Uitspraken WD-leider
Bolkestein over Bosnië
zijn voor premier
'een dieptepunt'
COMMENTAAR
van de winnaar
BINNENLAND KORTl
ZATERDAG 1 JULI 1995
ijd gelijk. Deze wetmatigheid geldt nietI
evenzeer in de politiek. VVD-fractielei-1
de verpersoonlijking van deze stelling
r ongekende electorale hoogten gesto-1
iven aan dat de liberalen de gunst van
gewonnen.
ook naar. Hij is zich bewust van zijn I
daar bepaald niet voorzichtig mee om I
i vijand in de politiek, gedraagt zich in|
ima donna en doet uitspraken die zelfs)
n in grote verlegenheid brengen,
i aanzien van de deelname van Neder-L
e VN-vredesmacht in Bosnië deed dete-l
amerlid krullen. In het kabinet onder
ndslieden het beleid dat op participatie
ericht. Bolkesteinroept niettemin vrolijj)
itairen zo snel mogelijk uit Bosnië moe-)
ijn voorbarige uitspraken vooral VVD-
Voorhoeve in het hart getroffen. Het is
keer dat Bolkestein het pad van Voor-
e liberale voorman was de grote gang
rebellen dat de toenmalige WD-fractie]
eld liet ruimen,
eden dat Voorhoeve in zijn antwoord op]
gen van Bolkestein fermer reageerde!
doen. Voorhoeve nam openlijk afstand
ijn partijgenoot. Als lid van het kabinet
aar de beslistheid waarmee hij het deed
st algemeen zeer terughoudende Voor-
rd aan de ongenuanceerde teksten vanl
e, een miniem haarscheurtje in het naar)
ion van de VVD. Ook binnen de fractie)
zich als een vedette gedragende Bol-)
teit naar zich toetrekt. Die kritiek is hei-f
der dan de wandelgangen. In de fractie-1
sin naar de ogen gekeken. De winnaar|
lijk.
t, Max de Bok
LgNISTER-PRESIDENT wil
Ljipo erin houden. De offi-
|i levensduur van zijn kabinet
fslechts drieëneenhalf jaar.
'om ben ik aan mijn werk
L,nen met de bedoeling op
Bzaken snel uitvoering te ge-
Ljan een aantal afspraken in
Lgeerakkoord. Anders red je
jet in zo'n korte periode. Als
i naar het kabinet kijk en
produktie en de sfeer
„jdie tot stand is gekomen,
."geeft me dat na tien maanden
Lsitief gevoel."
L('én sfeerbederver: WD-lei-
.venpensioen gesloten
int reparatie vrouwenpensioen heeft giste-
a. Het heeft de afgelopen vijf maanden bij-
i informatie voorzien. Aanleiding daartoe)
het Europese Hof van Justitie dat vrouwen)
ginsel recht hebben op deelname aan pen-f
ie door hun werkgever waren uitgesloten)
sioenregelingen omdat zij in deeltijd heb-J
vier procent van de vrouwen die in aan-j
aensioenreparatie heeft het meldpunt ge-J
iminste zeven pensioenfondsen hebben in-J
ensioen te repareren. Daardoor hebben on-
ïn zekerheid gekregen over hun pensioen-
vrijer telefoonverkeer
e Kamer wil verder gaan dan minister Jor-
,ng van telefoondiensten. De minister wil)
eder naast PTT Telecom, de vier grote frac-j
n door een kaderwet veel grotere concur-
Jorritsma zal pas tijdens de behandeling)
Jiencje voorstellen (pa de zomer) reageren,
ïl, de tweede partij die naast PTT Telecom)
wilde opzetten, uiteen. Beide partners in
en energiebedrijven - willen nu een afzon-)
De liberalisering moet in 1998 van kracht
er vraagt zich af of dat niet eerder kan.
rkse moordzaak vrij
itoffers van de gruwelijke moorden in de
n Den Haag waren familie van elkaar. Dat
ifficier van justitie voor het eerst toegege-
justitie alle commentaar op vragen overeen
;ie en een mogelijke bloedwraak tegen de
lilniszakken in het Zuiderpark in Den Haag
evonden van de 43-jarige restauranthouder
r werd in Scheveningen het aan stukken ge-
:evenjarig meisje Kumral Bagci gevonden,)
:r weinig succes te hebben bij de opsporing.)
Ie moord op Aydin zijn woensdag vrijgela-
ekomen bij woningbrand
eren van drie jaar, broer en zus, zijn gister-
gekomen bij een uitslaande brand in hun
Lelystad. De kinderen waren boven op een)
r waar vermoedelijk de brand ontstond. De
-egens de felheid van de brand genoodzaakt)
;en voordat de slaapkamer bereikt kon wor-
blust was, bleken de kinderen te zijn overle-
;rs bekijken drugbeleid
e ministers van Justitie en van Volksgezond-
mer naar Den Haag. Zij voeren dan bespre-)
erlandse drugbeleid met hun ambtgenoten I
i Dijkstal (Binnenlandse Zaken). Premie')
-en bekend. De minister-president hoopt dat)
intensievere samenwerking met Parijs in dt|
jrobleem.
gering heeft besloten om de paspoortcontro-l
voorlopig te handhaven, was Kok nog nwj
verraste de Europese Unie donderdag met del
grenscontrole in elk geval tot 1 januari 199»
Nederland naar Frankrijk zou daaraan teal
gens het Schengenverdrag behoren de Bene-)
1, Frankrijk, Spanje en Portugal sinds 2fl
rs vrije doorgang te verlenen.
tden neemt toe
ehondencrèche Pieterburen heeft eind Hjj
onden en iets meer dan 200 jongen geteld®)
ussentijdse telling was vooral gericht op
onden. De geboorteplek valt dit jaar bij1")
dan vorig jaar.
jaar telde het instituut voor Bos- en Natuun
zeehonden, circa 150 meer dan in 1993. u
st erop dat het door haarzelf getelde aanta
lugustus, wanneer de paartijd begint, verza-)
h op de zandbanken.
i steekpartij vast
tie in Eindhoven heeft gisteren een 51-jari^|
l gearresteerd op verdenking de 21-jarige L F
traat met messteken om het leven te heb"®
lotief kon de Eindhovense politie geen m
en, van Somalische komaf, raakte op 20 j®>|
ïchtpartij. Zijn opponent stak hem met e
overleed ter plaatse.
die zit dus niet in het ka
ftan niettemin de sfeer in de
litie bederven.
il risico is nu wel duidelijk
•zig. Ik vind dat te vaak en
dop zijn persoon toegespits-
mdacht wordt gegeven aan
aderlijke uitspraken van
t,Maar vooral als ik terugkijk
weken, dan moet ik
jlellen dat Bolkestein geen
ge hand heeft gehad als
t om het leveren van een
lage aan het versterken van
1 van de coalitie. Zijn
Laken over de Nederlandse
Ijzigheid in voormalig Joe-
Jnié vormen wat mij betreft
lieptepunt."
Balie
j verbergt zijn irritatie over
(dubbele houding van Bol-
niet. „Het verheugt mij
laard dat zijn optreden de
Jan het kabinet niet heeft ge
ld, Uit het verloop van het
^erdebat blijkt wel dat Bol-
a met zijn opvattingen vrij
1 staat. Ik hoop dat dat
iding geeft tot enig naden-
nWD-kring over de vraag
|we samen op dit onderwerp
moeten gaan. Want het
Iniet zo zijn dat de fractielei-
|van de VVD de indruk wekt -
joeld of als resultaat van zijn
eden - dat hij enerzijds het
inetsbeleid steunt en ander
bet voldoende afstand ervan
kt om zich te kunnen aanslui-
jbij de twijfel die wel meer
ta hebben over de vraag of
[daar wel moeten blijven.
je verantwoordelijkheid
|agt in het kabinet of als voor-
r van een coalitiefractie die
[kabinet steunt, dan mag je
1 niet de indruk laten ont-
onze militaire aanwe-
liid in Joegoslavië onder pro-
laf voorbehoud staat. Welis-
lr heeft Bolkestein in het ka-
liebat onder druk van de te-
fceluiden zijn positie genuna-
i en gerelativeerd, maar dit
)zo niet doorgaan. Want dan
]j je echt op een cruciaal on-
'eel van je internationale
gheid een onvoldoende
p profiel."
Ide Europese Raad van begin
iweek heb ik nog gemerkt
feel waardering er bestaat
bet feit dat Nederland juist
|e afschuwelijke situatie die
bestaat en waar-
Net künt zeggen: rechtsom-
en weg wezen, met een zo
mogeljke aanwezigheid
tert de veiligheid van de
whelmen en de kansen op het
pi van een vreedzame poli-
1 oplossing te vergroten. In
Omstandigheid is het onver-
foord daarover schermen in
pis van de coalitie te veroor-
F Bolkestein in het interne
IJ ook zo'n dubbele houding
jo/verrast hij u keer op keer
nitsprafcen buiten dat over-
ik het nou maar bij dit
Ik vind het nogal ris-
1® heel algemene termen
f'®- Ik weet dat de WD op
[Pint van Nederlandse deel
maan de Rapid Reaction For-
Pankelijk nogal wat aarze-
"ad. Dat is hier in het To-
Nok gebleken. Maar ten-
Ja 's ook de WD zonder ver-
jjwrwaarden en reserves a'k-
T1 gegaan. Dan is dus het mo
ll00''' wat ik nu maar noem,
F 'he beschouwingen over
rür tegen van onze pre-
le'n het voormalig Joegosla-
l00™]. Aarzelingen moeten
V,noS het kopje boven
pieken."
Kok:
'Dit kan
zo niet
doorgaan'
PRECIES een jaar geleden zat hij 'handenwringend in mijn warme
tuin' in Amsterdam. De kans dat de PvdA na de eerste mislukking
van de paarse formatie er naast zou komen te staan, leek reeël.
„Elco verscheen weer lachend op de buis. In het kamerdebat over
het eerste deel van de formatie ging het helemaal fout tussen Bol
kestein en mij." Twee maanden later trad toch het kabinet-Kok,
de paarse, CD A-loze coalitie aan. Op de laatste dag van het eerste
parlementaire paarse seizoen een gesprek met minister-president
Wim Kok. Een redelijk tevreden premier, die zich echter zorgen
maakt over de mogelijk schadelijk effecten van Bolkesteins profi-
leringsdrang. En zorgen heeft Kok ook over het scheve beeld dat
Frankrijk heeft van het Nederlandse drugbeleid.
Kok...redelijk tevreden premier.
heid is zwaarder omdat je de
eindverantwoordelijkheid voor
het geheel hebt. Er wordt een
zwaardere wissel getrokken op je
actieve betrokkenheid bij alle on
derwerpen. De fysieke belasting
van het echt moeten blokken op
het taaie werk van Financiën is
wat verminderd. Daar is die bre
dere totaal-verantwoordelijkheid
voor in de plaats gekomen. Dat is
na vier jaar Financiën wel een
heel aardig vervolg. Zonder die
investering in Financiën zou ik
me nü misschien wel met iets
minder gemoedsrust kunnen be
perken tot de grote lijnen van het
financieeel-economisch beleid.
De ervaring en het inzicht toen
opgedaan draag je met je mee, de
stevige ondergrond is er."
De minister-president is er zich
zeer van bewust dat leiding geven
aan een kabinet waarvan elk van
de drie partijen een minderheid
vertegenwoordigt, andere eisen
stelt aan de onderlinge omgangs
vormen dan in een kabinet, zoals
die onder leiding van Lubbers.
Door de krachtsverhoudingen in
die kabinetten kon het CDA als
grootste partij altijd 'wat meer
aan de touwtjes trekken'. Koks
kabinet is wat meer afhankelijk
van de ontwikkelingen in wat de
premier noemt de 'onderbouw',
de coalitie in de Tweede Kamer.
Gaan die ontwikkelingen de goe
de kant op?
„Daar is weinig van te zeggen. Ik
denk dat het welslagen van het
kabinet echt mede afhankelijk is
van de vraag of de drie fracties
ten opzichte van het kabinet en
van elkaar in voldoende mate tot
geven en nemen in staat zijn.
En van de vraag of de ene fractie
zich niet sterker profileert dan de
andere, zoals de.VVD nu in verge
lijking met de PvdA en D66?
„Nou, ik vind niet dat de WD-
fractie als geheel zich zo sterk
profileert. Bolkestein trekt veel
aandacht. Ik denk dat we het niet
moeten overdrijven. Bolkestein
heeft door niet in het kabinet te
gaan zitten doelbewust gekozen
voor een sterk eigen profiel als
politiek leider in de Kamer.
Daaraan geeft hij vaak op een
wijze inhoud die aangeeft dat hij
een meer dan gemiddeld hoge
vrijheid zoekt ten opzichte van
het kabinet. Dat kan aantrekke
lijk zijn op korte termijn voor het
vergroten van zijn electorale
steun. Maar het kan op langere
termijn verwarrend werken voor
de kiezer. Omdat er immers ook
WD-bewindslieden in het kabi
net zitten, die zeker miet op alle
momenten onverdeeld gelukkig
kunnen zijn met de vrijheids
graad die de fractieleider van de
WD zich aanmeet."
Het beeld is niettemin dat de po-
pulariteitscijfers voor de minis
ter-president stijgen, maar zijn
partij daarbij mijlenver achter
blijft. Dat zou wel eens kunnen
komen door het feit dat er in de
PvdA-fractie twee vleugels hui
zen; grofweg gezegd de vakbond
svleugel en de neo-liberale vleu
gel.
het denken zet over de vraag wat
dat voor de interne verhoudingen
in die partij betekent."
Interne spanning
„Terug naar de premier en zijn
partij. Het zou niet goed zijn als
de PvdA te zeer afhankelijk zou
zijn van zijn populariteit. Maar
„Dat is inderdaad vrij grofmazig
gezegd. Eerst de peilingen. In de
laatste peilingen van De Hond
staat de PvdA op 24,7 procent.
Dat is bijna acht procent hoger
dan de uitslag van de Statenver
kiezingen en één procent meer
dan de kamerverkiezingen van
vorig jaar. Waar is dat het Bol-
kestein-effect zich nog steeds
vertaalt in gunstige opiniecijfers.
Ik zeg daar onmiddellijk bij dat
dat korte-termijngewin sommi
gen in de WD waarschijnlijk aan
ik ga het natuurlijk ook niet om
keren door te zeggen dat het er
niet toe doet hoe die man in het
land ligt. Het is plezierig om te
weten dat de vertrouwensscore
die ik in mijn eigen partij haal
veel beter is dan die ik in het al
gemeen haal. Het zou niet leuk
zijn als je populairder was bij de
WD dan bij je eigen partij. De
PvdA heeft echt behoefte aan een
eigen herkenbaar gezicht, ook als
het gaat om de positie van de
fractie. Ik vind dat Wallage daar
aan op een bijzonder goede wijze
inhoud geeft.
„En dan die vleugels. Inderdaad,
wij zijn een partij die meer dan
sommige andere partijen ver
schillende oriëntaties aan boord
heeft. De PvdA heeft het wat
moeilijker dan een unverfroren
liberale partij om een zeker even
wicht te vinden tussen economi
sche modernisering en vernieu
wing en het geven van voldoende
zekerheid en houvast aan hon
derdduizenden die zonder be
scherming door de overheid zou
den zijn overgeleverd aan de ge
nadeloze wetten van de markt.
Bij ons is er een interne spanning,
soms ook in mensen zelf, als het
gaat om de vraag wat we aan de
markt kunnen overlaten en wat
er van de ordenende, bescher
mende rol van de overheid nodig
blijft. Dat is voor ons een groter
politiek en intellectueel probleem
dan voor degenen die hun keuze
voor de markt en een steeds ver
der verschralende overheid al
hebben gemaakt.
„Dat kan je somber bezien en dan
zeggen dat de PvdA dan toch
maar een lelijk probleem heeft.
Maar als je het positief bekijkt,
en ik ben geneigd dat te doen,
dan zeg je dat de PvdA daarmee
een evenwichtsfactor is die bij
het op verantwoorde wijze door
voeren van vernieuwing een on-
Ntend
F'dn kan echter het plezier
L ervaart in zijn werk als
f ®- President niet drukken.
F &et was een vermoeiend
riet aan het slot een af-
e twaalfdaagse reis naar
«j en China en vrijwel di-
lr,a,mn de Eurotop in Can-
ti t> het nu inderdaad wel
[j nen' ja. De hele vorige zo-
F /gewerkt, aan het kabi-
^ard aangepakt,
(eweest ^ers' een weekje
zwaarder dan die
L y er van Financiën?
|™ieke verantwoordelijk-
Premier Kok in zijn Torentje: 'Ik denk dat het welslagen van het kabinet mede afhankelijk is van de vraag of de drie fracties in voldoende mate tot geven en nemen in
staat zijn.foto anp
foto de stem/johan van gurp
misbare rol vervult. Ik denk dat
dat debat, dat zoeken naar even
wicht, goed verloopt, al zijn we er
nog niet. Een goede fractie met
een herkenbare leiding is ook
voor mijzelf een verrijking. Ik
kom als premier beter uit de verf
naarmate Wallage het op zijn
plek beter doet. Hoe krachtiger
dat profiel, hoe meer vrede ik
daarmee heb."
Ook als hij zich meer profileert
ten opzichte van de minister-pre
sident en het kabinet?
„Ten opzichte van, niet ten koste
van. Dat is dus precies wat ik ook
van Bolkestein vraag. Iedere
fractieleider heeft behoefte aan
profilering. Maar laten we wel
proberen het paarse proces dat
we zijn gestart tot een succes te
maken. Het zal alleen maar een
succes zijn als we ook voldoende
in gezamenlijkheid investeren.
Maar profileren binnen de veel
kleurige paarse coalitie is abso
luut noodzakelijk. Voor elke
fractie. Ook het profiel van de
PvdA-fractie is belangrijk omdat
een premier, zeker een van een
drie-partijenkabinet, zich niet
volledig in de kleuren van zijn
partij kan hullen. Hij moet dat
ook niet willen. Iedereen weet dat
deze functie verantwoordelijkhe
den met zich brengt die alleen
maar ingevuld kunnen worden
als de functionaris - ik zeg niet
boven de partijen staat, maar er
is voor het geheel zonder zijn
partijpolitieke afkomst te verloo
chenen. Als je dat evenwicht niet
weet te bereiken is geen kabinet
een lang leven beschoren."
Mannetjesputter
Van de partijpolitiek naar de in
ternationale politiek. De nieuwe
president van Frankrijk, Jacques
Chirac, - 'een mannetjesputter',
zegt Kok niet zonder bewonde
ring - had geen enkele last van
debutantenkoorts toen hij tijdens
een kennismakingsdiner op het
Elysée de Nederlandse minister
president de mantel uitveegde
over het Nederlandse drugbeleid.
Kok nuanceert de presidentiële
verontwaardiging. „In Frankrijk
zitten de emotionele bezwaren
tegen het in Nederland gaan ko
pen van drugs door Franse jonge
ren heel diép. Het is mij opgeval
len dat emotioneel geladen uit
spraken van Franse politici -
oud-minister Pasqua, Chirac in
zijn campagne - bewust of onbe
wust gepaard gaan met de over
tuiging dat het drugbeleid in
Frankrijk beter is dan in ons
land. Het is dus echt nodig om
beter gedocumenteerd met de
Fransen in discussie te gaan over
een drugbeleid dat geïntegreerd
is in veligheids-, openbare orde-
en gezondheidsbeleid."
„Laat ik een paar dingen noe
men. De internationale statistiek,
gebaseerd op nationale gegevens,
laat zien dat het aantal drugver
slaafden en zeer ernstige drug
verslaafden in verhouding tot het
aantal inwoners in Frankrijk veel
hoger is dan in Nederland. In
Frankrijk 25 per tienduizend in
woners, in Nederland tien tot
vijftien. Het aantal mensen dat
aan drugverslaving overlijdt,
Misverstanden
De Franse opvatting over het Ne
derlandse drugsbeleid is volgens
Kok in belangrijke mate geba
seerd op misverstanden. „Men
heeft echt de indruk dat Neder
land als het ware het gebruik van
soft drugs stimuleert en in alle
opzichten legaliseert. Er heerst
een inhoudelijk misverstand over
wat wel en niet de feiten zijn. Er
is onvoldoende animo om door
samenwerking op praktisch jus
titieel en politioneel gebied meer
paal en perk te stellen aan het
drugtoerisme en te komen tot
snellere uitlevering van drugrun
ners. Ook heerst het misverstand
dat vanwege het Nederlandse
drugbeleid slapper wordt opge
treden tegen witwasserij en dat
het meevalt met het zogenaamde
harde optreden van Nederland
tegen de drugmaffia."
„Er is een idéé fixe in de hoofden
van sommigen in Frankrijk dat
hoe harder het drugbeleid wordt
geformuleerd, hoe minder libe
raal en hoe minder zorgvuldig
vastgestelde marges worden be
nut om onder strikte medische
controle toch bepaalde vormen
van verstrekking een kans te ge
ven, hoe beter het resultaat in de
strijd tegen de drugs. Daar heb ik
voor mezelf de les uit getrokken
dat het echt dringend nodig is dat
we fors investeren in goed con
tact hierover met Frankrijk. Dat
heb ik ook tegen de president ge
zegd: we moeten hierover samen
doorpraten.
„Hij was er onmiddellijk zeer
ontvankelijk voor. Hij zei: 'Pri
ma, daar kom ik als het nodig is
graag voor naar Den Haag.' Ik
vind echt dat we op een volwas
sen manier met elkaar moeten
spreken. Niet wij daar naar toe
met een pak papier onder de arm
om met gebogen hoofd nederig te
aanhoren hoe genadeloos de kri
tiek kan zijn die op onze hoofden
neerdaalt. Nee, samen de waar
heden en verzinsels van elkaar
onderscheiden, goed nagaan
waar het in de kern met drugs,
veiligheids- en gezondheidsbe
leid om draait. Want als ik kijk
naar een aantal ervaringen in
Europese steden - Amsterdam,
Berlijn, Frankfurt, Zurich, Pa
rijs, Marseille, Brussel - dan krijg
je absoluut niet een door de feiten
gestaafd beeld van hoe harder en
strikter de officiële politiek, hoe
beter het resultaat. Hiermee houd
ik, voor alle duidelijkheid, abso
luut geen pleidooi voor hoe toe
geeflijker, hoe ruimer, hoe libera
ler, hoe beter de resultaten. Ook
hier gaat het om het vinden van
een evenwicht.'
Lering trekken
Maar denkt u met gesprekken
tussen het officiële Frankrijk en
het officiële Nederland ouders
van drugslachtoffers in Lille te
overtuigen, die Nederland ver
wijten hun kinderen de dood in
gejaagd te hebben, zoals onlangs
in een bloedstollende reportage
uit die stad stond te lezen?
„Tja. Ik weet niet of die moeders
in Lille de Franse jongeren zien
die in Frankrijk aan hun kostje
komen en de omstandigheden
kennen waaronder dat daar ge
beurt. Dam doel ik dus op die af
geschreven wijken waarvan het
officiële Frankrijk even de deu
ren heeft dicht gedaan. Die jon
geren zitten niet in de trein naar
Rotterdam, die zitten daar in het
portiek. Ik begrijp de waarne
mingen en die inderdaad bloed
stollende ervaringen van mensen
en het feit dat die emotioneel op
kroppen heel goed. En dat is nu
voor mij precies de reden waarom
ik zeg: ik stop geen watjes in de
oren, ik kijk niet de andere kant
uit. Ik wil erover doorpraten,
luisteren. En als dat aanwijzin
gen oplevert daaruit lering trek
ken voor de ontwikkeling van ei
gen beleid. Die grensoverschrij
dende problematiek is een factor
van groot gewicht, maar het is
geen eenrichtingsverkeer."
Als ik u zo hoor praten dan denk
ik dat de drugnota van het kabi
net geen verdere liberalisering
zal brengen.
„Ik loop daar niet op vooruit. Ik
ken de concepten niet. Ik heb er
op aangedrongen dat die nota er
nu echt in september moet zijn.
Ik wil graag in alle rust, openheid
en directheid met de collega's
over deze problematiek praten.
Maar ik wil en zal niet nu van
mijn kant door bepaalde state
ments iets van een richting aan
geven. Ik vind het hoog tijd dat
dit debat in het kabinet, met de
Kamer en met de samenleving
wordt gevoerd."
vaak in samenhang met aids en
onvoldoende medische controle,
is in Frankrijk ook hoger. Dat is
de keerzijde van een ongenuan
ceerd hard beleid, waarbij als het
ware de ogen worden gesloten
voor het informele circuit en niet
meer wordt omgekeken naar be-'
paalde wijken in grote steden,
omdat de toestand daar toch ho
peloos is."
