STEM
s jsé--*
mmiÊÊmm
WmÊÊÊÊMi
4-
3ll?-8c KP
c
I!
il
as>!
f
§1^ 11
"Ill
ïsjl'.
3111
IfjfkHii
;S4Sa-8|I:|
i£*£ÏS g
-Sc'I»
if J a&l
1
Graceland nog
steeds de
grootste trekker
De begroeting is veelbelovend. Welcome to Memphis,
Home of the Blues. De ingeblikte damesstem schalt
door de aankomsthal van de luchthaven, iedere keer
als er een vliegtuig is geland. Dat gebeurt al jaren zo,
maar de stad denkt het bandje spoedig ook voor la
dingen Europese toeristen te kunnen afdraaien. Met
ingang van 27 juni opent de KLM als eerste een direc
te luchtverbinding tussen Europa en de oude katoen-
stad in de Mississippi-delta.
Memphis belooft zijn transatlantische klandizie veel
historie en vooral veel muziek: immers de Blues, de
Rock'n'Roll én de Soul ontstonden hier. Evenals de
carrières grootheden als Elvis Presley, Otis Redding,
B.B. King, Johnny Cash en Roy Orbison.
Maar horen en zien zijn twee. De belangrijkste ont
dekking staat al bij voorbaat vast: het echte hart van
Memphis klopt in het oor van de luisteraar. Nergens
anders.
'et leger wordt een multinational
Memphis verwacht
veel van de
directe luchtlijn
met Europa die
de KLM eind
juni opent
'De sterfplaats
van dominee King
hebben ze
omgetoverd tot
een Emotioneel
Hollywood'
■■I
Zoeken naar een verzwegen vader
Heiligen aan de lopende band
3 JUNI 1995
Weekend
ZATERDAG 3 JUNI 1995 DEEL I
i s
i- ai*
l"2£
3 S
j cn <0
ra
C51 01
Cl*-
Qi na
i
§1
oi_S 8
c CU T x>
O r* r" C 'ïjj
5» ft 01
=2*o
•fc! Ï5S O)-5- 4-»
4S c c
T3 a> O 01 "O
«■orc^
c
<jj a> 3 na
4_ x:
ai jx <u
ȕJ!
+5 vn U dl I
B -S '■o
O" c Jï
tj ra
j* fa
i 8 tJiï
u— f -
:5-S i
C
J2 3 £<♦-
C- u
fe -o g ai j
13 ai ai CL-o o
2 c-S S-gM
Q. fO Q "O ut f» J
>-s s§5|
fe
S ;S o5 -O -o a» 3
If 8£?|
Q..S.X: N •=«-c
ai 2 ai o
»o -c ai_y
T3 U» 01 a. cu
2 15 c "O O
co ai oi
v S|C 5 .««=5
"5-S-a c
ff-S 1 S?'S 5
'■ot 2 2 g
i 3 0) dl r v
E-s-s
f C-X cf
a aj -u o 4_r ra
ai ai
ra J£}
jj jj-g j? ai-5
IS S.ÏÏ 8'SÏ
Z> cn E i= 52
Z oi E 5
■jdiiaiooSS
ix x a. n .si, a.
c
01 -
31 ui "f"
s 8 lij
."kL 01 s k. 1
i=* ai <y d» n
.£-8°|fl
4^ c. u> J2 "P
De belangrijkste toeristische attractie
van Memphis is nog altijd 'Graceland', dat
jaarlijks evenveel bezoekers trekt als de
stad inwoners heeft: ca. 650.000. De nabij
de luchthaven gelegen woonstee én laatste
rustplaats van'Elvis Presley is niet zó
groot en kitcherig als zijn reputatie wil.
De veiligste route vanuit het stadscen
trum voert langs Riverside Drive (be
roemdste bewoonster: Cybill Shephard)
en Highway 55/South. En dan via Exit 5
de Elvis Presley Blvd. op naar huisnum
mer 3734.
In het vroegere pand van Lansky's (El-
,vis' kleermaker) aan 130 Beale Street ze
telt het non-profit Center for Southern
Folklore van Judy Peiser, met beziens
waardige documentaires en exposities.
Twee maal per week optredens van de 78-
jarige bluespianist Mose Vinson. Hier ook
staat Sam Phillips' masterdisc-machine
die in de Sun Studio ontbreekt.
De vooroorlogse- Memphis-blues is uit
gebreid gedocumenteerd in het Beale
Street Blues Museum (gevestigd in het
voormalige Old Daisy Theatre), de blues
na '45 in the Memphis Music Hall of Fame
in 2nd South Street. Als Memphis' beste
platenzaak geldt Poplar Tunes (308 Pop
lar Str.), 'hofleverancier' van de jonge El-
vis. Soulconcerten in Willie Mitchell's
R&B Club, eveneens in Beale Street.
Over de brug en per monorail is het in
de Mississippi gelegen Mud River (125
North Front Street) bereikbaar. Ameri
ka 's beroemdste bommenwerper uit WO
II, the Memphis Belle, staat hier opgeJ
steld. Veel intersessanter dan het schaal
model van de rivierloop is het Mississippi
River Museum over de archeologie en ge
schiedenis van deze één langste rivier ter
wereld.
Klassiek ■Amerika, ofwel het indiaanse
leven voor de blanke invasie, is te zien in
Chucalissa Arehaelogical Village en het
C.H. Nash Museum in het T.O Fuller State
Park in South-Memphis (1987 Indian Vil
lage Drive).
'Het graf van Elvis op Graceland.
foto leo nierse
Iets van het 19e-eeuwse koloniale Zui
den is zichtbaar in het Victorian Village
District, met o.m. het Magavney House en
Mallory-Neely House, beide aan Adams
Avenue. Memphis oudere en jongste histo
rie wordt verbeeld in het Pink Palace Mu
seum (3050 Central Avenue). Het oude
handelsdistrict Cotton Row, onlangs nog
vereeuwigd in de speelfilm 'The Firm'
(met Tom Cruise) is te vinden aan Front
Str. (tussen Jefferson en Beale).
Uitstapjes zijn mogelijk naar hoofdstad
Nashville (3,5 uur rijden naar o.a. het cen
trum van de C&W-muziek), Lynchburg
(lack Daniel's), Tunica (de casino's in de
Mississippi; een uur). Dieper de Delta in
kan ook. Presley's geboorteplaats Tupelo,
Mississippi ligt op plm. 2 uur rijden, even
als Clarksdale (hart van de deltablues!) en
de historische -plaatsjes Vicksburg en
Natchez.
Typische familie-attracties zijn te vin
den in Midtown Memphis, zoals the Child
ren's Museum, the Memphis Zoo en Liber-
tyland.
Weinig bezienswaardig maar toch
Memphis' trots is de tien jaar oude pira
midevormige sportarena van roestvrijst-
aal; met een hoogte van 32 flatverdiepin-
gen is deze piramide langs de Mississippi
de op twee na hoogste ter wereld.
NB- Een eventuele zoektocht naar andere
Elvis-huizen dan 'Graceland' is bij voor
baat zinloos.
De twee krotjes waarin de King opgroeide
langs Alamama Road (South Memphis)
en in Lauderdale Courts - zijn al jaren ge
leden gesloopt. Lauderdale (gelegen langs
Highway 240 naar Nashville) bestaat nog
ten dele, maar om redenen van persoonlij
ke veiligheid valt een bezoek aan dit getto
sterk af te raden.
SB King
in de
Efteling
Door Leo Nierse
aet gebeurt als ik Beale
Street afloop. Het is een
uur of twee 's nachts en
de grootste attractie van
Memphis, Tennessee -
de straat waar begin de
ze eeuw de Blues ontstond - is leeg
gestroomd. De langst openblijvende
bluesclubs zijn gesloten, het rumoer
is verstomd, de toeristen hebben
hun hotelkamers opgezocht. De
straat lijkt verlaten.
Ineens staat ze naast me. Hi. How ya
doin', sir? Ik kijk in het ronde ge
zicht van een gedrongen zwart tie
nermeisje, dat uit het niets tevoor
schijn lijkt te zijn gekomen. Ze is
niet ouder dan vijftien jaar, eerder
jonger. Haar kroesende haar heeft
ze zo glad mogelijk langs haar ge
zicht gekamd. Ze houdt een paar
diepbruine ogen op me gericht. In
formeert of ik het hier, Downtown
Memphis, naar m'n zin heb.
Sure do.
Het kind meet amper anderhalve
meter. Ze is minstens drie maanden
zwanger. Haar directe benadering
ten spijt is haar gedrag niet uitda
gend. En ondanks het gevorderde
tijdstip stelt ze voor Amerikaanse
begrippen geen ongewone vraag. De
wildvreemde passant is tenslotte
een gast en de Memphians - zoveel
is me binnen anderhalve dag al dui
delijk - blinken uit in een onbevan
gen soort gastvrijheid. Schijnbaar
onbekommerd loopt de tiener vro
lijk babbelend een eindje met me
mee door het duister van Beale
Street, waar nu steeds meer neon
uitdooft.
Op haar leeftijd en in haar conditie
zou ze maar beter in bed kunnen lig
gen, bedenk ik iets te vaderlijk.
Wanneer ik bij Third Street de ge
boortestraat van de Blues wil verla
ten, besluit ik het daarom bij een
korte groet te laten. Maar dan komt
het hoge woord eruit.
- „Wilt u vannacht geen gezel
schap?"
Omdat ik nog niet heb kunnen vast
stellen hoe argeloos of doortrapt de
kleine zwarte straatmadelief nu
werkelijk is, besluit ik het kind ge
zichtsverlies te besparen en wend ik
naïviteit voor.
„Morgen is misschien een beter idee,
ik ga nu naar mijn hotel terug om
wat te slapen."
- „U wilt daar vast niet alleen naar
toe; ik kan bij u blijven."
„Lijkt me geen goed idee."
- „We kunnen ook in mijn auto,"
houdt ze aan. Dus toch!
„Dat bedoel ik niet. 't Lijkt me ge
woon geen goed idee. But thanks
anyway.
- „Dan maar niet," zegt ze en loopt
weg, draait zich toch nog even om
en zegt zondereen spoortje hatelijk
heid: „Enjoy your stay here, sir."
Onderweg naar mijn hotel - het vo
rig jaar voor vijf miljoen gerestau
reerde Peabody aan Union Avenue -
word ik nog twee maal aangescho
ten, nu door oude zwarte bedelaars
op zoek naar een slaapplaats, een
maaltijd of alleen maar een slok. En
ik .word overvallen door de notie dat
ik dit eigenlijk niet had mogen mee
maken.
Achteraf bezien was het alsof er
daar op het nachtelijke Beale Street
een decorstuk was omgevallen. Niet
dat er in die tien minuten veel
schokkends of uitzonderlijks ge
beurde, integendeel. Het was juist
de banaliteit die niet strookte met
het sprookje dat modern Memphis
voor zijn toeristen aan het schrijven
is.
Pas als het neon dooft op Beale Street en de hoertjes en bedelaars zich uit het duister van de zijstraten los
maken om de laatste toeristen aan te klampen, pas dan klapt de zeepbel. foto ruud taavcapital pres
Daarin is geen plaats voor het onza
lige verband tussen armoede, on
tucht en huidskleur. Een doemvolle
drieëenheid die nu net het wezen
van het oude Beale Street bepaalde.
En die het merendeels door kleur-,
lingen bevolkte Memphis nog altijd
tot een stad van onderhuidse raciale
spanningen maakt.
Een kwart eeuw geleden dacht de
stad - die ooit zijn kapitaal vergaar
de over de ruggen van zijn katoen
plukkende slaven - de oplossing ge
vonden te hebben, toen zij in 1969
genadeloos de zwarte sloppen sa
neerde na de hevigste rassenonlus-
ten in de Amerikaanse geschiedenis.
Echter, met de massale sloop van
zijn stadshart beroofde Memphis
zich tegelijkertijd van zijn histori
sche erfgoed én zijn culturele voe
dingsbodem. Waardoor het moderne
Memphis zich nu het beste karakte
riseert door een fascinerende para
dox, namelijk dat er van heel veel
geschiedenis maar heel weinig te
zien is.
De politieke oplossing van twee de
cennia terug blijkt een kapitaalver
nietiging van de eerste orde te zijn
geweest. Dat de ziel van de stad - de
wereldvermaarde Memphis-sound
met zijn 'luie' beat net na de 2e en de
4e tel - op ontelbare geluidsdragers
is vastgelegd, doet daar niets aan af.
Een nieuwe generatie stadsbestuur
ders, politici en ondernemers kan
zich over haar verwoeste erfenis dan
ook de haren uit het hoofd trekken.
Want aan ambities komt de huidige
elite van Memphis niets te kort.
„Wij willen een plekje op de wereld-
^■■■■1
Het historische decor van Beale Street is op sommige plaatsen nog duidelijk zichtbaar. Rechts op de foto een
van de weinige monumentale gevels waar - nog - geen nieuw winkelpand is aangebouwd. foto leo nierse
kaart, naast steden als Chicago en
Atlanta," meldt John Threadgill van
de plaatselijke Kamer van Koop
handel plompverloren. Het is een
van de allereerste mededelingen die
de directeur 'internationale ontwik
keling' op onze kennismaking laaf
volgen.
Zeker, de Kamer-directeur is very
very proud op Memphis, nog altijd
een van de belangrijkste katoenste
den ter wereld. Bovendien is zijn
stad de nationale handelskampioen
in de sectoren hardhout, soja en
rijst. En vormt het de thuisbasis van
wereldwijd vertakte concerns als de
hotelketen Holiday Inn en het koe
riers-imperium van Federal Ex
press.
Maar dat is Threadgill en de zijnen
niet genoeg. Zij wensen voor hun
stad eenzelfde Wirtschaftswunder
als het in veel opzichten vergelijk
bare Atlanta, Georgia. De vestiging
splaats van CNN en Turner Enter
tainments groeide in vijftien jaar
tijd uit van arme zuidelijke, in
meerderheid zwarte stad tot een we
reldhandelscentrum.
In de aanstaande intercontinentale
luchtverbinding ziet het naar inter
nationale handelscontacten hunke
rende Memphis zijn grote kans.
Threadgill: „De KLM opent voor
ons de poort naar Europa. Hier heb
ben we jaren op gewacht."
Dat verlangen is natuurlijk niet bij
voorbaat wederkerig, zeker niet in
toeristisch opzicht. De met historie
en cultuur verwende Europeaan zit
niet vanzelfsprekend verlegen om
een bezoekje aan een transport
knooppunt zonder stedenschoon.
Bezienswaardigheden en toerisme
horen nu eenmaal bij elkaar als
drinken bij dorst en zelfs naar Ame
rikaanse begrippen is het tussen zes
spoorlijnen uitgestrekte Memphis
met zijn vele kaalslaggebieden een
weinig aantrekkelijke plaats.
De Memphians zijn zich daar ook
terdege van bewust. Maar zoals alle
Amerikanen, compenseren ook zij
hun cultureel minderwaardigheids
gevoel met oogverblindend spekta
kel, dat perfect wordt georganiseerd
en met veel zelfvertrouwen aan de
man gebracht.
Het afgelopen decennium is de stad
aan een fabelachtige inhaalslag be
gonnen. In enkele jaren 'tijds is
Downtown Memphis volgezet met
nieuwe bezienswaardigheden, die
zoveel mogelijk naar het verleden
verwijzen. Kapitale investeringen
waarbij 'authentiek' en 'historisch
verantwoord' de meest gehanteerde
termen zijn.
Op de troittoirs wemelt het wel
haast van de plaquettes die histori
sche plaatsen markeren. Door het
vijf jaar oude, maar nochtans als
historie district omschreven winkel
centrum van South Main Street rij
den sinds twee jaar zes 'authentieke'
trolley's. Enkele mijlen verderop
heropent Bill Day, nazaat van een
schatrijke plantagehouder, in au
gustus zijn voorouderlijke landhuis
The Hunt-Phelan Home. „In vol
strekt originele staat terugge
bracht," bezweert hij voortdurend
tijdens een geïmproviseerde rond
leiding. Hoog boven zijn hoofd dro
gen zijn 'authentieke' plafondschil
deringen langzaam op.
Overal in Downtown Memphis zijn
op de meest onwaarschijnlijke
plaatsen museumpjes ingericht.
Volgehangen met memorabilia
(meestal foto's), moeten die de be
zoeker in staat stellen alsnog Mem
phis' weggevaagde historie te be
trappen.
De aanduiding 'museum' is daarbij
aan forse inflatie onderhevig. Het
woord siert net zo goed de ruiten
van kledingboetieks, souvenirwin
keltjes en een automatenhal ('Gam
bling Museum'). Zelfs het politiebu
reautje van Beale Street ontkomt
niet aan de dubbelfunctie van per
manent geopend Police Museum;
nachtelijke bezoekers slenteren er
onbekommerd langs de bureaus en
kieken elkaar achter de tralies van
een namaak-cel.
„Intussen heeft de straatarme zwar
te bevolking hier geen leven," weet
Jacqueline Smith, die zelf achter
South Main Street huist. „Alles
moet wijken voor het grote geld."
Bivakkerend op een sofa tegenover
het tot Civil Rights Museum ver
bouwde Motel Lorraine, protesteert
de vrouw sinds zeven jaar dagelijks
tegen wat zij 'de bezoedeling van
Dr. King's erfenis' noemt. In het
Lorraine, op een' steenworp afstand
van Beale Street, viel de geweldloze
strijder voor gelijke burgerrechten
op 4 april '68 door blanke moorde
naarshand.
Smith; „Martin Luther King nam-
het op voor de armen. Maar stadsbe
stuur en investeerders pesten hier
met vereende krachten de zwarte
wijkbewoners weg om nog meer toe
ristische objecten te kunnen bou-
wen."
Zoals in 1991 het Civil Rights Mu
seum. „De sterfplaats van dominee
King hebben ze voor negen miljoen
dollar omgetoverd tot een Emotio
neel Hollywood vol nagemaakte
voorwerpen." Om voorbeelden zit
de zwarte activiste niet verlegen.
„Om de aanslag op een bus met
Freedom Riders (blanke demon
stranten tegen rassenscheiding; LN)
na te kunnen bootsen, hebben ze een
autobus,, van 45.000 dollar in brand
gestoken. Maar je moet niet denken
dat ze voor de wijk zelf ook maar
één stuiver over hebben."
Minstens zo controversieel binnen
de stedelijke gemeenschap is de tien
jaar geleden aangevangen herin
richting van Beale Street tot histo
rie district.
Nog aan het einde van de jaren zes
tig gold Beale als een soort War-
moesstraat-in-het-kwadraat, die
het blanke .stadsbestuur tartte met
zijn ongrijpbaarheiS. Hier was het
voormalige slavenvolk heer en
meester.
I LEES VERDER OP PAGINA 3
jm
ZIE WEEKEND 2
ZIE WEEKEND 3
"7IC ÏMCCl/CMI-l A
ZIE WEEKEND 4
