da's
Weekend
De Mona Lisa of een porno-ster?
BB
plug STEM
TUSSEN INDIË
IN INDONESIË
E3
Een Schiphol voor rij
dend Nederland. Een su
perstation in de polder
met treinen die af en aan
rijden. Van Brabant naar
de Randstad en terug.
Met 12.000 parkeerplaat
sen, om al die reizigers op
te vangen die daar hun
auto laten staan, een
treinkaartje naar Rotter
dam nemen of in de tou
ringcar stappen.
Dat zijn de plannen die
de Nederlandse Spoorwe
gen hebben met het sta
tion Lage Zwaluwe.
'Zwaluwe wordt
door veel
mensen
volkomen
onderschat'
'De NS heeft
de boel
jarenlang
schromelijk
verwaarloosd'
INTERFACE
JAG 24 JUNI 1995
lijk ik zo een beetje 0n
Pieter?' foto's mathieu kotJ
J de restauratie van de bedriil
luwen, de droogschuur en]
lenierswoning hoopt Van H,
|ke nog steeds op financii
Ti uit Nederland. Volgens de pi
br is behoud van de particuS
[tage 'Groot en Klein Waling'I
Irische gronden voor de Bandi
liking van groot belang.
J perkeniersbedrijf is in lcgl
ling tot vroeger al lang geen vel
meer. Maar het bloed krui
ir het niet gaan kan en na I
lede Wereldoorlog deed Van d
^ke alle moeite om het geconfi
kde familiebezit weer terusl
ten.
Ihad toen niet veel gescheeld
j eeuwenoude perkeniersbed
voorgoed verloren gegaan,
nen die bij de onafhankelij
op de Molukken de dienst u
uitmaken hadden niet zo veeï
de Molukkers en Indo's, de
siërs van Nederlandse afkoi
in hun ogen al eeuwenlang
lollanders hadden geheuld,
bestaande particuliere ondei
igen op de Banda-eilanden wi
genationaliseerd en daai
ook 'Groot en Klein Walii
ident Sukarno wilde ook lal
;s weten van teruggave van
infisceerde bezit.
Nederlands staatsburger vei
lem van den Broeke direct na
|log naar Nederland en vestig
in Amsterdam. In '51 keerde
ig naar Indonesië terug en vi
.e zich met zijn gezin in Jakai
Java. Zijn vier kinderen,
hters en één zoon, zijn daar
en.
as in '66, na de machtsovei
me door president Suhai
kon Willem bij de Indoni
sche regering een officii
'zoek indienen tot teruggave vl
familieperk op Groot Bani
|aalf jaar later, in '78, stemde
o toe en kon Willem naar Bai
[huizen. Zijn zoon woont daar
"dels ook met zijn gezin. De
■hters bleven in Jakarta achter,
raks neemt mijn zoon Paulus
'rijf over. Dan blijft de plani
zoveel eeuwen gelukkig toch
familie". Paulus van den Broi
heeft inmiddels ook een zoon
|armee is de toekomst van de pk
;e voorlopig veilig gesteld,
't zonder trots vertelt Willi
ir zijn familiegeschiedenis, het
van de oude Pieter van ii
ecke, de ontdekking en introdi
van de nootmuskaat door de
■ren èn over de familieperl
élvaren' en 'Westklip' op het
d Ai. Op het eiland liggen
schillende familiegraven,
dgens Willem was voorvader Pij
een tijdgenoot en heel goe
end van de schilder Frans Hl
1-1666). In het voc-museura
orn waar de geschiedenis van
>C uitvoerig wordt bestudei
>rdt bevestigd dat Willem van dj
[oeke moet worden gezien als
ihtstreekse nazaat van Pieter vj
n Broecke. De schilder Hals wf
t als Pieter in Antwerpen geboi
hij heeft Van den Broecke dl
nd 1633 geportretteerd. M
erleed in 1640, Hals in 1666.
e geschiedenis over Van d|
oecke en Frans Hals is uitera
k bekend in het Frans Hals-1
um in Haarlem,
i het door Hals geschilderde Pj
:t (nu in Engels bezit) is Van
oecke te zien, geleund op
indelstok en met een gouden
.g om zijn hals die hij kreeg
ventien jaar trouwe dienst M
DC.
lals en Van den Broecke nwe.
el goede vrienden zijn gevvees
doop van Hals' dochter Susa
1634 wordt Van den BroecKe
emd als eerste getuige van de
:urtenis", aldus een t0®'lC,
het museum. In Nederlan
aat verder het 'Bandaneescn
ilie Archief' dat informatie
elt over de geschiedenis vaIl
m van de familie Van den c
roecke of Broucke) in voor
ederlands-Indië. v(
et een portret van zijn grote
der in de hand wil Wille®
apje uithalen. „Als de ko
er straks op bezoek komt, m
unnen zien dat ze te maken
't een roemrijk geslacht
illem hangt een kralensno
n hals, zet zijn arm in de
unt vervolgens met zijn ai
pis op een in de tuin gevon d
lezelfde pose die Pieter v 1
iroecke destijds aannam op i
ZATERDAG 24 JUNI 1995
Een wereldstation in de polder
Jos Buijs van café Victor Buijs, tegenover het verlopen station Lage Zwaluwe, kijkt niet op van de grootse plannen bij de NS. foto Willem blauw
H
Door Marja Klein Obbink
- et weiland-station, dat nu
op sterven na dood is,
moet als het aan de NS
ligt, hèt knooppunt van
reizend Nederland wor-
den. Ze hebben er bij de
spoorwegen een mooi woord voor
gevonden, een transferium, een
overstapplaats voor reizigers.
Krijgt Jos van café Buijs dan toch
nog gelijk?
Hij heeft het altijd al geroepen: „Ze
kunnen er hier een wereldstation
van maken."
De plannen zijn pril, maar veelom
vattend. „Als alles meezit, is het
transferium over tien jaar een feit",
stelt de bedenker ing. Hans de Jong,
route-manager van de NS in Breda.
Maar hij benadrukt dat de ideeën in
een 'embryonale fase' verkeren, er
nog veel onderzoek moet worden ge
daan en alle betrokkenen, Rijkswa
terstaat, provincie, gemeenten nog
om de tafel moeten worden geroe
pen.
Lage Zwaluwe biedt potenties die te
lang onbenut zijn gelaten, meent De
Jong. Twee jaar geleden kreeg hij als
route-manager een nieuwe functie
binnen de geprivatiseerde NS. Met
de opdracht om meer klanten te
trekken.
„Lage Zwaluwe kwam al langer uit
onderzoeken naar verkeersstromen,
onder meer door de TU in Delft,
naar voren als een bottleneck, een
plek waar autowegen en spoorwe
gen samen vallen met als natuurlijke
grens de Moerdijkbruggen. Daar
moet je wat mee doen".
Komt bij dat het aantal mensen dat
zich dagelijks per auto in Brabant
verplaatst nu al het verwachte ni
veau voor 2010 heeft bereikt. De
A16 slibt dicht. Automobilisten
staan erin de file".
En die moeten de auto uit, de trein
in. „NS zou in potentie 50 procent
van het personenverkeer per auto
over de Moerdijkbrug kunnen over
nemen en daarmee een oplossing
•et van Frans Hals.
Zó, lijk ik zo een beetje op
ieter?".
de°ul
'Als ergens in Nederland de wereld eindigt dan is het hier'.
foto archief de stem
bieden voor de congestie-problemen
tussen Brabant en de Randstad". De
helft van de snelwegrijders... hoog
moedswaanzin? De Jong: „Het is een
politiek getal. Onderzoek moet nog
volgen. Maar de cijfers wijzen uit
dat wij nu al 15 procent van de men
sen die van het zuiden naar Rotter
dam reizen, in de trein lokken".
Een goed bedrijf staat niet stil, weet
De Jong. Daarom moet dat getal om
hoog. „Ik denk dat dat lukt door be
tere faciliteiten te bieden. Een par
keerplaats, bewaakt desnoods, met
daaraan gekoppeld een systeem
waarmee men zich snel van de auto
naar de trein kan verplaatsen. Een
winkelcentrum ook, je moet zo'n
overstapplaats aantrekkelijk ma
ken, en denk aan congresfaciliteiten.
„Met geavanceerde technologie kun
je steeds meer treinen laten rijden.
Het seinstelsel zal vervangen wor
den door een moderner systeem, de
opvolgingstijd van de treinen zal
korter worden. We zijn dan wel 15
jaar verder. Maar dat is wel wat de
treinreizger wil: veel en snelle trei
nen".
Snel zijn de treinen al, zegt de Jong.
„Zwaluwe wordt door veel mensen
onderschat, maar dat station heeft
nu al hele goede verbindingen. Met
de trein ben je in 35 minuten in het
centrum van Rotterdam. In de spits
uren rijden er vier of vijf treinen per
uur. 's Morgens tussen zes en acht
rijden er alleen al een stuk of acht,
negen. Alleen, niemand weet het.
Dus is het zaak om Zwaluwe te gaan
promoten als een station van we
reldklasse".
De gemeenten Zevenbergen en Hoo-
ge en Lage Zwaluwe zijn niet vies
van de de plannen van de NS met
'hun' station. Zij zijn al lang blij dat
het station kan blijven. Vraagtekens
zetten zij wel bij de grootschaligheid
ervan. „Wethouder G. Broeders van
Zwaluwe: „Een beetje minder mag
ook wel". Maar eigenlijk neemt hij
de plannen van de NS nauwelijks
serieus. Ook in Zevenbergen twijfe
len ze aan de haalbaarheid.
Scepsis is er ook bij reizigersorgani
satie Rover. „Toekomstplannen ge
noeg bij de NS", zegt S. Keulen van
het dagelijks bestuur van Rover.
„Op zich is het geweldig dat ze zo
veel mogelijk mensen in de trein
willen laten stappen, maar laten ze
zich eerst maar eens ontfermen over
de huidige reizigers. Aan de klant
vriendelijkheid en de dienstregelin
gen valt nog veel te verbeteren".
Jos Buijs van café Victor Buijs, te
genover het verlopen station Lage
Zwaluwe, kijkt er niet van op, van
die grootse plannen van de NS. Hij
is hier zestig jaar geleden geboren.
Dagdromend bij zijn schapen langs
de spoorbaan, heeft hij altijd al ge
weten dat deze plek 'wereldpoten
ties' had.
„De NS heeft de boel jarenlang ver
waarloosd", zegt hij vanachter een
tafeltje in het café dat hij en zijn
zussen An en Riet onlangs gesloten
hebben.
Met het hotel dat nog van hun groot
vader is geweest, zijn de erven Buijs
al jaren geleden gestopt. Dat was
toen de auto de trein had ingehaald
en het personeelsbestand van het
station steeds verder terug liep. De
loketten gingen dicht en Zwaluwe
werd een station waar treinen voor-
al voorbij rijden. Veel treinen welis
waar, vooral goederentreinen, want
Zwaluwe is met zestien treinbewe-
gingen per uur een echt knooppunt.
In het café hangt nog een foto van
vroeger. Jos laat 'm zien. Z'n zussen
schatten dat-ie omstreeks 1923 is
gemaakt. Jos zelf vermoedt nog eer
der. „Zie je dat koetsje rechts? Zo
kwamen de mensen hier, uit Willem
stad, Tonnekreek, Zwingelspaan,
die hele noord-west hoek".
Het moet 1912 geweest zijn toen mo
lenaar Victor Buijs een hotel annex
café begon tegenover station Lage
Zwaluwe. Op de gevel schilderde hij
met grote letters: 'Hier waarschuwt
men voor alle treinen'.
Hij startte zijn nering op een strate
gische plek: dichtbij de plaats waar
Het moet 1912 geweest zijn toen molenaar Victor Buijs, grootvader
van Jos, een hotel annex café begon tegenover het station.
repro willem blauw
het Hollandsch Diep Noord- en
Zuid-Nederland scheidde en waar
lange tijd. railverbindingen eindig
den met een veerdienst van Moer
dijk naar Willemsdorp. Dat veran
derde in 1872 met de aanleg van de
Moerdijkbrug. Moerdijk, tot die tijd
kopstation van de Spoorwegmaat
schappij Antwerpen-Rotterdam,
werd plotseling een zijlijntje.
Nog geen tweehonderd meter weste
lijk van het café ligt de A16. „Het
hoeft maar even te regenen, of er
staat een file", weet Buijs. En geheid
dat daar dan ook de snelbus vanuit
Den Bosch via Raamsdonksveer
naar Dordrecht tussen zit. Hartstik
ke vast. Jos Buijs: „Die Interliner
rijdt vanaf het knooppunt Zonzeel
op de A59 de rest op de A16 hele
maal parrallel met de spoorweg. Dus
stop die mensen in de trein. Maak
goede verbindingen!
Volgens Jos zijn de ogen van de ge
privatiseerde NS nu pas goed open
gegaan. „Ze kunnen van Zwaluwe
inderdaad een wereldstation ma
ken", is zijn overtuiging. Hij somt
op: „Er is ruimte genoeg, ze kunnen
de hele polder hebben. Er is een af
slag van de Al 6 en die moet er voor
al blijven. De geografische ligging
van dit station is ideaal. Of je nu
vanuit de richting, Willemstad, Fij
naart moet komen, of vanuit de rich
ting van de Langstraat, Waspik, of
Made en Drimmelen, je bent nooit
langer dan een kwartier, twintig mi
nuten onderweg".
Maar maak goede verbindingen,
stelt Jos. „Vooral vanuit Oosterhout.
Ze maken zich daar nu druk om een
spoorverbinding naar Utrecht, maar
die hoeft er helemaal niet te komen.
Bouw een klein stationnetje op in
dustrieterrein Weststad. Van daar
uit ligt een aftakking naar de spoor
rails van het oude Langstraatlijntje,
ter hoogte van Geertruidenberg, dat
er nu ongebruikt bij ligt. En waar
eindigt dat lijntje? Juist....hier op
het station!
Mogelijkheden genoeg dus voor die
paar kale perrons die er nu nog lig
gen.
Dat kleine onooglijke stationnetje,
dat lugubere stationnetje ook. Dat
stationnetje waar je vooral niet 's
avonds laat moet komen. Dat station
waar een collega ooit over schreef:
„Als ergens in Nederland de wereld
eindigt dan is het daar". Dat sta
tionnetje, dat moet vooral blijven,
roepen ze in Zwaluwe en Zevenber
gen, de gemeenten die samen het
grondgebied delen.
Want het platteland moet wel leef
baar blijven. Het plan van de NS
werd dan ook in eerste instantie
naast een heleboel scepsis ook met
gejuich ontvangen. Omdat dit in ie
der geval betekent dat het station
niet wordt opgeheven. Een realiteit
die akelig dichtbij kwam toen bleek
dat het Nederlandse voorkeurstracé
voor de toekomstige hogesnelheids
lijn, gepland pal naast het bestaande
spoor, het station Lage Zwaluwe
bijna letterlijk zou gaan doorsnij
den.
Tot woede van de beide gemeenten,
zegt Kees Nieuwenhuize, adviseur
ruimtelijke plannen in Zevenbergen,
die vanaf het prille begin nauwlet
tend de manoeuvres met de hoge
snelheidslijn in de gaten heeft ge
houden.
„Kijk, die hogesnelheidslijn houden
we niet tegen, hoewel we er niks aan
hebben want hij stopt hier niet eens.
Maar toen bleek dat we misschien
ook nog eens ons station zouden
moeten opofferen, omdat de HS1 er
pal achter was gepland en het dus
samengeklemd kwam te liggen tus
sen twee sporen, toen was voor ons
de maat vol. Dat nooit!" zredOok
het HSL-bureau dat de inspraak
rondes coördineerde, wenst duide
lijkheid. Wat was de waarde van het
station? Wilde de NS het nog wel
handhaven? En had het dan nog wel
zin om een nieuw station te bouwen?
Een brief van de NS aan de be
trokken gemeenten, gedateerd
op 25 april en ondertekend
door ir. W. Walraven, regio-
directeur-zuid van de NS, gaf uit
sluitsel. Daarin ontvouwde de NS
zijn nog embryonale, maar wel zeer
grootse plannen met Zwaluwe.
Zevenbergen was 'dolgelukkig' zegt
Nieuwenhuize. „We kunnen het sta
tion houden, dat is het belangrijkste.
Bovendien staan de gemeente Zwa
luwe en wij nu sterker in ons plei
dooi voor handhaving van de op- en
afritten na de verbreding van de
A16, ter hoogte van Zevenbergschen
Hoek en bij de A17, ter hoogte van
wegrestaurant Kanters. Een station
moet tenslotte bereikbaar zijn".
Wethouders Broeders van Zwaluwe
is het daar helemaal mee eens.
Een botsing tussen beide gemeenten
ligt er wel in het verschiet als het
gaat om de invulling van die drie ki
lometer lange, smalle strook tussen
de A16 en de spoorlijnen. Zevenber
gen heeft al een bedrijvenplan klaar
als 'overloop' voor het industrieter
rein Moerdijk. Zwaluwe weigert
dat, of wil althans een veel kleiner
deel daarvoor bestemmen. „En dan
zeker niet als alternatief voor Moer
dijk", zelt Broeders. „Zwaluwe moet
hoe dan ook een groene gemeente
blijven".
'Als het waar is. Eerst zien en dan
geloven'. Zo reageren ze in Hooge en
Lage Zwaluwe. Want hoe serieus
kun je de plannen van de NS nemen
als treinreizigers uit dezelfde ge
meente de afgelopen maanden al ze
ker drie keer voor gek gezet zijn om
dat treinen de 'dorpshalte' Lage
Zwaluwe vergeten? Als ze voorbij
rijden waar ze behoren te stoppen?
Congresfaciliteiten, een winkelcen
trum? Broeders reageerde afgelopen
week wat meewarig: „Een bloemen-
stalletje misschien, een restaurantje.
Laten we het daar maar op houden."
Ik heb gisteren in cyberspace snel
weg een petitie ondertekend, want
ik begin me nu toch onderhand ook
zorgen te maken over die 'commu
nications decency act' van senator
Jim Exon.
U weet misschien nog wel, die puri
tein uit Nebraska die zich hevig
zorgen maakt over het bloot in de
bermen van de elektronische snel
weg. Exon en collega-kruisridder
Slade Gorton uit de staat Washing
ton willen het transport van smeri
ge taal en vieze plaatjes via Internet
aan banden leggen. Dat op straffe
van een boete van 100.000 dollar
per overtreding, of twee jaar in de
bak.
Een paar weken geleden schreef ik
nog dat het nobele streven van
Exon en Gorton vooralsnog ge
dwarsboomd werd door twee prak
tische bezwaren. Want als het om
bloot gaat gelden in de bïble-belt
van Amerika en in Islamitische re
publieken hele andere normen dan
in Amsterdam of Zweden en de
elektronische snelweg kent geen
grenzen. Inmiddels staat het deson
danks 1-0 voor het dubbel
Exon/Gorton, want de afgelopen
week is Senate Bill 314 aangeno
men door het Amerikaanse congres.
Hij moet nu het volgende station
passeren: the House of Representa
tives.
Blijkbaar waren er nogal wat Ame
rikanen die dachten dat het wel los
zou lopen met dat wetje en dat het
wel weggestemd zou worden door
het congres. Nu dat niet het geval
is, zijn de tegenstanders massaal
ontwaakt. Her en der op de elektro
nische snelwegen kom je steeds
meer loketten tegen waar de onvre
de met het gewraakte voorstel on
dertekend kan worden. De brieven
bus waar ik gisteren mijn signatuur
achtergelaten heb was geïnstalleerd
in de voordeur van het volgende
adres:
http//www.cdt.org/petition.html.
Naam ingetikt, E-mail-adres, een
icoontje aangeklikt om te kennen te
geven dat ik helaas geen citizen of
the Unites States ben, en een com
mando gegeven waarmee mijn uit
bits en bytes samengestelde stem-
formuliertje als een elektronische
bliksemschicht mijn modem verliet.
Een seconde later verscheen er een
nieuwe home-page op mijn scherm.
Thank you very much Léon Krijnen
schreeuwde die pagina mij in oog
verblindende koeieletters toe. Of ik
ook zo vriendelijk wilde zijn om, als
ik tenminste al een eigen home-pa
ge had, daarin een verwijzing naar
de desbetreffende stembus of een
andere te plaatsen. Volgde nog een
lijst van een stuk of dertig andere
adresseringen waar gestemd kan
worden tegen 314.
Op de server waar ik mijn steentje
aan het protest heb bijgedragen
waren vanaf vorige week dinsdag
ruim 35.000 handtekeningen ach
tergelaten. Als dat een gemiddelde
per server is zou het totale aantal
inmiddels rond het miljoen schom
melen.
Nu worden er in Amerika onder het
mom van het onwrikbare recht op
de vrijheid van meningsuiting wel
vaker de meest riducule zaken ver
dedigd. Natuurlijk hebben porno-
boeren, fascisten, bommengooiers,
en weet ik veel wat nog meer voor
grappenmakers er alle baat bij als
die wet van Exon het niet haalt. Het
zou daarom misschien eigenlijk niet
eens zó slecht zijn als er wat ver
keersregels kwamen.
Waarom ik dan toch mijn handte
kening gezet heb? Niet alleen omdat
er waarschijnlijk nooit een mondia
le standaard ten aanzien van more
le waarden zal komen, en die van
vriend Jim zijn de mijne in ieder ge
val niet. Maar vooral omdat de con
trole op die wet, aangenomen dat
hij het Amerikaanse equivalent van
onze Eerste Kamer passeert, een
onmogelijke monstrum zal blijken
te zijn.
Want niemand, geen provider, geen
regering, geen enkel orgaan, is in
staat om genoeg mankracht op te
hoesten teneinde een doeltreffende
controle mogelijk te maken van wat
er per minuut, laat staan dagelijks,
Door Léon Krijnen
Reacties: E-mail: 100445.2062@compuserve.com
de elektronische snelwegen pas
seert. Dat zou je dus aan computers
moeten overlaten, maar die zijn
daar veel te stom voor.
Natuurlijk is het simpel om op de
routers, de miljoenen computers die
als verkeersagent fungeren, ver
bodsborden in dé vorm van zoek
programma's te installeren. Fluitje
van een cent. Maar waar moet je die
dan op laten zoeken, meneer Exon?
Op schuttingwoorden? Het woord
fuck mag U dan misschien wel een
kruisje doen slaan, maar hier, en in
de meeste andere landen, betekent
het officieel helemaal niets. Ook al
denkt U misschien dat Engels de
enige voertaal op de snelwegen is.
En al die wetenschappelijk publi-
katies die op Internet op en neer
reizen? Dat kan dan ook ineens niet
meer als daar een in Uw ogen on
vertogen woordje in zou staan. Dat
is pech voor alle corresponderende
netwerken van gynaecologen. Fo
to's? Hoe zou een computer het ver
schil tussen de Mona Lisa en een
wijdbeens poserende pornoster
moeten uitvogelen?
Misschien hoef ik me daarom hele
maal niet zoveel zorgen te maken
over bill 314. Om te beginnen heb ik
er goede hoop op dat het gezonde
verstand alsnog zal zegevieren en
het voorstel wordt weggestemd. Zo
niet, dan zal het vanzelf zijn onmo
gelijkheid waarschijnlijk wel be
wijzen, en verandert er ook niets.
Ik heb meer vertrouwen in een or
gaan als de Internet Society, dat
zichzelf in het leven geroepen heeft
en dat een grote kans lijkt te heb
ben om een internationaal geaccep
teerde gesprekspartner te worden.
Overigens is er, zoals zo vaak, niet
zoveel nieuws onder de zon. Hon
derd jaar geleden waren er verge
lijkbare problemen toen de telefoon
zijn intrede .deed. De verschillende
telefoonmaatschappijen en regerin
gen moesten ook toen, of ze wilden
of niet, op één podium gaan over
leggen, wilden ze elkaar door hun
respectievelijke systemen verstaan.
Op die manier kwamen er allerlei
verschillende afspraken en stan
daards tot stand zodat de boel over
de hele wereld op ongeveer dezelfde
manier werkte. Ook in computer
land zullen er steeds meer stan
daards komen die de communicatie
tussen verschillende systemen ver
gemakkelijken.
Maar, net zoals het logistiek onmo
gelijk is om alles af te luisteren wat
alle mensen van de hele wereld da
gelijks over de telefoon tegen elkaar
zeggen, is het ondoenlijk om te
checken wat al die computers met
elkaar aan het doen zijn. Ik zal een
copietje van dit verhaaltje naar het
E-mail-adres van Jim Exon sturen.
Ik wed dat hij er geen bal van be
grijpt-
