plOï
6 Rotterdam is
als Amsterdam
Ook in geldnood onafhankelijkheid bewaren
4Geweten dader moet
scherp worden gehouden'
Justitie gaa
Hoogste
-DE STEM-
'ESTEM
DE STEM
BINNENLAND BUITENLAND
BEZORGKLACHTEN
LEZERSSERVICE
ABONNEMENTENADMINISTRATIE
BEL LEZERSCONTACT
Twijfels over waarde nieuwe^bekentenis' in zaak Germa van de Boom
PESTEM
OPSPORING VERZOCHT
TIENDUIZEND GULDEN
10.000,-
GERMA VAN DEN BOOM
Verdwijning va
Komende woensdag wordt referendum over stadsprovincie Rotterdam gehouden
j- ie niet hore
ZATERDAG 3 JUNI 1995 Al
De eerste toneel
stukken die ik in
mijn jeugd te zien
kreeg, speelden zich af op een
krakende verhoging in de pa
tronaatszaal, waar wij als
koorknapen elke woensdag
middag de wisselende gezan
gen voor de komende zondag
oefenden. Als wij daar op dat
toneel stonden, keken we met
verwondering naar de hoge
coulissen, smalle schermen
waarop aan de ene kant een
bos en aan de andere kant
een huiskamerwand was ge
schilderd en zagen we om
hoogkijkend dat er ook boven
ons hoofd brede zeilen hingen
met lover van afgebladderde
verf en wittig beschimmelde
wolken.
Wij oefenden het gregoriaans
altijd met open doek. Des te
groter was onze verrassing
toen bij de opvoering van een
toneelstuk een donkerrood
gordijn dat de verhoging van
de zaal scheidde, naar twee
kanten wegschoof en er een
woud zichtbaar werd, waar
van we de beschadigde bo
men maar nauwelijks terug-
kenden. Bovendien bleken de
planken aan de rand van het
toneel - die opgeklapt kon
den worden - een aantal lam
pen te verbergen, die de spe
lers in hun vreemde uitmon
stering en met hun duidelijk
beschilderde gezichten in een
onbarmhartig licht zetten.
Men speelde altijd voor een
uitverkocht huis, want er wer
den evenveel stoelen aange
sleept als er toeschouwers wa
ren. Het kopje koffie, aan een
geïmproviseerde toog ge
schonken en meegenomen
naar de zitplaats, werd tijdens
het volgende bedrijf opge
dronken, zoals men de sigaar,
aangestoken tussen de bedrij
ven, gedurende het verdere
verloop van het spel rustig
verder oprookte.
Wie de spelers zelf niet goed
verstond, kon dan altijd nog
uit de mond van de te luide
souffleur de tekst van woord
tot woord volgen. Om de goe
de zeden te behoeden werden
vrouwen en meisjes buiten de
dramatische handeling gehou
den. Zo kon het gebeuren dat
bij een opvoering van het be
kende sprookje zowel de heks
als Grietje van het mannelijk
geslacht waren.
Ik keek mijn ogen uit toen ik
enkele jaren later een toneel
voorstelling mocht bijwonen
in het gebouw waar de leden
van de vakbonden samenkwa
men. In een grote zaal die aan
een tuin grensde, waarin nota
bene ook nog een muziek-
kiosk was gebouwd, stonden
wel honderden stoelen in los
se rijen naast elkaar, zodat de
toeschouwers bij bekenden
konden aanschuiven.
Mijn grootste bewondering
werd gewekt door de gekleur
de lichtbundels die - over de
hoofden van de aanwezigen
heen - de spelers met een
betoverende aura omgaven.
Bovendien viel het mij op dat
nu ook meisjes en vrouwen
een aandeel hadden in het
spel, waarin achter het decor
met een bloedstollende gil
een acteur werd vermoord,
die onder de pauze weer op
gewekt in de zaal verscheen
om zich met de aanwezigen te
onderhouden.
Al deze herinneringen wor
den echter verdrongen door
mijn eerste bezoek aan de
Schouwburg
schouwburg, waarvan ik al
eerder de hal had leren ken
nen, omdat daar het uitleenlo
ket van de Vincentiusbiblio-
theek was, waardoor mij - zo
jong als ik was - al ontelbare
boeken ter lezing en herlezing
waren aangereikt. De garde
robe waar de jassen en man
tels in bewaring konden wor
den gegeven, de gangspiegels
die tot het plafond reikten, de
kroonluchters, de dubbele
trappen die naar boven leid
den, de ingelijste affiches te
gen de wanden waarop de
namen van beroemde opera's
stonden die ik alleen maar
van de radio kende, dat alles
bracht mij in een staat van
opwinding, die overging in
een volkomen verzaliging bij
het betreden van de schouw
burgzaal. Zo moest het wel in
de hemel zijn.
Geen schouwburgbezoek
heeft later nog die extatische
verwachting in mij gewekt als
die eerste keer dat ik daar
neerzat op een met rood plu
che beklede, genummerde
stoel, vooraanstaande dames
en heren uit de foyer zag
komen, die even later plaats
namen op de zijbalkons en
daar soms een kijker bij hun
ogen hielden om te zien of ze
onder de aanweziging - ver
beneden hen - mogelijke be
kenden konden ontdekken.
Pas later besefte ik dat - zoals
in de kerk - ook in de
schouwburg ieder zijn plaats
moet weten en dat ons niet
alleen op het toneel, maar
ook in de zaal een spiegel
beeld wordt gehouden van de
menselijke verhoudingen in
de dagelijkse werkelijkheid.
Deze week - voor 1 juni - niet een kopie van het paspoort bij de
werkgever ingeleverd, betekent dat het verdiende loon nu voor straf
wordt aangeslagen met het hoogste belastingtarief.
Eerst was dat hoogste tarief alleen bereikbaar voor de veelverdie-
ners. Nu voegen de principiëlen en de vergeetachligen zich zomaar
bij hen. Zij vormen een wonderlijke combinatie. Als dat geen
nivellering is! (HC)
29.80
86,90
172.80
335,75
89.40)
177,80)
345,75)
Uitgave van uitgeversmaatschappij De Stem B.V.
Directie: drs. J.H.M. Brader en D.H. Ahles (adjunct).
Hoofdredactie: H. Coumans - hoofdredacteur.
C. Hamans en H. Vermeulen - adjunct-hoofdredacteuren.
Hoofdkantoor: Spinveld 55, Breda.
Postadres: Postbus 3229,4800 MB Breda.
076-236911/Telefax 076-236405. Telefax redactie S 076-236309.
Rayonkantoren in Hulst, Terneuzen, Goes, Bergen op Zoom, Roosendaal, Etten-
Leur en Oosterhout. Zie voor meer informatie het colofon in het editie-deel van
deze krant.
Abonnementsprijzen via automatische incasso:
(tussen haakjes de prijs via acceptgiro)
per maand
per kwartaal
per halfjaar
per jaar
Voor posttoezending geldt een toeslag.
Fotoservice S 076-236573.
Advertenties (tijdens kantooruren 8.30-17.00 uur):
Rubrieksadvertenties 't Kleintje 076-236882 en bij Teuben,
Ginnekenweg 7, Breda.
Grote advertenties uitsluitend S 076-236881. Fax 076-236405.
Geboorte- en overlijdensadvertenties
maandag t/m vrijdag tot 16.00 uur 076-236881fax 076-236405
zondag van 18.30 tot 20.30 uur 076-236242/236911
Alle advertentie-opdrachten worden uitgevoerd onder toepassing van de Algemene
Voorwaarden van Uitgeversmaatschappij De Stem B.V. alsmede de Regelen voor
het Advertentiewezen.
Bankrelaties: Postgiro 1114111 - ABN/AMRO rek. 520538447.
De Stem op band: Centrum voor gesproken lektuur 08860-82345.
06-0226116
Ma. t/m vrij. 8.00-17.00 uur/zat. 8.00-12.00 uur
(Opzegtermijn abonnementen: 4 weken voor het eind van de betaalperiode)
Van onze verslaggever
Nieuwendijk - Vandaag ko
men, als het goed is, de
ouders van Germa van de
Boom thuis van een week
vakantie en dan is het eerste
waar ze mee geconfronteerd
worden het gerucht dat ie
mand de moord op hun doch
ter Germa bekend heeft.
Overbodig om te zeggen hoe diep
nooit geheelde wonden weer
worden opengereten. Temeer
omdat het nog maar een gerucht
is. Het enige waar de familie Van
de Boom behoefte aan heeft, is
duidelijkheid over het lot van
hun sinds 29 juli 1984 spoorloos
verdwenen dochter Germa.
Of de man die nu op de psychia
trische afdeling van het zieken
huis in Gorcum ligt, inderdaad
iets met de verdwijning van Ger
ma te maken heeft is echter nog
volstrekt onduidelijk. De man,
het gaat om een inwoner van het
dorpje Andel, is zo totaal de
kluts kwijt dat het voor de poli
tie voorlopig onmogelijk is hem
te verhoren.
Zolang de man niet aanspreek
baar is, heeft de politie ook geen
idee hoe ze zijn bekentenis, ge
daan in een aanval van over
spannen razernij, moet inschat
ten. Dat gebeurde afgelopen
maandag op zijn werk. Hij heeft
toen van alles en nog wat ge
schreeuwd tegen een steeds gro
ter wordende menigte collega's
en andere nieuwsgierigen die op
het tumult afkwamen en een van
die dingen was: „Ik maak er een
eind aan. Ze zitten achter me
aan omdat ik iets weet van Ger
ma van de Boom."
Dat verhaal is een eigen leven
gaan leiden en tijdens het door-
brieven is het steeds verder op
geklopt. In de meest gekruide
versie zou er zelfs een afscheids
brief wegens zelfmoord bestaan
waarin de Andelnaar een com
plete bekentenis aflegt, maar dat
wordt door de politie niet beves
tigd.
Politieman Johan Maaskant, die
al vanaf het begin bij het onder
zoek naar de verdwijning van
Germa betrokken is en tevens
vertrouwenspersoon voor de fa
milie is, heeft al vaker met dit
bijltje gehakt.
„De afgelopen jaren hebben we
met de regelmaat van de klok dit
soort hele en halve bekentenis
sen te horen gekregen, steevast
van mensen die zelf in'psychi
sche nood verkeerden. Tot nu toe
bleek er nooit iets van te klop
pen. Hun verhaal was altijd te
rug te brengen tot een schreeuw
om aandacht en die krijg je
inderdaad als je roept dat je
Germa hebt vermoord of dat je
weet waar ze is".
Toch gaat de politie er steeds
serieus op in, ook nu weer.
Maaskant: „Eens moet er een
moment komen dat de dader aan
gewetenswroeging bezwijkt. Hoe
langer het duurt, hoe verder hij
met zich zelf in de knoop komt.
Daarom hou ik er rekening mee
dat de zaak een keer op deze
manier wordt opgelost."
Zo is het per slot van rekening
ook gegaan met de oplossing van
de dubbele roofmoord op de ge
broeders Kerkhof uit het Oost
brabantse Nistelrode. Die
moord, gepleegd in 1988, werd
eind vorig jaar, zes jaar later
opgelost, dankzij het feit dat een
van de verdachten ging praten in
de psychiatrische kliniek waar
hij toen al anderhalf jaar als
patiënt was opgenomen.
Daarom verleent Maaskant ook
regelmatig medewerking aan pu
blicaties en televisie-program
ma's over de vermissing van
Germa en stimuleert hij ook de
De Hoofdofficier van Justitie in hot Arrondissement Dordrecht looft een
beloning uit van
ii<u «Micht»r>0cn verstrekt, d>e leiden lot tiet fcekend worsten vm de
verblijfplaats van de
G6BMA word? sinds merken 29-7 1S84 dat wtt» n/dans de aphnmpsmcht van de Olympische
Spelen - 02 00 vut uit Uwt oudedijke warén# «tt NffcUWENOUK verm&i.
Sindsdien ontbreek* v»o haat <«d«r spoor Mn. mtetWK word! mei uitgesloten genctil.
Het signalement v»ft tféffMA VAN OK N 80QM luidt
Een van de opsporingsposters waarmee justitie aanwijzingen hoopt te krijgen over het lot vtn
sinds 1984 verdwenen Germa van de Boom. foto de stem/johan vakj
de foto op het opsporingsbeii
familie Van de Boom om daar
aan me.e te doen. „Hoe pijnlijk
het voor hun ook is. Toch is het
de beste manier om het geweten
van de dader scherp te houden.
Laat maar zien en horen wat hij
aangericht heeft. Dat moet aan
hem knagen, net zolang tot hij er
aan bezwijkt, door de knieën
gaat en bekent."
Germa van de Boom is sinds 29
juli 1994, nu bijna elf jaar gele
den, spoorloos verdwenen, nadat
ze de avond tevoren met een
paar vriendinnen in discotheek
in Gorcum was wezen dansen.
Ze was toen een meisje van ne
gentien met blond krullend haar.
Zo kent ook iedereen haar van
n onze redactie binnenland
M Haag-De Stichting EjJ
initatie Nederlandse Staats
Üterii (SENS) eist 38 miljoe
"jelen van de staat. Dit on|
rt de het Rijk niet heeft wil
opdraaien voor het eche
„et de Hippo Toto, een ondeij
leel van SENS.
je rechter heeft Hippo Toto irfl
niddels verboden het spel Derbl
I op de markt te brengen. De op;
„angst daarvan was bestem;
r de Stichting Nederlands
)raf. en Rensport (SND).
jen Haag (anp) - Het archie
.chtingendienst Buitenland l
'ernietigd. Dit is in strijd me*
iremier Kok heeft op 16 mei h
intwoord op vragen uit de Twee
Ie Kamer geschreven dat 'geko
maar die krullen kwamen J :en is om de belangen van staats
een permanent. In werkelijk) reiligheid te laten prevaleren
1 Coks brief is pas gisteren bovei
rater gekomen. Bij de vernieti
jng van de IDB-archieven heef
had ze heel stijl haar.
De politie gaat er vanuit
Germa slachtoffer is van
misdrijf. Dat het meisje, zei Ie regering het parlement niet te
nu een jonge vrouw van dg oren ingelicht.
zijn, nog m
politie uit.
leven is, sluit
Door Rinze Brandsma
Rotterdam - Het massieve 'nee' tegen de opsplitsing ('ophef
fing') van de stad bij het referendum in Amsterdam galmt
door tot in Rotterdam. Daar mogen komende woensdag de
burgers zich bij net zo'n referendum uitspreken over het al
dan niet omvormen van hun stad tot een veel grotere
stadsprovincie.
De regiovorming leek Rotterdam
koud te laten. Maar de referen
dumkoorts blijkt deze laatste
weken toch aanstekelijk. De
koorts is van de hoofdstad over
geslagen naar de Maasstad.
„Het leek, alsof alleen Amster
dam die lastige stad voor de
regenten is. De regiovorming
leek hier niet te leven. Alsof de
Rotterdammers zich er zo'n
beetje bij neerlegden. Ook al,
omdat Rotterdam op het oog
door het bombardement geen
historische binnenstad meer be
zit, waarmee de bevolking een
emotionele binding heeft.
Maar daar heeft het stadsbe
stuur zich in vergist. Rotterdam
blijkt ook lastig. De opwinding
over de opdeling en versnippe
ring van de stad loopt hier ook
op."
Mr.Manuel Kneepkens, fractie
voorzitter van de Stadspartij in
de Rotterdamse gemeenteraad, is
kopman in het verzet tegen de
opdeling van de stad in tien of
elf afzonderlijke gemeenten. Sa
men met het Comité Red Rotter
dam voert hij fanatiek actie te
gen het voornemen van het
stadsbestuur, Rotterdam op te
'heffen en op te laten gaan in een
stadsprovincie Rijnmond met 15
tot 18 andere, omliggende ge
meenten.
De voorstanders voelen zich
door het krachtige 'nee' van Am
sterdam 92 procent van de Mo-
kummers wees het uiteenvallen
van hun stad af) in het defensief
gedrongen, zo geven zij toe. Wet
houder Kombrink zei dapper dat
de Rijnmond-stadsprovincie 'nog
geen verloren race' is. En dat het
overduidelijke Amsterdamse
'nee' 'nog niks over het referen
dum in Rotterdam zegt'.
Jos Hooischuur van het Team
Regiovorming op het stadhuis
meent dat ze in Rotterdam toch
wel wat geleerd hebben van dat
massaal wegstemmen van de
plannen voor bestuurlijke reor
ganisatie. Kombrink wijst er
vooral op, dat het eigenlijk om
een 'opknapbeurt' gaat. Om een
soort Opzoomeren, de schoon
maakactie waarbij de Rotter
dammers enthousiast hielpen
hun stad op te schonen.
Jos Hooischuur: „In Amsterdam
zie je dat de plannenmakers de
emotie van het verdwijnen van
de gemeente onderschat hebben.
Daarom benadrukken wij, dat de
stad niet verdwijnt, maar dat het
bestuur verandert. De naam Rot
terdam blijft ook. Rotterdam
wordt alleen maar groter."
Zo zullen de nieuwe gemeentes
bijvoorbeeld Rotterdam-Alexan
der, Rotterdam-Overschie en
Rotterdam-Stad (met Noord en
de havens) heten.
„Maar ja," verzucht Hooischuur,
„de emotie wint nu eenmaal
vaak." Ze hebben niets van het
mislukte Amsterdamse referen
dum geleerd, hoont tegenstem
mer Manuel Kneepkens. „Weet
je wat het laatste gerucht hier is?
Dat burgemeester Peper nog
voor het referendum af zal tre
den. Een coup om de mensen
vooral ja te laten zeggen. Zelf
geloof ik daar niet in, hoor.
samenbindend zijn ook deha
en de Nieuwe Maas.
Het emotionele 'Mokumisstiechtstreeks onder de eerste mi
ons Mokum niet meer' waa lister. Oud-premier Lubber
het referendum in Amstert leeft de dienst opgeheven nada
struikelde, zoiets werkt ooi
DB-agenten in 1992 hun baa
Rotterdam. De tegenstaoMleulmeester in opspraak haddei
hebben net als in de hoofds [ebracht. Onderdelen van de ID]
tekenaar Opland een paft ijn overgeheveld naar de BVD.
logo laten maken: een uiti )e regering heeft de kamer te
spattend Zadkine-beeld.
Manuel Kneepkens: „Ik denk
het 'nee' in Rotterdam
verpletterend zal zijn
uit 20 procent voor en
cent tegen. Ik .merk
straat. De burgers willen
arrogante regentendom
kaakslag geven."
De jurist en literator vindt
'dom' dat de bestuurders
en 'terug naar het dorp' g«
In een actie om meer 'nee'-stemmers te winnen, hebben leden van de Socialistiese Partij (SP) het
,stadhuis van Rotterdam volgehangen met spandoeken. foto anp
Maar omdat Peper zo sterk voor voor de tegen-campagne. Op de
de stadsprovincie is, zou hij met
zijn coup als het ware een blok
kade voor acceptatie bij de bur
gers willen wegnemen." Peper?
Maar die houdt zich toch na
drukkelijk buiten de discussies?
Wilde toch niet eens reageren op
de uitslag van het eerste, Am
sterdamse, referendum? Kneep
kens zegt wel beter te weten.
„Ach, iedereen weet hier dat hij
juist de grootste voorvechter is
van een grote stadsprovincie
Rijnmond. Hij wil daar dan lek
ker Commissaris van de Konin
gin van worden."
Joelend: „Bram Peper en Neelie
Kroes, de koning en koningin
van Rijnmond; dat ligt er zó dik
bovenop." Zijn Stadspartij en
'Red Rotterdam' hebben juist
Peper als Kop van Jut genomen
posters in de stad is Peper weer
eens de arrogante regent van de
Coolsingel, berucht om zijn eer
dere onhandig bestuurlijk opere
ren en zijn affaires.
Na de onverwacht hoge opkomst
bij het Amsterdamse referendum
hoopt ook de Maasstad op 40
procent stemmers: ruim boven
de drempel van bijna 37 procent.
Volgens de laatste peiling van
Radio Rijnmond zal 69 procent
tegen de 'opheffing', de omvor
ming in tien of elf gemeentes
stemmen, is 13 procent voor en
18 procent weet het .nog niet.
„Minder tegenstemmers dan in
Amsterdam dus," cijfert wethou
der Kombrink hoopvol.
Volgens de regio-plannenmakers
is er geen alternatief voor de
grote stadsprovincie Rijnmond,
los van Zuid-Holland. Het is
nodig voor de economische po
tentie. Annexeren van buurge
meentes, zoals dat vroeger ging
met bijvoorbeeld Carlois, IJssel-
monde en Hillegersberg, is poli
tiek niet meer haalbaar. Samen
werken met andere gemeenten in
een sterke regio met behoud van
Rotterdam als grote gemeente
werkt niet.
Dat is eerder bij het Openbaar
Lichaam Rijnmond in de jaren
'60 en '70 ook onhaalbaar geble
ken. Rotterdam móet wel opde
len.
Verschil met Amsterdam is dat
de stadsbestuurders onverdeeld
achter de regiovorming en de
stadsprovincie staan. En dat de
stadsdelen, op te waarderen tot
zelfstandige gemeenten, al meer
dan twintig jaar bestaan en re
delijk ingeburgerd zijn. Sterk
een grote sterke stad,
havenstad van de wereld,
organisch gegroeid is, in stuï
hakt. En dat in een tijd
eenwording.
van de oorlog, juist wee:
orde. Er is weer een hart,
groeit weer cultuur. En
moment gaan ze dat bestuit
opdelen. Laat ze liever een
ke Randstad Holland von
met de steden daar ongedeeld
met behoud van de
ten van de vorming
stadsprovincie stegen van
Maar volgens Kombrink
nieuwe bestuur na vijf ji
geld opleveren.
'De bestuurders moeten mei
poten van onze stad afblij
roepen de tegenstanders vat
deling. Rotterdam
'Ech nie!'
je Nationale Ombudsman heef
ien klacht in behandeling val
Wee wetenschappers die histo
isch onderzoek verrichten naa
iet werk van de opgedoekte ge
ïeime dienst. Zij beschuldigei
loks ministerie van Algemen
;aken van 'tegenwerking en leu
jens'. Volgens hen hield AZ vo
lat het archief nog volledig in
act was. De algemene rijksarchi
■aris heeft inmiddels ook een on
lerzoek ingesteld,
llgemene Zaken is het departe
ment van de premier. De IDB vie
ens een lijst voorgelegd var
)VD-dossiers die zij nog wil ver
lietigen. Zij stelt voor om 20 pro
ent van dit spionage-archief ui
Amsterdam, of nog meer. H« listorisch belang' te bewaren
let gaat om 300 meter archief
nappen met gegevens over dui
enden personen.
'remier Kok schrijft de kamel
at het IDB-archief uit drie delei
stond. Twee hiervan zijn ver
Letigd. Het betreft alle rappor
grootstedelijke-willen wegg« en die de dienst opstelde vooi
erden; het ministerie van Bui-
„In andere grote wereldste enlandse Zaken bijvoorbeeld
snappen ze daar niks van, ia )ok de documenten van de BVD
„Rotterdam was, na de nawi yi pt fypltl rx
van de oorlos. iuist weet H dJ.1. V»
loermond (anp) De officie
en gerechtelijk onderzoek
look, waarbij woensdag drie
en.
let justitieel onderzoek staat los
an het onderzoek van de Neder-
ten van nu." Het refer® ®dse Spoorwegen en de ar-
kost 2,4 miljoen gulden. De! eidsinspectie naar de toedracht
an het ongeval. Justitie wil we
en of er strafbare feiten zijn ge-
naar dik 500 miljoen of i 'eegd en of de NS daarvoor aan-
prakelijk kunnen worden ge-
teld.
fet onderzoeksteam van justitie
estaat uit gewone politiemensen
n enkele leden van de spoorweg-
olitie.
'e raad van bestuur van de NS
eeft gisteren toestemming ver-
ind aan het personeel om dins-
om twaalf uur het treinver-
Is met het einde van de ideolo
gieën ook het einde van de poli
tieke partij nabij? Is de neer
gang van de politieke partij als
aanjager van het politiek-maat-
schappelijke debat niet meer te
stuiten? Vallen politieke par
tijen terug op het naakte zijn
van kiesvereniging en recrute-
rings-instantie voor volksverte
genwoordigers in spe?
De vragen zijn niet van vandaag
of gisteren. Rapporten, weten
schappelijke studies over wat
een politieke partij moet of kan
zijn in een sterk veranderende
samenleving zijn er te over.
Maar de oplossing van het veel
zijdige probleem lijkt niettemin
nog ver weg. Intussen dalen de
ledentallen en daarmee de fi
nanciële middelen van politieke
partijen.
Afgelopen week kwamen poli
tieke partijen, afzonderlijk of
als verschijnsel, weer in het
nieuws. Ik ga maar snel voorbij
aan de tragi-komische afgang
van het Algemeen Ouderen Ver
bond, waarvan bestuurders, zit
tende en aankomende vertegen
woordigers in het parlement
dag na dag de oude wijsheid
logenstraffen dat het verstand
met de jaren komt. Ik sta maar
even stil bij de vraag waarmee
de met voorkeurstemmen her
kozen PvdA-senator Pit zijn
partij confrontreerde: wat gaat
voor, de 'staatsdemocratie' of de
verenigingsdemocratie? Voor
Pit is dat de 'staatsdemocratie'
en daarmee sluit hij aan bij het
verkiezingsprogramma van zijn
partij, dat - mag men hopen -
niet voor niets pleit voor ver
sterking van het gewicht van de
voorkeurstem.
Vandaag wil ik deze ruimte
vooral gebruiken om enkele
kanttekeningen te plaatsen bij-
opmerkingen van vice-premier
en minister van Binnenlandse
Zaken Dijkstal over de finan
ciering van politieke partijen.
In de luchtige trant die zijn
optreden als bewindsman wei
vaker kenmerkt, reageerde
Dijkstal via radio en televisie
op de aandrang van de voorzit
ters van PvdA en CDA op de
overheid om bij te springen in
de leniging van de financiële
nood van politieke partijen.
Twee hoofdlijnen betrok
Dijkstal. Eén: vervang de doel
gerichte subsidies aan institu
ten van de politieke partijen
door één brede uitkering en laat
partijen zelf belissen wat ze met
dat geld doen. Twee: maak wet
telijke regels voor sponsoring
van politieke parttijen.
Wat Dijkstal zei was niet echt
nieuw. Bij de behandeling van
de begroting van Binnenlandse
Zaken in de Tweede Kamer,
oktober vorig jaar, had hij vra
genderwijs dezelfde gedachten
op tafel gelegd. Deze week
klonk hij echter iets concreter.
Zijn gedachten beginnen zich
uit te kristaliseren en dus lijkt
de stap naar het doen van voor
stellen nog slechts een kwestie
van tijd. Dat betekent dat het
moment daar is om hoe dan ook
stellingen te betrekken voor of
tegen de ideeën van de minister.
Politieke partijen die in de Ka
mer zijn vertegenwoordigd krij
gen, naar rato van hun zeteltal,
overheidsgeld voor hun weten
schappelijke instituten, hun
vormings-en scholingsactivitei
ten, hun jongerenorganisaties
en hun internationale contac
ten. Het geven van subsidie
voor deze doelen wordt gerecht
vaardigd door de breed gedeel
de overtuiging dat politieke
partijen van groot belang zijn
voor het functioneren van een
levende democratie.
Rechtstreekse subsidiëring van
kwantitatieve aspecten - leden
werving, propaganda, stemmen-
maximalisatie - is altijd afge
wezen. Het meest officieel nog
in 1991 door de commissie Sub
sidiëring Politieke Partijen on
der leiding van PvdA-senator
Joop van den Berg.
Omdat die commissie een zo
groot mogelijke onafhankelijk
heid van politieke partijen van
overheid en andere externe fi
nancieringsbronnen als een blij
vend na te streven groot goed
zag, wees zij zowel vergroting
van de overheids-subsidie-
stroom als rechtstreekse subsi
diëring van politieke partijen
unaniem van de hand. Minister
Dijkstal lijkt die unanieme op
vatting naast zich neer te willen
leggen. Daarmee dreigt hij te
tornen aan de onafhankelijk
heid van politieke partijen.
Er is weinig fantasie voor nodig
om te bedenken dat politieke
partijen in geldnood al snel ge
neigd zullen zijn de niet langer
aan kwalitatieve activiteiten
gebonden geldstroom vooral te
richten op zaken als ledenwer
ving en presentatie van kandi
daten, kortom op de verkoop
van de politieke partij als pro-
dukt, gepersonifieerd door goed
gebekte, televisiegenieke, door
videoclips en andere al dan niet
verborgen verleiders omgeven
kandidaten. De overheid dient
zich daarmee niet in te laten.
Maar als het geld niet van de
overheid komt, hoe moeten po
litieke partijen dan de gapende
gaten in hun begrotingen dek
ken? Aan contributieverhoging
ter compensatie van het leden
verlies zitten natuurlijk gren
zen. Meer dan ooit zullen par
tijen in hun financieel beheer
hun toegenomen afhankelijk
heid van de conjuncturele gol
ven in het kiezersgedrag moeten
incalculeren. Kiezerstrouw is
een steeds minder zeker gege
ven.
Sponsoring door het bedrijfsle
ven, door institutionele beleg
gers dan maar? Hier en daar is
gedaan alsof minister Dijkstal
vloekte in de kerk toen hij het
woord sponsoring in de mond
nam. Onzin. Sponsoring is niet
nieuw, sponsoring is niet per
definitie verwerpelijk, sponso
ring is ook nu al geoorloofd en
gebeurt, zij het in bescheiden
mate.
Dijkstal heeft ook niet gezegd
dat hij aan sponsoring ruim
baan wil geven. Heb ik hem
goed begrepen, dan heeft hij
niet meer en minder gezegd dan
dat hij overweegt sponsoporing
van politieke partijen wettelijk
te regelen. Dat lijkt mij alleen
maar aan te bevelen. Je hoeft
maar even over de grenzen te
kijken om te beseffen hoe het
gebrek aan wettelijke regels er
toe kan leiden dat sponsoring
verwordt tot corruptie en
smeergeld-affaires. Daar is
maar één kruid tegen gewassen:
volledige openbaarheid en dus
controleerbaarheid.
Ik denk overigens niet dat spon
soring echt soelaas biedt aan
partijen in geldnood. Het Ne
derlandse bedrijfsleven staat
niet te trappelen om politieke
partijen structureel te spoi
ren. Het is nuchter genoe
beseffen dat het verbinden f
de bedrijfsnaam aan een
paalde politieke partij geen
rantie vormt voor het krij
van invloed op het doen
laten van die partij en dB
het mee-bepalen van
machtsverhoudingen in pol#
Nederland.
Bovendien ziet het bedrijfslef
ook heel wel de andere kant»
de medaille, namelijk dal
naam van een bedrijf dat
structureel bindt aan een p
ook geschaad kan worden,
die partij door haar optrede'1
dan niet tijdelijk bij de kief
in discrediet raakt. Maar
overigens zou het welbegreJ
eigenbelang partijen er 1
moeten brengen hun onaf"
kelijkheid niet op het
zetten door grootscheeps1
sponsors in zee te gaan.
kwest
;ld da
krijge
i uitspraak
"e binne
Nede
HET ASIELZOEKERSPROBLEEN
iJili 'P de Praktijk van alledac
pasmakers zich ten doel stelle
■anvragen en strengere control
'f uitgeprocedeerde asielzoe
(otns gezet kunnen worden,
et geval van de Vietnamese
ferbarstigheid van de kwi
.üfa9 heeft geoordeeld
n m "'fsver9unning moet
o?daPd is- Een uitsp
ns 300 Vietnamezen die
"®t opmerkelijke is dat de
TciJu Verweten. De Vietname
owakiie- Onderhandel
tri» M ook maar voort. Mf
F «rekkende uitspraak van
het u ?amezen z'J'n niet de
if 'and van herkomst
ium t's 20 groot dat bes
KïL °Penen- °at zal
pekers die niet over id<
Het :0l9en 'and worden ter
is een maatregel in de
aan h V de betreffende
Jo"de terugkeer van hun
Het i, ten tweede verwijc
Hridon J ziet dit °ok ine
Een ha ander drHk te gaan z
de ton maar 'u'st besluit, h
en not,Vaui. ,e donorlanden. C
lm lai^y e ngssamenwerkii
ziin maaf" 0F! hun P'iobten te
ff aatregelen onvermijdelijk
a
de
en
kunnen
t besloten is
zal worde
identiteit!
terugge
'e cate
lande
.._.j landg
verwijdering
I- I
hee
zette
Ne
i. De
ing
te w
