons te vertellen had en int®
probeerden we zoveel mogelijk de geruchten de kop in tedn
ken." De 27-jarige Raamsdonkse blauwhelm Hans vanStrien
terug van zijn tour of duty in ex-Joegoslavië.
Dutchbat-psycholoog overste P. Venhovens: „Eerste hulp bij
psychologische ongelukken.foto anp
In tegenstelling tot zijn Dutch-
bat-collega's in Srebrenica is
Van Strien 'gewoon' met de af
lossing naar huis gekomen. Als
soldaat-infanterist was hij gele
gerd in het plaatsje Siminhan,
vlakbij de moslimenclave Tuzla.
Net als Srebrenica ligt die stad
omringd door Bosnische Ser
viërs.
„Ik heb niet veel van de gevech
ten in Srebrenica meegemaakt,"
aldus Van Strien, maar we wer
den af en toe wel een beetje gek
van alle geruchten die we hoor
den. We zaten vrij veilig. Ge
schoten werd er bij ons alleen
aan de frontlinie. Als de strijd
daar oplaaide zagen we de kogels
weer rondvliegen. Maar ons
hoofdkwartier, de compound, is
nog nooit geraakt."
Volgens de Raamsdonkse VN-
militair is Tuzla, net als Srebr
enica, niet te verdedigen als de
Bosnische Serviërs aanvallen.
„Maar het is eigenlijk ook niet de
bedoeling dat we de stad verde
digen. We zijn er om te helpen en
we zijn er als symbool van de
VN," aldus Van Strien.
Na de val van Srebrenica kwam
een groot deel van de moslim
vluchtelingen uit die stad naar
Tuzla toe. De sfeer was soms om
te snijden. „Je voelde de haat in
de stad. Na de val van Srebre
ca zijn er ook huizen van
viërs geplunderd die nogin
wonen," aldus de Raam®
blauwhelm. Tuzla is nog s»
eens stad waar zowel KW
Serviërs als moslims won®'
danks de oorlog.
Ook de VN-troepen
de wind van voren van de
telingen. Van Strien: J».
moslims geweest die d
van beschuldigden meel
bij het etnisch zuiveren
brenica. Maar je moet je
was. Wan'
gens mij hebben c
vragen of dat zo was.
gens mij hebben de VN'f
de vluchtelingen weg te i
uit de stad om erger te
men. Is het dan een
een zuivering?"
Het grootste deel van
Van Strien en zijn colU -
geweest met hulpverle*
de burgers. Ook toen10
toevloed van vluchteling^
Srebrenica aankwam op «u
vliegveld van Tuzla. »™e^{[ f
toen zoveel mogelijk w
kleding uitgedeeld. I*
gehoord dat het heel erg
hét vliegveld en datwa.,|«i
het begin ook wel, maor
dagen waren de meieste
toch wel 'onder daka
Strien.
Met een oorverdovende knal
vloog zondagavond het eerste
munitiedepot de lucht in. Daarbij
kwam een enorme vuurbal vrij in
de vorm van een champignon.
Deze had een diameter van zeker
één kilometer. Een amateurfilm
er wist de eerste explosie op de
band vast te leggen.
In de kettingreactie die daarop
volgde explodeerden in een tijds
bestek van enkele uren praktisch
alle kruitkamers op het marine-
eilandje Boqueirao. Het arsenaal
bevatte - naast kogels, granaten
en duizenden projectielen voor
scheepskanonnen en bazooka's -
ook raketten van buitenlandse
makelij, waaronder de Franse
Exocet en wapentuig voor onder
zeeboten.
De explosies hebben tot in de
wijde omtrek forse glasschade
veroorzaakt. Op het 500 meter
Door Bert Ummelen
Washington - Will he or won
Praktisch heel Amerika is h
over eens: als Colin Powell eer
naar het presidentschap wil
dan is hij een formidabele k
daat.
Volgens een recente poll van het
blad Time en CNN zou hij het va
als onafhankelijk kandidaat van
publikeinse 'frontrunner' Bob
winnen; president Bill Clinton zit
de hielen. Het is een uitkomst di(
geeft dat er voor de afgezwaaid
militair nog een andere weg na<
Witte Huis is: de Republikeinse
natie in de wacht slepen. Als de 1
daat van de Grand Old Party z
Clinton volgens de poll ver achte
laten.
Waar Powell ook gaat of staat, ei
siasme is zijn deel. Telkens weer
ren burgers hem te overreden toch
al te kandideren voor de hoogst
van het land.
bat ligt ongetwijfeld voor een b
njk deel aan zijn persoonlijkhei
naa/t het, zogezegd. En hij weet
brengen ook. Niet voor niets
oud-president Ford hem de beste
ker-in-het-openbaar van Ameriki
Maar charisma alleen maakt no;
President.
Pen tweede troef van Powell is d
Persoonlijke geschiedenis prima
gekoesterde mythe dat wie
and zijn best doet, wat zijn omst
den ook zijn en welke kleur zij
ook heeft, slaagt. Zelden laat hij 1
Publieke optredens na op de een
ere manier zijn geboorte in Har
Jeugdjaren in de South Bronx ter s
«brengen,
rettemin, ook de sterke coml
an een aansprekende persoonli
n een levensloop die dicht in de
rnt van het nationale sprookje
schoenpoetser die het tot mi
°Ph levert nog geen verklar
van het fenomeen
owell, daar komt het op neer, is
rj^te man °P het juiste mome
Amerikaanse politiek beweeg
0® jaar voor de presidentsver]
n j3ar het midden. Nog onlan;
President Clinto" fJ
spreekgestoelte
eywrcrre aan de Geori
eina erS1^e't hrer een oproep tot
0rj| ,vaP de politieke strijd
tie °P consensus, op wat
